Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2015-03

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2015-03-01[edytuj | edytuj kod]

Statyny – grupa wielofunkcyjnych organicznych związków chemicznych, zarówno pochodzenia naturalnego, jak i syntetycznych, o różnej budowie chemicznej, mających w formie aktywnej wspólną grupę farmakoforową. Stosowane są jako leki zmniejszające stężenie lipidów, mają także dodatkowe działanie plejotropowe na układ krążenia. Działają przez hamowanie enzymu reduktazy 3-hydroksy-3-metylo-glutarylokoenzymu A (HMG-CoA). Stosowane są w leczeniu hiperlipidemii. Zmniejszają liczbę incydentów wieńcowych, zgonów wieńcowych, udarów mózgu i zabiegów rewaskularyzacyjnych. Występują w środowisku naturalnym jako produkty fermentacji grzybów pleśniowych, a także w produktach żywnościowych takich jak jadalny grzyb boczniak ostrygowaty oraz sfermentowany czerwony ryż. Czytaj więcej…

2015-03-02[edytuj | edytuj kod]

GAZ-21 Wołga (ros. ГАЗ-21 Волга), początkowo M-21 Wołga – samochód osobowy klasy średniej wyższej, produkowany w radzieckich zakładach GAZ w Gorkim w latach 1956–1970. Był to pierwszy model Wołgi i jedyny samochód średniej klasy produkowany w tym okresie w ZSRR. Oprócz sedana GAZ-21, produkowano też kombi GAZ-22 i specjalną mocniejszą wersję GAZ-23. Samochód ten był także przedmiotem szerokiego eksportu, w tym do krajów zachodnich. Oprócz użytku prywatnego, powszechnie używany był jako taksówka i samochód służbowy dla funkcjonariuszy państwowych w krajach bloku wschodniego, w tym Polsce. Zbudowano 639 478 Wołg pierwszego modelu, razem z wersją kombi. Czytaj więcej…

2015-03-03[edytuj | edytuj kod]

Iguanodon – rodzaj dinozaura z grupy ornitopodów, zajmujący pozycję pośrodku pomiędzy pierwszymi z szybkich, dwunożnych hipsylofodontów z jury środkowej, a hadrozaurami stanowiącymi najbardziej zaawansowane formy z kredy późnej. Do rodzaju zaliczano wiele gatunków datowanych w czasie od jury późnej do kredy późnej, zamieszkujących Europę, Azję i Amerykę Północną. Na początku XXI wieku badacze zasugerowali pozostawienie w nim tylko jednego dobrze uzasadnionego gatunku I. bernissartensis, żyjącego od późnego barremu do najwcześniejszego aptu (kreda wczesna) na terenie dzisiejszej Belgii i prawdopodobnie na innych terenach Europy. Dokładniej okres ten przypada na 126-125 milionów lat temu. Były to masywne, duże zwierzęta roślinożerne wyróżniające się dużym kolcem na kciuku służącym prawdopodobnie do obrony przed drapieżnikami, podczas gdy cztery kolejne chwytne palce używane były podczas żerowania. Czytaj więcej…

2015-03-04[edytuj | edytuj kod]

Chemioterapia nowotworów – metoda systemowego leczenia nowotworów za pomocą leków cytostatycznych, zwykle podawanych jako część schematu leczniczego. Często jest łączona z innymi metodami leczenia przeciwnowotworowego. W chemioterapii może być wykorzystany pojedynczy lek lub – znacznie częściej – kombinacja wielu leków, ułożonej w program przewidujący rodzaje leków, ich dawkę, odstępy pomiędzy dawkami, drogę podania oraz pomocnicze leki wspierające leczenie. Choć stosowane leki różnią się budową i mechanizmem działania, to wszystkie cytostatyki są skierowane przeciw szybko dzielącym się komórkom, jakimi są komórki nowotworowe. Jednak leki przeciwnowotworowe nie mają ściśle wybiórczego charakteru, choć ich najintensywniejsze działanie jest obserwowane w nienormalnie szybko dzielących się komórkach nowotworowych, to również wpływają one na inne szybko dzielące się komórki. Skutkuje to najczęstszymi skutkami ubocznymi chemioterapii – zapaleniem błony śluzowej przewodu pokarmowego i zahamowaniem czynności szpiku kostnego. Czytaj więcej…

