Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2013-07

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2013-07-01[edytuj | edytuj kod]

Sława (ros. Слава) – rosyjski pancernik (przeddrednot) z okresu I wojny światowej, jeden z pięciu okrętów typu Borodino. Budowany w latach 1902–1905 w Sankt-Petersburgu, nie został ukończony przed wypłynięciem na Daleki Wschód II Eskadry Oceanu Spokojnego, unikając w ten sposób losu siostrzanych jednostek, zatopionych lub zdobytych przez Japończyków. Przeznaczony do szkolenia przyszłych oficerów i specjalistów rosyjskiej marynarki, odbył szereg rejsów zagranicznych, głównie na Morze Śródziemne. Podczas I wojny światowej wszedł w skład sił obrony Zatoki Ryskiej. Brał udział w walkach Floty Bałtyckiej z Kaiserliche Marine latem 1915 roku. 4/17 października 1917 roku, w czasie niemieckiego desantu na Wyspy Moonsundzkie, odniósł poważne uszkodzenia w pojedynku artyleryjskim z niemieckimi pancernikami. Ponieważ na skutek zwiększonego zanurzenia okręt nie był w stanie sforsować Moonsundu, po ewakuacji załogi został zatopiony na jego płytkich wodach. Czytaj więcej…

2013-07-02[edytuj | edytuj kod]

Ząb ćwiekowy – stałe uzupełnienie protetyczne odbudowujące ząb. Stanowi rodzaj wkładu koronowo-korzeniowego, jest jednak uzupełnieniem samodzielnym i składa się zwykle z ćwieka oraz korony całkowitej połączonych na stałe i umieszczanych w jamie ustnej pacjenta razem podczas jednej wizyty. Mimo że przy stosowaniu się do wskazań i przeciwwskazań mogły utrzymać się długie lata, zęby ćwiekowe nie spełniły stawianych im wymagań i obecnie nie są już stosowane. Lepsze efekty uzyskuje się przez zacementowanie samego wkładu koronowo-korzeniowego na stałe i dalsze wykonawstwo korony w taki sposób, jakby to był kikut własnego zęba pacjenta opracowany pod koronę. W przeciwnym wypadku laboratoryjne połączenie korony z wkładem niesie większe ryzyko niedokładności, następczej nieszczelności korony, wypłukiwania cementu i próchnicy zęba. Czytaj więcej…

2013-07-03[edytuj | edytuj kod]

Żaba trawna (Rana temporaria) – gatunek płaza z rodziny żabowatych. Podobnie jak żaba dalmatyńska i żaba moczarowa należy do tzw. żab brunatnych, która to nazwa bierze się od koloru skóry tych zwierząt. Gatunek ma szeroki zasięg występowania, obejmujący większą część Europy (w tym północne wybrzeża kontynentu) i zachodnią Azję. Zasiedla różnorodne siedliska klimatu umiarkowanego, zwłaszcza lasy. Rozmnaża się w płytkich zbiornikach wodnych. Duży wpływ na rozród wywiera temperatura, swój udział mają też szerokość geograficzna i drapieżnictwo. Występuje kijanka żywiąca się roślinami wodnymi, glonami i drobnymi zwierzętami wodnymi. Osobniki dorosłe są mięsożerne, poza sezonem rozrodczym wiodą lądowy tryb życia, polując zmierzchem i nocą. Zdarzają się przypadki zmiany płci. Ten popularny płaz nie jest zagrożony wyginięciem, pomimo to figuruje w licznych Czerwonych Księgach i Listach. Negatywny wpływ wywierają nań m.in. zanieczyszczenie środowiska i fragmentacja siedlisk. Czytaj więcej…

2013-07-04[edytuj | edytuj kod]

Jack Leonard „J. L.” Warner (ur. 2 sierpnia 1892 w London, zm. 9 września 1978 w Hollywood) – amerykański producent filmowy, współzałożyciel i prezes Warner Bros. Jego kariera w branży filmowej trwała około czterdziestu pięciu lat, najdłużej ze wszystkich ówczesnych prezesów hollywoodzkich wytwórni filmowych. Piastując stanowisko wiceprezesa ds. produkcji Warner Bros., wraz z bratem Samem doprowadził do powstania pierwszego filmu dźwiękowego pt. Śpiewak jazzbandu. Po śmierci Sama rozpoczął długoletnią walkę o władzę nad wytwórnią ze starszymi braćmi, Harrym i Albertem. W latach 50. XX wieku przejął wyłączną kontrolę nad Warner Bros., po tym jak potajemnie nabył udziały od braci, po uprzednim przekonaniu ich do wspólnej sprzedaży przedsiębiorstwa. Chociaż był zagorzałym republikaninem, w wielu swoich filmach propagował Nowy Ład, politykę demokratycznego prezydenta Franklina Roosevelta. Krytykował faszyzm i III Rzeszę na długo przed przyłączeniem się Stanów Zjednoczonych do II wojny światowej. Jednocześnie był przeciwnikiem komunizmu i po wojnie zeznawał przed Komisją Izby Reprezentantów ds. Działalności Nieamerykańskiej, gdzie dobrowolnie podał nazwiska scenarzystów zwolnionych z powodu członkostwa w Komunistycznej Partii Stanów Zjednoczonych lub sympatii prokomunistycznych. Pomimo kontrowersyjnego wizerunku publicznego, Warner odgrywał istotną rolę w przemyśle filmowym, aż do przejścia na emeryturę na początku lat 70. XX wieku. Czytaj więcej…

