Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2007-07 - 10

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Archiwum ekspozycji Artykułów na Medal

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2007-07-04[edytuj | edytuj kod]

William Szekspir (data chrztu: 26 kwietnia 1564, miejsce ur. Stratford-upon-Avon, zm. 23 kwietnia 1616 tamże) - angielski poeta, dramaturg, aktor. Powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej oraz reformatorów teatru. Napisał około 40 sztuk, 154 sonety, a także wiele utworów innych gatunków. Mimo tego, że cieszył się popularnością już za życia, jego sława rosła głównie po jego śmierci. Uważa się go za poetę narodowego Anglii. Ortodoksyjni eksperci uważają, że większość swoich prac napisał między 1586 a 1612 rokiem, jednocześnie chronologia ich powstawania, a także samo autorstwo większości z nich, są przedmiotem ciągłej debaty.

2007-07-07[edytuj | edytuj kod]

Ustrój polityczny Francji opiera się na konstytucji Francji, która głosi, że państwo francuskie jest niepodzielną, laicką (fr. laïcité), demokratyczną oraz socjalną republiką, zgodnie ze zdaniem:

La France est une République indivisible, laïque, démocratique et sociale.(fr.)

W swym założeniu konstytucja utrzymuje dwuczłonową egzekutywę. Szef rządu otrzymał inną nazwę niż w IV Republice, zamiast prezesa rady ministrów - premier. Głową państwa jest prezydent Republiki. On to, a nie premier, przewodniczy posiedzeniom rządu. Prezydent, jako arbiter, posiadający pewne uprawnienia osobiste został usytuowany ponad partiami politycznymi. Charles de Gaulle sam przekonywał, że zapewni to normalne funkcjonowanie władz. Dlatego też ustrój V Republiki zyskał nazwę „semiprezydencki”.

2007-07-11[edytuj | edytuj kod]

Historia Polski (do 1138) – w okresie do 1138 r. na ziemiach między Odrą i Bugiem powstało scentralizowane państwo rządzone przez dynastię Piastów, od przełomu X i XI w. nazywane Polską. Struktura państwowa wywiodła się z plemienia Polan i prawdopodobnie dzięki sile militarnej, organizacji podatkowo-skarbowej, działalności misyjnej i polityce koligacyjnej pozwoliła scalić w jeden twór wiele słowiańskich organizmów plemiennych. W 966 r. jego pierwszy historyczny władca, Mieszko, przyjął chrzest. Zarówno on jak i jego następcy prowadzili walki z Świętym Cesarstwem Rzymskim, Czechami i Rusią Kijowską, a także z plemionami słowiańskimi osiadłymi między Odrą a Łabą. Największy zasięg terytorialny państwo osiągnęło za czasów Bolesława I Chrobrego, który zajął Milsko, Łużyce, Morawy, Grody Czerwieńskie, Słowację, a przejściowo także Czechy.

2007-07-14[edytuj | edytuj kod]

Adi Śankara - indyjski mędrzec, myśliciel i reformator tradycji wedyjskiej oraz bramińskiej. Był założycielem największej i najbardziej wpływowej szkoły filozofii indyjskiej - Adwajtawedanty. Esencją nauczania Adi Śankary była jedność atmana i bezpostaciowego Brahmana. Śankara uważany w smartyzmie za częściowego awatara Śiwy. Śankara był uczniem wedantyjskiego mistrza Gowindy Bhagawatpady, w linii sukcesji Gaudapady. Napisał dużo popularnych do dziś dzieł wedantyjskich oraz komentarzy do wcześniejszych traktatów jak "Upadeśa-sahasri", "Atma-bodha", "Tattwa-bodhaka", "Śariraka-bhaśja". Adi Śankara podróżował po Indiach, wygłaszając dyskursy o swoich naukach i systemie filozoficznym oraz prowadził dysputy z przedstawicielami innych szkoł filozoficznych (darśana). Założył cztery klasztory (mathy), które odegrały kluczową rolę w znacznym rozwoju i popularyzacji hinduizmu "po-buddyjskiego" i Adwajtawedanty w Indiach oraz spadku popularności buddyzmu.

2007-07-16[edytuj | edytuj kod]

Torpedownia - polska nazwa zwyczajowa centralnego obiektu niemieckich ośrodków badawczych torped, budowanych na terenie Polski w czasie II wojny światowej. Torpedownia była to hala montażowa torped wraz z urządzeniami do próbnych strzelań, wybudowana na wodzie, w odległości kilkuset metrów od brzegu. Połączona z brzegiem molo, po którym odbywał się transport podzespołów torped, ostatecznie montowanych w hali. W niemieckiej nomenklaturze budynek ten nazywano Schießstand. Pierwszą torpedownię wybudowano w Niemczech na krótko przed wybuchem I wojny światowej; była jednym z obiektów Cesarskich Warsztatów Torpedowych.

