Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2017-08

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2017-08-01[edytuj | edytuj kod]

Auroraceratops – rodzaj roślinożernego dinozaura z grupy ceratopsów, opisanego przez You i współpracowników w 2005 roku na podstawie holotypowego szkieletu znalezionego w chińskiej prowincji Gansu. Cechował się krótkim pyskiem o szerokich kościach nosowych. Niektóre z jego cech występują również u bazalnych neoceratopsów, jak liaoceratops czy archeoceratops, inne dzieli z kolei z przedstawicielami grupy Coronosauria. W rezultacie uznano go za najbliższą temu kladowi grupę zewnętrzną, a zarazem jednego z najbardziej zaawansowanych ewolucyjnie ceratopsów kredy wczesnej. Żywiły się prawdopodobnie pokarmem roślinnym. Ścierane o pokarm zęby mogły ulegać zastępowaniu przez nowe. Przewód pokarmowy prawdopodobnie nie był u ceratopsów bardzo długi. Czytaj więcej…

2017-08-02[edytuj | edytuj kod]

Kolej dużych prędkości w Polsce – istniejący, rozbudowywany system linii i taboru kolejowego, które umożliwiają prowadzenie planowych przewozów z prędkością co najmniej 200 km/h. Na fragmentach linii kolejowej nr 4 pociągi Alstom EMU250, należące do przewoźnika PKP Intercity, jeżdżą z prędkością maksymalną 200 km/h. Wraz z postępem prac remontowych na liniach kolejowych, odcinek linii nr 4 dostosowany do prędkości 200 km/h ma się wydłużyć. Uzyskanie prędkości 200 km/h ma być możliwe również na fragmentach linii nr 9. Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej, Ministra Infrastruktury oraz instrukcje PKP Polskich Linii Kolejowych, określają warunki techniczne, które muszą spełniać linie kolejowe i poruszające się po nich pociągi, aby mogły osiągać prędkości większe niż 130 km/h, 140 km/h, oraz 160 km/h. Kontrolę i certyfikację urządzeń i procedur stosowanych w przewozach kolejowych w Polsce, włączając koleje dużych prędkości, prowadzi Urząd Transportu Kolejowego. Czytaj więcej…

2017-08-03[edytuj | edytuj kod]

Lipienica (niem. Lindenau, łac. Lindinowe) – wieś w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie kamiennogórskim, w gminie Kamienna Góra. Leży częściowo u podnóża Gór Kruczych (zachodnia część), częściowo w Kotlinie Krzeszowskiej (wschodnia część). Jest to wieś łańcuchowa o charakterze rolniczym. Leży nieopodal turystycznego Krzeszowa. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1292 roku. Do 1810 roku należała do Cystersów z Krzeszowa. Najwięcej mieszkańców, ponad pół tysiąca, liczyła w drugiej połowie XIX wieku. Na początku XXI wieku zamieszkała przez sto kilkadziesiąt osób. Czytaj więcej…

2017-08-04[edytuj | edytuj kod]

Kumak dalekowschodni – gatunek płaza bezogonowego z rodziny kumakowatych, dawniej zaliczany do ropuszkowatych. Jak wskazuje nazwa zwyczajowa, zamieszkuje Daleki Wschód: Półwysep Koreański i pewne rejony Chin oraz Rosji, w obu tych państwach jest zaliczany do pospolitych płazów. Wyróżnia się brązową do zielonej grzbietową powierzchnią ciała i czerwono-czarną powierzchnią brzuszną. W przypadku zagrożenia prezentuje odruch kumaka. Żywi się bezkręgowcami lądowymi i wodnymi, jego kijanki pobierają też pokarm roślinny i grzyby. Rozmnaża się w wodzie, zimuje zazwyczaj na lądzie. Organizacja International Union for Conservation of Nature przyznała temu gatunkowi status gatunku najmniejszej troski. Motywuje to szerokim zasięgiem występowania, prawdopodobnie liczną populacją zwierzęcia i nie występowaniem jej szybkiego spadku. Czytaj więcej…

2017-08-05[edytuj | edytuj kod]