2013-07-05[edytuj | edytuj kod]

Systemy oznaczania zębów zostały opracowane w celu ujednolicenia i ułatwienia komunikacji pomiędzy lekarzami, dentystami, technikami dentystycznymi, higienistami stomatologicznymi (i pracownikami innych zawodów mających do czynienia z zębami) szczególnie posługujących się różnymi językami. Ich zaletą jest ułatwienie zapisu i prowadzenia historii choroby w kartotece pacjenta. Każdy system stanowi zbiór zasad opisujących schemat, według którego każdemu zębowi w każdym łuku przyporządkowane jest określone i unikalne oznaczenie literowe lub liczbowe (również zęby mleczne i stałe mają odrębne oznaczenia). Przez lata rozwijały się różne systemy – od bardziej opisowych (łaciński) i wizualnych (Zsigmondy’ego, Haderupa) do czysto cyfrowych (Viohla, uniwersalny) ze względu na rozwój technologii informacyjnych oraz możliwość wprowadzania danych pacjenta do komputera. Czytaj więcej…

2013-07-06[edytuj | edytuj kod]

Walki o Wyspy Admiralicji – ciąg starć zbrojnych toczonych podczas walk na Nowej Gwinei w trakcie II wojny światowej, w wyniku których 1 Dywizja Kawalerii US Army zdobyła okupowany przez Japończyków archipelag Admiralicji. Polegając na informacjach rozpoznania lotniczego donoszącego, że na wyspach nie da się zauważyć żadnych śladów działalności nieprzyjaciela, generał Douglas MacArthur polecił natychmiast przeprowadzić lądowanie zwiadowcze. Działania zostały podjęte 29 lutego 1944, kiedy pierwszy oddział amerykański wylądował na wyspie Los Negros. Zespół uderzeniowy osiągnął taktyczny sukces przez zaskoczenie, ale jednocześnie przekonał się, że wyspa nie została przez Japończyków opuszczona. Pierwsze potyczki przekształciły się w ciąg zaciętych bitew. Dzięki przewadze w powietrzu i na morzu walki ostatecznie wygrali Amerykanie, ale boje toczyły się aż do 18 maja i przyniosły im znaczne straty. Alianckie zwycięstwo doprowadziło do całkowitego odcięcia od sił głównych japońskiej bazy w Rabaulu, która była głównym celem działań ofensywnych w 1942 i 1943 roku. Po zdobyciu Wysp Admiralicji stworzono tam wielką bazę lotniczą i morską, która okazała się niezwykle przydatną dla prowadzenia dalszych działań na Pacyfiku w wojnie przeciw Japonii, a w pierwszej mierze lądowania na Filipinach. Czytaj więcej…

2013-07-07[edytuj | edytuj kod]

Papirus Bodmer XIV-XV, oznaczony symbolem ${\mathfrak {P}}^{75}$ (według systemu Gregory-Aland) – jeden z najstarszych i najlepiej zachowanych wczesnych rękopisów Nowego Testamentu, paleograficznie datowany na lata 175–225 n.e. W IV wieku prawdopodobnie należał do biblioteki klasztoru Pachomiusza, a około roku 700 ukryty został w kopcu przy rzece Nil. Odkryty został w połowie XX wieku, od roku 2006 przechowywany jest w Bibliotece Watykańskiej. Tekst rękopisu jest wysoko oceniany przez współczesnych krytyków tekstu, cieszy się opinią najlepszej zachowanej kopii ewangelicznego tekstu i wraz z Kodeksem Watykańskim służy za podstawę w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu w tekście Ewangelii Łukasza i Jana. Odkrycie rękopisu zmieniło poglądy krytyków tekstu na historię tekstu Nowego Testamentu. Czytaj więcej…

2013-07-08[edytuj | edytuj kod]

