Michael Atiyah

Michael Francis Atiyah
	; sir Michael Francis Atiyah (2007)
Państwo działania	Wielka Brytania
Data i miejsce urodzenia	22 kwietnia 1929 ; Londyn
Data śmierci	11 stycznia 2019
	Profesor nauk matematyczno-przyrodniczych
	Specjalność: geometria
Alma Mater	Uniwersytet Oksfordzki

Sir Michael Francis Atiyah (ur. 22 kwietnia 1929 w Londynie, zm. 11 stycznia 2019^[1]) – brytyjski matematyk, profesor Uniwersytetu Oksfordzkiego, członek wielu akademii naukowych. Laureat Medalu Fieldsa (1966), Nagrody Abela (2004) i Medalu Copleya (1988). Zajmował się topologią, równaniami różniczkowymi i fizyką matematyczną^[2]. Był członkiem grupy Bourbaki^[3].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodzony w Londynie jako syn libańskiego imigranta. Dorastał w Sudanie i Egipcie, a do Wielkiej Brytanii wrócił na studia^[4]. Ukończył Trinity College na University of Cambridge.

Karierę naukową związał z uniwersytetami w Oksfordzie i Cambridge, w międzyczasie przebywał rok w Instytucie Studiów Zaawansowanych w Princeton. Specjalizował się w algebraicznej topologii i K-teorii, ale z czasem zaczął zajmować się zagadnieniami teorii cechowania i teorii strun. 24 września 2018 przedstawił dowód hipotezy Riemanna^[4]. Jego dowód został odrzucony przez społeczność matematyków^[5]^[6].

W latach 1990–1995 był prezesem brytyjskiego Towarzystwa Królewskiego i wieloletnim prezydentem Pugwash. Pełnił także funkcję rektora Trinity College w Cambridge, kanclerza Uniwersytetu w Leicester, prezesa Królewskiego Towarzystwa Edynburskiego^[4].

Wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

1966: Medal Fieldsa za prace z geometrii algebraicznej^[4];
1968: Royal Medal;
1983: tytuł szlachecki Sir^[2];
1988: Medal Copleya;
1998: doktorat honorowy od Uniwersytetu Karola w Pradze^[7];
2004: Nagroda Abela^[4] (łącznie z Isadorem Singerem).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ A tribute to former President of the Royal Society Sir Michael Atiyah OM FRS (1929 – 2019). royalsociety.org. [dostęp 2019-01-11]. (ang.).
↑ ^a ^b Atiyah Francis Michael, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-10-11] .
↑ Ciesielski i Pogoda 2005 ↓, s. 245.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e PiotrP. Cieśliński PiotrP., Genialny matematyk twierdzi, że znalazł 'prosty dowód' hipotezy Riemanna. To byłoby matematyczne osiągnięcie stulecia, „wyborcza.pl”, 24 września 2018 [dostęp 2018-09-25] .
↑ Skepticism surrounds renowned mathematician's attempted proof of 160-year-old hypothesis. [w:] Science | AAAS [on-line]. 24 września 2018. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 września 2018)]. (ang.).
↑ Riemann hypothesis likely remains unsolved despite claimed proof. [zarchiwizowane z tego adresu (24 września 2018)]. (ang.).
↑ Čestné doktoráty. Univerzita Karlova. [dostęp 2010-09-11]. (cz.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Krzysztof Ciesielski, Zdzisław Pogoda: Bezmiar Matematycznej Wyobraźni. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2005. ISBN 83-7337-932-0.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Michael Atiyah w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)

[1] A tribute to former President of the Royal Society Sir Michael Atiyah OM FRS (1929 – 2019). royalsociety.org. [dostęp 2019-01-11]. (ang.).

[epwn-2] Atiyah Francis Michael, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-10-11] .

[CITEREFCiesielskiPogoda2005245-3] Ciesielski i Pogoda 2005 ↓, s. 245.

[:0-4] PiotrP. Cieśliński PiotrP., Genialny matematyk twierdzi, że znalazł 'prosty dowód' hipotezy Riemanna. To byłoby matematyczne osiągnięcie stulecia, „wyborcza.pl”, 24 września 2018 [dostęp 2018-09-25] .

[5] Skepticism surrounds renowned mathematician's attempted proof of 160-year-old hypothesis. [w:] Science | AAAS [on-line]. 24 września 2018. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 września 2018)]. (ang.).

[6] Riemann hypothesis likely remains unsolved despite claimed proof. [zarchiwizowane z tego adresu (24 września 2018)]. (ang.).

[7] Čestné doktoráty. Univerzita Karlova. [dostęp 2010-09-11]. (cz.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

do 2009	2003: Jean-Pierre Serre 2004: Michael Atiyah, Isadore Singer 2005: Peter Lax 2006: Lennart Carleson 2007: S.R. Srinivasa Varadhan 2008: John G. Thompson, Jacques Tits 2009: Michaił Gromow
2010–2019	2010: John Tate 2011: John Milnor 2012: Endre Szemerédi 2013: Pierre Deligne 2014: Jakow Sinaj 2015: John Forbes Nash, Louis Nirenberg 2016: Andrew Wiles 2017: Yves Meyer 2018: Robert Langlands 2019: Karen Uhlenbeck
lata 20. XXI wieku	2020: Hillel Furstenberg, Grigorij Margulis 2021: László Lovász, Avi Wigderson 2022: Dennis Sullivan 2023: Luis Caffarelli 2024: Michel Talagrand

