Zamek Sieniawskich w Międzybożu: Różnice pomiędzy wersjami
49°26′19″N 27°24′10″E/49,438611 27,402778| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
szablon |
→Bibliografia: drobne merytoryczne |
||
| Linia 35: | Linia 35: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Murowaną warownię |
Murowaną warownię wybudowali przypuszczalnie w XIV wieku Koriatowicze w miejscu drewnianej warowni zniszczonej przez Tatarów. [[Mikołaj Sieniawski (hetman wielki koronny)|Mikołaj Sieniawski]], wielki hetman koronny i wojewoda ruski w 1539 r. otrzymał warownię od króla Polski [[Zygmunt I Stary|Zygmunta I Starego]]. W 1672 r. Międzyboż znalazł się pod panowaniem Turcji do 1699 r.<ref name=Aftanazy>{{AftanazyDzieje |tom = 9 | s=250-255}}</ref> Stał się rezydencją baszów tureckich i przez nich został odrestaurowany<ref name=Aftanazy/> w stylu wschodnim<ref name=Geo>{{cytuj książkę|nazwisko=Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski|tytuł=Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VI|miejsce=Warszawa| data=1880–1902| strony=365-70}}</ref>. Od września 1790 r. do lipca 1791 r. stacjonował tu [[Tadeusz Kościuszko]]<ref name=Geo/>. W czasach Czartoryskich w zamku istniała szkoła powiatowa. Ks. Adam Czartoryski był gorliwym zwolennik szerzenia oświaty wśród swych poddanych, darował zamek na szkołę, która została otwarta 10 października 1814 r. w obecności licznie zgromadzonej szlachty<ref name=Geo/>. Po [[powstanie listopadowe|powstaniu listopadowym]] władze carskie zamknęły szkołę i zabrały Czartoryskim zamek, który przeznaczono dla carskiego wojska<ref name=Zamek/>. Rezydowali w nim carowie Rosji: [[Mikołaj I Romanow]] i [[Aleksander II Romanow]] podczas manewrów wojsk stacjonujących na Podolu<ref name=Geo/>. |
||
Później jego mury mieściły szkołę powiatową, w której nauki pobierał [[Leonard Sowiński (poeta)|Leonard Sowiński]]. Napisał on: |
Później jego mury mieściły szkołę powiatową, w której nauki pobierał [[Leonard Sowiński (poeta)|Leonard Sowiński]]. Napisał on: |
||
| Linia 52: | Linia 52: | ||
* [https://www.academia.edu/36854148/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86_%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D1%8F%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D1%85_-_%D0%A7%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B2_%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%B1%D0%BE%D0%B6%D1%96._%D0%86%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%BE-%D0%B0%D1%80%D1%85%D1%96%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%96_%D0%B4%D0%BE%D1%81%D0%BB%D1%96%D0%B4%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D1%82%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%96%D1%8F._2018_%D1%80%D1%96%D0%BA_Pa%C5%82ac_Seniawskich_-_Czartoryskich_w_Mi%C4%99dzybo%C5%BCu._Historyczno-architektoniczne_badania_i_renowacja._2018_rok_ISBN_978-_617_-7703_-11_-1 ''Палац Сенявських - Чарторийських в Меджибожі. Історико-архітектурні дослідження та реставрація. 2018 рік'' (''Pałac Seniawskich - Czartoryskich w Międzybożu. Historyczno-architektoniczne badania i renowacja''), Żytomierz 2018 rok], ISBN 978-617-7703-11-1 |
* [https://www.academia.edu/36854148/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86_%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D1%8F%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D1%85_-_%D0%A7%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B2_%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%B1%D0%BE%D0%B6%D1%96._%D0%86%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%BE-%D0%B0%D1%80%D1%85%D1%96%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%96_%D0%B4%D0%BE%D1%81%D0%BB%D1%96%D0%B4%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D1%82%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%96%D1%8F._2018_%D1%80%D1%96%D0%BA_Pa%C5%82ac_Seniawskich_-_Czartoryskich_w_Mi%C4%99dzybo%C5%BCu._Historyczno-architektoniczne_badania_i_renowacja._2018_rok_ISBN_978-_617_-7703_-11_-1 ''Палац Сенявських - Чарторийських в Меджибожі. Історико-архітектурні дослідження та реставрація. 2018 рік'' (''Pałac Seniawskich - Czartoryskich w Międzybożu. Historyczno-architektoniczne badania i renowacja''), Żytomierz 2018 rok], ISBN 978-617-7703-11-1 |
||
* [[Tadeusz Polak]], ''Zamki na Kresach: Białoruś, Litwa, Ukraina, W''ydawnictwo Pagina, Warszawa 1997, {{ISBN|83-907506-0-0}} |
* [[Tadeusz Polak]], ''Zamki na Kresach: Białoruś, Litwa, Ukraina, W''ydawnictwo Pagina, Warszawa 1997, {{ISBN|83-907506-0-0}} |
||
*Zamek w Międzyborżu [w:] [[Przyjaciel Ludu]], 1843, nr 20, ss.153-154, 156-157 |
|||
*Sobieszczański F. M., ''Zamek w Międzybożu'', [w:] [[Biblioteka Warszawska|Biblioteka Warszawska. Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi]], 1848, nr 1, ss. 192-199 |
|||
*Pułaski Kazimierz, ''Międzybóż'' [w:] [[Kłosy (czasopismo)|Kłosy]], 1872, nr 382, ss. 274-275 |
|||
*Krauze Fryderyk, ''Podole'', Biblioteka Warszawska, 1876, nr 2, ss. 348-352 |
|||
*Grygolewski Mateusz, ''Korespondencje'' [w:] [[Dziennik Literacki|Dziennik literacki]], 1860, nr 55, ss. 439-440 |
|||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
Wersja z 15:52, 21 lut 2019
_DSC_1062.JPG) Cerkiew Świętego Mikołaja i ruiny pałacu. Widok z Wieży Rycerskiej. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Ukończenie budowy |
1366 r. |
| Ważniejsze przebudowy | |
| Zniszczono |
1914-18, 1939-45 |
| Pierwszy właściciel |
Koriatowiczowie |
| Kolejni właściciele |
Mikołaj Sieniawski, Rafał Sieniawski, Czartoryscy, ks. Adam Czartoryski |
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 49°26′19″N 27°24′10″E/49,438611 27,402778
| |
| Strona internetowa | |
Zamek Sieniawskich w Międzybożu – obronny zamek wznieśli Koriatowicze, którzy okoliczne dobra w 1366 r. dostali od króla Polski Kazimierza Wielkiego[1].