Amargazaur – rodzaj wczesnokredowego zauropoda z rodziny dikreozaurów, zamieszkującego tereny dzisiejszej Argentyny. Został odkryty przez argentyńskich paleontologów – Leonarda Salgado i José Bonapartego. W nazwie rodzajowej uwzględnili formację geologiczną, w której znaleźli szczątki, a w epitecie gatunkowym jedynego gatunku A. cazaui upamiętnili człowieka, dzięki któremu rozpoczęli badania w tym miejscu. Jak inne dikreozaury, amargazaur osiągał niewielkie jak na zauropoda rozmiary 8–9 m długości, co tłumaczy się progenezą lub pedomorfozą. Cechowała go czaszka typu diplodoka i niezwykle długie, rozwidlone wyrostki kolczyste proksymalnej części kręgosłupa. Mogły one służyć do obrony lub ustalania hierarchii pomiędzy poszczególnymi osobnikami. Poruszał się czterech kończynach. Nie potrafił osiągać znacznych szybkości. Czytaj więcej…

2017-08-06[edytuj | edytuj kod]

Klasyfikacja medalowa Letnich Igrzysk Olimpijskich 1948 – XIV Letnie Igrzyska Olimpijskie były międzynarodowym wydarzeniem sportowym, które odbywało się od 29 lipca do 14 sierpnia 1948 roku w Londynie. Były to pierwsze igrzyska od 12 lat, gdyż wcześniejsze nie odbywały się z powodu II wojny światowej. Rekordową liczbę 59 krajów reprezentowało 4099 atletów – 3714 mężczyzn oraz 385 kobiet – występujących w 19 dyscyplinach sportowych. Najwięcej medali wywalczyli reprezentanci Stanów Zjednoczonych, zdobywając najwięcej złotych (38), srebrnych (27) i brązowych (19) medali. Wielka Brytania, gospodarz imprezy, zdobyła jedynie trzy złote medale – łącznie 23. Na tych igrzyskach 6 krajów wywalczyło swoje pierwsze medale olimpijskie. Medale olimpijskie miały standardowy projekt Trionfo stosowany na igrzyskach pomiędzy 1928 a 1968 rokiem. Czytaj więcej…

2017-08-07[edytuj | edytuj kod]

Wrzos zwyczajny – jedyny gatunek rośliny wieloletniej z rodzaju wrzos należącego do rodziny wrzosowatych. Występuje w niemal całej Europie i przyległych obszarach Azji i Afryki oraz jako zawleczony na innych kontynentach. W Polsce jest to gatunek pospolity. Rośnie w różnych zbiorowiskach roślinnych i w różnych warunkach wilgotnościowych, zawsze jednak na glebach kwaśnych i ubogich. Jest wykorzystywany w stanie dzikim jako roślina miododajna, pozyskiwany z natury jako roślina lecznicza i uprawiany jako roślina ozdobna. Wyhodowano liczne odmiany wrzosu różniące się formą wzrostu, barwą kwiatów i liści, terminami kwitnienia. Gatunek o szczególnym, symbolicznym znaczeniu i wszechstronnych zastosowaniach w Irlandii, Szkocji oraz Norwegii. Szczególne znaczenie, jako roślinie mającej przynosić szczęście, przypisywano rzadko spotykanym w naturze wrzosom kwitnącym na biało. Czytaj więcej…

2017-08-08[edytuj | edytuj kod]

Auroraceratops – rodzaj roślinożernego dinozaura z grupy ceratopsów, opisanego przez You i współpracowników w 2005 roku na podstawie holotypowego szkieletu znalezionego w chińskiej prowincji Gansu. Cechował się krótkim pyskiem o szerokich kościach nosowych. Niektóre z jego cech występują również u bazalnych neoceratopsów, jak liaoceratops czy archeoceratops, inne dzieli z kolei z przedstawicielami grupy Coronosauria. W rezultacie uznano go za najbliższą temu kladowi grupę zewnętrzną, a zarazem jednego z najbardziej zaawansowanych ewolucyjnie ceratopsów kredy wczesnej. Żywiły się prawdopodobnie pokarmem roślinnym. Ścierane o pokarm zęby mogły ulegać zastępowaniu przez nowe. Przewód pokarmowy prawdopodobnie nie był u ceratopsów bardzo długi. Czytaj więcej…