2015-03-05[edytuj | edytuj kod]

Newag Impuls – rodzina normalnotorowych elektrycznych zespołów trakcyjnych produkowana przez przedsiębiorstwo Newag z Nowego Sącza w kilku wersjach, różniących się liczbą członów i przeznaczeniem. Są to normalnotorowe zespoły trakcyjne z obniżoną podłogą, przeznaczone do obsługi przewozów pasażerskich. Wyprodukowane zostały składy 2-członowe (typ 37WE), 3-członowe (36WE), 4-członowe (31WE), 5-członowe (45WE) i 6-członowe (35WE). Do końca 2014 roku zamówiono 70 Impulsów. Montaż pierwszego egzemplarza 31WE zakończono w grudniu 2012. W nocy z 18 na 19 lutego 2013 podczas testów na Centralnej Magistrali Kolejowej 31WE osiągnął prędkość 201,4 km/h, zaś podczas ostatniej próby – ustanowił rekord Polski dla pojazdów zaprojektowanych i wyprodukowanych wyłącznie w Polsce wynoszący 211,6 km/h. Czytaj więcej…

2015-03-06[edytuj | edytuj kod]

Uszpia – wczesny władca miasta-państwa Aszur, który panował najprawdopodobniej pod koniec XXI wieku p.n.e. Nie jest znany ze współczesnych mu źródeł, ale jego imię wymienia Asyryjska lista królów i wspomniany jest w inskrypcjach dwóch późniejszych królów asyryjskich. Imię Uszpia ma pochodzenie subartyjskie. W Asyryjskiej liście królów jeszcze tylko imię Kikkia ma tę samą etymologię. Plemiona Subartu, spokrewnione z Hurytami, zaludniły rejony północnej Mezopotamii w V–IV tysiącleciu p.n.e. i na początku II tysiąclecia p.n.e. zmieszały się z przybyłymi tu semickimi plemionami asyryjskimi. Wzmianka źródłowa o tym, że Uszpia był jednym z władców mieszkających w namiotach, zdaje się wskazywać na półkoczowniczy tryb życia Amorytów, którzy pod koniec III tysiąclecia p.n.e. przeniknęli do Górnej Mezopotamii. Z drugiej strony informacja o zbudowaniu świątyni przez Uszpię sugeruje stopniowe przechodzenie nomadów do osiadłego stylu życia wzorem Akadyjczyków. Czytaj więcej…

2015-03-07[edytuj | edytuj kod]

Codex Heidelbergensis 921 – kodeks pergaminowy datowany na VIII–IX wiek, zawierający kopię dzieł Jordanesa Romany i Getiki, który spłonął w pożarze w nocy z 15 na 16 lipca 1880 roku. Pierwotnie kodeks ten składał się z 15 kwaternionów, czyli ze 120 kart. Zgodnie z przeprowadzoną inwentaryzacją kodeksów heidelberskich po kongresie wiedeńskim (1816) liczył on już tylko 110 kart, tj. 220 stronic formatu różnie określanego: folio, brakowało bowiem całej pierwszej składki, a ostatnia miała tylko 6 kart. Według opisu Theodora Mommsena z 1882 roku 110 kart było zapisanych, dwie pierwsze karty i ostatnia (tj. 1, 2 i 112) były czyste, foliacja zaś wynikała ze zdublowania karty 17. Napisanie tego kodeksu datuje się odpowiednio: raczej na VIII niż na IX wiek, na VIII-IX wiek lub na przełom VIII i IX wieku. Czytaj więcej…

2015-03-08[edytuj | edytuj kod]

Statyny – grupa wielofunkcyjnych organicznych związków chemicznych, zarówno pochodzenia naturalnego, jak i syntetycznych, o różnej budowie chemicznej, mających w formie aktywnej wspólną grupę farmakoforową. Stosowane są jako leki zmniejszające stężenie lipidów, mają także dodatkowe działanie plejotropowe na układ krążenia. Działają przez hamowanie enzymu reduktazy 3-hydroksy-3-metylo-glutarylokoenzymu A (HMG-CoA). Stosowane są w leczeniu hiperlipidemii. Zmniejszają liczbę incydentów wieńcowych, zgonów wieńcowych, udarów mózgu i zabiegów rewaskularyzacyjnych. Występują w środowisku naturalnym jako produkty fermentacji grzybów pleśniowych, a także w produktach żywnościowych takich jak jadalny grzyb boczniak ostrygowaty oraz sfermentowany czerwony ryż. Czytaj więcej…