2007-07-18[edytuj | edytuj kod]

Futbol amerykański (ang. American football) - sport drużynowy, w którym uczestniczą dwa jedenastoosobowe zespoły. Celem gry jest zdobycie w ustalonym czasie większej liczby punktów od drużyny przeciwnej.Piłkę można przemieszczać niosąc ją, rzucając lub przekazując z rąk do rąk między zawodnikami. Punkty zdobywa się na wiele sposobów, na przykład przez przeniesienie piłki przez linię punktową (goal line), rzucenie piłki do zawodnika stojącego za tą linią - czyli w polu punktowym (end zone) - lub przez kop na bramkę przeciwnika (field goal). Wygrywa drużyna z większą liczbą punktów w momencie, gdy upływa czas meczu i kończy się ostatnia akcja. W razie remisu w czasie regulaminowym stosuje się dogrywki z zasadą "nagłej śmierci" - odpowiednik "złotego gola" w piłce nożnej. Niekiedy mecz może zakończyć się remisem, jeśli dogrywka nie wyłoni zwycięzcy.

2007-07-21[edytuj | edytuj kod]

Twierdza Zamość – fortyfikacje otaczające Zamość zbudowane w latach 1579-1618 na polecenie Jana Zamoyskiego. Wielokrotnie przebudowywane, w tym najbardziej kompleksowo w latach 20. XIX w. Jedna z największych twierdz Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a następnie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. W swojej historii przeszła 5 oblężeń. Pierwszym z nich była obrona przed wojskami kozacko-tatarskimi w czasie powstania Chmielnickiego. Kolejne to oblężenie szwedzkie z 1656 i wojsk Księstwa Warszawskiego, mające na celu odbicie Zamościa z rąk austriackich w 1809 roku. Najdłuższym, trwającym aż 10 miesięcy, było rosyjskie oblężenie w 1813 roku. Po raz ostatni Zamość bronił się w czasie powstania listopadowego, kiedy to jako ostatni punkt oporu uległ Rosjanom. Forteca została zdobyta szturmem tylko raz, przez wojska polskie, w 1809 r. Zlikwidowana została w 1866 roku.

2007-07-25[edytuj | edytuj kod]

Archeologia lotnicza, zwana też czasem "archeologią zdjęć lotniczych" (niem. Luftbildarchäologie), jest gałęzią archeologii, polegającą na obserwacji i analizie powierzchni ziemi z powietrza w celu wykrycia i udokumentowania śladów stanowisk archeologicznych, jak również na analizie i interpretacji zdjęć lotniczych wykonanych w innych celach, z punktu widzenia poszukiwania ewentualnie zawartych w nich informacji przydatnych archeologom. Archeologia lotnicza może być wykorzystywana zarówno w celu poszukiwania nieznanych dotąd stanowisk archeologicznych, jak i do dokumentowania i lepszego poznania obiektów już znanych. Wynika to z faktu, że obserwacja z góry pozwala zauważyć drobne nawet i niezauważalne przy obserwacji z powierzchni ziemi zjawiska, takie, jak zróżnicowanie morfologii terenu, czy odmienność roślinności porastającej stanowiska archeologiczne.

2007-07-28[edytuj | edytuj kod]

ks. Kazimierz Lutosławski (ur. 4 marca 1880 w Drozdowie, zm. 5 stycznia 1924 w Drozdowie) - ksiądz katolicki, doktor medycyny i teologii, działacz endecki, poseł na Sejm Ustawodawczy, oraz Sejm I kadencji, dziennikarz, pedagog, ideowy mentor twórców skautingu i harcerstwa polskiego, jeden z projektantów krzyża harcerskiego. Był człowiekiem o silnych katolicko-narodowych poglądach politycznych, politykiem endecji. W początkach działalności politycznej członek Związku Młodzieży Polskiej "Zet". Od 1903 w Lidze Narodowej i Stronnictwie Narodowo-Demokratycznym. Związał się z Narodową Demokracją i wkrótce został współpracownikiem Romana Dmowskiego.

2007-08-01[edytuj | edytuj kod]

Biecz (niem. Beitsch) - miasto w południowo-wschodniej Polsce w woj. małopolskim, w powiecie gorlickim. Miasto leży nad rzeką Ropą, na jednym ze wzgórz Pogórza Karpackiego. Jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Biecz. Ze względu na swoją bogatą historię jest często nazywany perłą Podkarpacia lub małym Krakowem. Miasto do połowy XVI w. było jednym z największych w Polsce. Przeżyło rozkwit w XIV i XV wieku dzięki posiadaniu statusu miasta królewskiego, zaś od XVII w. zaczęło podupadać. Współcześnie jest niewielkim, atrakcyjnym turystycznie miasteczkiem, znanym głównie z licznych zabytków. Oprócz tego, w miasteczku działają zakłady przemysłu metalowego i drzewnego. Biecz posiada stację kolejową.

