Albatros C.XV

Albatros C.XV
	Dane podstawowe
Państwo	Cesarstwo Niemieckie
Producent	Albatros
Typ	samolot wielozadaniowy
Konstrukcja	dwupłat, konstrukcja mieszana
Załoga	2 osoby
	Historia
Data oblotu	1917
Lata produkcji	1918
Liczba egz.	1820
	Dane techniczne
Napęd	1 silnik rzędowy Benz Bz.IV
Moc	162 kW (200 KM)
	Wymiary
Rozpiętość	11,8 m
Długość	7,47 m
Wysokość	3,33 m
Powierzchnia nośna	37,5 m²
	Masa
Własna	985 kg
Użyteczna	430
Startowa	1325 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	165 km/h
Prędkość wznoszenia	5,5 m/s
Pułap	6000 m
Zasięg	450 km
Długotrwałość lotu	3 h
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	1 stały zsynchronizowany karabin maszynowy Spandau wz. 08/15 kal. 7,92 mm i 1 ruchomy karabin maszynowy Parabellum wz. 14 kal. 7,92 mm obserwatora, 100 kg bomb
	Użytkownicy
	Cesarstwo Niemieckie, Polska, Litwa, Łotwa, Turcja, ZSRR
	Multimedia w Wikimedia Commons

Albatros C.XV – niemiecki dwupłatowy samolot wielozadaniowy z okresu I wojny światowej zbudowany w wytwórni Albatros-Werke GmbH w Berlinie. Ostatnia konstrukcja z serii dwumiejscowych samolotów wywiadowczych Albatrosa.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Prace nad konstrukcją samolotu rozpoczęto w 1917 roku. Doświadczenia wynikające działań lotnictwa podczas I wojny światowej skłoniły konstruktorów do prac nad stworzeniem samolotu wielozadaniowego, mogącego prowadzić zadania wywiadowcze i szturmowe oraz współpracy z artylerią. Praktyczne podejście konstruktorów do zadania dało wynik w postaci powrotu do sprawdzonego prostokątnego przekroju kadłuba oraz podniesienia stanowiska obserwatora w celu poprawy widoczności. Nowym rozwiązaniem konstrukcyjnym było przesunięcie górnego płata do przodu względem dolnego, co redukowało niekorzystne oddziaływania pomiędzy płatami^[1].

Produkcję nowej konstrukcji prowadzono w macierzystych zakładach Albatrosa oraz w Bayerische Flugzeug-Werke, Halberstädter Flugzeug-Werke oraz Linke-Hoffman we Wrocławiu^[2]. Wyprodukowano 1820 egzemplarzy^[3]^{[niewiarygodne źródło?]}. Niewielka liczba egzemplarzy trafiła na front przed zawieszeniem broni^[4]. Zostały użyte od operacji wsparcia wojsk naziemnych. Podczas użytkowania ujawniły się wady konstrukcji, zakończenie wojny spowodowało zakończenie prac nad rozwojem tej maszyny^[5].

Użycie w lotnictwie polskim[edytuj | edytuj kod]

Po odzyskaniu niepodległości Wojsko Polskie zakupiło 18 samolotów typu C XV od prywatnych firm w Gdańsku. Transakcja doszła do skutku dzięki działalności Polskiej Misji Zakupów kierowanej przez por. pil. Wiktora Willmanna^[6]. Pierwsze egzemplarze dostarczono w sierpniu 1920 roku, początkowo trafiły do Stacji Lotniczej Ławica, a następnie do Centralnych Warsztatów Lotniczych. Samoloty otrzymały polskie oznaczenie typu 23 i numery od 1 do 18. Zostały przekazane na wyposażenie 8., 12., 14., 16. eskadra wywiadowcza, 21. eskadra niszczycielska^[5]. Zostały wykorzystane podczas operacji niemeńskiej oraz w operacji wileńskiej gen. Lucjana Żeligowskiego. Kilka egzemplarzy było użytkowane w Wyższej Szkole Pilotów w Grudziądzu^[1]. Po zakończeniu działań wojennych Albatros C.XV, jako nietypowe maszyny, zostały skasowane na przełomie 1921 i 1922 roku^[5]^[a]

Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]

Dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej^[1].

