Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2011-01

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2011-01-01[edytuj | edytuj kod]

Serbia Nemaniczów – państwo serbskie istniejące w okresie pomiędzy 1170 a 1371 pod rządami dynastii Nemaniczów, od 1217 jako królestwo, a od 1346 jako carstwo. Po zrzuceniu zwierzchnictwa bizantyńskiego przez Stefana Nemanię w 1190, jego syn i następca Stefan Nemanicz koronował się w 1217 na króla Serbii. Po przejściowym kryzysie państwa, pod koniec XIII wieku władcy z dynastii Nemaniczów podjęli ekspansję na południowy wschód. W połowie XIV wieku za panowania Stefana Duszana w granicach Serbii znalazły się Macedonia, Epir, Tesalia i zachodnia Tracja. Skłoniło to Stefana Duszana do ogłoszenia się w 1346 carem Serbów i Greków. Po śmierci cara Duszana, za panowania jego syna Urosza (1355–1371), ostatniego władcy serbskiego z dynastii Nemaniczów, carstwo zaczęło się gwałtownie rozpadać. Śmierć ostatniego z Nemaniczów położyła kres istnieniu królestwa serbskiego.

2011-01-02[edytuj | edytuj kod]

Saturn – gazowy olbrzym, szósta planeta Układu Słonecznego pod względem oddalenia od Słońca, druga po Jowiszu pod względem masy i wielkości. Charakterystyczną jego cechą jest 9 pierścieni, składających się głównie z lodu i w mniejszej ilości z odłamków skalnych; inne planety-olbrzymy także mają systemy pierścieni, ale żaden z nich nie jest tak rozległy, ani tak jasny. Wnętrze gazowego olbrzyma najprawdopodobniej składa się z jądra z żelaza, niklu, krzemu i tlenu, otoczonego warstwą metalicznego wodoru, warstwy pośredniej ciekłego wodoru i ciekłego helu oraz zewnętrznej warstwy gazowej. Potwierdzono odkrycie sześćdziesięciu dwóch księżyców krążących po orbicie planety.

2011-01-03[edytuj | edytuj kod]

Olfaktometria – rodzaj technik pomiarów, w których węch albo jest obiektem badań, albo pełni funkcję przyrządu pomiarowego, stosowanego w czasie badań zapachu. Zgodnie z definicją, zamieszczoną w encyklopediach powszechnych termin olfaktometria dotyczył badań węchu jako takiego. Od chwili ustanowienia normy europejskiej "PN-EN 13725:2007: Jakość powietrza. Oznaczanie stężenia zapachowego metodą olfaktometrii dynamicznej" termin ten obejmuje również ilościowe pomiary stężenia zapachowego zanieczyszczeń powietrza i przemysłowych gazów odlotowych. Przed ustanowieniem polskiej wersji normy badania jakości materiałów/powietrza/wody, wykonywane z użyciem węchu jako rodzaju narzędzia pomiarowego, były nazywane odorymetrią.

2011-01-04[edytuj | edytuj kod]

Commando − brytyjskie formacje komandosów. Pierwsze oddziały tego typu powołano z inicjatywy Winstona Churchilla w 1940 roku z szeregów British Army. Od 1942 roku zaczęto tworzyć również jednostki komandosów Royal Marines i Royal Navy. Oddziały Commando stanowiły trzon brytyjskich sił specjalnych podczas II wojny światowej, biorąc udział w wielu bitwach i operacjach na terenie Europy, Afryki i Azji. W początkowym okresie wojny były wykorzystywane do przeprowadzania operacji rajdowych i dywersyjnych, w celu nękania i wiązania sił Osi. Z czasem ich rola zaczęła ulegać zmianie i od końca 1943 roku komandosi stali się lekką piechotą szturmową wyspecjalizowaną w działaniach desantowych, zdolną do operowania na froncie wraz z oddziałami liniowymi.

