Przejdź do zawartości

Dęblin

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez 213.199.241.50 (dyskusja) o 18:05, 18 mar 2011. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
{{{nazwa}}}
{{{nazwa oryginalna}}}
[[Plik:{{{zdjęcie}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis zdjęcia}}}]]
{{{opis zdjęcia}}}
Herb [[Plik:{{{flaga}}}| 100x130px| alt=Flaga]]
[[Herb {{{dopełniacz nazwy}}}|Herb]] [[Flaga {{{dopełniacz nazwy}}}|Flaga]]
Państwo {{{państwo}}}
Zarządzający

Burmistrz

Powierzchnia

38,33[1] km²

Wysokość

115 m n.p.m.

Populacja (2008)
• liczba ludności
• gęstość


{{{liczba ludności}}}
{{{gęstość zaludnienia}}} os./km²

Nr kierunkowy

{{{numer kierunkowy}}}

Kod pocztowy

{{{kod pocztowy}}}

Tablice rejestracyjne

{{{tablice rejestracyjne}}}

Położenie na mapie brak
Mapa konturowa brak
Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }}
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}
[[commons:{{{commons}}}|Multimedia w Wikimedia Commons]]
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Pomnik Bohaterskich Lotników Dęblińskiej Szkoły Orląt

Dęblin – miasto i gmina w województwie lubelskim, w powiecie ryckim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa lubelskiego.

Dęblin położony jest w historycznej Małopolsce, w południowo-zachodniej części ziemi stężyckiej, przy ujściu rzeki Wieprz do Wisły, w szerokiej dolinie rzecznej, która osiąga 15 km szerokości. Dolina ma budowę terasową. Najstarsza terasa położona jest 20 m nad zwierciadłem Wisły.

Według danych z 31 grudnia 2007[2] miasto miało 17 802 mieszkańców.

Okoliczna przyroda

Brama Lubelska Twierdzy Dęblin
Kościół św. Piusa V w Dęblinie
Pałac Mniszchów w Dęblinie

Na lewym brzegu Wisły, kilkanaście kilometrów od Dęblina, znajduje się jeden z większych kompleksów leśnych w Polsce – Puszcza Kozienicka. Większość jej drzewostanu – głównie w części wschodniej – stanowi sosna. Razem z sosną występują w niej dęby i graby. W części zachodniej rosną lasy mieszane z jodłą, brzozą, grabem, świerkiem, osiką i jesionem. Miejscami zachowały się jeszcze nieliczne jawory i modrzewie[potrzebny przypis].

W puszczy spotyka się sarny, jelenie, dziki, lisy, borsuki oraz jastrzębie, cietrzewie i rzadko kruki[potrzebny przypis]. Na prawym brzegu Wisły w kierunku na północ od Dęblina występują bory sosnowe i sosnowo-dębowe, a w podmokłych dolinach łęgi, najczęściej wierzbowo-topolowe i jesionowo-olszowe. Na tym terenie do większych kompleksów leśnych należą lasy garwolińskie, ciągnące się wzdłuż nadwiślańskiej krawędzi Wysoczyzny Żelechowskiej.

O wiele mniejszymi są okoliczne lasy stawskie, które porastają południowo-zachodni skraj Wysoczyzny Żelechowskiej. Ich drzewostan stanowi przede wszystkim sosna i dąb. W lesie tym żyją: jelenie, sarny, łosie i dziki[potrzebny przypis].

Na lewym brzegu Wieprza w północno-zachodniej części Wysoczyzny Lubartowskiej rosną lasy gołębskie. W lasach tych występuje sosna, świerk, dąb, lipa, klon, jawor, wiąz górski, czyli brzost, jesion, osika, brzoza. Poszycie leśne jest tu miejscami niezwykle bogate. Paproć wietlica samicza tworzy bukiety o wysokości ponad 1,5 m. W lasach gołębskich można też spotkać inne rzadkie rośliny jak: dziurawiec górski, łuskiewnik różowy, zimoziół północny, żywiec cebulkowy, trawę żubrówkę, kosawiec syberyjski, obuwik pospolity, storczyk plamisty oraz krzew wawrzynek wilcze łyko[potrzebny przypis]. W niedostępnych ostępach znajdują schronienie dziki, sarny, jelenie i lisy[potrzebny przypis]. Na pobliskich terenach Puszczy Kozienickiej można spotkać łosie. Rejon ten odznacza się wysokimi walorami przyrodniczymi, zarówno pod względem flory jak i fauny[potrzebny przypis].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002[3] Dęblin ma obszar 38,51 km², w tym:

  • użytki rolne: 28%
  • użytki leśne: 15%

Miasto stanowi 6,26% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2007[2]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 17 802 100 8731 49,0 9071 51,0
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		 464 227 236

Według danych z roku 2002[3] średni dochód na mieszkańca wynosił 1239,88 zł.

Geneza nazwy

W średniowiecznych zapiskach można się spotkać z nazwami Deblin (1505) i Deblyn (1508) co oznacza, że osada nazywana była wtedy Deblinem. W połowie XVI wieku pojawia się obecna nazwa. Nie istnieje żadna potwierdzona dostatecznymi argumentami hipoteza dotycząca jej pochodzenia. W okresie zaborów, po wybudowaniu w 1842 w pobliżu Dęblina twierdzy, miasto nosiło nazwę Iwanogród, na cześć Iwana Paskiewicza, namiestnika Królestwa Polskiego[4].

W jednym z przedmieść Chicago, Oak Lawn, Illinois, w którym prawie co piąty mieszkaniec jest polskiego pochodzenia, znajduje się ulica, której nazwa brzmi Deblin Lane.

Historia

Zabytki

  • Twierdza Dęblin – fortyfikacje na prawym brzegu Wisły (forty na lewym brzegu znajdują się na terenie woj. mazowieckiego)
  • Cytadela w Dęblinie
  • Pozostałości fortu I " Nadwiślanka " w Nadwiślance, gm. Stężyca.
  • Fort II " Mierzwiączka " w Mierzwiączc
  • Pozostałości fortu III " Dęblin " w Dęblinie.
  • Pozostałości fortu IV " Borowa " w Borowej, gm. Puławy
  • W parku Zespół pałacowy (córka właściciela Dęblina, Jerzego Mniszcha – Maryna Mniszchówna była żoną cara Dymitra Samozwańca I a po jego śmierci poślubiła Dymitra Samozwańca II)
  • Cmentarz wojenny Balonna – pomnik ofiar faszyzmu
  • Cmentarz komunalny – groby nieznanego żołnierza i symboliczne pomnik ofiar faszyzmu
  • Brama Lubelska i brama Warszawska
  • Pomnik lotników i izba pamięci Szkoły "Orląt"
  • Kościół pw. Chrystusa Miłosiernego (pierwotnie cerkiew w Łosicach z I poł. XVIII w.) przeniesiona do Dęblina w 1928-1929
  • Zespół Dworca Kolei Nadwiślańskiej
  • Synagoga w Dęblinie – zbudowana w połowie XIX wieku, przy ulicy Okólnej. Podczas II wojny światowej, hitlerowcy zdewastowali synagogę. Po wojnie budynek synagogi służył jako łaźnia miejska, następnie przebudowano ją na magazyn. Obecnie nieistniejąca – na jej miejscu stoi sklep AGD-RTV.

Gospodarka

Na początku lat 90. wraz z całym krajem Dęblin przeszedł okres zasadniczych przemian ekonomicznych. Duże państwowe przedsiębiorstwa, które od początku były i są związane z obronnością kraju, zwalniały pracowników i zmniejszały produkcję. Obecnie obiekty w niektórych wojskowych zakładach są w pełni wykorzystywane i odnajmowane dęblińskim przedsiębiorcom. W mieście powstało około tysiąca nowych prywatnych podmiotów gospodarczych. Otworzono między innymi przedsiębiorstwa przemysłu dziewiarskiego, konfekcyjnego, materiałów budowlanych, przetwórstwa owocowo-warzywnego. Przedsiębiorstwo komunalne przekształcone w spółkę z o.o. również notuje systematyczny wzrost. Najwięcej osób zatrudnionych jest w przemyśle na rzecz wojska tj. w Wojskowych Zakładach Lotniczych Nr 3 oraz w Wojskowych Zakładach Inżynieryjnych.

