Przejdź do zawartości

Walenty Dymek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Walenty Dymek
Ilustracja
Caritas Christi urget nos
Miłość Chrystusa przynagla nas
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

31 grudnia 1888
Połajewo

Data i miejsce śmierci

22 października 1956
Poznań

Miejsce pochówku

bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu

Arcybiskup metropolita poznański
Okres sprawowania

1946–1956

Biskup pomocniczy poznański
Okres sprawowania

1929–1946

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

11 lutego 1912

Nominacja biskupia

10 maja 1929

Sakra biskupia

26 maja 1929

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

26 maja 1929

Konsekrator

August Hlond

Współkonsekratorzy

Karol Radoński
Antoni Laubitz

Walenty Dymek (ur. 31 grudnia 1888 w Połajewie, zm. 22 października 1956 w Poznaniu) – polski biskup rzymskokatolicki, biskup pomocniczy poznański w latach 1929–1946, arcybiskup metropolita poznański w latach 1946–1956.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jego rodzicami byli rolnik Jan Dymek oraz Michalina z Mielcarków. W okresie nauki w gimnazjum należał do takich organizacji jak Towarzystwo Tomasza Zana czy Związek Młodzieży Polskiej „Zet”. Po ukończeniu gimnazjum w Rogoźnie rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne w Poznaniu i Gnieźnie. Był członkiem Ligi Narodowej[1]. W 1912 otrzymał święcenia kapłańskie, po których został skierowany jako wikariusz do Ostrzeszowa. W 1916 przeniesiono go do Poznania na stanowisko sekretarza generalnego Związku Katolickich Robotników Polskich i jednocześnie redaktora czasopisma tegoż związku „Robotnik”. W tym okresie brał też aktywny udział w działalności Związku Spółek Zarobkowych.

Podczas powstania wielkopolskiego był członkiem Wydziału Wykonawczego Rady Ludowej miasta Poznania. W tym też okresie współorganizował Narodowe Stronnictwo Ludowe. W 1920 został kanonikiem przy kolegiacie św. Marii Magdaleny. W latach 1922–1927 należał do zarządu Towarzystwa Obrony Społecznej, które walczyło z ubóstwem. W 1924 został sekretarzem generalnym Caritas. Rozwinął wówczas szeroką działalność dobroczynną, szczególnie na rzecz biedoty miasta Poznania. Razem z ks. Narcyzem Putzem w latach 1925–1929 zasiadał w Radzie Miasta Poznania. W okresie międzywojennym wykładał również socjologię w poznańskim seminarium.

W 1929 otrzymał sakrę biskupią z rąk kardynała Augusta Hlonda, zostając biskupem pomocniczym archidiecezji poznańskiej oraz jej wikariuszem generalnym. W 1930 przeszedł do kapituły metropolitalnej, gdzie doszedł do urzędu prepozyta.

27 listopada 1929 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[2].

Podczas II wojny światowej został internowany w obrębie Ostrowa Tumskiego, a w styczniu 1943 przeniesiono go do plebanii kościoła Matki Boskiej Bolesnej na Łazarzu. Zastępując nieobecnego w kraju prymasa Augusta Hlonda, wysyłał do Watykanu raporty dotyczące prześladowań Kościoła i Polaków. Potwierdzeniem jego statusu zastępcy prymasa było mianowanie go w 1942 administratorem apostolskim dla polskich katolików w Reichsgau Wartheland, jednak tytułu tego nigdy nie używał ze względu na niewydanie przez władze niemieckie statutu dla Kościoła polskiego. Współpracował również z Delegaturą Rządu na Kraj. W okresie wojennym był inwigilowany przez gestapo – na terenie plebanii parafii Matki Boskiej Bolesnej odkryto po wojnie niemieckie podsłuchy.

W 1945 został arcybiskupem tytularnym, a 4 marca 1946 – na prośbę prymasa Augusta Hlonda – papież Pius XII wyniósł biskupa Dymka do godności arcybiskupiej, doceniając jego niezłomność w czasie okupacji. Po rozwiązaniu istniejącej od 1821 unii personalnej pomiędzy metropoliami poznańską i gnieźnieńską został arcybiskupem metropolitą poznańskim. Od maja 1946 do września 1946 był pełniącym obowiązki sekretarza generalnego Episkopatu Polski. W 1953 przewodniczył obradom episkopatu, jednak nie przyjął stanowiska przewodniczącego, pozostając członkiem komisji głównej oraz przewodniczącym komisji duszpasterskiej. W okresie powojennym był rozpracowywany przez aparat bezpieczeństwa PRL, jednak nie został jego współpracownikiem.

Zmarł 22 października 1956. Został pochowany w poznańskiej katedrze.

Arcybiskupa upamiętnia płyta epitafijna w kaplicy św. Marcina w poznańskiej bazylice archikatedralnej, wystawiona z inicjatywy jego następcy arcybiskupa Antoniego Baraniaka, a także popiersie obok kościoła pw. św. Jana Vianneya na poznańskim Sołaczu. Od 2004 arcybiskup Walenty Dymek patronuje też 4-kilometrowej arterii w Poznaniu, będącej przedłużeniem ulicy abp. Antoniego Baraniaka i ciągnącej się od Chartowa do Kobylepola.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. S. Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 573.
  2. M.P. z 1929 r. nr 271, poz. 630 „za zasługi położone około kulturalnego i materjalnego dobra robotników”.

Literatura

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
  • Walenty Dymek [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2012-01-14] (ang.).