2011-01-05[edytuj | edytuj kod]

Grand Prix Chorwacji 2010 było ósmą eliminacją zawodów z cyklu Grand Prix 2010 na żużlu. Impreza początkowo miała odbyć się 28 sierpnia, jednak z powodu obfitych opadów deszczu i złego stanu toru została rozegrana dzień później, 29 sierpnia, na Stadionie Millenium w Goričan. Były to pierwsze w historii zawody o Grand Prix Chorwacji na żużlu. Wygrał je Amerykanin Greg Hancock, dla którego było to 11. zwycięstwo w zawodach Grand Prix w karierze. Drugie miejsce zajął Brytyjczyk Chris Harris, a trzeci był Australijczyk Jason Crump. W zawodach wystartowało 14 stałych uczestników cyklu Grand Prix oraz Davey Watt, który zastąpił kontuzjowanego Emila Sajfutdinowa, Jurica Pavlic, który otrzymał dziką kartę oraz Matija Duh, który pełnił rolę rezerwowego. Ponadto zawody o Grand Prix Chorwacji 2010 były także 130. w historii cyklu Grand Prix.

2011-01-06[edytuj | edytuj kod]

Urartu, Ararat, Biajnili, Królestwo Wan (urart. – ^KURbi-a-i-na; orm. – Ուրարտու; tur. – Urartular; pers. – اورارتو) – starożytne państwo na Bliskim Wschodzie, na obszarze Wyżyny Armeńskiej (obecnie terytorium byłego Urartu znajduje się w granicach Armenii, Turcji i Iranu). Najwcześniejsze wzmianki o Urartu jako związku plemion pochodzą z XIII wieku p.n.e.; jako samodzielne państwo wymienione zostało w źródłach pisanych z VIII wieku p.n.e. Upadek królestwa nastąpił w VI wieku p.n.e., przedtem Urartu zajmowało silną pozycję wśród państw Bliskiego Wschodu.

2011-01-07[edytuj | edytuj kod]

Kodeks Aleksandryjski (łac. Codex Alexandrinus) – manuskrypt greckiej Biblii, tj. Septuaginty oraz Nowego Testamentu w języku greckim, pisany majuskułą na pergaminie. Sporządzono go w V wieku w Egipcie. Manuskrypt został nazwany Aleksandryjskim, ponieważ patriarcha Cyryl Lukaris miał przywieźć go z Aleksandrii. Codex Alexandrinus wraz z Kodeksem Synajskim i Watykańskim jest jednym z najwcześniejszych i najbardziej kompletnych rękopisów greckiej Biblii. Po przywiezieniu do Anglii uzyskał opinię najlepszego rękopisu biblijnego przechowywanego na Wyspach Brytyjskich i cieszył się nią aż do chwili nabycia przez Bibliotekę Brytyjską Kodeksu Synajskiego. Przechowywany jest w Dziale Manuskryptów British Library w Londynie.

2011-01-08[edytuj | edytuj kod]

Serbia Nemaniczów – państwo serbskie istniejące w okresie pomiędzy 1170 a 1371 pod rządami dynastii Nemaniczów, od 1217 jako królestwo, a od 1346 jako carstwo. Po zrzuceniu zwierzchnictwa bizantyńskiego przez Stefana Nemanię w 1190, jego syn i następca Stefan Nemanicz koronował się w 1217 na króla Serbii. Po przejściowym kryzysie państwa, pod koniec XIII wieku władcy z dynastii Nemaniczów podjęli ekspansję na południowy wschód. W połowie XIV wieku za panowania Stefana Duszana w granicach Serbii znalazły się Macedonia, Epir, Tesalia i zachodnia Tracja. Skłoniło to Stefana Duszana do ogłoszenia się w 1346 carem Serbów i Greków. Po śmierci cara Duszana, za panowania jego syna Urosza (1355–1371), ostatniego władcy serbskiego z dynastii Nemaniczów, carstwo zaczęło się gwałtownie rozpadać. Śmierć ostatniego z Nemaniczów położyła kres istnieniu królestwa serbskiego.

2011-01-09[edytuj | edytuj kod]

Saturn – gazowy olbrzym, szósta planeta Układu Słonecznego pod względem oddalenia od Słońca, druga po Jowiszu pod względem masy i wielkości. Charakterystyczną jego cechą jest 9 pierścieni, składających się głównie z lodu i w mniejszej ilości z odłamków skalnych; inne planety-olbrzymy także mają systemy pierścieni, ale żaden z nich nie jest tak rozległy, ani tak jasny. Wnętrze gazowego olbrzyma najprawdopodobniej składa się z jądra z żelaza, niklu, krzemu i tlenu, otoczonego warstwą metalicznego wodoru, warstwy pośredniej ciekłego wodoru i ciekłego helu oraz zewnętrznej warstwy gazowej. Potwierdzono odkrycie sześćdziesięciu dwóch księżyców krążących po orbicie planety.