1901–1909	1901: W.E. Ayrton, W.T. Blanford 1902: E.A. Sharpey-Schafer, H. Lamb 1903: D. Gill, H.T. Brown 1904: D. Bruce, W. Burnside 1905: C.S. Sherrington, J.H. Poynting 1906: A.G. Greenhill, D.H. Scott 1907: E.H. Hobson, R.H. Traquair 1908: H. Head, J. Milne 1909: A. Love, R. Ross
1910–1919	1910: F.O. Bower, J. Joly 1911: G. Chrystal, W.M. Bayliss 1912: G.E. Smith, W.M. Hicks 1913: E.H. Starling, H.B. Dixon 1914: E.W. Brown, W.J. Sollas 1915: J. Larmor, W.H. Rivers 1916: H.M. Macdonald, J.S. Haldane 1917: A.S. Woodward, J. Aitken 1918: A. Fowler, F.G. Hopkins 1919: J.H. Jeans, J.B. Farmer
lata 20.	1920: G.H. Hardy, W. Bateson 1921: F.W. Dyson, F. Blackman 1922: C.T.R. Wilson, J. Barcroft 1923: C.G. Martin, W.N. Shaw 1924: D. Clerk, H.H. Dale 1925: A.C. Seward, W.H. Perkin Jr 1926: A.V. Hill, W.B. Hardy 1927: J.C. McLennan, T. Lewis 1928: A.S. Eddington, R. Broom 1929: J.E. Littlewood, R. Muir
lata 30.	1930: J.E. Marr, O.W. Richardson 1931: R. Glazebrook, W.H. Lang 1932: E. Mellanby, R. Robinson 1933: G.I. Taylor, P.P. Laidlaw 1934: E.D. Adrian, S. Chapman 1935: A. Harker, C.G. Darwin 1936: E.S. Goodrich, R.H. Fowler 1937: A.H.R. Buller, N.V. Sidgwick 1938: F.W. Aston, R.A. Fisher 1939: D. Keilin, P.A.M. Dirac
lata 40.	1940: F.H.A. Marshall, P.M.S. Blackett 1941: E. Kennaway, E.A. Milne 1942: W.W.C. Topley, W.N. Haworth 1943: E.B. Bailey, H.S. Jones 1944: C.R. Harington, D. Brunt 1945: E.J. Salisbury, J.D. Bernal 1946: C.D. Darlington, W.L. Bragg 1947: F.M. Burnet, C.N. Hinshelwood 1948: J. Gray, H. Jeffreys 1949: R.A. Peters, G.P. Thomson
lata 50.	1950: C.F.A. Pantin, E.V. Appleton 1951: H. Florey, I. Heilbron 1952: F. Bartlett, C.K. Ingold 1953: P. Fildes, N.F. Mott 1954: H.A. Krebs, J.D. Cockcroft 1955: V. Wigglesworth, A. Todd 1956: O.T. Jones, D.M.C. Hodgkin 1957: F.G. Gregory, W.V.D. Hodge 1958: A.L. Hodgkin, H. Massey 1959: P.B. Medawar, R. Peierls
lata 60.	1960: R. Cameron, B. Lovell 1961: W.L.G. Clark, C.F. Powell 1962: J.C. Eccles, S. Chandrasekhar 1963: H.H. Read, R. Hill 1964: F. Brambell, M.J. Lighthill 1965: H.C. Husband, J.C. Kendrew, R.A. Lyttleton 1966: C. Cockerell, F. Yates, J.A. Ratcliffe 1967: J. Hutchinson, J.Z. Young, C.E. Tilley 1968: G. Roberts, W.T.J. Morgan, M.F. Atiyah 1969: C.W. Oatley, F. Sanger, G.E.R. Deacon
lata 70.	1970: J.F. Baker, W.A.H. Rushton, K.C. Dunham 1971: P.E. Kent, M. Perutz, G. Herzberg 1972: W.B. Lewis, F. Crick, D. Barton 1973: E.P. Abraham, R.R. Porter, M. Ryle 1974: S. Brenner, G. Edwards, F. Hoyle 1975: B. Wallis, D.C. Phillips, E. Bullard 1976: A. Walsh, J.L. Gowans, J.W. Cornforth 1977: J.B. Adams, H.E. Huxley, P. Hirsch 1978: T. Kilburn, R.A. Gregory, A. Salam 1979: V.E. Cosslett, H.W. Kosterlitz, C. Frank
lata 80.	1980: J.P. Wild, H. Harris, D. Wilkinson 1981: R. Riley, M.L. Vogt, G. Wilkinson 1982: C. Milstein, W. Hawthorne, R.H. Dalitz 1983: D.J. Bradley, W.S. Feldberg, J. Kingman 1984: A.L. Cullen, M. Lyon, A. Battersby 1985: J. Argyris, J.B. Gurdon, R. Penrose 1986: E. Ash, R. Doll, R. Richards 1987: G.V.R. Born, E.J. Denton, F. Graham-Smith 1988: H. Barlow, W. Watkins, G. Batchelor 1989: J. Vane, D. Weatherall, J.C. Polanyi
lata 90.	1990: O.C. Zienkiewicz, A. McLaren, M. Berry 1991: J. Mason, M. Berridge, D. McKenzie 1992: D. Tabor, M.A. Epstein, S. Donaldson 1993: R. Hill, H. Barlow, V. Heine 1994: S. Moncada, E. Mansfield, S. Chandrasekhar 1995: D. Metcalf, P. Nurse, R.J. Williams 1996: R. Hinde, J. Heslop-Harrison, A. Wiles 1997: G. Eglinton, J.M. Smith, D.H. Perkins 1998: E. Southern, R. Miledi, D.C. Bradley 1999: J.F. Davidson, P.D. Wall, A. Howie
rok 2000	T. Berners-Lee, G. Burnstock, K.U. Ingold