Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2010-06

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2010-06-01[edytuj | edytuj kod]

Złota Piłka – coroczny plebiscyt piłkarski. Trofeum przyznawane jest dla piłkarza, który zaprezentował się najlepiej w mijającym roku kalendarzowym. Na pomysł przyznawania Złotej Piłki wpadł szef France Football Gabriel Hanot, który w 1956 roku poprosił kolegów z redakcji o głosowanie na najlepszego gracza w Europie. Pierwszym zwycięzcą plebiscytu został Stanley Matthews grający wówczas w Blackpool.Trzem zawodnikom udało się trzykrotnie zdobyć trofeum. Są to: Johan Cruijff, Michel Platini i Marco van Basten. Posiadaczem tego trofeum za rok 2009 jest Argentyńczyk Lionel Messi.

2010-06-02[edytuj | edytuj kod]

Junkers Ju 87 (z niem. Sturzkampfflugzeug) – niemiecki bombowiec nurkujący z okresu II wojny światowej. Zaprojektowana przez Hermanna Polhmanna i oblatana 17 września 1935 roku maszyna, swój chrzest bojowy przeszła w 1936 roku podczas wojny domowej w Hiszpanii. W niemieckiej propagandzie samolot stał się symbolem wielkości Luftwaffe. Maszyna z sukcesami wykorzystywana była podczas ataku na Polskę, walk w Skandynawii, ofensywy na Francję, kampanii śródziemnomorskiej, bitwy o Kretę oraz operacji Barbarossa.

2010-06-03[edytuj | edytuj kod]

Historia Nauru obejmuje dzieje wyspy o tej samej nazwie od 1798 roku do czasów współczesnych. O historii przedkolonialnej Nauru wiadomo niewiele z powodu braku jakichkolwiek źródeł pisanych. Pierwszym Europejczykiem, który dopłynął do wyspy, był brytyjski kapitan John Fearn, który odkrył ją 8 listopada 1798 roku. Następnie była ona terytorium zależnym innych państw: od 1888 roku Cesarstwa Niemieckiego, od 1914 Australii, w latach 1942-1945 Japonii, a następnie znowu Australii. W 1968 roku wyspa ogłosiła niepodległość, w 1999 roku stała się pełnoprawnym członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych.

2010-06-04[edytuj | edytuj kod]

Kalina koralowa – gatunek krzewu należący do rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae), czasem zaliczany do monotypowej rodziny kalinowatych (Viburnaceae), dawniej także do przewiertniowatych (Caprifoliaceae). Występuje w Europie i środkowo-zachodniej Azji, a odmiany geograficzne rosną także na Dalekim Wschodzie i w Ameryce Północnej. W Polsce kalina koralowa jest pospolita na terenie całego kraju z wyjątkiem Tatr. Jest rośliną leczniczą stosowaną głównie w leczeniu chorób kobiecych, związanych z problemami zdrowotnymi i bolesnościami w czasie ciąży i menstruacji. W tradycjach wielu narodów słowiańskich ogrywa istotną rolę; jest częstym motywem pieśni ludowych, ogrywa rolę w tradycjach związanych z weselami i pogrzebami, symbolizując młodość i niewinność.

2010-06-05[edytuj | edytuj kod]

Okręty podwodne typu George Washington – pierwszy typ amerykańskich okrętów podwodnych wyposażonych w pociski balistyczne SLBM. Pięć jednostek tego typu, po bardzo szybkim procesie konstrukcji i budowy, przyjętych zostało do służby w latach 1959-1961. 20 czerwca 1960 roku, "George Washington" (SSBN-598) - okręt wiodący tego typu - dokonał pierwszego w historii podwodnego odpalenia pocisku balistycznego. Okręty tego typu były pierwszymi jednostkami składającego się z 41 okrętów systemu rakietowego Polaris / Poseidon, którego misją było odstraszanie nuklearne.

2010-06-06[edytuj | edytuj kod]

Zachowania lęgowe ptaków – zbiór zachowań związanych z lęgiem ptaków i w okresie podstawowego rozwoju zwierzęcia (od toków aż do wylotu młodych z gniazda). Wyróżnia się następujące etapy okresu lęgowego: wybór partnera, budowa gniazda, składanie jaj, wysiadywanie, opieka nad młodymi do uzyskania lotności. W całym tym okresie ptaki bronią swojego terytorium. Większość gatunków troskliwie opiekuje się potomstwem, chociaż są wyjątki od tej reguły.

