Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2016-10

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2016-10-01[edytuj | edytuj kod]

Laureatki Nagrody Nobla – Nagroda Nobla przyznawana jest rokrocznie w pięciu kategoriach: fizyki, chemii, fizjologii i medycyny, literatury oraz za działania na rzecz światowego pokoju. Nagroda ustanowiona została testamentem szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu, Alfreda Nobla. Ceremonia rozdania wyróżnień odbywa się 10 grudnia, w rocznicę urodzin fundatora, od 1902 roku nagroda wręczana jest przez króla Szwecji. Wyjątek stanowi Pokojowa Nagroda Nobla, która zgodnie z wolą fundatora przyznawana jest, jako jedyna, przez gremium spoza Szwecji – Norweski Komitet Noblowski i wręczana jest w Oslo przez norweską parę królewską. Nagrodą Nobla nagrodzonych zostało w latach 1901-2015 w sumie 48 kobiet (w tym czasie nagrodzonych zostało w sumie 870 indywidualnych laureatów oraz 23 organizacje). Czytaj więcej…

2016-10-02[edytuj | edytuj kod]

Chłoniak Hodgkina – choroba nowotworowa układu chłonnego cechująca się obecnością olbrzymich nowotworowych komórek Reed-Sternberga o wielopłatowym jądrze i jednojądrzastych komórek Hodgkina, które indukują nienowotworową proliferację i naciek innych limfocytów, monocytów, histiocytów i makrofagów. Głównym objawem choroby jest niebolesne powiększenie węzłów chłonnych oraz objawy ogólne. Najczęściej są zajęte węzły szyjne, śródpiersiowe i pachowe. W celu rozpoznania chłoniaka Hodgkina konieczne jest badanie histopatologiczne całego węzła chłonnego lub innej nacieczonej tkanki pobranej metodami chirurgicznymi. Leczenie chłoniaka Hodgkina jest oparte o chemioterapię i radioterapię. Rokowanie w chłoniaku Hodgkina jest dobre i choroba cechuje się wysokim odsetkiem całkowitych wyleczeń. Czytaj więcej…

2016-10-03[edytuj | edytuj kod]

Jiftach Spektor (ur. 20 października 1940) – izraelski pilot wojskowy, generał brygady, as myśliwski z dwunastoma zestrzeleniami na koncie. Uczestnik wojny sześciodniowej i wojny Jom Kippur. Brał udział w operacji „Opera”. Dowódca dwóch baz izraelskich wojsk lotniczych. Latał głównie na myśliwcach Mirage III, F-4 Phantom II i F-16 Fighting Falcon. W 2003 roku został jednym z dwudziestu siedmiu sygnatariuszy (najwyższym stopniem) tak zwanego Listu Pilotów, w którym izraelscy lotnicy odmawiali bombardowania celów w Palestynie w sytuacji, gdy groziłoby to przypadkowymi ofiarami cywilnymi. Po odejściu z wojska zaczął pracować w branży high-tech. Opublikował dwie książki: autobiografię i fabularyzowane wspomnienia z wojny Jom Kippur. Czytaj więcej…

2016-10-04[edytuj | edytuj kod]

Mamut kolumbijski – wymarły gatunek trąbowca, mamut zamieszkujący w epoce plejstocenu Amerykę Północną od obszarów dzisiejszych północnych stanów USA aż do Kostaryki. Należał do ostatnich gatunków mamutów, linii zapoczątkowanej przez Mammutus subplanifrons we wczesnym pliocenie. Wyewoluował z mamuta stepowego, który dostał się na kontynent północnoamerykański z Azji około półtora miliona lat temu. Mamut karłowaty z kalifornijskich Channel Islands wyewoluował właśnie z mamuta kolumbijskiego. Najbliższym współczesnym krewnym tego zwierzęcia jest słoń indyjski. Mamut kolumbijski żył obok Paleoindian, którzy polowali nań dla pożywienia, wykorzystywali jego kości do produkcji narzędzi i przedstawiali je w sztuce. Szczątki mamutów kolumbijskich znaleziono wśród artefaktów kultury Clovis, pozostałości mamutów pochodziły z polowań z padliny. Gatunek wymarł na pograniczu plejstocenu i holocenu, około 11 tysięcy lat temu, najprawdopodobniej na skutek utraty siedlisk spowodowanej zmianą klimatu, polowaniami ludzkimi lub kombinacją tych dwóch czynników. Czytaj więcej…