2015-03-09[edytuj | edytuj kod]

GAZ-21 Wołga (ros. ГАЗ-21 Волга), początkowo M-21 Wołga – samochód osobowy klasy średniej wyższej, produkowany w radzieckich zakładach GAZ w Gorkim w latach 1956–1970. Był to pierwszy model Wołgi i jedyny samochód średniej klasy produkowany w tym okresie w ZSRR. Oprócz sedana GAZ-21, produkowano też kombi GAZ-22 i specjalną mocniejszą wersję GAZ-23. Samochód ten był także przedmiotem szerokiego eksportu, w tym do krajów zachodnich. Oprócz użytku prywatnego, powszechnie używany był jako taksówka i samochód służbowy dla funkcjonariuszy państwowych w krajach bloku wschodniego, w tym Polsce. Zbudowano 639 478 Wołg pierwszego modelu, razem z wersją kombi. Czytaj więcej…

2015-03-10[edytuj | edytuj kod]

Iguanodon – rodzaj dinozaura z grupy ornitopodów, zajmujący pozycję pośrodku pomiędzy pierwszymi z szybkich, dwunożnych hipsylofodontów z jury środkowej, a hadrozaurami stanowiącymi najbardziej zaawansowane formy z kredy późnej. Do rodzaju zaliczano wiele gatunków datowanych w czasie od jury późnej do kredy późnej, zamieszkujących Europę, Azję i Amerykę Północną. Na początku XXI wieku badacze zasugerowali pozostawienie w nim tylko jednego dobrze uzasadnionego gatunku I. bernissartensis, żyjącego od późnego barremu do najwcześniejszego aptu (kreda wczesna) na terenie dzisiejszej Belgii i prawdopodobnie na innych terenach Europy. Dokładniej okres ten przypada na 126-125 milionów lat temu. Były to masywne, duże zwierzęta roślinożerne wyróżniające się dużym kolcem na kciuku służącym prawdopodobnie do obrony przed drapieżnikami, podczas gdy cztery kolejne chwytne palce używane były podczas żerowania. Czytaj więcej…

2015-03-11[edytuj | edytuj kod]

Chemioterapia nowotworów – metoda systemowego leczenia nowotworów za pomocą leków cytostatycznych, zwykle podawanych jako część schematu leczniczego. Często jest łączona z innymi metodami leczenia przeciwnowotworowego. W chemioterapii może być wykorzystany pojedynczy lek lub – znacznie częściej – kombinacja wielu leków, ułożonych w program przewidujący rodzaje leków, ich dawkę, odstępy pomiędzy dawkami, drogę podania oraz pomocnicze leki wspierające leczenie. Choć stosowane leki różnią się budową i mechanizmem działania, to wszystkie cytostatyki są skierowane przeciw szybko dzielącym się komórkom, jakimi są komórki nowotworowe. Jednak leki przeciwnowotworowe nie mają ściśle wybiórczego charakteru, choć ich najintensywniejsze działanie jest obserwowane w nienormalnie szybko dzielących się komórkach nowotworowych, to również wpływają one na inne szybko dzielące się komórki. Skutkuje to najczęstszymi skutkami ubocznymi chemioterapii – zapaleniem błony śluzowej przewodu pokarmowego i zahamowaniem czynności szpiku kostnego. Czytaj więcej…

2015-03-12[edytuj | edytuj kod]