2011-01-10[edytuj | edytuj kod]

Olfaktometria – rodzaj technik pomiarów, w których węch albo jest obiektem badań, albo pełni funkcję przyrządu pomiarowego, stosowanego w czasie badań zapachu. Zgodnie z definicją, zamieszczoną w encyklopediach powszechnych termin olfaktometria dotyczył badań węchu jako takiego. Od chwili ustanowienia normy europejskiej "PN-EN 13725:2007: Jakość powietrza. Oznaczanie stężenia zapachowego metodą olfaktometrii dynamicznej" termin ten obejmuje również ilościowe pomiary stężenia zapachowego zanieczyszczeń powietrza i przemysłowych gazów odlotowych. Przed ustanowieniem polskiej wersji normy badania jakości materiałów/powietrza/wody, wykonywane z użyciem węchu jako rodzaju narzędzia pomiarowego, były nazywane odorymetrią.

2011-01-11[edytuj | edytuj kod]

Commando − brytyjskie formacje komandosów. Pierwsze oddziały tego typu powołano z inicjatywy Winstona Churchilla w 1940 roku z szeregów British Army. Od 1942 roku zaczęto tworzyć również jednostki komandosów Royal Marines i Royal Navy. Oddziały Commando stanowiły trzon brytyjskich sił specjalnych podczas II wojny światowej, biorąc udział w wielu bitwach i operacjach na terenie Europy, Afryki i Azji. W początkowym okresie wojny były wykorzystywane do przeprowadzania operacji rajdowych i dywersyjnych, w celu nękania i wiązania sił Osi. Z czasem ich rola zaczęła ulegać zmianie i od końca 1943 roku komandosi stali się lekką piechotą szturmową wyspecjalizowaną w działaniach desantowych, zdolną do operowania na froncie wraz z oddziałami liniowymi.

2011-01-12[edytuj | edytuj kod]

Grand Prix Chorwacji 2010 było ósmą eliminacją zawodów z cyklu Grand Prix 2010 na żużlu. Impreza początkowo miała odbyć się 28 sierpnia, jednak z powodu obfitych opadów deszczu i złego stanu toru została rozegrana dzień później, 29 sierpnia, na Stadionie Millenium w Goričan. Były to pierwsze w historii zawody o Grand Prix Chorwacji na żużlu. Wygrał je Amerykanin Greg Hancock, dla którego było to 11. zwycięstwo w zawodach Grand Prix w karierze. Drugie miejsce zajął Brytyjczyk Chris Harris, a trzeci był Australijczyk Jason Crump. W zawodach wystartowało 14 stałych uczestników cyklu Grand Prix oraz Davey Watt, który zastąpił kontuzjowanego Emila Sajfutdinowa, Jurica Pavlic, który otrzymał dziką kartę oraz Matija Duh, który pełnił rolę rezerwowego. Ponadto zawody o Grand Prix Chorwacji 2010 były także 130. w historii cyklu Grand Prix.

2011-01-13[edytuj | edytuj kod]

Urartu, Ararat, Biajnili, Królestwo Wan (urart. – ^KURbi-a-i-na; orm. – Ուրարտու; tur. – Urartular; pers. – اورارتو) – starożytne państwo na Bliskim Wschodzie, na obszarze Wyżyny Armeńskiej (obecnie terytorium byłego Urartu znajduje się w granicach Armenii, Turcji i Iranu). Najwcześniejsze wzmianki o Urartu jako związku plemion pochodzą z XIII wieku p.n.e.; jako samodzielne państwo wymienione zostało w źródłach pisanych z VIII wieku p.n.e. Upadek królestwa nastąpił w VI wieku p.n.e., przedtem Urartu zajmowało silną pozycję wśród państw Bliskiego Wschodu.