Kadłub o przekroju prostokątnym, zbudowany na układzie podłużnic i wręg, o pokryciu z blachy aluminiowej i sklejki^[5].

Skrzydła o konstrukcji dwudźwigarowej i dwudzielnej. Płat górny wyposażony w lotki. Kryte od krawędzi natarcia do pierwszego dźwigara sklejką, dalej płótnem. Komora płatów usztywniona słupkami i linkowymi naciągami^[1].

Usterzenie o konstrukcji drewnianej, a szkielet statecznika poziomego i sterów spawany z rur stalowych. Pionowy statecznik pokryty sklejką, wykonany jako integralna część kadłuba. Stateczniki poziome dwudzielne, podparte zastrzałami, pokryte płótnem^[1].

Podwozie trójpunktowe z płozą ogonową.

Napęd – rzędowy, 6-cylindrowy chłodzony wodą silnik Benz Bz.IV o mocy 200 KM (150 kW) lub Benz Bz.IVa o mocy 162 kW (220 KM). Chłodnica skrzynkowa umieszczona przed płatem górnym^[5].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Krzysztof Chołoniewski i Wiesław Bączkowski podają jako datę wycofania samolotu z użytku rok 1931. W ich publikacji jest zamieszczone zdjęcie uszkodzonego Albatrosa C.XV z 3 pułku lotniczego z 1926 roku.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Albatros C XV. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-02-22].
↑ Chołoniewski i Bączkowski 1987 ↓, s. 13.
↑ Skrzydlata Polska 1971 ↓, s. 15.
↑ Gray, Thetford 1962 ↓, s. 259.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Albatros C-XV, 1918. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-02-22].
↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 201.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Krzysztof Chołoniewski, Wiesław Bączkowski: Samoloty wojskowe obcych konstrukcji 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1987, seria: Barwa w lotnictwie polskim. Tomik 6. ISBN 83-206-0566-0. OCLC 830086221.
Peter Gray, Owen Thetford: German aircraft of the First World War. Garden City, New York: Doubleday & Company, Inc., 1962. OCLC 896616182.
Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
Ryszard Kaczkowski: Albatros C XV. „Skrzydlata Polska”. 17/1971, 25 kwietnia 1971. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.

[7] Krzysztof Chołoniewski i Wiesław Bączkowski podają jako datę wycofania samolotu z użytku rok 1931. W ich publikacji jest zamieszczone zdjęcie uszkodzonego Albatrosa C.XV z 3 pułku lotniczego z 1926 roku.

[bed-1] Albatros C XV. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-02-22].

[CITEREFChołoniewskiBączkowski198713-2] Chołoniewski i Bączkowski 1987 ↓, s. 13.

[CITEREFSkrzydlata_Polska197115-3] Skrzydlata Polska 1971 ↓, s. 15.

[CITEREFGray,_Thetford1962259-4] Gray, Thetford 1962 ↓, s. 259.

[sam-5] Albatros C-XV, 1918. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-02-22].

[CITEREFNiestrawski_t._I2017201-6] Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 201.

[:1-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[A]