2016-10-05[edytuj | edytuj kod]

Austria na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – występ kadry sportowców reprezentujących Austrię na igrzyskach w 2010 roku w Vancouver. W reprezentacji znalazło się 82 zawodników – 55 mężczyzn i 27 kobiet. Wzięli oni udział w 43 konkurencjach w trzynastu dyscyplinach sportowych. Austriacy nie uczestniczyli jedynie w dwóch dyscyplinach zespołowych – curlingu i hokeju na lodzie. Spośród powołanych zawodników 75 sportowców (49 mężczyzn i 26 kobiet) wystąpiło przynajmniej w jednej konkurencji. Dla 37 z nich występ w Vancouver był zarazem debiutem olimpijskim. Reprezentanci Austrii zdobyli w Vancouver szesnaście medali – cztery złote, sześć srebrnych i sześć brązowych. Był to 21. start Austrii na zimowych igrzyskach olimpijskich. Austriacy uczestniczą w zimowej edycji igrzysk nieprzerwanie od pierwszych igrzysk w 1924 roku. Czytaj więcej…

2016-10-06[edytuj | edytuj kod]

Ant-Man – amerykański film science fiction w reżyserii Peytona Reeda na podstawie serii komiksów wydawnictwa Marvel Comics o superbohaterze Ant-Manie. Scenariusz napisali Edgar Wright, Joe Cornish, Adam McKay i Paul Rudd. W głównych rolach występują: Paul Rudd, Evangeline Lilly, Corey Stoll, Bobby Cannavale, Michael Peña, Tip „T.I.” Harris, Anthony Mackie, Wood Harris, Judy Greer, David Dastmalchian i Michael Douglas. Złodziej Scott Lang staje się superbohaterem posiadającym niezwykłą umiejętność zmniejszania rozmiaru z jednoczesnym zwiększaniem swojej siły. Wraz ze swoim mentorem, dr. Hankiem Pymem, chronią tajemnice i stawiają czoła zagrożeniom. Obraz ten jest dwunastym filmem, którego akcja toczy się w Marvel Cinematic Universe. Jego kontynuacja, Ant-Man and the Wasp, została zapowiedziana na rok 2018. Światowa premiera odbyła się 29 czerwca 2015 roku, w Hollywood, polska zaś 17 lipca 2015 roku. Film zarobił prawie 520 milionów dolarów przy budżecie 130 milionów. Czytaj więcej…

2016-10-07[edytuj | edytuj kod]

Płetwonogie – zróżnicowany klad szeroko rozpowszechnionych ssaków morskich wyposażonych w płetwy, prowadzących częściowo wodny tryb życia. Obejmuje współczesne rodziny morsowatych (której jedynym dzisiejszym przedstawicielem jest mors), uchatkowatych (Otariinae i Arctocephalinae) oraz fokowatych (właściwych fok, pozbawionych małżowin usznych). Współcześnie istnieją 33 gatunki, na podstawie skamielin opisano też ponad 50 gatunków wymarłych. Takson monofiletyczny zaliczany do rzędu drapieżnych – najbliżsi żyjący współcześnie krewni płetwonogich to niedźwiedziowate i łasicokształtne. Do grupy tej zaliczają się gatunki o zróżnicowanej wielkości: foki bajkalskie osiągają do 1 m długości i 45 kg masy ciała, podczas gdy słoń morski południowy, który jest także największym przedstawicielem rzędu drapieżnych (Carnivora), do 5 m i 3200 kg. Czytaj więcej…

2016-10-08[edytuj | edytuj kod]

Laureatki Nagrody Nobla – Nagroda Nobla przyznawana jest rokrocznie w pięciu kategoriach: fizyki, chemii, fizjologii i medycyny, literatury oraz za działania na rzecz światowego pokoju. Nagroda ustanowiona została testamentem szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu, Alfreda Nobla. Ceremonia rozdania wyróżnień odbywa się 10 grudnia, w rocznicę urodzin fundatora, od 1902 roku nagroda wręczana jest przez króla Szwecji. Wyjątek stanowi Pokojowa Nagroda Nobla, która zgodnie z wolą fundatora przyznawana jest, jako jedyna, przez gremium spoza Szwecji – Norweski Komitet Noblowski i wręczana jest w Oslo przez norweską parę królewską. Nagrodą Nobla nagrodzonych zostało w latach 1901-2015 w sumie 48 kobiet (w tym czasie nagrodzonych zostało w sumie 870 indywidualnych laureatów oraz 23 organizacje). Czytaj więcej…