Sława (ros. Слава) – rosyjski pancernik (przeddrednot) z okresu I wojny światowej, jeden z pięciu okrętów typu Borodino. Budowany w latach 1902–1905 w Sankt-Petersburgu, nie został ukończony przed wypłynięciem na Daleki Wschód II Eskadry Oceanu Spokojnego, unikając w ten sposób losu siostrzanych jednostek, zatopionych lub zdobytych przez Japończyków. Przeznaczony do szkolenia przyszłych oficerów i specjalistów rosyjskiej marynarki, odbył szereg rejsów zagranicznych, głównie na Morze Śródziemne. Podczas I wojny światowej wszedł w skład sił obrony Zatoki Ryskiej. Brał udział w walkach Floty Bałtyckiej z Kaiserliche Marine latem 1915 roku. 4/17 października 1917 roku, w czasie niemieckiego desantu na Wyspy Moonsundzkie, odniósł poważne uszkodzenia w pojedynku artyleryjskim z niemieckimi pancernikami. Ponieważ na skutek zwiększonego zanurzenia okręt nie był w stanie sforsować Moonsundu, po ewakuacji załogi został zatopiony na jego płytkich wodach. Czytaj więcej…

2013-07-09[edytuj | edytuj kod]

Ząb ćwiekowy – stałe uzupełnienie protetyczne odbudowujące ząb. Stanowi rodzaj wkładu koronowo-korzeniowego, jest jednak uzupełnieniem samodzielnym i składa się zwykle z ćwieka oraz korony całkowitej połączonych na stałe i umieszczanych w jamie ustnej pacjenta razem podczas jednej wizyty. Mimo że przy stosowaniu się do wskazań i przeciwwskazań mogły utrzymać się długie lata, zęby ćwiekowe nie spełniły stawianych im wymagań i obecnie nie są już stosowane. Lepsze efekty uzyskuje się przez zacementowanie samego wkładu koronowo-korzeniowego na stałe i dalsze wykonawstwo korony w taki sposób, jakby to był kikut własnego zęba pacjenta opracowany pod koronę. W przeciwnym wypadku laboratoryjne połączenie korony z wkładem niesie większe ryzyko niedokładności, następczej nieszczelności korony, wypłukiwania cementu i próchnicy zęba. Czytaj więcej…

2013-07-10[edytuj | edytuj kod]

Żaba trawna (Rana temporaria) – gatunek płaza z rodziny żabowatych. Podobnie jak żaba dalmatyńska i żaba moczarowa należy do tzw. żab brunatnych, która to nazwa bierze się od koloru skóry tych zwierząt. Gatunek ma szeroki zasięg występowania, obejmujący większą część Europy (w tym północne wybrzeża kontynentu) i zachodnią Azję. Zasiedla różnorodne siedliska klimatu umiarkowanego, zwłaszcza lasy. Rozmnaża się w płytkich zbiornikach wodnych. Duży wpływ na rozród wywiera temperatura, swój udział mają też szerokość geograficzna i drapieżnictwo. Występuje kijanka żywiąca się roślinami wodnymi, glonami i drobnymi zwierzętami wodnymi. Osobniki dorosłe są mięsożerne, poza sezonem rozrodczym wiodą lądowy tryb życia, polując zmierzchem i nocą. Zdarzają się przypadki zmiany płci. Ten popularny płaz nie jest zagrożony wyginięciem, pomimo to figuruje w licznych Czerwonych Księgach i Listach. Negatywny wpływ wywierają nań m.in. zanieczyszczenie środowiska i fragmentacja siedlisk. Czytaj więcej…

2013-07-11[edytuj | edytuj kod]

Jack Leonard „J. L.” Warner (ur. 2 sierpnia 1892 w London, zm. 9 września 1978 w Hollywood) – amerykański producent filmowy, współzałożyciel i prezes Warner Bros. Jego kariera w branży filmowej trwała około czterdziestu pięciu lat, najdłużej ze wszystkich ówczesnych prezesów hollywoodzkich wytwórni filmowych. Piastując stanowisko wiceprezesa ds. produkcji Warner Bros., wraz z bratem Samem doprowadził do powstania pierwszego filmu dźwiękowego pt. Śpiewak jazzbandu. Po śmierci Sama rozpoczął długoletnią walkę o władzę nad wytwórnią ze starszymi braćmi, Harrym i Albertem. W latach 50. XX wieku przejął wyłączną kontrolę nad Warner Bros., po tym jak potajemnie nabył udziały od braci, po uprzednim przekonaniu ich do wspólnej sprzedaży przedsiębiorstwa. Chociaż był zagorzałym republikaninem, w wielu swoich filmach propagował Nowy Ład, politykę demokratycznego prezydenta Franklina Roosevelta. Krytykował faszyzm i III Rzeszę na długo przed przyłączeniem się Stanów Zjednoczonych do II wojny światowej. Jednocześnie był przeciwnikiem komunizmu i po wojnie zeznawał przed Komisją Izby Reprezentantów ds. Działalności Nieamerykańskiej, gdzie dobrowolnie podał nazwiska scenarzystów zwolnionych z powodu członkostwa w Komunistycznej Partii Stanów Zjednoczonych lub sympatii prokomunistycznych. Pomimo kontrowersyjnego wizerunku publicznego, Warner odgrywał istotną rolę w przemyśle filmowym, aż do przejścia na emeryturę na początku lat 70. XX wieku. Czytaj więcej…