2007-08-04[edytuj | edytuj kod]

Red Special (znana również jako Fireplace i Old Lady) - osobista gitara elektryczna własnego wyrobu Briana Maya, gitarzysty zespołu Queen. Posiada charakterystyczne, ciepłe, soczyste brzmienie. Stało się ono, obok śpiewu Freddiego Mercury'ego, najważniejszą rozpoznawczą cechą stylu grupy. Prace nad gitarą zaczęły się w sierpniu 1963 roku. Młody Brian postanowił zbudować gitarę elektryczną, która odpowiadałaby jego wymaganiom. Nie odpowiadały mu ówczesne popularne marki takie jak Fender Stratocaster czy Gibson Les Paul, nie bez znaczenia był też fakt, że lepsze gitary jak Fendera i Gibsona, były dla rodziny za drogie.

2007-08-08[edytuj | edytuj kod]

Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana z Jerozolimy z Rodos i z Malty zwany też Zakonem Maltańskim. Zwyczajowe nazwy zakonu to Joannici i kawalerowie maltańscy. Wywodzi się z zakonów rycerskich, które powstały na fali krucjat w XII wieku. Odegrał znaczącą rolę w historii Europy, głównie ze względu na swój potencjał militarny i znakomitą flotę, zasłynął także jako organizator pierwszych europejskich szpitali. Przez szereg państw, zakon uznawany jest za podmiot prawa międzynarodowego na równi z państwami i organizacjami międzynarodowymi. Jego dwie rzymskie nieruchomości i jedna na Malcie posiadają status eksterytorialny. Zakon jest stroną umów międzynarodowych, utrzymuje stosunki dyplomatyczne, bierze udział w konferencjach międzynarodowych, działa w różnych organizacjach jako obserwator (ONZ, UNESCO, UNICEF, Unia Łacińska). Jednak nie można mówić o wyłącznym obywatelstwie zakonu - istnieje ono obok macierzystego.

2007-08-11[edytuj | edytuj kod]

Henryk Zieliński (ur. 22 września 1920 r. w Szembruczku koło Grudziądza, zm. 6 marca 1981 we Wrocławiu) – historyk, profesor zwyczajny na Uniwersytecie Wrocławskim. Syn nauczyciela języka polskiego na pograniczu polsko-niemieckim na Pomorzu, żołnierz kampanii wrześniowej w 1939, ranny w bitwie nad Bzurą, jeniec oflagów i stalagów. Po powrocie z obozu w 1944 student tajnego uniwersytetu w Krakowie, po wojnie absolwent Uniwersytet Jagiellońskiego. Wieloletni pracownik naukowy Uniwersytetu Wrocławskiego (w latach 1970-1972 - profesor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta i Medalem Komisji Edukacji Narodowej.

2007-08-15[edytuj | edytuj kod]

Dopełniacz (ang. complement) – zespół białek osoczowych, uczestniczących w humoralnych reakcjach obronnych organizmu. Jego działanie polega na aktywacji kaskady enzymatycznej, która doprowadza do lizy komórki nie mogącej się przed nim ochronić. Pomimo istnienia na naszych komórkach białek dezaktywujących dopełniacz, jego nadmierne pobudzenie może doprowadzić do stanów patologicznych. Do głównych zadań układu dopełniacza należą:

2007-08-18[edytuj | edytuj kod]

Wilk (syn. wilk szary) (Canis lupus) – gatunek ssaków z rodziny psowatych, rzędu drapieżnych. Wilk zamieszkuje lasy, równiny, tereny bagienne oraz góry. Potrzebuje, jako gatunek o skłonnościach terytorialnych, dużych przestrzeni. Zwykle terytorium zajmowane przez watahę to 100 km² (za Bereszyński i inni), ale wielkość ta zależy od dostępności pokarmu i terenu. Może występować współużytkowanie części terenu przez 2 konkurujące watahy (za Jędrzejewscy). Wilk jest wytrwałym wędrowcem, potrafi w ciągu dnia pokonać dystans kilkudziesięciu kilometrów. Stada wilków liczą do 20 osobników, zwykle jednak są znacznie mniej liczne, będąc grupą rodzinną składającą się z pary rodzicielskiej, młodych i ewentualnie części wilków z poprzedniego miotu. Watahy mają ściśle określoną hierarchię wewnętrzną. Wilki mają rozwinięty system komunikowania się przy pomocy mowy ciała, odgłosów oraz przy użyciu substancji chemicznych – feromonów i własnych odchodów (znakowanie). Żywią się głównie ssakami średniej wielkości (jelenie), nie gardząc mniejszymi zwierzętami czy padliną, a jeśli stado jest duże, wspólnie polują także na większe ssaki lub ich stada. Przy braku pożywienia, lub w okresie wychowywania młodych, zdarza im się atakować zwierzęta hodowlane.