2016-10-09[edytuj | edytuj kod]

Chłoniak Hodgkina – choroba nowotworowa układu chłonnego cechująca się obecnością olbrzymich nowotworowych komórek Reed-Sternberga o wielopłatowym jądrze i jednojądrzastych komórek Hodgkina, które indukują nienowotworową proliferację i naciek innych limfocytów, monocytów, histiocytów i makrofagów. Głównym objawem choroby jest niebolesne powiększenie węzłów chłonnych oraz objawy ogólne. Najczęściej są zajęte węzły szyjne, śródpiersiowe i pachowe. W celu rozpoznania chłoniaka Hodgkina konieczne jest badanie histopatologiczne całego węzła chłonnego lub innej nacieczonej tkanki pobranej metodami chirurgicznymi. Leczenie chłoniaka Hodgkina jest oparte o chemioterapię i radioterapię. Rokowanie w chłoniaku Hodgkina jest dobre i choroba cechuje się wysokim odsetkiem całkowitych wyleczeń. Czytaj więcej…

2016-10-10[edytuj | edytuj kod]

U-47 – niemiecki oceaniczny okręt podwodny typu VIIB. Zwodowany w październiku 1937 roku, do służby w Kriegsmarine wszedł w grudniu 1938 roku pod dowództwem Günthera Priena, który jeszcze przed wybuchem drugiej wojny światowej został uznany za najbardziej agresywnego dowódcę U-Bootów. U-47 był średniej wielkości okrętem podwodnym przeznaczonym do długotrwałych patroli na wodach Atlantyku i Morza Północnego. Miał 753 ton wyporności na powierzchni oraz 857 ton w zanurzeniu. Zasięg na powierzchni wynosił 6500 mil morskich z prędkością 12 węzłów. Okręt wyposażony w sonar GHG, zdolny był do bezpiecznego zanurzenia się na głębokość 220 metrów. W zanurzeniu mógł pływać z maksymalną prędkością 8 węzłów. Załoga U-47 składała się z 44 oficerów i marynarzy, zaś jego uzbrojenie główne stanowiło 14 torped G7a i G7e wystrzeliwanych z 5 wyrzutni torpedowych. Czytaj więcej…

2016-10-11[edytuj | edytuj kod]

Pesa Acatus (łac. łódź) – normalnotorowy elektryczny zespół trakcyjny wyprodukowany w jednym egzemplarzu w zakładach Pesa w Bydgoszczy w 2006 specjalnie dla urzędu marszałkowskiego województwa łódzkiego. W czasie jazd próbnych był to pojazd czteroczłonowy (seria ED74, typ zespołu 16WE, typ członów 310Ba+411Ba+411Bb+310Bb), a eksploatowany jest w wersji trójczłonowej (seria ED59, typ 15WE). W kwietniu 2006 ukończono produkcję pociągu. 29 maja 2006 w Łodzi miała miejsce oficjalna prezentacja zespołu połączona z przejazdem inauguracyjnym. W 2011 jednostka została odstawiona i oczekiwała naprawy rewizyjnej, która ostatecznie została wykonana w okresie od grudnia 2013 do czerwca 2014. W 2016 pojazd sprawny technicznie został odstawiony ze względu na wygaśnięcie dopuszczenia do ruchu. W 2007 powstała wersja rozwojowa pojazdu o nazwie Bydgostia. W 2010 producent zbudował także model Acatus II, a w 2014 rodzinę Acatus Plus, jednak do Acatusa nawiązują one tylko nazwą. Czytaj więcej…

2016-10-12[edytuj | edytuj kod]

Austria na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – występ kadry sportowców reprezentujących Austrię na igrzyskach w 2010 roku w Vancouver. W reprezentacji znalazło się 82 zawodników – 55 mężczyzn i 27 kobiet. Wzięli oni udział w 43 konkurencjach w trzynastu dyscyplinach sportowych. Austriacy nie uczestniczyli jedynie w dwóch dyscyplinach zespołowych – curlingu i hokeju na lodzie. Spośród powołanych zawodników 75 sportowców (49 mężczyzn i 26 kobiet) wystąpiło przynajmniej w jednej konkurencji. Dla 37 z nich występ w Vancouver był zarazem debiutem olimpijskim. Reprezentanci Austrii zdobyli w Vancouver szesnaście medali – cztery złote, sześć srebrnych i sześć brązowych. Był to 21. start Austrii na zimowych igrzyskach olimpijskich. Austriacy uczestniczą w zimowej edycji igrzysk nieprzerwanie od pierwszych igrzysk w 1924 roku. Czytaj więcej…