2013-07-12[edytuj | edytuj kod]

Systemy oznaczania zębów zostały opracowane w celu ujednolicenia i ułatwienia komunikacji pomiędzy lekarzami, dentystami, technikami dentystycznymi, higienistami stomatologicznymi (i pracownikami innych zawodów mających do czynienia z zębami) szczególnie posługujących się różnymi językami. Ich zaletą jest ułatwienie zapisu i prowadzenia historii choroby w kartotece pacjenta. Każdy system stanowi zbiór zasad opisujących schemat, według którego każdemu zębowi w każdym łuku przyporządkowane jest określone i unikalne oznaczenie literowe lub liczbowe (również zęby mleczne i stałe mają odrębne oznaczenia). Przez lata rozwijały się różne systemy – od bardziej opisowych (łaciński) i wizualnych (Zsigmondy’ego, Haderupa) do czysto cyfrowych (Viohla, uniwersalny) ze względu na rozwój technologii informacyjnych oraz możliwość wprowadzania danych pacjenta do komputera. Czytaj więcej…

2013-07-13[edytuj | edytuj kod]

Walki o Wyspy Admiralicji – ciąg starć zbrojnych toczonych podczas walk na Nowej Gwinei w trakcie II wojny światowej, w wyniku których 1 Dywizja Kawalerii US Army zdobyła okupowany przez Japończyków archipelag Admiralicji. Polegając na informacjach rozpoznania lotniczego donoszącego, że na wyspach nie da się zauważyć żadnych śladów działalności nieprzyjaciela, generał Douglas MacArthur polecił natychmiast przeprowadzić lądowanie zwiadowcze. Działania zostały podjęte 29 lutego 1944, kiedy pierwszy oddział amerykański wylądował na wyspie Los Negros. Zespół uderzeniowy osiągnął taktyczny sukces przez zaskoczenie, ale jednocześnie przekonał się, że wyspa nie została przez Japończyków opuszczona. Pierwsze potyczki przekształciły się w ciąg zaciętych bitew. Dzięki przewadze w powietrzu i na morzu walki ostatecznie wygrali Amerykanie, ale boje toczyły się aż do 18 maja i przyniosły im znaczne straty. Alianckie zwycięstwo doprowadziło do całkowitego odcięcia od sił głównych japońskiej bazy w Rabaulu, która była głównym celem działań ofensywnych w 1942 i 1943 roku. Po zdobyciu Wysp Admiralicji stworzono tam wielką bazę lotniczą i morską, która okazała się niezwykle przydatną dla prowadzenia dalszych działań na Pacyfiku w wojnie przeciw Japonii, a w pierwszej mierze lądowania na Filipinach. Czytaj więcej…

2013-07-14[edytuj | edytuj kod]

Papirus Bodmer XIV-XV, oznaczony symbolem ${\mathfrak {P}}^{75}$ (według systemu Gregory-Aland) – jeden z najstarszych i najlepiej zachowanych wczesnych rękopisów Nowego Testamentu, paleograficznie datowany na lata 175–225 n.e. W IV wieku prawdopodobnie należał do biblioteki klasztoru Pachomiusza, a około roku 700 ukryty został w kopcu przy rzece Nil. Odkryty został w połowie XX wieku, od roku 2006 przechowywany jest w Bibliotece Watykańskiej. Tekst rękopisu jest wysoko oceniany przez współczesnych krytyków tekstu, cieszy się opinią najlepszej zachowanej kopii ewangelicznego tekstu i wraz z Kodeksem Watykańskim służy za podstawę w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu w tekście Ewangelii Łukasza i Jana. Odkrycie rękopisu zmieniło poglądy krytyków tekstu na historię tekstu Nowego Testamentu. Czytaj więcej…

2013-07-15[edytuj | edytuj kod]

Sława (ros. Слава) – rosyjski pancernik (przeddrednot) z okresu I wojny światowej, jeden z pięciu okrętów typu Borodino. Budowany w latach 1902–1905 w Sankt-Petersburgu, nie został ukończony przed wypłynięciem na Daleki Wschód II Eskadry Oceanu Spokojnego, unikając w ten sposób losu siostrzanych jednostek, zatopionych lub zdobytych przez Japończyków. Przeznaczony do szkolenia przyszłych oficerów i specjalistów rosyjskiej marynarki, odbył szereg rejsów zagranicznych, głównie na Morze Śródziemne. Podczas I wojny światowej wszedł w skład sił obrony Zatoki Ryskiej. Brał udział w walkach Floty Bałtyckiej z Kaiserliche Marine latem 1915 roku. 4/17 października 1917 roku, w czasie niemieckiego desantu na Wyspy Moonsundzkie, odniósł poważne uszkodzenia w pojedynku artyleryjskim z niemieckimi pancernikami. Ponieważ na skutek zwiększonego zanurzenia okręt nie był w stanie sforsować Moonsundu, po ewakuacji załogi został zatopiony na jego płytkich wodach. Czytaj więcej…