2017-08-09[edytuj | edytuj kod]

Samogłoski kardynalne – zestaw wyidealizowanych samogłosek, wymawianych przy skrajnych położeniach języka w jamie ustnej. Koncepcja samogłosek kardynalnych pojawiła się w wyniku potrzeby opracowania systemu samogłosek niezależnych od jakiegokolwiek języka. W I połowie XX wieku brytyjski fonetyk Daniel Jones opracował system, który nazwał „samogłoskami kardynalnymi”. Przy konstruowaniu systemu brano pod uwagę kryteria słuchowe i artykulacyjne. System samogłosek kardynalnych powstał głównie dla celów edukacyjnych, aby w możliwie prosty sposób umożliwić klasyfikację dźwięków, które nie tworzą jednego logicznego ciągu i wymykają się prostym generalizacjom, oraz wyznaczyć punkty odniesienia do opisu samogłosek niezależnie od języka. Czytaj więcej…

2017-08-10[edytuj | edytuj kod]

Obóz zagłady w Treblince – niemiecki nazistowski obóz zagłady z okresu II wojny światowej, funkcjonujący od lipca 1942 roku do listopada 1943 roku na terenie gminy Kosów Lacki w powiecie sokołowskim, nieopodal wsi i stacji Treblinka, od których pochodzi jego nazwa. Obóz został utworzony w ramach akcji „Reinhardt”; prowadzono w nim eksterminację ludności żydowskiej. Kierowano do niego przede wszystkim transporty z gett w okupowanej Polsce, w tym z getta warszawskiego. Ponadto w Treblince byli mordowani Żydzi austriaccy, czescy, greccy, jugosłowiańscy, niemieccy i słowaccy oraz Romowie i Sinti. Ofiary zabijano w stacjonarnych komorach gazowych przy użyciu gazów spalinowych. Liczba ofiar Treblinki sięgnęła prawdopodobnie ok. 800 tys. osób. Był to największy ośrodek zagłady w Generalnym Gubernatorstwie, a zarazem drugi po Auschwitz-Birkenau w okupowanej Europie. Czytaj więcej…

2017-08-11[edytuj | edytuj kod]

Kumak dalekowschodni – gatunek płaza bezogonowego z rodziny kumakowatych, dawniej zaliczany do ropuszkowatych. Jak wskazuje nazwa zwyczajowa, zamieszkuje Daleki Wschód: Półwysep Koreański i pewne rejony Chin oraz Rosji, w obu tych państwach jest zaliczany do pospolitych płazów. Wyróżnia się brązową do zielonej grzbietową powierzchnią ciała i czerwono-czarną powierzchnią brzuszną. W przypadku zagrożenia prezentuje odruch kumaka. Żywi się bezkręgowcami lądowymi i wodnymi, jego kijanki pobierają też pokarm roślinny i grzyby. Rozmnaża się w wodzie, zimuje zazwyczaj na lądzie. Organizacja International Union for Conservation of Nature przyznała temu gatunkowi status gatunku najmniejszej troski. Motywuje to szerokim zasięgiem występowania, prawdopodobnie liczną populacją zwierzęcia i nie występowaniem jej szybkiego spadku. Czytaj więcej…

2017-08-12[edytuj | edytuj kod]

Amargazaur – rodzaj wczesnokredowego zauropoda z rodziny dikreozaurów, zamieszkującego tereny dzisiejszej Argentyny. Został odkryty przez argentyńskich paleontologów – Leonarda Salgado i José Bonapartego. W nazwie rodzajowej uwzględnili formację geologiczną, w której znaleźli szczątki, a w epitecie gatunkowym jedynego gatunku A. cazaui upamiętnili człowieka, dzięki któremu rozpoczęli badania w tym miejscu. Jak inne dikreozaury, amargazaur osiągał niewielkie jak na zauropoda rozmiary 8–9 m długości, co tłumaczy się progenezą lub pedomorfozą. Cechowała go czaszka typu diplodoka i niezwykle długie, rozwidlone wyrostki kolczyste proksymalnej części kręgosłupa. Mogły one służyć do obrony lub ustalania hierarchii pomiędzy poszczególnymi osobnikami. Poruszał się czterech kończynach. Nie potrafił osiągać znacznych szybkości. Czytaj więcej…

