Portal:Województwo warmińsko-mazurskie
< Portale < Geografia < Europa < Polska < Warmińsko-mazurskie
|
WARMIA i MAZURY
|
  W I T A M Y
Portal ten skierowany jest do wszystkich osób zainteresowanych tematyką związaną z województwem warmińsko-mazurskim oraz rozwojem dotyczących jej haseł na polskiej Wikipedii. Województwo położone jest w północno-wschodniej Polsce. Składa się ono z historyczno-etnograficznych regionów: Warmii, Mazur, Ziemi Lubawskiej, części Barcji, części Natangii, części Powiśla i części Żuław Wiślanych. Sąsiaduje z obwodem królewieckim i Zalewem Wiślanym. To krainy słabo uprzemysłowione, stawiające na piękną przyrodę. Pagórkowate tereny Warmii kuszą zabytkami pozostałymi po biskupach, a Mazury wspaniałymi jeziorami. Województwo warmińsko-mazurskie zamieszkuje nieco ponad 1,4 mln osób, co stanowi 3,8% ludności Polski. Jest czwarte pod względem wielkości. Województwo jest najbardziej zróżnicowanym etnicznie regionem Polski. Największymi miastami województwa są Olsztyn i Elbląg. Olsztyn jest głównym ośrodkiem przemysłu spożywczego, oponiarskiego i drzewnego oraz turystyki. Elbląg to ważny ośrodek przemysłu ciężkiego, port morski oraz ośrodek turystyki. |
Wybrana grafika
Święty Kamień, głaz narzutowy leżący w wodach Zalewu Wiślanego.
Wybrany artykuł
 Krutynia – rzeka na Pojezierzu Mazurskim. Słynny w Polsce i za granicą szlak kajakowy, jeden z najpiękniejszych w Europie. Rzeka Krutynia znajduje się w rezerwacie krajobrazowo-wodno-leśnym na terenie dwu gmin: Mikołajki i Ruciane-Nida. Krutynia ma 99 km długości, a powierzchnia jej dorzecza wynosi 638 km². Dolina rzeki jest w wielu miejscach zatorfiona i zabagniona, wahająca się w granicach od około 1,5 km w części środkowej do 30-50 m w miejscach północnej i południowej części, otoczona jest wzniesieniami morenowymi o urozmaiconej rzeźbie. Nurt rzeki Krutyni jest wolny, a rzeka tworzy liczne zakola, szczególnie w środkowej, zabagnionej części rezerwatu. |
Warto odwiedzić
_033.JPG) Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku. Muzeum założone zostało jako ekspozycja architektury ludowej z terenów Prus, na obrzeżach ogrodu zoologicznego w Królewcu. Założycielem był dr Richard Dethlefsen. W 1937 podjęto decyzję o przeniesieniu ekspozycji do Olsztynka, gdzie już znajdowało się mauzoleum Hindenburga. Przenosiny trwały w latach 1938–1942. Po II wojnie światowej opiekę nad zgromadzonymi w Olsztynku budynkami sprawował Wojewódzki Konserwator Zabytków w Olsztynie. Pod koniec lat 50. XX wieku dr Franciszek Klonowski rozpoczął uzupełniać kolekcję o nowe obiekty architektury wiejskiej. W 1 września 1961 utworzono Park Etnograficzny, funkcjonujący jako Oddział Muzeum Mazurskiego w Olsztynie. Jego pierwszym dyrektorem był dr Józef Wieczerzak. Już 1 stycznia 1969 roku skansen zaczął funkcjonować jako samodzielna i autonomiczna jednostka pod nazwą "Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku". W 1974 r. Muzeum przejęło fragment gotyckiej zabudowy miasta Olsztynek: ruinę kościoła (XIV/XVII w.) oraz basztę murów obronnych miasta, które wyremontowało i adaptowało do funkcji Salonu Wystawowego i Domu Mrongowiusza. Obecnie skansen w Olsztynku zajmuje około 100 ha, znajduje się tu 68 obiektów architektonicznych (13 przeniesionych z Królewca) oraz ekspozycje rzadkich gatunków zwierząt gospodarskich polskiego pochodzenia. 30 grudnia 2008 r. Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów prowadzonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Muzeum Budownictwo Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku w prestiżowym Państwowym Rejestrze Muzeów znajduje się pod numerem 99. Muzeum Budownictwa Ludowego - Park Etnograficzny w Olsztynku jest członkiem-założycielem Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu w Polsce. W roku 2009 Muzeum otrzymało honorową nagrodę im. Oskara Kolberga, za dorobek w popularyzacji kultury ludowej i folkloru.