2013-07-16[edytuj | edytuj kod]

Ząb ćwiekowy – stałe uzupełnienie protetyczne odbudowujące ząb. Stanowi rodzaj wkładu koronowo-korzeniowego, jest jednak uzupełnieniem samodzielnym i składa się zwykle z ćwieka oraz korony całkowitej połączonych na stałe i umieszczanych w jamie ustnej pacjenta razem podczas jednej wizyty. Mimo że przy stosowaniu się do wskazań i przeciwwskazań mogły utrzymać się długie lata, zęby ćwiekowe nie spełniły stawianych im wymagań i obecnie nie są już stosowane. Lepsze efekty uzyskuje się przez zacementowanie samego wkładu koronowo-korzeniowego na stałe i dalsze wykonawstwo korony w taki sposób, jakby to był kikut własnego zęba pacjenta opracowany pod koronę. W przeciwnym wypadku laboratoryjne połączenie korony z wkładem niesie większe ryzyko niedokładności, następczej nieszczelności korony, wypłukiwania cementu i próchnicy zęba. Czytaj więcej…

2013-07-17[edytuj | edytuj kod]

Żaba trawna (Rana temporaria) – gatunek płaza z rodziny żabowatych. Podobnie jak żaba dalmatyńska i żaba moczarowa należy do tzw. żab brunatnych, która to nazwa bierze się od koloru skóry tych zwierząt. Gatunek ma szeroki zasięg występowania, obejmujący większą część Europy (w tym północne wybrzeża kontynentu) i zachodnią Azję. Zasiedla różnorodne siedliska klimatu umiarkowanego, zwłaszcza lasy. Rozmnaża się w płytkich zbiornikach wodnych. Duży wpływ na rozród wywiera temperatura, swój udział mają też szerokość geograficzna i drapieżnictwo. Występuje kijanka żywiąca się roślinami wodnymi, glonami i drobnymi zwierzętami wodnymi. Osobniki dorosłe są mięsożerne, poza sezonem rozrodczym wiodą lądowy tryb życia, polując zmierzchem i nocą. Zdarzają się przypadki zmiany płci. Ten popularny płaz nie jest zagrożony wyginięciem, pomimo to figuruje w licznych Czerwonych Księgach i Listach. Negatywny wpływ wywierają nań m.in. zanieczyszczenie środowiska i fragmentacja siedlisk. Czytaj więcej…

2013-07-18[edytuj | edytuj kod]

Świstak tatrzański (Marmota marmota latirostris) – endemiczny podgatunek świstaka występujący w Tatrach. W przeszłości był zwierzęciem łownym i w XIX w. jego liczebność drastycznie spadła. Należy do najrzadziej występujących zwierząt kręgowych w Polsce i podlega tu ścisłej ochronie gatunkowej. Chroniony jest także prawnie na Słowacji. Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce oraz Polska Czerwona Księga Zwierząt określają świstaka tatrzańskiego jako podgatunek silnie zagrożony (EN), zaś Czerwona lista dla Karpat dla Polski nadaje mu oznaczenie „CR” – skrajnie zagrożny. Jest to zwierzę stosunkowo słabo poznane. Jest roślinożercą aktywnym latem. Żyje w terytorialnych klanach rodzinnych w górach od regla górnego do piętra turniowego. Czytaj więcej…

2013-07-19[edytuj | edytuj kod]

Systemy oznaczania zębów zostały opracowane w celu ujednolicenia i ułatwienia komunikacji pomiędzy lekarzami, dentystami, technikami dentystycznymi, higienistami stomatologicznymi (i pracownikami innych zawodów mających do czynienia z zębami) szczególnie posługujących się różnymi językami. Ich zaletą jest ułatwienie zapisu i prowadzenia historii choroby w kartotece pacjenta. Każdy system stanowi zbiór zasad opisujących schemat, według którego każdemu zębowi w każdym łuku przyporządkowane jest określone i unikalne oznaczenie literowe lub liczbowe (również zęby mleczne i stałe mają odrębne oznaczenia). Przez lata rozwijały się różne systemy – od bardziej opisowych (łaciński) i wizualnych (Zsigmondy’ego, Haderupa) do czysto cyfrowych (Viohla, uniwersalny) ze względu na rozwój technologii informacyjnych oraz możliwość wprowadzania danych pacjenta do komputera. Czytaj więcej…

2013-07-20[edytuj | edytuj kod]