2017-08-13[edytuj | edytuj kod]

Klasyfikacja medalowa Letnich Igrzysk Olimpijskich 1948 – XIV Letnie Igrzyska Olimpijskie były międzynarodowym wydarzeniem sportowym, które odbywało się od 29 lipca do 14 sierpnia 1948 roku w Londynie. Były to pierwsze igrzyska od 12 lat, gdyż wcześniejsze nie odbywały się z powodu II wojny światowej. Rekordową liczbę 59 krajów reprezentowało 4099 atletów – 3714 mężczyzn oraz 385 kobiet – występujących w 19 dyscyplinach sportowych. Najwięcej medali wywalczyli reprezentanci Stanów Zjednoczonych, zdobywając najwięcej złotych (38), srebrnych (27) i brązowych (19) medali. Wielka Brytania, gospodarz imprezy, zdobyła jedynie trzy złote medale – łącznie 23. Na tych igrzyskach 6 krajów wywalczyło swoje pierwsze medale olimpijskie. Medale olimpijskie miały standardowy projekt Trionfo stosowany na igrzyskach pomiędzy 1928 a 1968 rokiem. Czytaj więcej…

2017-08-14[edytuj | edytuj kod]

Wrzos zwyczajny – jedyny gatunek rośliny wieloletniej z rodzaju wrzos należącego do rodziny wrzosowatych. Występuje w niemal całej Europie i przyległych obszarach Azji i Afryki oraz jako zawleczony na innych kontynentach. W Polsce jest to gatunek pospolity. Rośnie w różnych zbiorowiskach roślinnych i w różnych warunkach wilgotnościowych, zawsze jednak na glebach kwaśnych i ubogich. Jest wykorzystywany w stanie dzikim jako roślina miododajna, pozyskiwany z natury jako roślina lecznicza i uprawiany jako roślina ozdobna. Wyhodowano liczne odmiany wrzosu różniące się formą wzrostu, barwą kwiatów i liści, terminami kwitnienia. Gatunek o szczególnym, symbolicznym znaczeniu i wszechstronnych zastosowaniach w Irlandii, Szkocji oraz Norwegii. Szczególne znaczenie, jako roślinie mającej przynosić szczęście, przypisywano rzadko spotykanym w naturze wrzosom kwitnącym na biało. Czytaj więcej…

2017-08-15[edytuj | edytuj kod]

Kielisznik zaroślowy – gatunek rośliny należący do rodziny powojowatych. Gatunek kosmopolityczny, poza Antarktydą spotykany jest na wszystkich kontynentach. W Europie występuje na całym obszarze z wyjątkiem jej północnych krańców. W Polsce jest pospolity. Występuje zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich. Jest rośliną bardzo zmienną – wyróżnia się liczne podgatunki i formy. Rośnie w miejscach wilgotnych i żyznych. W uprawach na takich siedliskach bywa uciążliwym chwastem. Roślina w ograniczonym stopniu wykorzystywana była jako lecznicza. Kłącze wykorzystywane było w medycynie ludowej jako środek silnie przeczyszczający. Ze względu na trudny do kontrolowania i przewidzenia skutek przeczyszczający – takie zastosowanie kielisznika jest opisywane jako niebezpieczne i w lecznictwie współczesnym w efekcie roślina ta nie jest wykorzystywana. Czytaj więcej…

2017-08-16[edytuj | edytuj kod]

Samogłoski kardynalne – zestaw wyidealizowanych samogłosek, wymawianych przy skrajnych położeniach języka w jamie ustnej. Koncepcja samogłosek kardynalnych pojawiła się w wyniku potrzeby opracowania systemu samogłosek niezależnych od jakiegokolwiek języka. W I połowie XX wieku brytyjski fonetyk Daniel Jones opracował system, który nazwał „samogłoskami kardynalnymi”. Przy konstruowaniu systemu brano pod uwagę kryteria słuchowe i artykulacyjne. System samogłosek kardynalnych powstał głównie dla celów edukacyjnych, aby w możliwie prosty sposób umożliwić klasyfikację dźwięków, które nie tworzą jednego logicznego ciągu i wymykają się prostym generalizacjom, oraz wyznaczyć punkty odniesienia do opisu samogłosek niezależnie od języka. Czytaj więcej…