2007-08-22[edytuj | edytuj kod]

Okręty projektu 1241, typów Mołnia (w kodzie NATO: Tarantul i Molnyia) i Mołnia-2 (w kodzie NATO: Pauk) - seria małych okrętów, których koncepcja wywodzi się z prac prowadzonych w połowie lat siedemdziesiątych XX wieku dla Marynarki Wojennej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i marynarek wojennych sojuszniczych państw Układu Warszawskiego. Wizja konstrukcyjna jednostki powstała w biurze projektowym CMBK Ałmaz i opierała się na dwóch wariantach: okrętu rakietowego oraz dozorowca pogranicza. Produkcja jednostek rozpoczęła się na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, a zakończono ją pod koniec pierwszej dekady XXI wieku. Podczas budowy kolejnych jednostek wprowadzano do projektu wiele modernizacji, toteż w ramach poszczególnych wariantów dodatkowo wyróżnia się zróżnicowane podtypy.

2007-08-25[edytuj | edytuj kod]

Theatre Royal przy Drury Lane - teatr położony w Londynie, w Covent Garden, zwrócony frontem do Catherine Street (wcześniej nazywanej Bridges lub Brydges Street), tyłem do Drury Lane. Obecnie znajdujący się tam budynek jest następcą trzech innych, z których pierwszy został wzniesiony w 1663 roku. Przez pierwsze dwa wieki swojej działalności był przodującą tego typu instytucją w mieście, jednym z najważniejszych teatrów anglojęzycznego świata. Pierwotny budynek został wzniesiony w 1663 roku na polecenie Thomasa Killigrew (członka dworu Karola II Stuarta, znanego z zamiłowania do zabawy), w którym występowało wielu znanych ówczesnych aktorów, spłonął w 1672 roku. Killigrew odbudował go w tym samym miejscu w 1674 roku, nowa nazwa brzmiała "Theatre Royal in Bridges Street". Przetrwał prawie 120 lat. Został wyburzony w 1791 roku, aby zrobić miejsce dla większego teatru, ukończonego w 1794. Niestety, ten służył widzom tylko przez 15 lat, strawiony pożarem w 1809. Obecnie istniejący budynek został oddany do użytku w 1812 roku. Wystawiano w nim pełną gamę sztuk, od utworów Szekspira, przez komedie, po utwory związane z muzyką. Obecnie jego właścicielem jest Andrew Lloyd Webber, inscenizowane są tam głównie musicale.

2007-08-29[edytuj | edytuj kod]

Xochimilco [so.tʃi.ˈmil.ko] - jedna z szesnastu dzielnic Dystryktu Federalnego (miasta Meksyk). Położona w południowej części stolicy Meksyku, od północy graniczy z dzielnicami Coyoacán i Iztapalapa; ze wschodu z Tláhuac; z południowego zachodu z Milpa Alta i z zachodu z Tlalpan. Powierzchnia dzielnicy to 122 km², co lokuje ją na trzecim miejscu pod względem wielkości w Dystrykcie Federalnym. Xochimilco jest znane głównie ze stosowanego tu charakterystycznego sposobu uprawy na poletkach zwanych chinampas oraz utrzymywania dawnych tradycji wiejskich, mimo tego, że Xochimilco od dawna jest już częścią metropolii miasta Meksyk. W 1987 roku obszar poletek chinampas w Xochimilco został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO razem z historycznym centrum Meksyku. Tym niemniej, przynajmniej dwukrotnie pojawiło się zagrożenie, że Xochimilco zostanie usunięte z listy UNESCO z powodu zniszczenia strefy chinampas i zagrożenia dla całego regionu, jakie niesie ze sobą rozwój urbanizacyjny stolicy Meksyku.

2007-09-01[edytuj | edytuj kod]

"Huascar" to okręt pancerny klasy monitor z II połowy XIX wieku, służący w marynarkach wojennych Peru i Chile. Został zbudowany w stoczni Laird Brothers w Birkenhead (Wielka Brytania) w 1865 dla floty wojennej Peru. W 1879, podczas wojny o Pacyfik, przejęła go w wyniku abordażu marynarka wojenna Chile. Obecnie, od 1952 jako pomnik chwały morskiej pełni rolę okrętu-muzeum w chilijskim porcie wojennym Talcahuano. Jest jednym z najsłynniejszych i najbardziej zasłużonych okrętów Ameryki Południowej. Wraz z fregatą pancerną "Independecia" należał do pierwszych okrętów pancernych marynarki wojennej Peru, zamówionych w Europie w ramach programu rozwoju marynarki, wymuszonego przez napięte stosunki z sąsiednimi państwami i z dawną metropolią kolonialną, Hiszpanią. Wcześniej flota Peru posiadała jedynie kilka niewielkich drewnianych okrętów. Nowy okręt został zamówiony 12 sierpnia 1864, klasyfikowany był początkowo jako wieżowy pancernik obrony wybrzeża. Koszt budowy wyniósł 71 000 funtów. Okręt wodowano 7 października 1865. Z inicjatywy prezydenta Pezeta otrzymał nazwę na cześć władcy Inków, Huascara.