2010-06-07[edytuj | edytuj kod]

Topór (Bipenium, Kołki, Starża, Wścieklica) – polski herb szlachecki, jeden z najstarszych herbów polskich, noszący zawołanie Starza. Był najbardziej rozpowszechniony na ziemi krakowskiej, lubelskiej, sandomierskiej oraz na Mazowszu. Najwcześniejsza pieczęć z jego wizerunkiem pochodzi z 1282. Aktem unii horodelskiej został przeniesiony na Litwę. Spośród ponad 630 rodów używających Topora, największe znaczenie uzyskali Tęczyńscy i Ossolińscy. Wysokie godności w państwie polskim piastowali również Tarłowie. Toporczykiem był także poeta i dramaturg Cyprian Kamil Norwid.

2010-06-08[edytuj | edytuj kod]

Puchar Świata w biathlonie 2008/2009 to 32. edycja Pucharu Świata w historii tej dyscypliny sportowej. Cykl rozpoczął bieg indywidualny mężczyzn w szwedzkim Östersund 3 grudnia 2008, zaś zakończył bieg masowy w Chanty-Mansyjsku w Rosji 29 marca. Najważniejszą imprezą sezonu były Mistrzostwa Świata w Biathlonie 2009, które po raz pierwszy zostały rozegrane na kontynencie azjatyckim, a dokładniej w południowokoreańskim mieście Pyeongchang. Ostateczny kalendarz został zatwierdzony 19 czerwca 2008 w Salzburgu w Austrii. Klasyfikację generalną mężczyzn, po raz szósty w karierze i po raz drugi z rzędu, wygrał reprezentant Norwegii Ole Einar Bjørndalen. Wśród pań swoje debiutanckie zwycięstwo w klasyfikacji generalnej Pucharu Świata odniosła Helena Jonsson.

2010-06-09[edytuj | edytuj kod]

Junkers Ju 87 (z niem. Sturzkampfflugzeug) – niemiecki bombowiec nurkujący z okresu II wojny światowej. Zaprojektowana przez Hermanna Polhmanna i oblatana 17 września 1935 roku maszyna, swój chrzest bojowy przeszła w 1936 roku podczas wojny domowej w Hiszpanii. W niemieckiej propagandzie samolot stał się symbolem wielkości Luftwaffe. Maszyna z sukcesami wykorzystywana była podczas ataku na Polskę, walk w Skandynawii, ofensywy na Francję, kampanii śródziemnomorskiej, bitwy o Kretę oraz operacji Barbarossa.

2010-06-10[edytuj | edytuj kod]

Historia Nauru obejmuje dzieje wyspy o tej samej nazwie od 1798 roku do czasów współczesnych. O historii przedkolonialnej Nauru wiadomo niewiele z powodu braku jakichkolwiek źródeł pisanych. Pierwszym Europejczykiem, który dopłynął do wyspy, był brytyjski kapitan John Fearn, który odkrył ją 8 listopada 1798 roku. Następnie była ona terytorium zależnym innych państw: od 1888 roku Cesarstwa Niemieckiego, od 1914 Australii, w latach 1942-1945 Japonii, a następnie znowu Australii. W 1968 roku wyspa ogłosiła niepodległość, w 1999 roku stała się pełnoprawnym członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych.

2010-06-11[edytuj | edytuj kod]

Kalina koralowa – gatunek krzewu należący do rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae), czasem zaliczany do monotypowej rodziny kalinowatych (Viburnaceae), dawniej także do przewiertniowatych (Caprifoliaceae). Występuje w Europie i środkowo-zachodniej Azji, a odmiany geograficzne rosną także na Dalekim Wschodzie i w Ameryce Północnej. W Polsce kalina koralowa jest pospolita na terenie całego kraju z wyjątkiem Tatr. Jest rośliną leczniczą stosowaną głównie w leczeniu chorób kobiecych, związanych z problemami zdrowotnymi i bolesnościami w czasie ciąży i menstruacji. W tradycjach wielu narodów słowiańskich odgrywa istotną rolę: jest częstym motywem pieśni ludowych, odgrywa rolę w tradycjach związanych z weselami i pogrzebami, symbolizując młodość i niewinność.

2010-06-12[edytuj | edytuj kod]

Okręty podwodne typu George Washington – pierwszy typ amerykańskich okrętów podwodnych wyposażonych w pociski balistyczne SLBM. Pięć jednostek tego typu, po bardzo szybkim procesie konstrukcji i budowy, przyjętych zostało do służby w latach 1959–1961. 20 czerwca 1960 roku "George Washington" (SSBN-598) – okręt wiodący tego typu – dokonał pierwszego w historii podwodnego odpalenia pocisku balistycznego. Okręty tego typu były pierwszymi jednostkami składającego się z 41 okrętów systemu rakietowego Polaris-Poseidon, którego misją było odstraszanie nuklearne.