2017-08-17[edytuj | edytuj kod]

Obóz zagłady w Treblince – niemiecki nazistowski obóz zagłady z okresu II wojny światowej, funkcjonujący od lipca 1942 roku do listopada 1943 roku na terenie gminy Kosów Lacki w powiecie sokołowskim, nieopodal wsi i stacji Treblinka, od których pochodzi jego nazwa. Obóz został utworzony w ramach akcji „Reinhardt”; prowadzono w nim eksterminację ludności żydowskiej. Kierowano do niego przede wszystkim transporty z gett w okupowanej Polsce, w tym z getta warszawskiego. Ponadto w Treblince byli mordowani Żydzi austriaccy, czescy, greccy, jugosłowiańscy, niemieccy i słowaccy oraz Romowie i Sinti. Ofiary zabijano w stacjonarnych komorach gazowych przy użyciu gazów spalinowych. Liczba ofiar Treblinki sięgnęła prawdopodobnie ok. 800 tys. osób. Był to największy ośrodek zagłady w Generalnym Gubernatorstwie, a zarazem drugi po Auschwitz-Birkenau w okupowanej Europie. Czytaj więcej…

2017-08-18[edytuj | edytuj kod]

Kumak dalekowschodni – gatunek płaza bezogonowego z rodziny kumakowatych, dawniej zaliczany do ropuszkowatych. Jak wskazuje nazwa zwyczajowa, zamieszkuje Daleki Wschód: Półwysep Koreański i pewne rejony Chin oraz Rosji, w obu tych państwach jest zaliczany do pospolitych płazów. Wyróżnia się brązową do zielonej grzbietową powierzchnią ciała i czerwono-czarną powierzchnią brzuszną. W przypadku zagrożenia prezentuje odruch kumaka. Żywi się bezkręgowcami lądowymi i wodnymi, jego kijanki pobierają też pokarm roślinny i grzyby. Rozmnaża się w wodzie, zimuje zazwyczaj na lądzie. Organizacja International Union for Conservation of Nature przyznała temu gatunkowi status gatunku najmniejszej troski. Motywuje to szerokim zasięgiem występowania, prawdopodobnie liczną populacją zwierzęcia i nie występowaniem jej szybkiego spadku. Czytaj więcej…

2017-08-19[edytuj | edytuj kod]

Ławoczkin Ła-5 – radziecki jednosilnikowy, jednomiejscowy samolot myśliwski z okresu II wojny światowej. Samolot został opracowany w biurze konstrukcyjnym Siemiona Ławoczkina jako wersja rozwojowa i następca samolotu ŁaGG-3, drewnianego dolnopłata wyposażonego w silnik rzędowy. Od wcześniejszej wersji nowy samolot różnił się przede wszystkim nowym silnikiem, gwiazdowym M-82. Był jednym z najlepszych samolotów myśliwskich radzieckiego lotnictwa i pierwszym, który na równych prawach mógł konkurować z niemieckim Messerschmittem Bf 109 w wersji Gustav. Płatowiec wprowadzono do produkcji wiosną 1942 roku, a do jesieni 1943 roku znaczna liczba nowych maszyn znalazła się na froncie, co zaowocowało wzrostem strat po stronie niemieckiej, także wśród najnowocześniejszych niemieckich myśliwców Focke-Wulf Fw 190. Ła-5 w różnych wersjach pozostał w służbie Wojskowych Sił Powietrznych ZSRR do końca II wojny światowej. Czytaj więcej…

2017-08-20[edytuj | edytuj kod]