2007-09-05[edytuj | edytuj kod]

Wielka Synagoga w Warszawie – nieistniejąca obecnie, największa synagoga znajdująca się w Warszawie, przy placu Tłomackie 7. Były symbol żydostwa postępowego Warszawy oraz jedna z najwspanialszych polskich budowli XIX wieku. Uroczyście otwarta 26 września 1878 roku w święto Rosz ha-Szana, czyli żydowski Nowy Rok. Została osobiście wysadzona przez Jürgena Stroopa dnia 16 maja 1943 jako ostatni akt niszczenia przez Niemców getta żydowskiego w Warszawie. W XVIII wieku w Europie Zachodniej został zapoczątkowany ruch hebrajskiego oświecenia, tzw. haskala z centrum w Berlinie. Zwolennicy tego ruchu zgromadzeni wokół Mosesa Mendelssohna propagowali m.in. nowoczesne świeckie nauczanie, podejmowanie pracy w zawodach nie związanych z handlem i rzemiosłem, żądając także emancypacji kobiet i unowocześnienia własnej kultury. Zwolennicy haskali chcieli w Warszawie otworzyć własny dom modlitwy niezależnie od licznych tu ortodoksyjnych wyznawców judaizmu. W ten sposób w roku 1802 wzniesiona została za ówczesnym ratuszem miejskim w Pałacu Jabłonowskich synagoga na ul. Daniłłowiczowskiej, która już wkrótce okazała się za mała. W 1843 w jej miejscu powstała nowa synagoga, która podobnie jak i poprzednia już po kilkunastu latach była za ciasna.

2007-09-08[edytuj | edytuj kod]

William Wordsworth (ur. 7 kwietnia 1770 w Cockermouth, zm. 23 kwietnia 1850 w Rydal Mount) – angielski poeta, wraz z Samuelem Taylorem Coleridge'em uznawany za prekursora romantyzmu w literaturze brytyjskiej. Jeden z tzw. poetów jezior. Poezje Wordswortha odcisnęły duży wpływ na twórczość kolejnych romantyków, także polskich. Wprawdzie drugie pokolenie pisarzy romantycznych w Anglii - Byron, Shelley i Keats bardzo ostro negowało poglądy polityczne Wordswortha i jego odejście od idei rewolucji, ale nigdy nie śmiało podważyć wartości jego poezji. Aż do śmierci artysty w 1850 roku w Rydal Mount odwiedzali go poeci i pisarze, którzy publicznie oddawali mu hołd (Robert Browning, John Ruskin, Matthew Arnold). Najsilniej jego twórczość wpłynęła na transcendentalistów amerykańskich (nowoangielskich).

2007-09-12[edytuj | edytuj kod]

Prezentacja antygenu – termin obejmujący swym znaczeniem mechanizmy odpornościowe, które polegają na "ukazaniu" antygenu limfocytom T przy udziale cząsteczek MHC. Głównym celem prezentacji antygenów jest rozwinięcie odpowiedzi swoistej na dany antygen. Charakterystyczne jest to, że antygeny nie są przedstawiane w formie natywnej, lecz przetworzonej. Ze względu na zróżnicowanie cząsteczek MHC, prezentacja antygenu może się przejawiać w jednej z trzech postaci. Stanowiąc podstawę selekcji klonalnej limfocytów Th, mechanizm ten jest istotny przede wszystkim jako początkowy etap doboru mechanizmów efektorowych, umożliwiających usunięcie danego patogenu. Ze względu na zróżnicowanie komórek prezentujących antygen, wybór tych mechanizmów wydaje się być bardzo ściśle regulowany, natomiast jego zaburzenia doprowadzać mogą do różnych patologii, np. chorób autoimmunizacyjnych. W związku z tym nie do przecenienia jest rola prezentacji antygenów z udziałem MHC klasy II w utrzymaniu homeostazy organizmu.

2007-09-14[edytuj | edytuj kod]

Pink Floyd - jedna z ikon muzyki rockowej i najbardziej znanych zespołów rockowych, działający od 1965 r. Grupa zdobyła międzynarodową sławę i stworzyła najwybitniejsze dzieła w składzie: Roger Waters (bas, śpiew), David Gilmour (gitara, śpiew), Richard Wright (instrumenty klawiszowe, śpiew), Nick Mason (perkusja). Początkowo zespół tworzył w stylu muzyki rhythm'n'bluesowej, potem ewoluował w kierunku rocka psychodelicznego i rocka progresywnego, wiele eksperymentując, wykorzystując nowe brzmienia i formy muzyczne (tworzył m.in. opery rockowe i albumy koncepcyjne). Grupa dopracowała się oryginalnego, łatwo rozpoznawalnego stylu muzycznego. Rozpadła się na początku lat 80. XX wieku, po kilku latach reaktywowała swoją działalność w zmienionym składzie.