2010-06-13[edytuj | edytuj kod]

Zachowania lęgowe ptaków – zbiór zachowań związanych z lęgiem ptaków i w okresie podstawowego rozwoju zwierzęcia (od toków aż do wylotu młodych z gniazda). Wyróżnia się następujące etapy okresu lęgowego: wybór partnera, budowa gniazda, składanie jaj, wysiadywanie, opieka nad młodymi do uzyskania lotności. W całym tym okresie ptaki bronią swojego terytorium. Większość gatunków troskliwie opiekuje się potomstwem, chociaż są wyjątki od tej reguły.

2010-06-14[edytuj | edytuj kod]

Eulogiusz, imię świeckie Wasilij Siemionowicz Gieorgijewski (ur. 10 kwietnia 1868 w Somowie – zm. 8 sierpnia 1946 w Paryżu) – rosyjski biskup prawosławny, od 1922 egzarcha zachodnioeuropejski. Przejściowo członek episkopatu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego poza granicami Rosji. W 1930, po konflikcie z locum tenens patriarchatu moskiewskiego Sergiuszem (Stragorodskim), przeszedł pod jurysdykcję patriarchy Konstantynopola, który to krok nie został uznany przez Rosyjski Kościół Prawosławny. W 1945 wrócił do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Jeden z twórców Instytutu św. Sergiusza z Radoneża w Paryżu. W latach 1907–1912 poseł do Dumy.

2010-06-15[edytuj | edytuj kod]

Lista niemieckich asów myśliwskich z okresu II wojny światowej latających na samolotach odrzutowych: As myśliwski to tytuł przyznawany pilotowi myśliwskiemu, który zestrzelił pięć lub więcej wrogich samolotów w czasie walki powietrznej. W czasie II wojny światowej setki niemieckich pilotów uzyskało ten tytuł, latając na samolotach napędzanych silnikami tłokowymi. Jednak tylko 28 niemieckich pilotów zestrzeliło pięć lub więcej samolotów wroga, latając samolotem napędzanym silnikiem odrzutowym.

2010-06-16[edytuj | edytuj kod]

Ulica Warszawska – jedna z najważniejszych ulic w Katowicach, w dzielnicy Śródmieście. W XIX wieku był to ważny trakt, prowadzący do Mysłowic. Współcześnie stanowi główny szlak pieszo-komunikacyjny ścisłej strefy centrum miasta. Rozpoczyna swój bieg przy Rynku w centrum Katowic, biegnie obok starej zabudowy Śródmieścia, krzyżuje się z ul. Konstantego Damrota, ul. Górniczą i ul. Druckiego-Lubeckiego. Swój bieg kończy przy skrzyżowaniu z ul. Jerzego Dudy-Gracza, zmieniając nazwę na ul. 1 Maja.

2010-06-17[edytuj | edytuj kod]

Paul Barthélemy Biya (ur. 13 lutego 1933 w Mvomeka'a) – kameruński polityk, premier Kamerunu w latach 1975–1982, prezydent od 6 listopada 1982. Pozostaje u władzy nieprzerwanie od 35 lat. W 1990, pod wpływem nacisków kształtującej się opozycji i części społeczeństwa, wprowadził system wielopartyjny, jednak pierwsze wielopartyjne wybory parlamentarne i prezydenckie przeprowadzone w 1992 naznaczone były licznymi fałszerstwami. Na arenie międzynarodowej prowadzi ustabilizowaną i niekonfrontacyjną politykę.

2010-06-18[edytuj | edytuj kod]

Kalina koralowa – gatunek krzewu należący do rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae), czasem zaliczany do monotypowej rodziny kalinowatych (Viburnaceae), dawniej także do przewiertniowatych (Caprifoliaceae). Występuje w Europie i środkowo-zachodniej Azji, a odmiany geograficzne rosną także na Dalekim Wschodzie i w Ameryce Północnej. W Polsce kalina koralowa jest pospolita na terenie całego kraju z wyjątkiem Tatr. Jest rośliną leczniczą stosowaną głównie w leczeniu chorób kobiecych, związanych z problemami zdrowotnymi i bolesnościami w czasie ciąży i menstruacji. W tradycjach wielu narodów słowiańskich odgrywa istotną rolę: jest częstym motywem pieśni ludowych, odgrywa rolę w tradycjach związanych z weselami i pogrzebami, symbolizując młodość i niewinność.