Klasyfikacja medalowa Letnich Igrzysk Olimpijskich 1948 – XIV Letnie Igrzyska Olimpijskie były międzynarodowym wydarzeniem sportowym, które odbywało się od 29 lipca do 14 sierpnia 1948 roku w Londynie. Były to pierwsze igrzyska od 12 lat, gdyż wcześniejsze nie odbywały się z powodu II wojny światowej. Rekordową liczbę 59 krajów reprezentowało 4099 atletów – 3714 mężczyzn oraz 385 kobiet – występujących w 19 dyscyplinach sportowych. Najwięcej medali wywalczyli reprezentanci Stanów Zjednoczonych, zdobywając najwięcej złotych (38), srebrnych (27) i brązowych (19) medali. Wielka Brytania, gospodarz imprezy, zdobyła jedynie trzy złote medale – łącznie 23. Na tych igrzyskach 6 krajów wywalczyło swoje pierwsze medale olimpijskie. Medale olimpijskie miały standardowy projekt Trionfo stosowany na igrzyskach pomiędzy 1928 a 1968 rokiem. Czytaj więcej…

2017-08-21[edytuj | edytuj kod]

Wrzos zwyczajny – jedyny gatunek rośliny wieloletniej z rodzaju wrzos należącego do rodziny wrzosowatych. Występuje w niemal całej Europie i przyległych obszarach Azji i Afryki oraz jako zawleczony na innych kontynentach. W Polsce jest to gatunek pospolity. Rośnie w różnych zbiorowiskach roślinnych i w różnych warunkach wilgotnościowych, zawsze jednak na glebach kwaśnych i ubogich. Jest wykorzystywany w stanie dzikim jako roślina miododajna, pozyskiwany z natury jako roślina lecznicza i uprawiany jako roślina ozdobna. Wyhodowano liczne odmiany wrzosu różniące się formą wzrostu, barwą kwiatów i liści, terminami kwitnienia. Gatunek o szczególnym, symbolicznym znaczeniu i wszechstronnych zastosowaniach w Irlandii, Szkocji oraz Norwegii. Szczególne znaczenie, jako roślinie mającej przynosić szczęście, przypisywano rzadko spotykanym w naturze wrzosom kwitnącym na biało. Czytaj więcej…

2017-08-22[edytuj | edytuj kod]

Kielisznik zaroślowy – gatunek rośliny należący do rodziny powojowatych. Gatunek kosmopolityczny, poza Antarktydą spotykany jest na wszystkich kontynentach. W Europie występuje na całym obszarze z wyjątkiem jej północnych krańców. W Polsce jest pospolity. Występuje zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich. Jest rośliną bardzo zmienną – wyróżnia się liczne podgatunki i formy. Rośnie w miejscach wilgotnych i żyznych. W uprawach na takich siedliskach bywa uciążliwym chwastem. Roślina w ograniczonym stopniu wykorzystywana była jako lecznicza. Kłącze wykorzystywane było w medycynie ludowej jako środek silnie przeczyszczający. Ze względu na trudny do kontrolowania i przewidzenia skutek przeczyszczający – takie zastosowanie kielisznika jest opisywane jako niebezpieczne i w lecznictwie współczesnym w efekcie roślina ta nie jest wykorzystywana. Czytaj więcej…

2017-08-23[edytuj | edytuj kod]

Samogłoski kardynalne – zestaw wyidealizowanych samogłosek, wymawianych przy skrajnych położeniach języka w jamie ustnej. Koncepcja samogłosek kardynalnych pojawiła się w wyniku potrzeby opracowania systemu samogłosek niezależnych od jakiegokolwiek języka. W I połowie XX wieku brytyjski fonetyk Daniel Jones opracował system, który nazwał „samogłoskami kardynalnymi”. Przy konstruowaniu systemu brano pod uwagę kryteria słuchowe i artykulacyjne. System samogłosek kardynalnych powstał głównie dla celów edukacyjnych, aby w możliwie prosty sposób umożliwić klasyfikację dźwięków, które nie tworzą jednego logicznego ciągu i wymykają się prostym generalizacjom, oraz wyznaczyć punkty odniesienia do opisu samogłosek niezależnie od języka. Czytaj więcej…

2017-08-24[edytuj | edytuj kod]