2007-09-19[edytuj | edytuj kod]

Głębokie Pole Hubble'a (ang. Hubble Deep Field, w skrócie HDF) – jest obrazem niewielkiego, z pozoru pustego, obszaru w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy, bazującym na serii obserwacji Kosmicznym Teleskopem Hubble'a. Zdjęcie jest złożeniem 342 osobnych ekspozycji wykonywanych przy pomocy Wide Field and Planetary Camera 2 przez dziesięć kolejnych dni, pomiędzy 18 grudnia a 28 grudnia 1995. Sfotografowany obszar ma rozmiary kątowe zaledwie 144", mniej więcej tyle, ile średnica piłki tenisowej widziana z odległości stu metrów. Pole jest tak małe, że w jego obrębie leży jedynie kilka gwiazd Drogi Mlecznej. Dlatego też niemal wszystkie obiekty z około 3 tysięcy znajdujących się na zdjęciu to galaktyki. Niektóre z nich to najmłodsze i najbardziej odległe ze wszystkich dotychczas poznanych. Przez pokazanie tak wielkiej liczby młodych galaktyk HDF stało się czołowym zdjęciem w badaniach nad wczesnym Wszechświatem oraz ilustrującym prace dotyczące teorii jego powstania – od czasu, gdy zostało zrobione, pojawiło się w źródłach niemal czterystu prac naukowych.

2007-09-21[edytuj | edytuj kod]

Adam Małysz (ur. 3 grudnia 1977 w Wiśle) – polski skoczek narciarski. Medalista olimpijski, czterokrotny indywidualny mistrz świata, czterokrotny zdobywca Pucharu Świata, triumfator Turnieju Czterech Skoczni, trzykrotny zwycięzca Turnieju Nordyckiego, zdobywca Pucharu KOP (tzw. Mała Kryształowa Kula), siedemnastokrotny mistrz Polski, od 2001 roku rekordzista Polski w długości skoku narciarskiego. Trzykrotnie wybrany najlepszym sportowcem Polski. Kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski. Pierwszy skok oddał w 1983 roku. W 1992 roku ukończył Szkołę Podstawową nr 4 w Wiśle Głębcach. Trzy lata później zakończył edukację w Zasadniczej Szkole Zawodowej (specjalizacja: blacharz-dekarz) w Ustroniu. 16 czerwca 1997 roku Adam Małysz ożenił się z Izabelą Polok (ur. 1978). Ślub odbył się w ewangelickim kościele św. Piotra i Pawła w Wiśle (Małysz jest ewangelikiem, Izabela - katoliczką). 31 października tego samego roku urodziła się ich córka Karolina. 1 kwietnia 2007 roku Małysz otworzył Galerię trofeów. Znajdują się w niej wszystkie najważniejsze puchary i medale, w tym Kryształowe Kule za triumfy w Pucharze Świata. Galeria znajduje się w budynku Fundacji Izabeli i Adama Małyszów w Wiśle.

2007-09-26[edytuj | edytuj kod]

Mimika - ruchy mięśni twarzy, wyrażające myśli, emocje, przeżycia, nastroje, a także postawy wobec innych ludzi oraz bieżące komentarze do toczącej się komunikacji (szerzej zobacz: komunikacja niewerbalna). W teatrze towarzyszy wypowiadanym słowom jako środek gry aktorskiej. W pantomimie jest najważniejszym obok ruchu środkiem wyrazu.

W badaniach nad mimiką podnoszono następujące kwestie:

  • w jakim stopniu jest ona zależna od środowiska - czy ludzie uczą się mimiki, czy raczej są to reakcje wrodzone
  • jak dalece zmienne kulturowo są schematy mimiczne
  • w jaki sposób, kiedy i jakie komunikaty przekazuje twarz.

2007-09-29[edytuj | edytuj kod]

Douglas XB-42 Mixmaster to eksperymentalny szybki bombowiec zaprojektowany w amerykańskich zakładach Douglasa w 1943 jako prywatna inicjatywa tej firmy. Pomimo niebywałych, jak na swoje czasy, osiągów tej konstrukcji – łączyła ona w sobie prędkość samolotu Mosquito oraz zasięg "Superfortecy" - samolot ten nie wszedł do produkcji masowej, głównie z powodu zakończenia II wojny światowej i pojawienia się nowej wówczas technologii jaką były silniki odrzutowe. Pierwsza makieta XA-42/XB-42 powstała we wrześniu 1943 i po jej obejrzeniu USAAF zdecydowało się na kontynuację projektu i autoryzowało budowę dwóch pierwszych prototypów. Budowa pierwszego z nich (numer seryjny 43-50224) została zakończona w maju 1944, a pierwszy lot odbył się 6 maja tego roku.