Historia
Murowaną warownię wybudowali przypuszczalnie w XIV wieku Koriatowicze w miejscu drewnianej warowni zniszczonej przez Tatarów. Mikołaj Sieniawski, wielki hetman koronny i wojewoda ruski w 1539 r. otrzymał warownię od króla Polski Zygmunta I Starego. W 1672 r. Międzyboż znalazł się pod panowaniem Turcji do 1699 r.[2] Stał się rezydencją baszów tureckich i przez nich został odrestaurowany[2] w stylu wschodnim[3]. Od września 1790 r. do lipca 1791 r. stacjonował tu Tadeusz Kościuszko[3]. W czasach Czartoryskich w zamku istniała szkoła powiatowa. Ks. Adam Czartoryski był gorliwym zwolennik szerzenia oświaty wśród swych poddanych, darował zamek na szkołę, która została otwarta 10 października 1814 r. w obecności licznie zgromadzonej szlachty[3]. Po powstaniu listopadowym władze carskie zamknęły szkołę i zabrały Czartoryskim zamek, który przeznaczono dla carskiego wojska[1]. Rezydowali w nim carowie Rosji: Mikołaj I Romanow i Aleksander II Romanow podczas manewrów wojsk stacjonujących na Podolu[3].
Później jego mury mieściły szkołę powiatową, w której nauki pobierał Leonard Sowiński. Napisał on:
…Stare zamczysko, nieskończone lochy, sterczące pośród niedostępnych moczarów zwalisko zamku Rakowieckiego, wywarły na umysł mój niezatarte wrażenie, tak, że już w dwunastym roku życia, uczuwszy przypływ poetycznego usposobienia, pierwszy wiersz poświęciłem murom Sieniawskich i Czartoryskich. [4].
Architektura
Z inicjatywy Mikołaj Sieniawskiego nastąpiła rozbudowa starego zamku, której celem było polepszenie walorów obronnych przez wzniesienie ogromnych murów z cegły i kamienia. Wzniesiono również: mało reprezentacyjny pałac, wybudowany w stylu renesansowym, 3 wieże wspomagające obronę na murach, a 4 baszty chroniły wschodni róg zamku[1]. Wielka basteja była w kształcie czworoliścia. W latach 1581-86 Rafał Sieniawski, kasztelan kamieniecki, wybudował w zamku kaplicę, w której posługa parafialna odbywała się do 1632 r. W XVIII w. kaplicę przerobiono na cerkiew i bogato ozdobiono w stylu bizantyjskim[3]. Zamek znacznie zniszczony w czasie I i II wojny światowej. Do czasów współczesnych zachowały się resztki baszt i murów[1].
Przypisy
- ↑ a b c d Międzybóż. [dostęp 23.8.13].
- ↑ a b Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 9: Województwo podolskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996, s. 250-255, ISBN 83-04-04268-1, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b c d e Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VI. Warszawa: 1880–1902, s. 365-70.
- ↑ Michał Rolle, Z minionych stuleci, Lwów 1908
Bibliografia
- Палац Сенявських - Чарторийських в Меджибожі. Історико-архітектурні дослідження та реставрація. 2018 рік (Pałac Seniawskich - Czartoryskich w Międzybożu. Historyczno-architektoniczne badania i renowacja), Żytomierz 2018 rok, ISBN 978-617-7703-11-1
- Tadeusz Polak, Zamki na Kresach: Białoruś, Litwa, Ukraina, Wydawnictwo Pagina, Warszawa 1997, ISBN 83-907506-0-0
- Zamek w Międzyborżu [w:] Przyjaciel Ludu, 1843, nr 20, ss.153-154, 156-157
- Sobieszczański F. M., Zamek w Międzybożu, [w:] Biblioteka Warszawska. Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi, 1848, nr 1, ss. 192-199
- Pułaski Kazimierz, Międzybóż [w:] Kłosy, 1872, nr 382, ss. 274-275
- Krauze Fryderyk, Podole, Biblioteka Warszawska, 1876, nr 2, ss. 348-352
- Grygolewski Mateusz, Korespondencje [w:] Dziennik literacki, 1860, nr 55, ss. 439-440
Linki zewnętrzne
- Międzyboż, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 365.
- Zamek Sieniawskich w Międzybożu
- Kamera na żywo zamku Sieniawskich w Międzybożu
- Zamek w Międzybożu na filmie z drona, 2018.