Newag Impuls – rodzina normalnotorowych elektrycznych zespołów trakcyjnych produkowana przez przedsiębiorstwo Newag z Nowego Sącza w kilku wersjach, różniących się liczbą członów i przeznaczeniem. Są to normalnotorowe zespoły trakcyjne z obniżoną podłogą, przeznaczone do obsługi przewozów pasażerskich. Wyprodukowane zostały składy 2-członowe (typ 37WE), 3-członowe (36WE), 4-członowe (31WE), 5-członowe (45WE) i 6-członowe (35WE). Do końca 2014 roku zamówiono 70 Impulsów. Montaż pierwszego egzemplarza 31WE zakończono w grudniu 2012. W nocy z 18 na 19 lutego 2013 podczas testów na Centralnej Magistrali Kolejowej 31WE osiągnął prędkość 201,4 km/h, zaś podczas ostatniej próby – ustanowił rekord Polski dla pojazdów zaprojektowanych i wyprodukowanych wyłącznie w Polsce wynoszący 211,6 km/h. Czytaj więcej…

2015-03-13[edytuj | edytuj kod]

Chciwość (ang. Greed) – amerykański film niemy z 1924 roku w reżyserii i według scenariusza Ericha von Stroheima, oparty na powieści McTeague: A Story of San Francisco Franka Norrisa z 1899 roku. W rolach głównych wystąpili: Gibson Gowland jako dr John McTeague, ZaSu Pitts jako jego żona Trina (z domu Sieppe) i Jean Hersholt jako Marcus Schouler, przyjaciel i późniejszy wróg McTeague'a. Von Stroheim z niezwykłą pieczołowitością zarejestrował ponad 85 godzin materiału filmowego. 2 letnie miesiące zajęło mu nakręcenie ostatniej sekwencji rozgrywającej się w Dolinie Śmierci, przez co zachorowało wielu członków obsady i ekipy. Chciwość była jednym z nielicznych filmów swoich czasów zrealizowanych w autentycznej scenerii. Von Stroheim chętnie stosował takie wyrafinowane techniki filmowe, jak dramatyczne zbliżenia i montaż skojarzeniowy. Czytaj więcej…

2015-03-14[edytuj | edytuj kod]

Codex Heidelbergensis 921 – kodeks pergaminowy datowany na VIII–IX wiek, zawierający kopię dzieł Jordanesa Romany i Getiki, który spłonął w pożarze w nocy z 15 na 16 lipca 1880 roku. Pierwotnie kodeks ten składał się z 15 kwaternionów, czyli ze 120 kart. Zgodnie z przeprowadzoną inwentaryzacją kodeksów heidelberskich po kongresie wiedeńskim (1816) liczył on już tylko 110 kart, tj. 220 stronic formatu różnie określanego: folio, brakowało bowiem całej pierwszej składki, a ostatnia miała tylko 6 kart. Według opisu Theodora Mommsena z 1882 roku 110 kart było zapisanych, dwie pierwsze karty i ostatnia (tj. 1, 2 i 112) były czyste, foliacja zaś wynikała ze zdublowania karty 17. Napisanie tego kodeksu datuje się odpowiednio: raczej na VIII niż na IX wiek, na VIII-IX wiek lub na przełom VIII i IX wieku. Czytaj więcej…

2015-03-15[edytuj | edytuj kod]

Statyny – grupa wielofunkcyjnych organicznych związków chemicznych, zarówno pochodzenia naturalnego, jak i syntetycznych, o różnej budowie chemicznej, mających w formie aktywnej wspólną grupę farmakoforową. Stosowane są jako leki zmniejszające stężenie lipidów, mają także dodatkowe działanie plejotropowe na układ krążenia. Działają przez hamowanie enzymu reduktazy 3-hydroksy-3-metylo-glutarylokoenzymu A (HMG-CoA). Stosowane są w leczeniu hiperlipidemii. Zmniejszają liczbę incydentów wieńcowych, zgonów wieńcowych, udarów mózgu i zabiegów rewaskularyzacyjnych. Występują w środowisku naturalnym jako produkty fermentacji grzybów pleśniowych, a także w produktach żywnościowych takich jak jadalny grzyb boczniak ostrygowaty oraz sfermentowany czerwony ryż. Czytaj więcej…

2015-03-16[edytuj | edytuj kod]