2016-10-13[edytuj | edytuj kod]

Civilization IV – komputerowa strategiczna gra turowa wyprodukowana przez amerykańskie studio Firaxis Games i wydana przez Take-Two Interactive. Jej premiera odbyła się w 2005 roku na platformach Microsoft Windows i OS X. Jest to czwarta część serii. W Civilization IV gracz przejmuje kontrolę nad wybraną przez siebie cywilizacją, dążąc na przestrzeni tysiącleci do panowania nad losowo generowanym światem. Cel ten osiąga się poprzez zakładanie i rozbudowę miast, które wytwarzają technologie, kumulują przychody państwa oraz służą do produkcji jednostek i wznoszenia budowli. Pracami nad Civilization IV kierował główny projektant Soren Johnson, współautor Civilization III. W ich trakcie studio dokonało adaptacji zasad gry do środowiska trójwymiarowego przy użyciu silnika Gamebryo. Gra spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem przez krytyków, zdobywając szereg nagród i wyróżnień. Czytaj więcej…

2016-10-14[edytuj | edytuj kod]

Płetwonogie – zróżnicowany klad szeroko rozpowszechnionych ssaków morskich wyposażonych w płetwy, prowadzących częściowo wodny tryb życia. Obejmuje współczesne rodziny morsowatych (której jedynym dzisiejszym przedstawicielem jest mors), uchatkowatych (Otariinae i Arctocephalinae) oraz fokowatych (właściwych fok, pozbawionych małżowin usznych). Współcześnie istnieją 33 gatunki, na podstawie skamielin opisano też ponad 50 gatunków wymarłych. Takson monofiletyczny zaliczany do rzędu drapieżnych – najbliżsi żyjący współcześnie krewni płetwonogich to niedźwiedziowate i łasicokształtne. Do grupy tej zaliczają się gatunki o zróżnicowanej wielkości: foki bajkalskie osiągają do 1 m długości i 45 kg masy ciała, podczas gdy słoń morski południowy, który jest także największym przedstawicielem rzędu drapieżnych (Carnivora), do 5 m i 3200 kg. Czytaj więcej…

2016-10-15[edytuj | edytuj kod]

Rekin wielkogębowy – gatunek morskiej ryby lamnokształtnej, jedyny żyjący przedstawiciel rodziny Megachasmidae i rodzaju Megachasma. Zamieszkuje subtropikalne i tropikalne wody Oceanu Atlantyckiego, Indyjskiego i Spokojnego. Prowadzi pionowe dobowe migracje podążając za ławicami kryla – za dnia przebywa w głębszych wodach, w nocy podpływa bliżej powierzchni. Jest to jeden z trzech poznanych planktonożernych gatunków rekinów, obok długoszpara i rekina wielorybiego. Głównym składnikiem jego diety są szczętki, choć odżywia się również innymi drobnymi skorupiakami, małymi rybami i meduzami. Posiada długie, masywne, zwężające się ku tyłowi ciało z dużą tępo zakończoną głową. Zwyczajowa nazwa gatunkowa pochodzi od wielkiego otworu gębowego tego rekina. Dorosłe samice osiągają nawet ponad 5,7 metra długości, choć istnieją niepotwierdzone dane na temat osobników mierzących nawet 7,6 m. Wielkość jest cechą dymorfizmu płciowego. Czytaj więcej…

2016-10-16[edytuj | edytuj kod]

Chłoniak Hodgkina – choroba nowotworowa układu chłonnego cechująca się obecnością olbrzymich nowotworowych komórek Reed-Sternberga o wielopłatowym jądrze i jednojądrzastych komórek Hodgkina, które indukują nienowotworową proliferację i naciek innych limfocytów, monocytów, histiocytów i makrofagów. Głównym objawem choroby jest niebolesne powiększenie węzłów chłonnych oraz objawy ogólne. Najczęściej są zajęte węzły szyjne, śródpiersiowe i pachowe. W celu rozpoznania chłoniaka Hodgkina konieczne jest badanie histopatologiczne całego węzła chłonnego lub innej nacieczonej tkanki pobranej metodami chirurgicznymi. Leczenie chłoniaka Hodgkina jest oparte o chemioterapię i radioterapię. Rokowanie w chłoniaku Hodgkina jest dobre i choroba cechuje się wysokim odsetkiem całkowitych wyleczeń. Czytaj więcej…