|
Miasta
 Elbląg, jedno z najstarszych polskich miast, a najstarsze w województwie. Mimo to nie posiada wielu zabytków, gdyż zostało doszczętnie zniszczone walkami w 1945 r. oraz powojennym "porządkowaniem" miasta i zostało "odbudowane" w nowym kształcie. Miasto leży u ujścia rzeki Elbląg do Zalewu Wiślanego. Elbląg został założony przez Krzyżaków w 1237 w pobliżu miejsca gdzie do IX wieku znajdowała się pruska osada handlowa Truso. W 1246 uzyskał przywilej miejski na prawie lubeckim. Przez wieki historia Elbląga była niezwykle burzliwa. Był pod panowaniem krzyżackim, polskim, w XVI wieku przeżył okupację szwedzką. Koniec XIX i początek XX wieku to okres dynamicznego rozwoju miasta... |
Kultura i sztuka
|
Na tropach Smętka – powieść reportażowa Melchiora Wańkowicza, po raz pierwszy wydana w 1936. Wańkowicz opisuje w powieści swój pobyt w Prusach Wschodnich i spływ kajakiem "Kuwaka" z młodszą córką Martą "Tili" Wańkowiczówną. Podróż jest pretekstem i kanwą dla historycznych, politycznych i filozoficznych rozważań o przeplatających się, skomplikowanych na przestrzeni wieków (od "wczesnych" Krzyżaków do "wczesnych" hitlerowców) losach mieszkańców tych ziem: Mazurów, Polaków i Niemców. Opisy eskalującej przemocy i nienawiści ludności pochodzenia niemieckiego w stosunku do rdzennej, polskojęzycznej ludności mazurskiej pomagają zrozumieć, co działo się w tym narodowościowym tyglu w przededniu wybuchu II wojny światowej. Powieść pozwala także zrozumieć, dlaczego wynik plebiscytu 1920 był klęską polskości na tych ściśle z Polską związanych terenach. Po napaści Niemiec na Polskę już w czasie kampanii wrześniowej Wańkowicz był intensywnie poszukiwany przez Niemców w związku z autorstwem tej powieści. Jako znany już wówczas literat i publicysta nie miał trudności z ucieczką do Rumunii, w czym ofiarnie pomagali mu jego czytelnicy.
|
Czy wiesz, że
 ... na terenie Wilczego Szańca znajdowało się około 80 obiektów o konstrukcji trwałej i około 100 baraków drewnianych. ... baraki z Wilczego Szańca służyły jako hotele robotnicze dla budowniczych Pałacu Kultury i Nauki, a później jako akademiki. ... na wysadzenie jednego schronu typu ciężkiego w Wilczym Szańcu zużywano kilka ton trotylu.