GAZ-21 Wołga (ros. ГАЗ-21 Волга), początkowo M-21 Wołga – samochód osobowy klasy średniej wyższej, produkowany w radzieckich zakładach GAZ w Gorkim w latach 1956–1970. Był to pierwszy model Wołgi i jedyny samochód średniej klasy produkowany w tym okresie w ZSRR. Oprócz sedana GAZ-21, produkowano też kombi GAZ-22 i specjalną mocniejszą wersję GAZ-23. Samochód ten był także przedmiotem szerokiego eksportu, w tym do krajów zachodnich. Oprócz użytku prywatnego, powszechnie używany był jako taksówka i samochód służbowy dla funkcjonariuszy państwowych w krajach bloku wschodniego, w tym Polsce. Zbudowano 639 478 Wołg pierwszego modelu, razem z wersją kombi. Czytaj więcej…

2015-03-17[edytuj | edytuj kod]

Iguanodon – rodzaj dinozaura z grupy ornitopodów, zajmujący pozycję pośrodku pomiędzy pierwszymi z szybkich, dwunożnych hipsylofodontów z jury środkowej, a hadrozaurami stanowiącymi najbardziej zaawansowane formy z kredy późnej. Do rodzaju zaliczano wiele gatunków datowanych w czasie od jury późnej do kredy późnej, zamieszkujących Europę, Azję i Amerykę Północną. Na początku XXI wieku badacze zasugerowali pozostawienie w nim tylko jednego dobrze uzasadnionego gatunku I. bernissartensis, żyjącego od późnego barremu do najwcześniejszego aptu (kreda wczesna) na terenie dzisiejszej Belgii i prawdopodobnie na innych terenach Europy. Dokładniej okres ten przypada na 126-125 milionów lat temu. Były to masywne, duże zwierzęta roślinożerne wyróżniające się dużym kolcem na kciuku służącym prawdopodobnie do obrony przed drapieżnikami, podczas gdy cztery kolejne chwytne palce używane były podczas żerowania. Czytaj więcej…

2015-03-18[edytuj | edytuj kod]

Chemioterapia nowotworów – metoda systemowego leczenia nowotworów za pomocą leków cytostatycznych, zwykle podawanych jako część schematu leczniczego. Często jest łączona z innymi metodami leczenia przeciwnowotworowego. W chemioterapii może być wykorzystany pojedynczy lek lub – znacznie częściej – kombinacja wielu leków, ułożonych w program przewidujący rodzaje leków, ich dawkę, odstępy pomiędzy dawkami, drogę podania oraz pomocnicze leki wspierające leczenie. Choć stosowane leki różnią się budową i mechanizmem działania, to wszystkie cytostatyki są skierowane przeciw szybko dzielącym się komórkom, jakimi są komórki nowotworowe. Jednak leki przeciwnowotworowe nie mają ściśle wybiórczego charakteru, choć ich najintensywniejsze działanie jest obserwowane w nienormalnie szybko dzielących się komórkach nowotworowych, to również wpływają one na inne szybko dzielące się komórki. Skutkuje to najczęstszymi skutkami ubocznymi chemioterapii – zapaleniem błony śluzowej przewodu pokarmowego i zahamowaniem czynności szpiku kostnego. Czytaj więcej…

2015-03-19[edytuj | edytuj kod]

Newag Impuls – rodzina normalnotorowych elektrycznych zespołów trakcyjnych produkowana przez przedsiębiorstwo Newag z Nowego Sącza w kilku wersjach, różniących się liczbą członów i przeznaczeniem. Są to normalnotorowe zespoły trakcyjne z obniżoną podłogą, przeznaczone do obsługi przewozów pasażerskich. Wyprodukowane zostały składy 2-członowe (typ 37WE), 3-członowe (36WE), 4-członowe (31WE), 5-członowe (45WE) i 6-członowe (35WE). Do końca 2014 roku zamówiono 70 Impulsów. Montaż pierwszego egzemplarza 31WE zakończono w grudniu 2012. W nocy z 18 na 19 lutego 2013 podczas testów na Centralnej Magistrali Kolejowej 31WE osiągnął prędkość 201,4 km/h, zaś podczas ostatniej próby – ustanowił rekord Polski dla pojazdów zaprojektowanych i wyprodukowanych wyłącznie w Polsce wynoszący 211,6 km/h. Czytaj więcej…

2015-03-20[edytuj | edytuj kod]