2016-10-17[edytuj | edytuj kod]

U-47 – typu VIIB – niemiecki okręt podwodny II wojny światowej. Zwodowany w październiku 1937 roku, do służby w Kriegsmarine wszedł w grudniu 1938 roku pod dowództwem por. mar. Günthera Priena, który jeszcze przed wybuchem II wojny światowej został uznany przez niemiecką opinię publiczną za najbardziej agresywnego dowódcę U-Bootów. 3 września 1939 roku, dostając się do wnętrza portu, U-47 przeprowadził atak podwodny na Scapa Flow – kluczową bazę brytyjskiej Royal Navy. Atak przyniósł zatopienie pancernika HMS „Royal Oak”. Sukcesy okrętu były wykorzystywane przez machinę propagandową III Rzeszy, która nadała jego załodze status nieomal bohaterów narodowych. Po zakończonych klęską działaniach niemieckich U-bootów w kampanii norweskiej 1940 roku, U-47 stał się jednym z najskuteczniejszych okrętów podwodnych w historii pod względem wielkości zatopionego tonażu. U-47 zaginął wraz całą załogą 7 marca 1941 roku, a śmierć Günthera Priena – „byka ze Scapa Flow” – stała się rodzajem cezury symbolicznie kończącej pasmo sukcesów niemieckich okrętów podwodnych w bitwie o Atlantyk. Czytaj więcej…

2016-10-18[edytuj | edytuj kod]

Pesa Acatus (łac. łódź) – normalnotorowy elektryczny zespół trakcyjny wyprodukowany w jednym egzemplarzu w zakładach Pesa w Bydgoszczy w 2006 specjalnie dla urzędu marszałkowskiego województwa łódzkiego. W czasie jazd próbnych był to pojazd czteroczłonowy (seria ED74, typ zespołu 16WE, typ członów 310Ba+411Ba+411Bb+310Bb), a eksploatowany jest w wersji trójczłonowej (seria ED59, typ 15WE). W kwietniu 2006 ukończono produkcję pociągu. 29 maja 2006 w Łodzi miała miejsce oficjalna prezentacja zespołu połączona z przejazdem inauguracyjnym. W 2011 jednostka została odstawiona i oczekiwała naprawy rewizyjnej, która ostatecznie została wykonana w okresie od grudnia 2013 do czerwca 2014. W 2016 pojazd sprawny technicznie został odstawiony ze względu na wygaśnięcie dopuszczenia do ruchu. W 2007 powstała wersja rozwojowa pojazdu o nazwie Bydgostia. W 2010 producent zbudował także model Acatus II, a w 2014 rodzinę Acatus Plus, jednak do Acatusa nawiązują one tylko nazwą. Czytaj więcej…

2016-10-19[edytuj | edytuj kod]

Edward Flatau (ur. 27 grudnia 1868 w Płocku, zm. 7 czerwca 1932 w Warszawie) – polski lekarz neurolog i psychiatra. Był twórcą nowoczesnej neurologii polskiej, autorytetem w dziedzinie fizjologii i patologii opon mózgowo-rdzeniowych, należał do pionierów neurologii światowej. Zajmował się diagnostyką i leczeniem chorób mózgowia; leczeniem chorób mięśni; neurologią dziecięcą; chirurgią nerwów obwodowych; anatomią układu nerwowego; histopatologią tkanki nerwowej; onkologią doświadczalną; neurofizjologią; patofizjologią układu nerwowego. Był współtwórcą czasopism medycznych Neurologia Polska i Warszawskie Czasopismo Lekarskie. W medycynie z jego nazwiskiem wiąże się zespół Redlicha-Flataua, zespół Flataua-Sterlinga, choroba Flataua-Schidlera oraz objaw Flataua. Czytaj więcej…

2016-10-20[edytuj | edytuj kod]