2010-06-19[edytuj | edytuj kod]

Mistrzostwa Świata w Snookerze 2010 – odbyły się w dniach 17 kwietnia – 3 maja 2010 w Crucible Theatre w Sheffield. Były szóstym, ostatnim turniejem rankingowym sezonu snookerowego 2009/2010. Mecze kwalifikacyjne odbyły się w dniach 24 lutego – 9 marca 2010 w English Institute of Sport w Sheffield. Obrońcą tytułu mistrzowskiego był John Higgins, który przegrał w meczu drugiej rundy ze Steve'em Davisem 11:13. Mistrzem Świata został Australijczycy Neil Robertson, który w finale pokonał Szkota Graeme'a Dotta 18:13. Robertson został w ten sposób drugim reprezentantem swojego kraju, który zdobył tytuł Mistrza Świata w snookerze.

2010-06-20[edytuj | edytuj kod]

Zachowania lęgowe ptaków – zbiór zachowań związanych z lęgiem ptaków i w okresie podstawowego rozwoju zwierzęcia (od toków aż do wylotu młodych z gniazda). Wyróżnia się następujące etapy okresu lęgowego: wybór partnera, budowa gniazda, składanie jaj, wysiadywanie, opieka nad młodymi do uzyskania lotności. W całym tym okresie ptaki bronią swojego terytorium. Większość gatunków troskliwie opiekuje się potomstwem, chociaż są wyjątki od tej reguły.

2010-06-21[edytuj | edytuj kod]

Park stanowy Presque Isle – park stanowy o powierzchni 1295 hektarów, zlokalizowany na piaszczystym półwyspie sięgającym od Jeziora Erie do centrum miasta Erie w Pensylwanii, w okręgu Millcreek, w hrabstwie Erie w Stanach Zjednoczonych. Półwysep otacza zatokę Presque Isle wzdłuż południowej granicy parku; jego obszar zawiera 21 km dróg, 34 km ścieżek rekreacyjnych oraz 13 plaż i przystań jachtową. W parku można pływać, spacerować, jeździć na rowerze, obserwować ptaki. Organizowane są także przejażdżki łodzią.

2010-06-22[edytuj | edytuj kod]

Siłownie wodne we Wrocławiu stanowią fragment infrastruktury Wrocławskiego Węzła Wodnego. Początkowo były to młyny wodne i inne siłownie wodne dla zlokalizowanych nad brzegami rzek zakładów, takich jak tartaki, folusze, kuźnie czy pompownie. W czasach współczesnych siłownie te były stopniowo likwidowane lub część z nich została zniszczona podczas działań wojennych i nieodbudowana. W ich miejsce powstały elektrownie wodne. Ze względu na ograniczone możliwości, związane z niewielkimi spadami występującymi na stopniach wodnych we Wrocławiu, oraz brak możliwości budowy zbiorników na zurbanizowanym i równinnym terenie powstałe na obszarze miasta elektrownie wodne to przepływowe małe elektrownie wodne.

2010-06-23[edytuj | edytuj kod]

Ulica Warszawska – jedna z najważniejszych ulic w Katowicach, w dzielnicy Śródmieście. W XIX wieku był to ważny trakt, prowadzący do Mysłowic. Współcześnie stanowi główny szlak pieszo-komunikacyjny ścisłej strefy centrum miasta. Rozpoczyna swój bieg przy Rynku w centrum Katowic, biegnie obok starej zabudowy Śródmieścia, krzyżuje się z ul. Konstantego Damrota, ul. Górniczą i ul. Druckiego-Lubeckiego. Swój bieg kończy przy skrzyżowaniu z ul. Jerzego Dudy-Gracza, zmieniając nazwę na ul. 1 Maja.

2010-06-24[edytuj | edytuj kod]

Paul Barthélemy Biya (ur. 13 lutego 1933 w Mvomeka'a) – kameruński polityk, premier Kamerunu w latach 1975–1982, prezydent od 6 listopada 1982. Pozostaje u władzy nieprzerwanie od 35 lat. W 1990, pod wpływem nacisków kształtującej się opozycji i części społeczeństwa, wprowadził system wielopartyjny, jednak pierwsze wielopartyjne wybory parlamentarne i prezydenckie przeprowadzone w 1992 naznaczone były licznymi fałszerstwami. Na arenie międzynarodowej prowadzi ustabilizowaną i niekonfrontacyjną politykę.