Chciwość (ang. Greed) – amerykański film niemy z 1924 roku w reżyserii i według scenariusza Ericha von Stroheima, oparty na powieści McTeague: A Story of San Francisco Franka Norrisa z 1899 roku. W rolach głównych wystąpili: Gibson Gowland jako dr John McTeague, ZaSu Pitts jako jego żona Trina (z domu Sieppe) i Jean Hersholt jako Marcus Schouler, przyjaciel i późniejszy wróg McTeague'a. Von Stroheim z niezwykłą pieczołowitością zarejestrował ponad 85 godzin materiału filmowego. 2 letnie miesiące zajęło mu nakręcenie ostatniej sekwencji rozgrywającej się w Dolinie Śmierci, przez co zachorowało wielu członków obsady i ekipy. Chciwość była jednym z nielicznych filmów swoich czasów zrealizowanych w autentycznej scenerii. Von Stroheim chętnie stosował takie wyrafinowane techniki filmowe, jak dramatyczne zbliżenia i montaż skojarzeniowy. Czytaj więcej…

2015-03-21[edytuj | edytuj kod]

Codex Heidelbergensis 921 – kodeks pergaminowy datowany na VIII–IX wiek, zawierający kopię dzieł Jordanesa Romany i Getiki, który spłonął w pożarze w nocy z 15 na 16 lipca 1880 roku. Pierwotnie kodeks ten składał się z 15 kwaternionów, czyli ze 120 kart. Zgodnie z przeprowadzoną inwentaryzacją kodeksów heidelberskich po kongresie wiedeńskim (1816) liczył on już tylko 110 kart, tj. 220 stronic formatu różnie określanego: folio, brakowało bowiem całej pierwszej składki, a ostatnia miała tylko 6 kart. Według opisu Theodora Mommsena z 1882 roku 110 kart było zapisanych, dwie pierwsze karty i ostatnia (tj. 1, 2 i 112) były czyste, foliacja zaś wynikała ze zdublowania karty 17. Napisanie tego kodeksu datuje się odpowiednio: raczej na VIII niż na IX wiek, na VIII-IX wiek lub na przełom VIII i IX wieku. Czytaj więcej…

2015-03-22[edytuj | edytuj kod]

Statyny – grupa wielofunkcyjnych organicznych związków chemicznych, zarówno pochodzenia naturalnego, jak i syntetycznych, o różnej budowie chemicznej, mających w formie aktywnej wspólną grupę farmakoforową. Stosowane są jako leki zmniejszające stężenie lipidów, mają także dodatkowe działanie plejotropowe na układ krążenia. Działają przez hamowanie enzymu reduktazy 3-hydroksy-3-metylo-glutarylokoenzymu A (HMG-CoA). Stosowane są w leczeniu hiperlipidemii. Zmniejszają liczbę incydentów wieńcowych, zgonów wieńcowych, udarów mózgu i zabiegów rewaskularyzacyjnych. Występują w środowisku naturalnym jako produkty fermentacji grzybów pleśniowych, a także w produktach żywnościowych takich jak jadalny grzyb boczniak ostrygowaty oraz sfermentowany czerwony ryż. Czytaj więcej…

2015-03-23[edytuj | edytuj kod]

GAZ-21 Wołga (ros. ГАЗ-21 Волга), początkowo M-21 Wołga – samochód osobowy klasy średniej wyższej, produkowany w radzieckich zakładach GAZ w Gorkim w latach 1956–1970. Był to pierwszy model Wołgi i jedyny samochód średniej klasy produkowany w tym okresie w ZSRR. Oprócz sedana GAZ-21, produkowano też kombi GAZ-22 i specjalną mocniejszą wersję GAZ-23. Samochód ten był także przedmiotem szerokiego eksportu, w tym do krajów zachodnich. Oprócz użytku prywatnego, powszechnie używany był jako taksówka i samochód służbowy dla funkcjonariuszy państwowych w krajach bloku wschodniego, w tym Polsce. Zbudowano 639 478 Wołg pierwszego modelu, razem z wersją kombi. Czytaj więcej…

2015-03-24[edytuj | edytuj kod]