2011-01-14[edytuj | edytuj kod]

Sherlock Holmes Baffled – niemy, czarno-biały film krótkometrażowy powstały pomiędzy 1900 a 1903. Jego reżyserem i autorem zdjęć jest Arthur Marvin. Jest to najstarszy znany film opowiadający o detektywie Sherlocku Holmesie, fikcyjnej postaci stworzonej przez Arthura Conana Doyle'a, jednak sam film nie jest ekranizacją żadnego z opowiadań czy powieści Conan Doyle'a, a postać detektywa jest ukazana całkiem inaczej niż w późniejszych ekranizacjach tych dzieł. Wprowadzenie postaci Holmesa do filmu sprawiło, iż jest to najwcześniejszy znany film detektywistyczny. W filmie tym Sherlock Holmes próbuje pochwycić złodzieja kradnącego srebra z jego domu, jednak zdolność rabusia do znikania powoduje, że starania detektywa nie przynoszą rezultatu. Przez wiele lat film uchodził za zaginiony, jednak w 1968 roku odnalazł się w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych.

2011-01-15[edytuj | edytuj kod]

Pas planetoid – obszar Układu Słonecznego znajdujący się między orbitami Marsa i Jowisza. Krąży w nim wiele ciał różnej wielkości, nazywanych planetoidami. Pas planetoid nazywany jest też głównym pasem, ponieważ w Układzie Słonecznym istnieją również inne zbiory małych ciał: pas Kuipera, dysk rozproszony i obłok Oorta, oraz wiele mniejszych skupisk, takich jak planetoidy bliskie Ziemi, centaury czy trojańczycy. Ponad połowę całkowitej masy pasa planetoid zawierają cztery największe znajdujące się w nim ciała: 1 Ceres, 4 Westa, 2 Pallas i 10 Hygiea. Mają one średnice większe niż 400 km, a największa z nich, Ceres, ma średnicę około 950 km i jest zaliczana do planet karłowatych. Pas planetoid uformował się z mgławicy przedsłonecznej jako grupa planetozymali, małych prekursorów planet.

2011-01-16[edytuj | edytuj kod]

Codex Carolinus (łac.) – dwujęzyczny gocko-łaciński majuskułowy rękopis Nowego Testamentu na pergaminie, datowany na VI lub VII wiek. Gocki tekst oznaczono przez siglum Car, łaciński zaś przez siglum gue (tradycyjny system oznaczania starołacińskich rękopisów Nowego Testamentu) lub przez 79 (według obecnie stosowanego Beuron system). Nazwa kodeksu nadana została przez jego odkrywcę – Franza Knittela. Obecnie przechowywany jest w Wolfenbüttel.Codex Carolinus jest jednym z nielicznych zachowanych rękopisów Biblii, której przekładu na język gocki dokonał w IV wieku biskup Wulfila. 4 karty kodeksu wykorzystane zostały później jako materiał piśmienniczy dla innego rękopisu i tylko one się zachowały (palimpsest). Gocki tekst rękopisu nie zawsze jest czytelny i był kilkakrotnie rekonstruowany.

2011-01-17[edytuj | edytuj kod]

Heinz-Harald Frentzen (ur. 18 maja 1967 roku w Mönchengladbach) – były niemiecki kierowca wyścigowy. W latach 1994–2003 uczestniczył w wyścigach Formuły 1, a jego największymi osiągnięciami w tej serii było wicemistrzostwo świata w roku 1997 i trzecie miejsce w klasyfikacji kierowców w roku 1999. Łącznie wygrał 3 wyścigi.

2011-01-18[edytuj | edytuj kod]

Commando − brytyjskie formacje komandosów. Pierwsze oddziały tego typu powołano z inicjatywy Winstona Churchilla w 1940 roku z szeregów British Army. Od 1942 roku zaczęto tworzyć również jednostki komandosów Royal Marines i Royal Navy. Oddziały Commando stanowiły trzon brytyjskich sił specjalnych podczas II wojny światowej, biorąc udział w wielu bitwach i operacjach na terenie Europy, Afryki i Azji. W początkowym okresie wojny były wykorzystywane do przeprowadzania operacji rajdowych i dywersyjnych, w celu nękania i wiązania sił Osi. Z czasem ich rola zaczęła ulegać zmianie i od końca 1943 roku komandosi stali się lekką piechotą szturmową wyspecjalizowaną w działaniach desantowych, zdolną do operowania na froncie wraz z oddziałami liniowymi.