2010-06-25[edytuj | edytuj kod]

Kuropaty – uroczysko na skraju Mińska na Białorusi, w którym odkryte zostały masowe groby ludzi rozstrzelanych przez NKWD w latach 1937–1941. Liczba ofiar nie jest dokładnie znana i wg różnych ocen może wynosić od 7 do powyżej 250 tysięcy osób. Od 1993 uroczysko znajduje się w Państwowym Spisie Zabytków Historyczno-Kulturowych Republiki Białorusi jako miejsce pochówku ofiar represji politycznych lat 30. i 40. XX w. Kuropaty są jednym spośród co najmniej ośmiu miejsc masowych egzekucji dokonywanych przez NKWD na terenie Mińska.

2010-06-26[edytuj | edytuj kod]

Kaktusowate – rodzina sukulentów łodygowych (wieloletnich, zielnych lub częściowo zdrewniałych) należąca do rzędu goździkowców. Należy do niej, w zależności od systemu klasyfikacyjnego, od 24 do 220 rodzajów, w tym od 1500 do 2000 gatunków. Występują głównie na kontynentach amerykańskich, skąd pochodzą. Charakterystyczną cechą budowy roślin z tej rodziny jest posiadanie areoli nieobecnych u innych roślin oraz acykliczne lub spiralne ułożenie elementów kwiatu (brak okółków).

2010-06-27[edytuj | edytuj kod]

Brabham – były brytyjski konstruktor samochodów wyścigowych i zespół Formuły 1. Firma założona została w 1960 roku przez Australijczyków: kierowcę Jacka Brabhama i projektanta Rona Tauranaka. Zespół w trzydziestoletniej historii startów w Formule 1 zdobył cztery tytuły w klasyfikacji kierowców i dwa w klasyfikacji konstruktorów. Zdobycie tytułu mistrza świata przez Jacka Brabhama w 1966 roku jest jedynym przypadkiem w historii Formuły 1, kiedy kierowca zdobył tytuł w samochodzie firmowanym swoim nazwiskiem. W latach 80. Nelson Piquet zdobył Brabhamem dwa tytuły mistrza świata Formuły 1 w klasyfikacji kierowców, będąc pierwszym kierowcą, który dokonał tego w samochodzie turbodoładowanym.

2010-06-28[edytuj | edytuj kod]

Park stanowy Presque Isle – park stanowy o powierzchni 1295 hektarów, zlokalizowany na piaszczystym półwyspie sięgającym od Jeziora Erie do centrum miasta Erie w Pensylwanii, w okręgu Millcreek, w hrabstwie Erie w Stanach Zjednoczonych. Półwysep otacza zatokę Presque Isle wzdłuż południowej granicy parku; jego obszar zawiera 21 km dróg, 34 km ścieżek rekreacyjnych oraz 13 plaż i przystań jachtową. W parku można pływać, spacerować, jeździć na rowerze, obserwować ptaki. Organizowane są także przejażdżki łodzią.

2010-06-29[edytuj | edytuj kod]

Europejski Złoty But – coroczna piłkarska nagroda przyznawana dla najlepszego strzelca spośród wszystkich najwyższych europejskich lig zrzeszonych z UEFA. Nagroda ta przyznawana jest od sezonu 1967/68. W 1991 roku, w wyniku protestu Cypryjskiego Związku Piłki Nożnej, który twierdził, iż w tamtejszej lidze jeden z graczy rzekomo zdobył 40 goli, L'Équipe zdecydowała się zawiesić plebiscyt i do 1996 roku nagroda przyznawana była nieoficjalnie. Plebiscyt został wznowiony w 1996 roku ze zmienionymi zasadami. Od tego czasu Złotego Buta przyznaje się w oparciu o system punktowy, który umożliwia piłkarzom z silniejszych lig wygrywać z piłkarzami z lig słabszych. Oznacza to również, że gole z mocniejszych lig są "więcej warte" od tych zdobytych w mniej prestiżowych rozgrywkach.

2010-06-30[edytuj | edytuj kod]

Ulica Warszawska – jedna z najważniejszych ulic w Katowicach, w dzielnicy Śródmieście. W XIX wieku był to ważny trakt, prowadzący do Mysłowic. Współcześnie stanowi główny szlak pieszo-komunikacyjny ścisłej strefy centrum miasta. Rozpoczyna swój bieg przy Rynku w centrum Katowic, biegnie obok starej zabudowy Śródmieścia, krzyżuje się z ul. Konstantego Damrota, ul. Górniczą i ul. Druckiego-Lubeckiego. Swój bieg kończy przy skrzyżowaniu z ul. Jerzego Dudy-Gracza, zmieniając nazwę na ul. 1 Maja.