Obóz zagłady w Treblince – niemiecki nazistowski obóz zagłady z okresu II wojny światowej, funkcjonujący od lipca 1942 roku do listopada 1943 roku na terenie gminy Kosów Lacki w powiecie sokołowskim, nieopodal wsi i stacji Treblinka, od których pochodzi jego nazwa. Obóz został utworzony w ramach akcji „Reinhardt”; prowadzono w nim eksterminację ludności żydowskiej. Kierowano do niego przede wszystkim transporty z gett w okupowanej Polsce, w tym z getta warszawskiego. Ponadto w Treblince byli mordowani Żydzi austriaccy, czescy, greccy, jugosłowiańscy, niemieccy i słowaccy oraz Romowie i Sinti. Ofiary zabijano w stacjonarnych komorach gazowych przy użyciu gazów spalinowych. Liczba ofiar Treblinki sięgnęła prawdopodobnie ok. 800 tys. osób. Był to największy ośrodek zagłady w Generalnym Gubernatorstwie, a zarazem drugi po Auschwitz-Birkenau w okupowanej Europie. Czytaj więcej…

2017-08-25[edytuj | edytuj kod]

Kumak dalekowschodni – gatunek płaza bezogonowego z rodziny kumakowatych, dawniej zaliczany do ropuszkowatych. Jak wskazuje nazwa zwyczajowa, zamieszkuje Daleki Wschód: Półwysep Koreański i pewne rejony Chin oraz Rosji, w obu tych państwach jest zaliczany do pospolitych płazów. Wyróżnia się brązową do zielonej grzbietową powierzchnią ciała i czerwono-czarną powierzchnią brzuszną. W przypadku zagrożenia prezentuje odruch kumaka. Żywi się bezkręgowcami lądowymi i wodnymi, jego kijanki pobierają też pokarm roślinny i grzyby. Rozmnaża się w wodzie, zimuje zazwyczaj na lądzie. Organizacja International Union for Conservation of Nature przyznała temu gatunkowi status gatunku najmniejszej troski. Motywuje to szerokim zasięgiem występowania, prawdopodobnie liczną populacją zwierzęcia i nie występowaniem jej szybkiego spadku. Czytaj więcej…

2017-08-26[edytuj | edytuj kod]

Ławoczkin Ła-5 – radziecki jednosilnikowy, jednomiejscowy samolot myśliwski z okresu II wojny światowej. Samolot został opracowany w biurze konstrukcyjnym Siemiona Ławoczkina jako wersja rozwojowa i następca samolotu ŁaGG-3, drewnianego dolnopłata wyposażonego w silnik rzędowy. Od wcześniejszej wersji nowy samolot różnił się przede wszystkim nowym silnikiem, gwiazdowym M-82. Był jednym z najlepszych samolotów myśliwskich radzieckiego lotnictwa i pierwszym, który na równych prawach mógł konkurować z niemieckim Messerschmittem Bf 109 w wersji Gustav. Płatowiec wprowadzono do produkcji wiosną 1942 roku, a do jesieni 1943 roku znaczna liczba nowych maszyn znalazła się na froncie, co zaowocowało wzrostem strat po stronie niemieckiej, także wśród najnowocześniejszych niemieckich myśliwców Focke-Wulf Fw 190. Ła-5 w różnych wersjach pozostał w służbie Wojskowych Sił Powietrznych ZSRR do końca II wojny światowej. Czytaj więcej…

2017-08-27[edytuj | edytuj kod]

Klasyfikacja medalowa Letnich Igrzysk Olimpijskich 1948 – XIV Letnie Igrzyska Olimpijskie były międzynarodowym wydarzeniem sportowym, które odbywało się od 29 lipca do 14 sierpnia 1948 roku w Londynie. Były to pierwsze igrzyska od 12 lat, gdyż wcześniejsze nie odbywały się z powodu II wojny światowej. Rekordową liczbę 59 krajów reprezentowało 4099 atletów – 3714 mężczyzn oraz 385 kobiet – występujących w 19 dyscyplinach sportowych. Najwięcej medali wywalczyli reprezentanci Stanów Zjednoczonych, zdobywając najwięcej złotych (38), srebrnych (27) i brązowych (19) medali. Wielka Brytania, gospodarz imprezy, zdobyła jedynie trzy złote medale – łącznie 23. Na tych igrzyskach 6 krajów wywalczyło swoje pierwsze medale olimpijskie. Medale olimpijskie miały standardowy projekt Trionfo stosowany na igrzyskach pomiędzy 1928 a 1968 rokiem. Czytaj więcej…

2017-08-28[edytuj | edytuj kod]