2011-01-19[edytuj | edytuj kod]

Grand Prix Chorwacji 2010 było ósmą eliminacją zawodów z cyklu Grand Prix 2010 na żużlu. Impreza początkowo miała odbyć się 28 sierpnia, jednak z powodu obfitych opadów deszczu i złego stanu toru została rozegrana dzień później, 29 sierpnia, na Stadionie Millenium w Goričan. Były to pierwsze w historii zawody o Grand Prix Chorwacji na żużlu. Wygrał je Amerykanin Greg Hancock, dla którego było to 11. zwycięstwo w zawodach Grand Prix w karierze. Drugie miejsce zajął Brytyjczyk Chris Harris, a trzeci był Australijczyk Jason Crump. W zawodach wystartowało 14 stałych uczestników cyklu Grand Prix oraz Davey Watt, który zastąpił kontuzjowanego Emila Sajfutdinowa, Jurica Pavlic, który otrzymał dziką kartę oraz Matija Duh, który pełnił rolę rezerwowego. Ponadto zawody o Grand Prix Chorwacji 2010 były także 130. w historii cyklu Grand Prix.

2011-01-20[edytuj | edytuj kod]

Tymoteusz, imię świeckie: Jerzy Szretter, (ur. 16 maja 1901 w Tomachowie k. Równego, zm. 20 maja 1962 w Warszawie) – polski duchowny prawosławny, trzeci metropolita warszawski i całej Polski. Po ukończeniu Studium Teologii Prawosławnej w Warszawie i przyjęciu święceń kapłańskich służył w diecezji wołyńskiej oraz był kapelanem prawosławnych żołnierzy wojska polskiego. W 1938 przyjął chirotonię biskupią. W okresie II wojny światowej, z powodu swojego zdecydowanego poparcia dla polonizacji Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, wyrażanego w II Rzeczypospolitej, przebywał w monasterze św. Onufrego w Jabłecznej, nie mając wpływu na kierunek rozwoju Kościoła. Wybrany w 1961 na urząd metropolity warszawskiego i całej Polski z jawnym poparciem polskich władz państwowych i przy pogwałceniu procedur przewidywanych przez Statut Wewnętrzny Kościoła, co stało się przyczyną protestów duchowieństwa i wiernych. Zmarł po roku pełnienia godności.

2011-01-21[edytuj | edytuj kod]

Sherlock Holmes Baffled – niemy, czarno-biały film krótkometrażowy powstały pomiędzy 1900 a 1903. Jego reżyserem i autorem zdjęć jest Arthur Marvin. Jest to najstarszy znany film opowiadający o detektywie Sherlocku Holmesie, fikcyjnej postaci stworzonej przez Arthura Conana Doyle'a, jednak sam film nie jest ekranizacją żadnego z opowiadań czy powieści Conan Doyle'a, a postać detektywa jest ukazana całkiem inaczej niż w późniejszych ekranizacjach tych dzieł. Wprowadzenie postaci Holmesa do filmu sprawiło, iż jest to najwcześniejszy znany film detektywistyczny. W filmie tym Sherlock Holmes próbuje pochwycić złodzieja kradnącego srebra z jego domu, jednak zdolność rabusia do znikania powoduje, że starania detektywa nie przynoszą rezultatu. Przez wiele lat film uchodził za zaginiony, jednak w 1968 roku odnalazł się w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych.

2011-01-22[edytuj | edytuj kod]

Pas planetoid – obszar Układu Słonecznego znajdujący się między orbitami Marsa i Jowisza. Krąży w nim wiele ciał różnej wielkości, nazywanych planetoidami. Pas planetoid nazywany jest też głównym pasem, ponieważ w Układzie Słonecznym istnieją również inne zbiory małych ciał: pas Kuipera, dysk rozproszony i obłok Oorta, oraz wiele mniejszych skupisk, takich jak planetoidy bliskie Ziemi, centaury czy trojańczycy. Ponad połowę całkowitej masy pasa planetoid zawierają cztery największe znajdujące się w nim ciała: 1 Ceres, 4 Westa, 2 Pallas i 10 Hygiea. Mają one średnice większe niż 400 km, a największa z nich, Ceres, ma średnicę około 950 km i jest zaliczana do planet karłowatych. Pas planetoid uformował się z mgławicy przedsłonecznej jako grupa planetozymali, małych prekursorów planet.