Samoloty myśliwskie	AEG D.I Albatros D.I Albatros D.II Albatros D.III Albatros D.V Albatros W.4 Fokker D.I Fokker D.II Fokker D.III Fokker D.IV Fokker D.V Fokker D.VI Fokker D.VII Fokker D.VIII (E.V) Fokker Dr.I Fokker E.I Fokker E.II Fokker E.III Fokker E.IV Halberstadt D.II Junkers D.I LFG Roland D.I LFG Roland D.II LFG Roland D.VI Pfalz D.III Pfalz D.VIII Pfalz D.XII Pfalz D.XV Pfalz Dr.I Pfalz E.I Siemens-Schuckert D.III Siemens-Schuckert D.IV Siemens-Schuckert E.I
Samoloty bombowe	AEG G.II AEG G.IV Gotha G.I Gotha G.IV Gotha G.V Gotha G.VI Friedrichshafen G.III S.S.W. R.III Staaken R.VI Staaken R.XIV
Wodnosamoloty i łodzie latające	Albatros W.4 Albatros W.5 Friedrichshafen FF.33 Friedrichshafen FF.49 Gotha WD.1 Gotha WD.2 Hansa-Brandenburg W.12 Hansa-Brandenburg W.29 Junkers J 11 Lübeck-Travemünde F4
Samoloty rozpoznawcze i lekkie bombowe	AEG C.I AEG C.II AEG C.III AEG C.IV AEG C.V AEG C.VI AEG C.VII AEG C.VIII AEG C.VIII Dr Ago C.I Ago C.IV Albatros C.I Albatros C.III Albatros C.V Albatros C.VII Albatros C.X Albatros C.XII Albatros C.XV Aviatik C.I Aviatik C.III DFW C.V Halberstadt C.V LFG Roland C.II LVG C.II LVG C.V LVG C.VI Rumpler C.I Rumpler C.IV Rumpler C.VII
Samoloty wielozadaniowe	Aviatik B.I Halberstadt CL.II Halberstadt CL.IV Hannover CL.II Hannover CL.V Junkers CL.I
Samoloty szturmowe	AEG J.I Albatros J.I Junkers J.I
Nieuzbrojone samoloty szkolne i rozpoznawcze	AEG B.I AEG B.II AEG B.III Albatros B.I Albatros B.II Aviatik B.II Fokker A.I Hansa-Brandenburg B.I Kondor B.I LVG B.I, B.II, B.III Rumpler C.VIII Rumpler Taube
Konstrukcje prototypowe	AEG DJ.I AEG Dr.I AEG G.I AEG PE Albatros D.IV Albatros D.VI Albatros D.VII Albatros D.IX Albatros D.X Albatros D.XI Albatros D.XII Albatros Dr.I Albatros Dr.II Albatros W.3 Albatros W.8 DFW Floh Halberstadt C.III Hansa-Brandenburg W.11 Hansa-Brandenburg W.16 Junkers J 1 Junkers J 2 Junkers J 7 Junkers J 8 Kondor D 1 Kondor D 2 Kondor D 6 Kondor D 7 Kondor W 1 LFG Roland Stralsund V 19 Pfalz D.VI Schütte-Lanz C.I
Inne	System oznaczeń niemieckich samolotów z okresu I wojny światowej

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43

p • d • e Niemieckie samoloty kategorii C według daty pojawienia się na froncie
	1914						1915												1916												1917												1918
	VII	VIII	IX	X	XI	XII	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII
AEG												C.I (C.II, C.III)																C.IV (C.V, C.VI, C.VII)
AGO										C.I (C.II, C.III)																				C.IV
Albatros										C.I								C.III (C.IV)							C.V, C.VI		C.VII (C.VIII, C.IX)							C.X		C.XII (C.XV)
Aviatik										C.I									~ C.II				~ C.III										~ C.IV ? VI
DFW																		C.I, C.II										C.V
Halberstadt																																	~ C.I				CL.II (C.III)											CL.IV , C.V
Hannover																					~ C.I												C.II					CL.II							CL.III
LFG (Roland)																	~ C.I				C.II
LVG											C.I	C.II											~ C.IV															C.V										C.VI
Rumpler																		C.I												C.III		C.IV						~ C.VII				~ C.VIII
"~" oznacza przybliżoną datę wejścia do służby, z dokładnością do kilku miesięcy. "(C...)" w nawiasie oznacza modele nieseryjne lub używane jednostkowo w kolejności oznaczeń, bez zachowania chronologii (część pominięto) - kursywą bez nawiasu oznaczono modele budowane na licencji