Civilization IV – komputerowa strategiczna gra turowa wyprodukowana przez amerykańskie studio Firaxis Games i wydana przez Take-Two Interactive. Jej premiera odbyła się w 2005 roku na platformach Microsoft Windows i OS X. Jest to czwarta część serii. W Civilization IV gracz przejmuje kontrolę nad wybraną przez siebie cywilizacją, dążąc na przestrzeni tysiącleci do panowania nad losowo generowanym światem. Cel ten osiąga się poprzez zakładanie i rozbudowę miast, które wytwarzają technologie, kumulują przychody państwa oraz służą do produkcji jednostek i wznoszenia budowli. Pracami nad Civilization IV kierował główny projektant Soren Johnson, współautor Civilization III. W ich trakcie studio dokonało adaptacji zasad gry do środowiska trójwymiarowego przy użyciu silnika Gamebryo. Gra spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem przez krytyków, zdobywając szereg nagród i wyróżnień. Czytaj więcej…

2016-10-21[edytuj | edytuj kod]

Państwowe Wyższe Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Prużanie – gimnazjum w Prużanie działające w czasach II Rzeczypospolitej, nauczające na poziomie ośmioletniej szkoły średniej w okresie w latach 1922–1939 oraz w formie tajnych kompletów podczas okupacji II wojny światowej. Szkoła została utworzona z inicjatywy mieszkańców miasta. Do roku 1924 miała profil matematyczno-przyrodniczy, potem humanistyczny. Funkcjonowały przy niej m.in. organizacja harcerska i szkolna orkiestra dęta. Ponieważ nauczanie w Gimnazjum było płatne, a jednocześnie dzieci urzędników państwowych i nauczycieli objęte były ulgami, wśród uczniów dominowały osoby wywodzące się z rodzin urzędników. System opłat sprawiał, że miejscowi Białorusini, którzy w większości należeli do uboższych grup społecznych, mieli ograniczone możliwości skorzystania z edukacji w Gimnazjum w porównaniu z Polakami i Żydami. Czytaj więcej…

2016-10-22[edytuj | edytuj kod]

Rekin wielkogębowy – gatunek morskiej ryby lamnokształtnej, jedyny żyjący przedstawiciel rodziny Megachasmidae i rodzaju Megachasma. Zamieszkuje subtropikalne i tropikalne wody Oceanu Atlantyckiego, Indyjskiego i Spokojnego. Prowadzi pionowe dobowe migracje podążając za ławicami kryla – za dnia przebywa w głębszych wodach, w nocy podpływa bliżej powierzchni. Jest to jeden z trzech poznanych planktonożernych gatunków rekinów, obok długoszpara i rekina wielorybiego. Głównym składnikiem jego diety są szczętki, choć odżywia się również innymi drobnymi skorupiakami, małymi rybami i meduzami. Posiada długie, masywne, zwężające się ku tyłowi ciało z dużą tępo zakończoną głową. Zwyczajowa nazwa gatunkowa pochodzi od wielkiego otworu gębowego tego rekina. Dorosłe samice osiągają nawet ponad 5,7 metra długości, choć istnieją niepotwierdzone dane na temat osobników mierzących nawet 7,6 m. Wielkość jest cechą dymorfizmu płciowego. Czytaj więcej…

2016-10-23[edytuj | edytuj kod]

Wołanie o prawa kobiety – utwór autorstwa Mary Wollstonecraft (1792), uważany za jedną z najwcześniejszych prac z zakresu filozofii feministycznej. Wollstonecraft odpowiada w nim ówczesnym teoretykom polityki i edukacji, uważającym, że kobiet nie powinno się kształcić. Zdaniem autorki kobiety powinny odbierać wykształcenie odpowiadające ich pozycji w społeczeństwie. Mogą one być „towarzyszkami życia” swoich mężczyzn, a nie jedynie ich małżonkami. Zamiast postrzegać kobiety jako ornament czy własność przekazywaną na drodze małżeństwa, należy w nich widzieć istoty ludzkie wyposażone w te same fundamentalne prawa, co mężczyźni. Chociaż Wollstonecraft wzywa do równości płci w poszczególnych obszarach życia takich jak moralność, nie twierdzi jednak, że kobiety i mężczyźni są równi. Niejednoznaczność jej stanowiska utrudnia jej klasyfikację jako feministki, zwłaszcza że to pojęcie nie istniało jeszcze w jej czasach. Czytaj więcej…

2016-10-24[edytuj | edytuj kod]