Wrzos zwyczajny – jedyny gatunek rośliny wieloletniej z rodzaju wrzos należącego do rodziny wrzosowatych. Występuje w niemal całej Europie i przyległych obszarach Azji i Afryki oraz jako zawleczony na innych kontynentach. W Polsce jest to gatunek pospolity. Rośnie w różnych zbiorowiskach roślinnych i w różnych warunkach wilgotnościowych, zawsze jednak na glebach kwaśnych i ubogich. Jest wykorzystywany w stanie dzikim jako roślina miododajna, pozyskiwany z natury jako roślina lecznicza i uprawiany jako roślina ozdobna. Wyhodowano liczne odmiany wrzosu różniące się formą wzrostu, barwą kwiatów i liści, terminami kwitnienia. Gatunek o szczególnym, symbolicznym znaczeniu i wszechstronnych zastosowaniach w Irlandii, Szkocji oraz Norwegii. Szczególne znaczenie, jako roślinie mającej przynosić szczęście, przypisywano rzadko spotykanym w naturze wrzosom kwitnącym na biało. Czytaj więcej…

2017-08-29[edytuj | edytuj kod]

Kielisznik zaroślowy – gatunek rośliny należący do rodziny powojowatych. Gatunek kosmopolityczny, poza Antarktydą spotykany jest na wszystkich kontynentach. W Europie występuje na całym obszarze z wyjątkiem jej północnych krańców. W Polsce jest pospolity. Występuje zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich. Jest rośliną bardzo zmienną – wyróżnia się liczne podgatunki i formy. Rośnie w miejscach wilgotnych i żyznych. W uprawach na takich siedliskach bywa uciążliwym chwastem. Roślina w ograniczonym stopniu wykorzystywana była jako lecznicza. Kłącze wykorzystywane było w medycynie ludowej jako środek silnie przeczyszczający. Ze względu na trudny do kontrolowania i przewidzenia skutek przeczyszczający – takie zastosowanie kielisznika jest opisywane jako niebezpieczne i w lecznictwie współczesnym w efekcie roślina ta nie jest wykorzystywana. Czytaj więcej…

2017-08-30[edytuj | edytuj kod]

Samogłoski kardynalne – zestaw wyidealizowanych samogłosek, wymawianych przy skrajnych położeniach języka w jamie ustnej. Koncepcja samogłosek kardynalnych pojawiła się w wyniku potrzeby opracowania systemu samogłosek niezależnych od jakiegokolwiek języka. W I połowie XX wieku brytyjski fonetyk Daniel Jones opracował system, który nazwał „samogłoskami kardynalnymi”. Przy konstruowaniu systemu brano pod uwagę kryteria słuchowe i artykulacyjne. System samogłosek kardynalnych powstał głównie dla celów edukacyjnych, aby w możliwie prosty sposób umożliwić klasyfikację dźwięków, które nie tworzą jednego logicznego ciągu i wymykają się prostym generalizacjom, oraz wyznaczyć punkty odniesienia do opisu samogłosek niezależnie od języka. Czytaj więcej…

2017-08-31[edytuj | edytuj kod]

Obóz zagłady w Treblince – niemiecki nazistowski obóz zagłady z okresu II wojny światowej, funkcjonujący od lipca 1942 roku do listopada 1943 roku na terenie gminy Kosów Lacki w powiecie sokołowskim, nieopodal wsi i stacji Treblinka, od których pochodzi jego nazwa. Obóz został utworzony w ramach akcji „Reinhardt”; prowadzono w nim eksterminację ludności żydowskiej. Kierowano do niego przede wszystkim transporty z gett w okupowanej Polsce, w tym z getta warszawskiego. Ponadto w Treblince byli mordowani Żydzi austriaccy, czescy, greccy, jugosłowiańscy, niemieccy i słowaccy oraz Romowie i Sinti. Ofiary zabijano w stacjonarnych komorach gazowych przy użyciu gazów spalinowych. Liczba ofiar Treblinki sięgnęła prawdopodobnie ok. 800 tys. osób. Był to największy ośrodek zagłady w Generalnym Gubernatorstwie, a zarazem drugi po Auschwitz-Birkenau w okupowanej Europie. Czytaj więcej…