2007-10-03[edytuj | edytuj kod]

Rozwój architektury starożytnego Egiptu, a w nieco szerszym pojęciu sztuki starożytnego Egiptu, obejmuje okres od czwartego tysiąclecia p.n.e. do IV wieku naszej ery. Całą tę epokę cechowała jedność artystycznych form, ciągłość rozwoju oraz funkcja służebna wobec władców i religii. Sztuka pomagała w utrzymaniu i utrwalaniu ustalonego porządku społecznego. Najstarsze zachowane szczątki osad i cmentarzyska pochodzą z okresu predynastycznego, czyli z czwartego tysiąclecia p.n.e. Zostały odnalezione w pobliżu miejscowości Merimde (w południowo-zachodniej części delty Nilu), Fajum, Badari, Omami, Amra i Gerza. Domy Egipcjan wznoszone w tym czasie to szałasy z trzciny i papirusu, później z rzecznego mułu na szkielecie z drewna. Odnalezione groby mieszkańców osad najczęściej miały owalny kształt, ściany i stropy wzmocnione drewnem i matami. Zmarłych grzebano w pozycji skurczonej, z głową skierowaną na południe i twarzą zwróconą na zachód. Informacji o życiu codziennym dostarczają odnalezione w grobach naczynia, ozdoby, narzędzia pokryte malowidłami i płaskorzeźbami. Za najcenniejsze uważane są odnalezione palety do rozcierania barwników. Ceramika odkryta w grobach wykonana z rzecznego syltu (muł nilowy) była wypalona na kolor czerwony lub czarny.

2007-10-06[edytuj | edytuj kod]

Stwardnienie guzowate (choroba Bourneville'a-Pringle'a, łac. sclerosis tuberosa, morbus Bourneville-Pringle, epiloia, dysplasia neurocutanea - dysplazja nerwowo-skórna, ang. tuberous sclerosis, tuberous sclerosis complex, TS, TSC) - rzadka, wielonarządowa choroba uwarunkowana genetycznie, należąca do grupy fakomatoz, powodująca zmiany w nerkach, sercu, gałkach ocznych, mózgu, płucach i skórze, często związana z upośledzeniem umysłowym i padaczką. Stwardnienie guzowate zostało opisane jako nowa jednostka chorobowa w 1880 roku przez Désiré'a-Magloirea Bourneville'a. Przez ostatnie dwa dziesięciolecia dokonał się znaczny postęp w wiedzy o tej chorobie, związany z odkryciem jej genetycznego podłoża - mutacji w genach TSC1 i TSC2. Stwarza on nowe możliwości skutecznej terapii stwardnienia guzowatego.

2007-10-10[edytuj | edytuj kod]

Lacrosse (fr. la crosse - zakrzywiony kij) - zespołowa gra sportowa pochodzenia francuskiego i indiańskiego, której zasady ostatecznie ustalono w pierwszej połowie XIX w. w Kanadzie (gdzie uznano ją za sport narodowy); rozgrywana na trawiastym boisku, polega na umieszczeniu za pomocą specjalnej, trójkątnej rakiety piłki w bramce przeciwnika; 1904 i 1908 konkurencja olimpijska; uznawana za pierwowzór hokeja na lodzie. Jej oryginalna nazwa brzmiała dehuntshigwa'es (w języku onondaga mężczyźni uderzają okrągły obiekt), da-nah-wah'uwsdi (w języku czirokeskim mała wojna), Tewaarathon (w języku mohawk młodszy brat wojny), oraz baggattawag (w języku odżibwe uderzają pośladki).

2007-10-13[edytuj | edytuj kod]

Vis (gr. Issa, wł. Lissa) – dziesiąta co do wielkości chorwacka wyspa na Adriatyku, położona na południowy zachód od wyspy Hvar, na zachód od Korčuli i na północny zachód od wyspy Lastovo. Spośród wszystkich zamieszkanych wysp dalmatyńskich oddalona najbardziej, o około 45 km, od wybrzeża chorwackiego. Leży 50 km w linii prostej od Splitu i około 150 km od wybrzeża włoskiego. Od zakończenia II wojny światowej do rozpadu Jugosławii niedostępna dla obcokrajowców, wciąż jest rzadziej odwiedzana przez zagranicznych turystów, niż pozostałe wyspy na Adriatyku. Pochodzenie nazwy wyspy nie jest pewne. Grecka Issa najprawdopodobniej pochodzi od isos (równy), natomiast słowiańska Vis powstała albo jako przekształcenie greckiej, albo od chorwackiego više (ponad) lub visok (wysoko). Włoska Lissa to połączenie przedimka określonego la przed samogłoską (la przechodzi w l') i greckiej nazwy Issa. Nazwa drugiego co do wielkości miasta wyspy, Komiža, również pochodzi od greckiej nazwy wyspy – powstała z zesłowiańszczonego połączenia łacińskiego cum lub włoskiego come i Issa (Comisa).