|
Ludzie Warmii i Mazur
 Wojciech Karol Malajkat (ur. 16 stycznia 1963 w Mrągowie) – polski aktor teatralny i filmowy oraz reżyser. Pedagog (na stanowisku profesora) w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Posiada stopień naukowy doktora habilitowanego. W 1986 ukończył studia w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Od 1986 występował w Teatrze Studio i Teatrze Narodowym w Warszawie. Występował gościnnie m.in. w Teatrze Scena Prezentacje w Warszawie. Od stycznia 2009 jest Dyrektorem Naczelnym i Artystycznym Teatru Syrena w Warszawie. Postanowieniem Prezydenta RP z dnia 22 sierpnia 2005 za zasługi w pracy artystycznej został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi |
Zabytki
 Budynek szkoły polskiej w Unieszewie – drewniany budynek wybudowany w 1931. Na Warmii, która po I wojnie światowej znalazła się w granicach Prus Wschodnich istniały duże skupiska ludności polskiej, kultywujących polską kulturę, tradycje i zwyczaje. W związku z powyższym istniała potrzeba utworzenia w regionie szkół z polskim nauczaniem. Po kilku latach starań u lokalnych urzędników niemieckich oraz w prukim parlamencie udało się otworzyć cztery pierwsze placówki gdzie wykładany był język polski. Jedna z nich powstała w 1926 roku w Unieszewie. Na mocy Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej uchwalonej 31 grudnia 1928 roku przez rząd pruski tworzenie polskich szkół ostatecznie stało się możliwe. W roku 1929 do wsi przybył nauczyciel Bolesław Jeziołowicz i objął miejscową szkołę, która wraz z nowym rokiem szkolnym, zaczynającym się po Wielkanocy stała się polską szkołą, jako jedna z czterech pierwszych polskich szkół w regionie. Wielki udział w tym wydarzeniu mieli mieszkańcy Unieszewa, którzy pozytywnie odnieśli się do tej inicjatywy. Do rejestru zabytków wpisany został 30 września 1985 roku.
|
Kraina jezior
 W województwie warmińsko-mazurskim jest ponad 3000 jezior. Jednym z nich jest jezioro Niegocin Jezioro morenowe w Krainie Wielkich Jezior w województwie warmińsko-mazurskim; powierzchnia 2604 ha, głębokość do 39,7 m. Niegocin jest trzecim pod względem rozmiarów akwenem w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. Jezioro Niegocin to jezioro wytopiskowe typu morenowego, sielawowego mające zróżnicowane dno z dużą liczbą zagłębień i rozległych płycizn śródjeziornych, brzegi jeziora są przeważnie niskie, północną część brzegu zajmuje zabudowania miasta Giżycka. Linia brzegowa jest dobrze rozwinięta i ma długość ok. 35 km
|
Geografia
 Kanał łączy Jezioro Tajty z Jeziorem Kisajno i tu bierze swój początek, następnie przechodzi pod mostem drogowym, drogi z Giżycka do Kętrzyna. Nad kanałem w miejscowości Piękna Góra zlokalizowana jest przystań żeglarska. |
|
Krainy geograficzne:
Ważniejsze rzeki: Jeziora:
Parki krajobrazowe: |
Historia
 | |
| Historia Warmii | |
| Historia Mazur | |
| Historyczne stowarzyszenia: Rada Ambasadorów • Stowarzyszenie Historyczne Warmii • Straż Mazurska • Warmiński Komitet Plebiscytowy • Związek Jaszczurczy (XIV wiek) • Związek Pruski • Jagiellonia Varmiensis • Lotne Oddziały Bojowe | |
| Traktaty: Traktat krakowski • Traktaty welawsko-bydgoskie • Egzempcja Warmii • Pokój toruński 1466 | |
| Wydarzenia: Zlot ZHP 1988 • Plebiscyt na Warmii i Mazurach • Bitwa pod Lidzbarkiem Warmińskim • Bitwa pod Dobrym Miastem • Bitwa pod Grunwaldem • Bitwa pod Iławą Pruską | |
| Pozycje społeczne: Kelmerzy warmińscy • Wolni • Indygenat pruski • Warmiński wójt krajowy | |
| Krainy historyczne: Gunlauken • Ziemia Bertingen • Wartberg • Galindia | |
| Prasa: Gazeta Olsztyńska (1886-1939) • Gazeta Warmińska • Posłaniec Warmiński | |
Województwo warmińsko-mazurskie w siostrzanych projektach
| Województwo warmińsko-mazurskie w Wikinews | Województwo warmińsko-mazurskie w Commons | Województwo warmińsko-mazurskie w Wikipodróżach |
|
|
|
Inne portale tematyczne na polskojęzycznej Wikipedii
 |
|