Iguanodon – rodzaj dinozaura z grupy ornitopodów, zajmujący pozycję pośrodku pomiędzy pierwszymi z szybkich, dwunożnych hipsylofodontów z jury środkowej, a hadrozaurami stanowiącymi najbardziej zaawansowane formy z kredy późnej. Do rodzaju zaliczano wiele gatunków datowanych w czasie od jury późnej do kredy późnej, zamieszkujących Europę, Azję i Amerykę Północną. Na początku XXI wieku badacze zasugerowali pozostawienie w nim tylko jednego dobrze uzasadnionego gatunku I. bernissartensis, żyjącego od późnego barremu do najwcześniejszego aptu (kreda wczesna) na terenie dzisiejszej Belgii i prawdopodobnie na innych terenach Europy. Dokładniej okres ten przypada na 126-125 milionów lat temu. Były to masywne, duże zwierzęta roślinożerne wyróżniające się dużym kolcem na kciuku służącym prawdopodobnie do obrony przed drapieżnikami, podczas gdy cztery kolejne chwytne palce używane były podczas żerowania. Czytaj więcej…

2015-03-25[edytuj | edytuj kod]

Chemioterapia nowotworów – metoda systemowego leczenia nowotworów za pomocą leków cytostatycznych, zwykle podawanych jako część schematu leczniczego. Często jest łączona z innymi metodami leczenia przeciwnowotworowego. W chemioterapii może być wykorzystany pojedynczy lek lub – znacznie częściej – kombinacja wielu leków, ułożonych w program przewidujący rodzaje leków, ich dawkę, odstępy pomiędzy dawkami, drogę podania oraz pomocnicze leki wspierające leczenie. Choć stosowane leki różnią się budową i mechanizmem działania, to wszystkie cytostatyki są skierowane przeciw szybko dzielącym się komórkom, jakimi są komórki nowotworowe. Jednak leki przeciwnowotworowe nie mają ściśle wybiórczego charakteru, choć ich najintensywniejsze działanie jest obserwowane w nienormalnie szybko dzielących się komórkach nowotworowych, to również wpływają one na inne szybko dzielące się komórki. Skutkuje to najczęstszymi skutkami ubocznymi chemioterapii – zapaleniem błony śluzowej przewodu pokarmowego i zahamowaniem czynności szpiku kostnego. Czytaj więcej…

2015-03-26[edytuj | edytuj kod]

Linia kolejowa nr 158 Rybnik Towarowy – Chałupki – linia kolejowa w południowo-zachodniej części województwa śląskiego. Na całej długości jest zelektryfikowana, odcinek Rybnik Towarowy – Wodzisław Śląski jest dwutorowy, a odcinek Wodzisław Śląski – Chałupki jednotorowy. 8 października 2013 PKP Polskie Linie Kolejowe ogłosiły przetarg na rewitalizację linii nr 158 wraz z odcinkiem linii nr 140 Rybnik Towarowy – Rybnik, finansowanej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. W wyniku remontu prędkość maksymalna na linii ma wzrosnąć do 80 km/h. Po remoncie linia ma być wykorzystywana jako objazd odcinka linii E 65 Katowice – Zebrzydowice w czasie, gdy będzie on remontowany. Czytaj więcej…

2015-03-27[edytuj | edytuj kod]

Chciwość (ang. Greed) – amerykański film niemy z 1924 roku w reżyserii i według scenariusza Ericha von Stroheima, oparty na powieści McTeague: A Story of San Francisco Franka Norrisa z 1899 roku. W rolach głównych wystąpili: Gibson Gowland jako dr John McTeague, ZaSu Pitts jako jego żona Trina (z domu Sieppe) i Jean Hersholt jako Marcus Schouler, przyjaciel i późniejszy wróg McTeague'a. Von Stroheim z niezwykłą pieczołowitością zarejestrował ponad 85 godzin materiału filmowego. 2 letnie miesiące zajęło mu nakręcenie ostatniej sekwencji rozgrywającej się w Dolinie Śmierci, przez co zachorowało wielu członków obsady i ekipy. Chciwość była jednym z nielicznych filmów swoich czasów zrealizowanych w autentycznej scenerii. Von Stroheim chętnie stosował takie wyrafinowane techniki filmowe, jak dramatyczne zbliżenia i montaż skojarzeniowy. Czytaj więcej…

2015-03-28[edytuj | edytuj kod]