2011-01-23[edytuj | edytuj kod]

Codex Carolinus (łac.) – dwujęzyczny gocko-łaciński majuskułowy rękopis Nowego Testamentu na pergaminie, datowany na VI lub VII wiek. Gocki tekst oznaczono przez siglum Car, łaciński zaś przez siglum gue (tradycyjny system oznaczania starołacińskich rękopisów Nowego Testamentu) lub przez 79 (według obecnie stosowanego Beuron system). Nazwa kodeksu nadana została przez jego odkrywcę – Franza Knittela. Obecnie przechowywany jest w Wolfenbüttel.Codex Carolinus jest jednym z nielicznych zachowanych rękopisów Biblii, której przekładu na język gocki dokonał w IV wieku biskup Wulfila. 4 karty kodeksu wykorzystane zostały później jako materiał piśmienniczy dla innego rękopisu i tylko one się zachowały (palimpsest). Gocki tekst rękopisu nie zawsze jest czytelny i był kilkakrotnie rekonstruowany.

2011-01-24[edytuj | edytuj kod]

Heinz-Harald Frentzen (ur. 18 maja 1967 roku w Mönchengladbach) – były niemiecki kierowca wyścigowy. W latach 1994–2003 uczestniczył w wyścigach Formuły 1, a jego największymi osiągnięciami w tej serii było wicemistrzostwo świata w roku 1997 i trzecie miejsce w klasyfikacji kierowców w roku 1999. Łącznie wygrał 3 wyścigi.

2011-01-25[edytuj | edytuj kod]

Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.) – gatunek rośliny zielnej należący do rodziny selerowatych (Apiaceae). Pochodzi z rejonu Kaukazu, ale został rozprzestrzeniony na rozległych obszarach Europy środkowej i wschodniej, gdzie stał się rośliną inwazyjną. Od lat 50. do 70. XX wieku wprowadzany był do uprawy w różnych krajach bloku wschodniego jako roślina pastewna. Po niedługim czasie, z powodu problemów z uprawą i zbiorem, głównie ze względu na zagrożenie dla zdrowia, uprawy były porzucane. Roślina w szybkim tempie zaczęła rozprzestrzeniać się spontanicznie. Gatunek okazał się bardzo kłopotliwym przybyszem, ponieważ sok ze świeżych roślin wywołuje zmiany skórne, jest niezwykle trudny do zwalczenia, powoduje degradację środowiska przyrodniczego i ogranicza dostępność terenu.

2011-01-26[edytuj | edytuj kod]

Makary, imię świeckie: Michał Oksijuk (ur. 29 września 1884 w Międzyrzecu Podlaskim, zm. 1 marca 1961 w Odessie) – metropolita warszawski i całej Polski, drugi zwierzchnik Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.W wieku 58 lat przyjął święcenia kapłańskie, pracował w parafiach prawosławnych Kijowa. W 1945, po złożeniu wieczystych ślubów mniszych, został wyświęcony na biskupa lwowskiego i tarnopolskiego. Wziął udział w likwidacji struktur Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej. W 1951 z polecenia Aleksego I został metropolitą warszawskim i całej Polski. Jego działalność w Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym, zmierzająca do nadania mu charakteru rosyjskiego i ścisłej centralizacji władzy duchownej sprawiła, iż znalazł się w konflikcie z podległym mu duchowieństwem. Nie spełnił również oczekiwań, jakie wiązał z jego osobą Urząd ds. Wyznań. W zestawieniu ze złym stanem zdrowia duchownego wszystkie te czynniki sprawiły, iż w 1959 złożył urząd i wrócił do ZSRR, gdzie dwa lata później zmarł.