Walki o Wyspy Admiralicji – ciąg starć zbrojnych toczonych podczas walk na Nowej Gwinei w trakcie II wojny światowej, w wyniku których 1 Dywizja Kawalerii US Army zdobyła okupowany przez Japończyków archipelag Admiralicji. Polegając na informacjach rozpoznania lotniczego donoszącego, że na wyspach nie da się zauważyć żadnych śladów działalności nieprzyjaciela, generał Douglas MacArthur polecił natychmiast przeprowadzić lądowanie zwiadowcze. Działania zostały podjęte 29 lutego 1944, kiedy pierwszy oddział amerykański wylądował na wyspie Los Negros. Zespół uderzeniowy osiągnął taktyczny sukces przez zaskoczenie, ale jednocześnie przekonał się, że wyspa nie została przez Japończyków opuszczona. Pierwsze potyczki przekształciły się w ciąg zaciętych bitew. Dzięki przewadze w powietrzu i na morzu walki ostatecznie wygrali Amerykanie, ale boje toczyły się aż do 18 maja i przyniosły im znaczne straty. Alianckie zwycięstwo doprowadziło do całkowitego odcięcia od sił głównych japońskiej bazy w Rabaulu, która była głównym celem działań ofensywnych w 1942 i 1943 roku. Po zdobyciu Wysp Admiralicji stworzono tam wielką bazę lotniczą i morską, która okazała się niezwykle przydatną dla prowadzenia dalszych działań na Pacyfiku w wojnie przeciw Japonii, a w pierwszej mierze lądowania na Filipinach. Czytaj więcej…

2013-07-21[edytuj | edytuj kod]

Pustynnica katolicka, żaba katolicka (Notaden bennettii) – gatunek australijskiego płaza bezogonowego z rodziny Limnodynastidae, zaliczany wcześniej do żółwinkowatych, a pierwotnie do ropuchowatych. Młode osobniki cechuje charakterystyczne umaszczenie z ciemnym krzyżem na jaskrawożółtym tle na grzbietowej stronie tułowia. Płaz zamieszkuje bardzo suche siedliska. Większą część swego życia spędza zagrzebany w ziemi, do czego rozwinął liczne przystosowania. Na powierzchnię wychodzi po obfitych deszczach, po których też następuje rozród zwierzęcia. Kijanki dojrzewają szybko. Z uwagi na szeroki zakres występowania w Nowej Południowej Walii i Queenslandzie oraz nieznaną, ale niemałą liczebność populacji nie grozi mu wyginięcie, a IUCN przyznaje mu status LC (najmniejszej troski). Czytaj więcej…

2013-07-22[edytuj | edytuj kod]

Sława (ros. Слава) – rosyjski pancernik (przeddrednot) z okresu I wojny światowej, jeden z pięciu okrętów typu Borodino. Budowany w latach 1902–1905 w Sankt-Petersburgu, nie został ukończony przed wypłynięciem na Daleki Wschód II Eskadry Oceanu Spokojnego, unikając w ten sposób losu siostrzanych jednostek, zatopionych lub zdobytych przez Japończyków. Przeznaczony do szkolenia przyszłych oficerów i specjalistów rosyjskiej marynarki, odbył szereg rejsów zagranicznych, głównie na Morze Śródziemne. Podczas I wojny światowej wszedł w skład sił obrony Zatoki Ryskiej. Brał udział w walkach Floty Bałtyckiej z Kaiserliche Marine latem 1915 roku. 4/17 października 1917 roku, w czasie niemieckiego desantu na Wyspy Moonsundzkie, odniósł poważne uszkodzenia w pojedynku artyleryjskim z niemieckimi pancernikami. Ponieważ na skutek zwiększonego zanurzenia okręt nie był w stanie sforsować Moonsundu, po ewakuacji załogi został zatopiony na jego płytkich wodach. Czytaj więcej…

2013-07-23[edytuj | edytuj kod]

Ząb ćwiekowy – stałe uzupełnienie protetyczne odbudowujące ząb. Stanowi rodzaj wkładu koronowo-korzeniowego, jest jednak uzupełnieniem samodzielnym i składa się zwykle z ćwieka oraz korony całkowitej połączonych na stałe i umieszczanych w jamie ustnej pacjenta razem podczas jednej wizyty. Mimo że przy stosowaniu się do wskazań i przeciwwskazań mogły utrzymać się długie lata, zęby ćwiekowe nie spełniły stawianych im wymagań i obecnie nie są już stosowane. Lepsze efekty uzyskuje się przez zacementowanie samego wkładu koronowo-korzeniowego na stałe i dalsze wykonawstwo korony w taki sposób, jakby to był kikut własnego zęba pacjenta opracowany pod koronę. W przeciwnym wypadku laboratoryjne połączenie korony z wkładem niesie większe ryzyko niedokładności, następczej nieszczelności korony, wypłukiwania cementu i próchnicy zęba. Czytaj więcej…

2013-07-24[edytuj | edytuj kod]