2007-10-16[edytuj | edytuj kod]

Grzybienie białe (nenufar, lilia wodna, Nymphaea alba L.) – gatunek byliny z rodziny grzybieniowatych Nymphaeaceae. Jeden z około 50 gatunków z rodzaju Nymphaea. W stanie dzikim występuje w niemal całej Europie aż po Ural, w północnej Afryce i na Kaukazie, na Bliskim Wschodzie i dalej w kierunku wschodnim po Kaszmir. Uprawiany w innych częściach świata o klimacie umiarkowanym, zdziczały w Australii i Nowej Zelandii. W Polsce pospolity na niżu w naturze, nierzadki także w uprawie; w stawach i oczkach wodnych. Wygląd ogólny: Roślina wodna, o grubych, walcowatych kłączach. Liście i kwiaty unoszą się na wodzie. Malownicze kwiaty grzybieni są nierzadkim motywem malarskim. Najsłynniejszą serię obrazów poświęcił tym kwiatom Claude Monet. Uwiecznił on "lilie wodne", które przez 43 lata uprawiał w Giverny pod Paryżem w cyklu obrazów o tytule Nenufary (Les Nymphéas).

2007-10-20[edytuj | edytuj kod]

Dzisiejsze miasto Zielona Góra wyrosło w miejscu, gdzie w średniowieczu (szacuje się, że około X wieku) znajdowała się handlowo-rzemieślnicza osada, której nazwa pochodzić ma od faktu, iż położona była u podnóża pagórka, dziś zwanego Wzgórzem Winnym, Ceglanym lub Zielonym. Wieś leżała na prawym brzegu strumienia Złota Łącza, w kwartale dzisiejszych ulic ulic Podgórnej, Kupieckiej i Placu Matejki. W okresie tworzenia się państwowości polskiej, na przełomie pierwszego i drugiego tysiąclecia, dogodne położenie tego miejsca, opodal rozwidlenia szlaków kupieckich łączących Wrocław z Krosnem Odrzańskim oraz ze Świebodzinem i Międzyrzeczem, zachęcało przybyszy z Niemiec i Flandrii do osiedlania się w pobliżu. W ten sposób, po przeciwnej stronie strumienia założyli oni swoją osadę, której nazwę zapożyczyli od leżącej opodal polskiej wsi. Swoją osadę otoczyli własnym drewniano-ziemnym wałem, pozostawiając wieś poza jego obrębem.

2007-10-24[edytuj | edytuj kod]

Prosta lub linia prosta - jedno z najważniejszych pojęć geometrii. Potocznie to nie zakrzywiona, nie ograniczona z obydwu stron linia o zerowej grubości. Ten opis dobrze oddaje proste w znanej z codziennego życia geometrii euklidesowej. Więcej na ten temat podano w sekcji Geometria euklidesowa tego artykułu.

W matematyce rozważane są także inne geometrie, w których powyższa definicja nie musi już być poprawna. Na przykład geometria powierzchni kuli (tzw. geometria sferyczna) była już w I w. n.e. rozwijana na potrzeby podróżników i astronomów. Pojęcie prostej można uogólnić także na te przestrzenie nieeuklidesowe. Jeśli tylko jest określona odległość między punktami danej przestrzeni matematycznej, odpowiednikiem prostych w tej przestrzeni są tzw. linie geodezyjne czyli linie określające najkrótsze drogi między punktami.

2007-10-26[edytuj | edytuj kod]

Pieśń nad pieśniami [PnP lub Pnp] , Pieśń Salomona, (hebr. שיר השירים Szir Haszirim, stgr. Ἆισμα ᾀσμάτων Asma asmaton, łac. Canticum Canticorum) – jedna z ksiąg dydaktycznych (mądrościowych) Starego Testamentu. Pieśń nad pieśniami uznawana jest za jedną z najbardziej niezwykłych ksiąg w kanonie biblijnym, gdyż nie ma w niej żadnej wzmianki o Bogu, o narodzie wybranym, ani w ogóle o religii. Warto jednak zaznaczyć, iż ci, którzy twierdzą, że Księga ta nie zawiera wzmianki o Bogu, najwyraźniej przeoczyli werset 6 z 8 rozdziału, w którym "żar miłości" porównany jest do "płomienia Pańskiego" (w wersecie tym występuje skrócona forma imienia Bożego - Jah).

2007-10-29[edytuj | edytuj kod]

North American F-86 Sabre (ang. – szabla) – amerykański odrzutowy samolot wojskowy zaprojektowany dla Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych w latach 40. XX wieku i budowany po zakończeniu II wojny światowej w ponad osiemnastu wersjach. Pierwszy amerykański samolot wyposażony w fotel pilota wyrzucany energią znajdującego się pod nim ładunku wybuchowego. Firma North American Aviation, znana z produkcji samolotu P-51 Mustang napędzanego silnikiem tłokowym, pod koniec wojny postanowiła podjąć wyzwanie zbudowania na zlecenie Marynarki Wojennej samolotu napędzanego silnikiem odrzutowym. Opierając się na materiałach i doświadczeniach niemieckich oraz umiejętnościach inżynierów amerykańskich, rozpoczęto prace projektowe nad samolotem oznaczonym jako North American FJ Fury.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Artykuły_na_Medal/archiwum/2007-07_-_10&oldid=70542929”