2011-01-27[edytuj | edytuj kod]

Tymoteusz, imię świeckie: Jerzy Szretter, (ur. 16 maja 1901 w Tomachowie k. Równego, zm. 20 maja 1962 w Warszawie) – polski duchowny prawosławny, trzeci metropolita warszawski i całej Polski. Po ukończeniu Studium Teologii Prawosławnej w Warszawie i przyjęciu święceń kapłańskich służył w diecezji wołyńskiej oraz był kapelanem prawosławnych żołnierzy wojska polskiego. W 1938 przyjął chirotonię biskupią. W okresie II wojny światowej, z powodu swojego zdecydowanego poparcia dla polonizacji Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, wyrażanego w II Rzeczypospolitej, przebywał w monasterze św. Onufrego w Jabłecznej, nie mając wpływu na kierunek rozwoju Kościoła. Wybrany w 1961 na urząd metropolity warszawskiego i całej Polski z jawnym poparciem polskich władz państwowych i przy pogwałceniu procedur przewidywanych przez Statut Wewnętrzny Kościoła, co stało się przyczyną protestów duchowieństwa i wiernych. Zmarł po roku pełnienia godności.

2011-01-28[edytuj | edytuj kod]

Sherlock Holmes Baffled – niemy, czarno-biały film krótkometrażowy powstały pomiędzy 1900 a 1903. Jego reżyserem i autorem zdjęć jest Arthur Marvin. Jest to najstarszy znany film opowiadający o detektywie Sherlocku Holmesie, fikcyjnej postaci stworzonej przez Arthura Conana Doyle'a, jednak sam film nie jest ekranizacją żadnego z opowiadań czy powieści Conan Doyle'a, a postać detektywa jest ukazana całkiem inaczej niż w późniejszych ekranizacjach tych dzieł. Wprowadzenie postaci Holmesa do filmu sprawiło, iż jest to najwcześniejszy znany film detektywistyczny. W filmie tym Sherlock Holmes próbuje pochwycić złodzieja kradnącego srebra z jego domu, jednak zdolność rabusia do znikania powoduje, że starania detektywa nie przynoszą rezultatu. Przez wiele lat film uchodził za zaginiony, jednak w 1968 roku odnalazł się w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych.

2011-01-29[edytuj | edytuj kod]

Pas planetoid – obszar Układu Słonecznego znajdujący się między orbitami Marsa i Jowisza. Krąży w nim wiele ciał różnej wielkości, nazywanych planetoidami. Pas planetoid nazywany jest też głównym pasem, ponieważ w Układzie Słonecznym istnieją również inne zbiory małych ciał: pas Kuipera, dysk rozproszony i obłok Oorta, oraz wiele mniejszych skupisk, takich jak planetoidy bliskie Ziemi, centaury czy trojańczycy. Ponad połowę całkowitej masy pasa planetoid zawierają cztery największe znajdujące się w nim ciała: 1 Ceres, 4 Westa, 2 Pallas i 10 Hygiea. Mają one średnice większe niż 400 km, a największa z nich, Ceres, ma średnicę około 950 km i jest zaliczana do planet karłowatych. Pas planetoid uformował się z mgławicy przedsłonecznej jako grupa planetozymali, małych prekursorów planet.

2011-01-30[edytuj | edytuj kod]

Codex Carolinus (łac.) – dwujęzyczny gocko-łaciński majuskułowy rękopis Nowego Testamentu na pergaminie, datowany na VI lub VII wiek. Gocki tekst oznaczono przez siglum Car, łaciński zaś przez siglum gue (tradycyjny system oznaczania starołacińskich rękopisów Nowego Testamentu) lub przez 79 (według obecnie stosowanego Beuron system). Nazwa kodeksu nadana została przez jego odkrywcę – Franza Knittela. Obecnie przechowywany jest w Wolfenbüttel.Codex Carolinus jest jednym z nielicznych zachowanych rękopisów Biblii, której przekładu na język gocki dokonał w IV wieku biskup Wulfila. 4 karty kodeksu wykorzystane zostały później jako materiał piśmienniczy dla innego rękopisu i tylko one się zachowały (palimpsest). Gocki tekst rękopisu nie zawsze jest czytelny i był kilkakrotnie rekonstruowany.

2011-01-31[edytuj | edytuj kod]

Heinz-Harald Frentzen (ur. 18 maja 1967 roku w Mönchengladbach) – były niemiecki kierowca wyścigowy. W latach 1994–2003 uczestniczył w wyścigach Formuły 1, a jego największymi osiągnięciami w tej serii było wicemistrzostwo świata w roku 1997 i trzecie miejsce w klasyfikacji kierowców w roku 1999. Łącznie wygrał 3 wyścigi.