Żaba trawna (Rana temporaria) – gatunek płaza z rodziny żabowatych. Podobnie jak żaba dalmatyńska i żaba moczarowa należy do tzw. żab brunatnych, która to nazwa bierze się od koloru skóry tych zwierząt. Gatunek ma szeroki zasięg występowania, obejmujący większą część Europy (w tym północne wybrzeża kontynentu) i zachodnią Azję. Zasiedla różnorodne siedliska klimatu umiarkowanego, zwłaszcza lasy. Rozmnaża się w płytkich zbiornikach wodnych. Duży wpływ na rozród wywiera temperatura, swój udział mają też szerokość geograficzna i drapieżnictwo. Występuje kijanka żywiąca się roślinami wodnymi, glonami i drobnymi zwierzętami wodnymi. Osobniki dorosłe są mięsożerne, poza sezonem rozrodczym wiodą lądowy tryb życia, polując zmierzchem i nocą. Zdarzają się przypadki zmiany płci. Ten popularny płaz nie jest zagrożony wyginięciem, pomimo to figuruje w licznych Czerwonych Księgach i Listach. Negatywny wpływ wywierają nań m.in. zanieczyszczenie środowiska i fragmentacja siedlisk. Czytaj więcej…

2013-07-25[edytuj | edytuj kod]

Świstak tatrzański (Marmota marmota latirostris) – endemiczny podgatunek świstaka występujący w Tatrach. W przeszłości był zwierzęciem łownym i w XIX w. jego liczebność drastycznie spadła. Należy do najrzadziej występujących zwierząt kręgowych w Polsce i podlega tu ścisłej ochronie gatunkowej. Chroniony jest także prawnie na Słowacji. Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce oraz Polska Czerwona Księga Zwierząt określają świstaka tatrzańskiego jako podgatunek silnie zagrożony (EN), zaś Czerwona lista dla Karpat dla Polski nadaje mu oznaczenie „CR” – skrajnie zagrożny. Jest to zwierzę stosunkowo słabo poznane. Jest roślinożercą aktywnym latem. Żyje w terytorialnych klanach rodzinnych w górach od regla górnego do piętra turniowego. Czytaj więcej…

2013-07-26[edytuj | edytuj kod]

Konstancja wodzisławska (zm. 1351) – księżna wodzisławska z dynastii Piastów. Imiennie Konstancja pojawia się w źródłach dwukrotnie. Występuje jako księżna (ducissa) raciborska w indulgencji papieskiej z 1321, natomiast Kronika raciborska, tytułując ją księżną wodzisławską, wspomina o jej śmierci w roku 1351. Żadne ze źródeł nie przekazało pochodzenia Konstancji. Literatura przedmiotu jest zgodna tylko w tym, że była ona przedstawicielką dynastii Piastów. Trudności w ustaleniu, czyją była córką, są przyczyną występowania w nauce dwóch poglądów dotyczących jej losów. Pierwszy z nich głosi, że Konstancja była córką Władysława opolskiego. Została wydana za mąż za Henryka IV Prawego. Porzucona przez męża przybyła do Raciborza. Z księstwa raciborskiego został wydzielony dla niej Wodzisław, w którym rezydowała do śmierci. Według drugiego poglądu, Konstancja była córką Przemysława raciborskiego. Niezamężna osiadła w Wodzisławiu, będącym jej dożywotnim uposażeniem. Czytaj więcej…

2013-07-27[edytuj | edytuj kod]

Walki o Wyspy Admiralicji – ciąg starć zbrojnych toczonych podczas walk na Nowej Gwinei w trakcie II wojny światowej, w wyniku których 1 Dywizja Kawalerii US Army zdobyła okupowany przez Japończyków archipelag Admiralicji. Polegając na informacjach rozpoznania lotniczego donoszącego, że na wyspach nie da się zauważyć żadnych śladów działalności nieprzyjaciela, generał Douglas MacArthur polecił natychmiast przeprowadzić lądowanie zwiadowcze. Działania zostały podjęte 29 lutego 1944, kiedy pierwszy oddział amerykański wylądował na wyspie Los Negros. Zespół uderzeniowy osiągnął taktyczny sukces przez zaskoczenie, ale jednocześnie przekonał się, że wyspa nie została przez Japończyków opuszczona. Pierwsze potyczki przekształciły się w ciąg zaciętych bitew. Dzięki przewadze w powietrzu i na morzu walki ostatecznie wygrali Amerykanie, ale boje toczyły się aż do 18 maja i przyniosły im znaczne straty. Alianckie zwycięstwo doprowadziło do całkowitego odcięcia od sił głównych japońskiej bazy w Rabaulu, która była głównym celem działań ofensywnych w 1942 i 1943 roku. Po zdobyciu Wysp Admiralicji stworzono tam wielką bazę lotniczą i morską, która okazała się niezwykle przydatną dla prowadzenia dalszych działań na Pacyfiku w wojnie przeciw Japonii, a w pierwszej mierze lądowania na Filipinach. Czytaj więcej…