U-47 – typu VIIB – niemiecki okręt podwodny II wojny światowej. Zwodowany w październiku 1937 roku, do służby w Kriegsmarine wszedł w grudniu 1938 roku pod dowództwem por. mar. Günthera Priena, który jeszcze przed wybuchem II wojny światowej został uznany przez dowództwo Kriegsmarine za najbardziej agresywnego dowódcę U-Bootów. 3 września 1939 roku, dostając się do wnętrza portu, U-47 przeprowadził atak podwodny na Scapa Flow – kluczową bazę brytyjskiej Royal Navy. Atak przyniósł zatopienie pancernika HMS „Royal Oak”. Sukcesy okrętu były wykorzystywane przez machinę propagandową III Rzeszy, która nadała jego załodze status bohaterów narodowych. Po zakończonych klęską działaniach niemieckich U-bootów w kampanii norweskiej 1940 roku, U-47 stał się jednym z najskuteczniejszych okrętów podwodnych w historii pod względem wielkości zatopionego tonażu. U-47 zaginął wraz całą załogą 7 marca 1941 roku, a śmierć Günthera Priena – „byka ze Scapa Flow” – stała się cezurą symbolicznie kończącą pasmo sukcesów niemieckich okrętów podwodnych w bitwie o Atlantyk. Czytaj więcej…

2016-10-25[edytuj | edytuj kod]

Raciborowice Górne – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie bolesławieckim, w gminie Warta Bolesławiecka, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach. Najstarsza wzmianka o Raciborowicach pochodzi z roku 1268. W miarę rozwoju wieś podzieliła się na Raciborowice Górne i Raciborowice Dolne. Przez kilka wieków wieś była lennem rodu von Zedlitz, następnie von Frankenberg. Po 1945 we wsi zamieszkali repatrianci z Ukrainy, Białorusi, Wileńszczyzny, reemigranci z Jugosławii i Francji oraz osadnicy z centralnej Polski. We wsi znajdują się trzy obiekty wpisane do rejestru zabytków – kościół św. Michała Archanioła, nieczynny cmentarz przy kościele oraz plebania. W miejscowości funkcjonuje klub sportowy Raciborowice oraz Stowarzyszenie Miłośników Wsi Raciborowice. Czytaj więcej…

2016-10-26[edytuj | edytuj kod]

Edward Flatau (ur. 27 grudnia 1868 w Płocku, zm. 7 czerwca 1932 w Warszawie) – polski lekarz neurolog i psychiatra. Był twórcą nowoczesnej neurologii polskiej, autorytetem w dziedzinie fizjologii i patologii opon mózgowo-rdzeniowych, należał do pionierów neurologii światowej. Zajmował się diagnostyką i leczeniem chorób mózgowia; leczeniem chorób mięśni; neurologią dziecięcą; chirurgią nerwów obwodowych; anatomią układu nerwowego; histopatologią tkanki nerwowej; onkologią doświadczalną; neurofizjologią; patofizjologią układu nerwowego. Był współtwórcą czasopism medycznych Neurologia Polska i Warszawskie Czasopismo Lekarskie. W medycynie z jego nazwiskiem wiąże się zespół Redlicha-Flataua, zespół Flataua-Sterlinga, choroba Flataua-Schidlera oraz objaw Flataua. Czytaj więcej…

2016-10-27[edytuj | edytuj kod]

Wyprawa Amundsena na biegun południowy – norweska ekspedycja kierowana przez Roalda Amundsena, której członkowie jako pierwsi dotarli do bieguna południowego. Amundsen i czterej jego towarzysze zdobyli biegun 14 grudnia 1911 roku, na pięć tygodni przed przybyciem w to miejsce Roberta Falcona Scotta na czele ekspedycji Terra Nova. Amundsen wraz ze swym zespołem bezpiecznie powrócił do bazy położonej u wybrzeży Antarktydy. Kilkanaście miesięcy później dotarła do niego wiadomość o śmierci Scotta podczas powrotu z bieguna południowego. Amundsen założył swoją bazę w Zatoce Wielorybiej, wcinającej się w Lodowiec Szelfowy Rossa. Po kilku miesiącach przygotowań, wyprawach przygotowawczych i jednej nieudanej próbie zdobycia bieguna, Amundsen opuścił bazę wraz z czterema towarzyszami w październiku 1911 roku. Podczas wędrówki badacze odkryli Lodowiec Axela Heiberga, dzięki któremu przedostali się na Płaskowyż Polarny. Umiejętne użycie nart i psich zaprzęgów umożliwiło zespołowi szybkie i pozbawione większych problemów dotarcie do bieguna południowego. Czytaj więcej…

2016-10-28[edytuj | edytuj kod]

