Witeliusz
 Witeliusz (marmurowe popiersie z Muzeum Bardo, Tunezja) | |
| Cesarz rzymski | |
| Okres |
od 19 kwietnia 69 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Data urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Moneta | |
 Portret na sestercu | |
Witeliusz, Aulus Vitellius Germanicus (ur. 24 września 15, zm. 21 grudnia 69 w Rzymie) – cesarz rzymski w 69 roku.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Lucjusza Witeliusza, trzykrotnego konsula, i Sekstylii. Witeliusz sprawował urząd konsula w 48 r., a w latach 61-62 prokonsula w Afryce. W grudniu 68 został dowódcą legionów w Germanii.
Obwołany cesarzem przez swoje oddziały (pod dowództwem Fabiusa Valensa) w dniu 2 stycznia 69 roku. Oddziały Witeliusza ruszyły na Rzym przeciwko cesarzowi Galbie, lecz 15 stycznia Galba został zgładzony i nowym cesarzem został Marek Salwiusz Oton. 14 kwietnia 69 roku nad rzeką Pad, pod Bedriacum niedaleko Cremony doszło do bitwy, którą Oton przegrał, a następnie popełnił samobójstwo 16 kwietnia. Po zwycięstwie swoich legionów Witeliusz wyruszył do Rzymu, gdzie został uznany przez senat i obdarzony cesarskimi honorami.
Nie wszyscy jednak podporządkowali się nowemu panującemu. Legiony bliskowschodnie, naddunajskie i stacjonujące w Egipcie zdecydowały o wyborze własnego cesarza. Padł on na Wespazjana, który właśnie przebywał w Palestynie, gdzie tłumił powstanie żydowskie i zyskał poparcie legionów w Judei i Syrii.
Dowodzone przez Mucjanusa legiony syryjskie ruszyły na Bałkany, gdzie dołączyły do nich naddunajskie pod wodzą Antoniusza Primusa (dowódcy VI legionu z Pannonii) i Corneliusa Fuscusa (prokonsula z Illyricum). 24 października 69 roku doszło pod Cremoną do bitwy, którą wojska Witeliusza przegrały, a miasto zostało zajęte i zniszczone. Walki trwały do grudnia, gdy legiony naddunajskie dotarły do Rzymu. W grudniu zwolennicy Wespazjana opanowali też Rzym i obalili Witeliusza. Jak podaje Swetoniusz (a za nim Aureliusz Wiktor), samego cesarza dręczono prowadząc ulicami, następnie z pętlą na szyi w poniżający sposób zawleczono na Schody Gemońskie, w końcu zmasakrowane ciało na haku wrzucono do Tybru[1].
Był dwukrotnie żonaty:
- 1. z Petronią (ślub i rozwód przed wstąpieniem na tron – miał z nią syna),
- 2. z Galerią (ślub przed wstąpieniem na tron – miał z nią syna, Witeliusza Germanika i nieznaną z imienia córkę).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Swetoniusz, Żywoty cezarów, Witeliusz 17; Aureliusz Wiktor, Księga o cezarach 8, 6 w: Brewiaria dziejów rzymskich, Wydawnictwa UW, Warszawa 2010, s. 71.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Max Cary, Howard Hayes Scullard, Dzieje Rzymu. Od czasów najdawniejszych do Konstantyna, t. 1, PIW, Warszawa 1992.
- Aleksander Krawczuk, Poczet cesarzowych Rzymu, Wyd. Iskry, Warszawa 2006.
- Aleksander Krawczuk, Poczet cesarzy rzymskich, Wyd. Iskry, Warszawa 2006.
- Swetoniusz, Żywoty cezarów, Ossolineum, Wrocław 1987.
- Tacyt, Dzieła, t. 1-2, Wyd. Czytelnik, Warszawa, 1957, 2004.
- Władcy i wodzowie starożytności. Słownik (red. P. Iwaszkiewicz, W. Łoś, M. Stępień), WSiP, Warszawa 1998.