2013-07-28[edytuj | edytuj kod]

Pustynnica katolicka, żaba katolicka (Notaden bennettii) – gatunek australijskiego płaza bezogonowego z rodziny Limnodynastidae, zaliczany wcześniej do żółwinkowatych, a pierwotnie do ropuchowatych. Młode osobniki cechuje charakterystyczne umaszczenie z ciemnym krzyżem na jaskrawożółtym tle na grzbietowej stronie tułowia. Płaz zamieszkuje bardzo suche siedliska. Większą część swego życia spędza zagrzebany w ziemi, do czego rozwinął liczne przystosowania. Na powierzchnię wychodzi po obfitych deszczach, po których też następuje rozród zwierzęcia. Kijanki dojrzewają szybko. Z uwagi na szeroki zakres występowania w Nowej Południowej Walii i Queenslandzie oraz nieznaną, ale niemałą liczebność populacji nie grozi mu wyginięcie, a IUCN przyznaje mu status LC (najmniejszej troski). Czytaj więcej…

2013-07-29[edytuj | edytuj kod]

Sława (ros. Слава) – rosyjski pancernik (przeddrednot) z okresu I wojny światowej, jeden z pięciu okrętów typu Borodino. Budowany w latach 1902–1905 w Sankt-Petersburgu, nie został ukończony przed wypłynięciem na Daleki Wschód II Eskadry Oceanu Spokojnego, unikając w ten sposób losu siostrzanych jednostek, zatopionych lub zdobytych przez Japończyków. Przeznaczony do szkolenia przyszłych oficerów i specjalistów rosyjskiej marynarki, odbył szereg rejsów zagranicznych, głównie na Morze Śródziemne. Podczas I wojny światowej wszedł w skład sił obrony Zatoki Ryskiej. Brał udział w walkach Floty Bałtyckiej z Kaiserliche Marine latem 1915 roku. 4/17 października 1917 roku, w czasie niemieckiego desantu na Wyspy Moonsundzkie, odniósł poważne uszkodzenia w pojedynku artyleryjskim z niemieckimi pancernikami. Ponieważ na skutek zwiększonego zanurzenia okręt nie był w stanie sforsować Moonsundu, po ewakuacji załogi został zatopiony na jego płytkich wodach. Czytaj więcej…

2013-07-30[edytuj | edytuj kod]

Ząb ćwiekowy – stałe uzupełnienie protetyczne odbudowujące ząb. Stanowi rodzaj wkładu koronowo-korzeniowego, jest jednak uzupełnieniem samodzielnym i składa się zwykle z ćwieka oraz korony całkowitej połączonych na stałe i umieszczanych w jamie ustnej pacjenta razem podczas jednej wizyty. Mimo że przy stosowaniu się do wskazań i przeciwwskazań mogły utrzymać się długie lata, zęby ćwiekowe nie spełniły stawianych im wymagań i obecnie nie są już stosowane. Lepsze efekty uzyskuje się przez zacementowanie samego wkładu koronowo-korzeniowego na stałe i dalsze wykonawstwo korony w taki sposób, jakby to był kikut własnego zęba pacjenta opracowany pod koronę. W przeciwnym wypadku laboratoryjne połączenie korony z wkładem niesie większe ryzyko niedokładności, następczej nieszczelności korony, wypłukiwania cementu i próchnicy zęba. Czytaj więcej…

2013-07-31[edytuj | edytuj kod]

HMAS Sydney – krążownik lekki pływający pod banderą Royal Australian Navy, jeden z trzech okrętów zmodyfikowanego typu Leander, z okresu międzywojennego i II wojny światowej. Budowany dla brytyjskiej Royal Navy jako HMS „Phaeton”, został jeszcze przed zwodowaniem zakupiony przez Australię i otrzymał nazwę pochodzącą od miasta Sydney. Na początku II wojny światowej podczas bitwy koło przylądka Spatha, 19 lipca 1940 roku, ciężko uszkodził włoski krążownik „Bartolomeo Colleoni”, który został następnie zatopiony przez brytyjskie niszczyciele. Po zakończeniu niemal ośmiomiesięcznej kampanii śródziemnomorskiej „Sydney” powrócił na wody australijskie, podejmując patrole przeciwko rajderom Kriegsmarine. 19 listopada 1941 roku niedaleko zachodnich wybrzeży Australii napotkał zamaskowany niemiecki krążownik pomocniczy „Kormoran”. Zaskoczony ogniem rajdera australijski okręt zatonął po walce, w której bardzo ciężko uszkodził jednostkę wroga. Była to największa strata osobowa Royal Australian Navy w II wojnie światowej. Wraki obydwu okrętów zostały odnalezione dopiero w 2008 roku. Czytaj więcej…