Codex Heidelbergensis 921 – kodeks pergaminowy datowany na VIII–IX wiek, zawierający kopię dzieł Jordanesa Romany i Getiki, który spłonął w pożarze w nocy z 15 na 16 lipca 1880 roku. Pierwotnie kodeks ten składał się z 15 kwaternionów, czyli ze 120 kart. Zgodnie z przeprowadzoną inwentaryzacją kodeksów heidelberskich po kongresie wiedeńskim (1816) liczył on już tylko 110 kart, tj. 220 stronic formatu różnie określanego: folio, brakowało bowiem całej pierwszej składki, a ostatnia miała tylko 6 kart. Według opisu Theodora Mommsena z 1882 roku 110 kart było zapisanych, dwie pierwsze karty i ostatnia (tj. 1, 2 i 112) były czyste, foliacja zaś wynikała ze zdublowania karty 17. Napisanie tego kodeksu datuje się odpowiednio: raczej na VIII niż na IX wiek, na VIII-IX wiek lub na przełom VIII i IX wieku. Czytaj więcej…

2015-03-29[edytuj | edytuj kod]

Ligustr pospolity (Ligustrum vulgare L.) – gatunek rośliny z rodziny oliwkowatych. Występuje w Europie, w zachodniej Azji i północno-zachodniej Afryce, poza tym zawleczony i zdziczały na innych kontynentach. W Polsce gatunek rodzimy przynajmniej w południowej części kraju, poza tym powszechnie uprawiany i dziczejący. Znajduje zastosowanie jako roślina ozdobna, głównie do formowania żywopłotów. Doskonale znosi strzyżenie, jest bardzo odporny na susze i zanieczyszczenia powietrza, ma niewielkie wymagania glebowe. W przeszłości gatunek był wykorzystywany także jako roślina lecznicza i barwierska, w koszykarstwie i plecionkarstwie. Jest trujący dla wielu zwierząt, w tym ludzi. Czytaj więcej…

2015-03-30[edytuj | edytuj kod]

Gruczolakorak jelita cienkiego, rak jelita cienkiego – nowotwór złośliwy rozwijający się w obrębie jelita cienkiego. Jest to stosunkowo rzadki nowotwór, mimo znacznej długości i powierzchni tego narządu. Histopatologicznie gruczolakorak jest najczęstszym nowotworem złośliwym jelita cienkiego, stanowi od 30 do 40% nowotworów złośliwych tego narządu. Rozpoznanie guza jest trudne, ze względu na małą dostępność narządu do badania. Największą rolę w diagnostyce pełnią tomografia komputerowa oraz enterokliza TK. Podstawową metodą leczenia jest resekcja jelita w zakresie zdrowych tkanek, która jest jednak zwykle trudna do przeprowadzenia, ze względu na warunki, jakie stwarza rozpoznanie w momencie wystąpienia ostrych, bezpośrednio zagrażających życiu powikłań. Chemioterapia wykazuje ograniczoną skuteczność. Rokowanie mocno zależy od zaawansowania klinicznego oraz możliwości przeprowadzenia radykalnego onkologicznie zabiegu. Czytaj więcej…

2015-03-31[edytuj | edytuj kod]

Iguanodon – rodzaj dinozaura z grupy ornitopodów, zajmujący pozycję pośrodku pomiędzy pierwszymi z szybkich, dwunożnych hipsylofodontów z jury środkowej, a hadrozaurami stanowiącymi najbardziej zaawansowane formy z kredy późnej. Do rodzaju zaliczano wiele gatunków datowanych w czasie od jury późnej do kredy późnej, zamieszkujących Europę, Azję i Amerykę Północną. Na początku XXI wieku badacze zasugerowali pozostawienie w nim tylko jednego dobrze uzasadnionego gatunku I. bernissartensis, żyjącego od późnego barremu do najwcześniejszego aptu (kreda wczesna) na terenie dzisiejszej Belgii i prawdopodobnie na innych terenach Europy. Dokładniej okres ten przypada na 126-125 milionów lat temu. Były to masywne, duże zwierzęta roślinożerne wyróżniające się dużym kolcem na kciuku służącym prawdopodobnie do obrony przed drapieżnikami, podczas gdy cztery kolejne chwytne palce używane były podczas żerowania. Czytaj więcej…