Od kilku lat działa na terenie miasta nowa oczyszczalnia ścieków (aktualnie modernizowana). Wybudowano wiele kilometrów kolektorów sanitarnych[potrzebny przypis].

Transport

Dęblin posiada wiele połączeń drogowych i kolejowych. Istnieje połączenie gminy ze wschodnią granicą państwa. Rangę miasta podnosi również istniejące tu wojskowe lotnisko Dęblin-Irena. Obecnie lotnisko służy przede wszystkim do szkolenia pilotów.

Dęblin posiada liczne połączenia kolejowe, m.in. z Lublinem, Warszawą, Otwockiem, Radomiem, Bydgoszczą, Białą Podlaską, Łukowem, Przemyślem, Szczecinem i Kielcami. Autobusy PKS Puławy, PKS Kozienice i PKS Garwolin umożliwiają dojazd do Ryk, Puław, Lublina, Kozienic, Warszawy, Maciejowic i Przytoczna[potrzebny przypis]. Funkcjonuje również komunikacja prywatna. Główne linie to Dęblin PKP – Dęblin Rynek, Dęblin – Stawy – Ryki – Lublin, Dęblin – Ryki – Otwock - Warszawa oraz Dęblin – Puławy.

Dęblin jest ważnym węzłem kolejowym. Przebiegają tędy: linia kolejowa 7 Warszawa Wschodnia – Dorohusk (przez Lublin) i linia 26 do Radomia (przez Pionki). Dziennie na stacji zatrzymuje się kilkadziesiąt pociągów regionalnych i międzyregionalnych.

Przez miasto przechodzą drogi krajowe i wojewódzkie:

Edukacja

Szkoły podstawowe

  • Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Władysława Broniewskiego
  • Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Marii Curie Skłodowskiej
  • Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Bohaterów Lotnictwa Polskiego
  • Szkoła Podstawowa Nr 5 im. gen. Władysława Sikorskiego
  • Szkoła Podstawowa Nr 6 im. Wojska Polskiego.

Gimnazja

  • Gimnazjum Nr 1
  • Gimnazjum Nr 2
  • Gimnazjum Nr 3.

Szkoły średnie

Szkoły wyższe

Kościoły

Większość mieszkańców Dęblina stanowią katolicy. W mieście działają parafie rzymskokatolickie św. Piusa V, Chrystusa Miłosiernego oraz wojskowa parafia Matki Boskiej Loretańskiej. Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi także zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów, protestancka wspólnota o charakterze ewangelicznym.

Sport

W miejscowości działa klub sportowy Czarni Dęblin. Drużyna sekcji szachowej z powodzeniem występuje w II Lidze Seniorów. Sekcja piłkarska występuje obecnie w V lidze.

Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych

W 1927 do Dęblina przeniesiono Oficerską Szkołę Lotnictwa, obecnie to Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych.

Sąsiednie gminy

Puławy, Ryki, Stężyca, Sieciechów.

Zobacz też

  1. ↑ a b Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 23.09.2009].
  2. ↑ a b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  3. ↑ a b Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  4. ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 60. ISBN 83-04-02436-5.

Bibliografia

  • Krzysztof Karbowski, Dęblin. Walory krajoznawczo-turystyczne., 2003

Linki zewnętrzne

Miasta województwa lubelskiego
Miasta powiatowe
Miasta powiatów grodzkich
Miasta powiatów ziemskich
Miasta gminne

Herb województwa lubelskiego

Powiat rycki
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu ryckiego

Powiat rycki (1956–1975)
  • Siedziba powiatu – Ryki
Przynależność wojewódzka
Miasta (1956–75)
Gromady (1954–72)
Gminy wiejskie (1973–75)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dęblin&oldid=25740006”