Linia kolejowa nr 283 – linia kolejowa w południowo-zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim o długości 77,551 km, łącząca Jelenią Górę z Ławszową przez Lwówek Śląski i Zebrzydową. Jest to linia drugorzędna, w całości jednotorowa i niezelektryfikowana. W przeszłości linia liczyła łącznie 104,730 km i kończyła swój bieg na stacji Żagań w województwie lubuskim. Początki linii nr 283 sięgają lat 80. XIX wieku, kiedy to projektowano połączenie biegnące wzdłuż Doliny Bobru, mające połączyć Jelenią Górę z Bolesławcem. Linię rozpoczęto realizować na początku XX w. od Zebrzydowej do Żagania etapami, do 1 sierpnia 1905. Ruch pasażerski na odcinku Zebrzydowa – Żagań zawieszono w roku 1991. 26 kwietnia 2004 decyzją Ministra Infrastruktury na odcinku Ławszowa – Żagań linia została zlikwidowana. Czytaj więcej…

2016-10-29[edytuj | edytuj kod]

Gorączka neutropeniczna – obniżenie liczby neutrofilów poniżej 500/µl i jednoczesna obecność gorączki zdefiniowanej jako ciepłota ciała powyżej 38,3 °C zmierzona w jamie ustnej lub utrzymywanie się temperatury powyżej 38,0 °C w odstępie godziny. Neutropenia i gorączka neutropeniczna pozostają jednym z najważniejszych czynników wpływających na ograniczenie wielkości dawki leków cytostatycznych lub opóźnienia ich podania, zwiększoną śmiertelność oraz przedłużony pobytu w szpitalu chorych leczonych onkologicznie. Tylko u części chorych udaje się mikrobiologicznie lub klinicznie potwierdzić obecność zakażenia, jednak ze względu na szybki przebieg i bardzo wysoką śmiertelność zakażeń towarzyszących neutropenii, których jedynym objawem może być wyłącznie gorączka, a także z niedostateczną szybkość, czułość i swoistość badań mikrobiologicznych w rozpoznaniu i wykluczaniu zakaźnych i niezakaźnych przyczyn gorączki, konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii empirycznej z zastosowaniem antybiotyków o szerokim spektrum działania bez oczekiwania na wynik badań mikrobiologicznych. Czytaj więcej…

2016-10-30[edytuj | edytuj kod]

W latach 1769–1773 Wolfgang i Leopold Mozartowie odbyli trzy podróże do Włoch. W czasie pierwszej, która trwała 15 miesięcy, odwiedzili najważniejsze włoskie miasta, gdzie młody kompozytor występował przed arystokracją i dla szerokiej publiczności. Celem drugiej i trzeciej był Mediolan, gdzie Mozart miał ukończyć opery, których stworzenie zlecono mu w czasie pierwszej wizyty w mieście. Opery, które Mozart napisał dla mediolańskiego teatru Regio Ducal, zyskały uznanie krytyków i publiczności. Leopold Mozart liczył na to, że jego syn, a może także i on sam, zostaną zatrudnieni na jednym z dworów habsburskich we Włoszech, co było jedyną możliwością zdobycia szerszego uznania. Podróże zakończyły się nie sukcesem, lecz wielkim rozczarowaniem, jednak młodemu Mozartowi przyniosły sławę i uznanie, dowodem czego m.in. było nadanie mu przez papieża tytułu Kawalera Orderu Złotej Ostrogi. Czytaj więcej…

2016-10-31[edytuj | edytuj kod]

Charles-Marie-René Leconte de Lisle, / IPA: lə kɔ̃t də ˈlil / (ur. 22 października 1818 na Réunion, zm. 17 lipca 1894 w Voisins niedaleko Louveciennes) – francuski poeta, filozof, filolog klasyczny i krytyk literacki epoki romantyzmu, przedstawiciel pesymizmu, tłumacz literatury klasycznej, autor sformuowania "sztuka czysta" oraz propagator hasła "sztuka dla sztuki". Kontynuator "szkoły pogańskiej" filozofii; także rewolucjonista oraz utopijny socjalista, członek Akademii Francuskiej. Obok Évariste de Parny'ego i Léona Dierxa jeden z wielkich pisarzy Réunion. We Francji nazywany potocznie "Poetą religii". Uznany za najwybitniejszego przedstawiciela nurtu zwanego parnasizmem oraz jednego z najwybitniejszych poetów XIX-wiecznej literatury francuskiej. Charles-Marie-René Leconte de Lisle|Czytaj więcej…