Nauki ścisłe i przyrodnicze w polskojęzycznej Wikipedii
Po prawej stronie znajdują się kategorie poszczególnych dziedzin wiedzy. Zaprezentowane zostały też wyróżnione, głównie ze względu na jakość, artykuły. Jeżeli uważasz, że brakuje jakiejś dziedziny wiedzy, albo chciałbyś pomóc w opiece nad którymś z portali, zapraszamy na stronę dyskusji.
Będziemy wdzięczni za Twoją pomoc, szanowny czytelniku, w rozwijaniu haseł związanych z poniżej przedstawionymi naukami. Przy każdej z nich zamieściliśmy odpowiednie strony odnoszące się do współpracy. Zapraszamy także do wikiprojektów.
 Matematyka |
|
Wyróżniony artykuł |
Animacja własności korelacji rangowej.
Korelacja rang Spearmana (lub: korelacja rangowa Spearmana, rho Spearmana) – w statystyce jedna z nieparametrycznych miar monotonicznej zależności statystycznej między zmiennymi losowymi.
Pierwotny pomysł korelowania rang był już znany wcześniej i pochodził od Bineta i Henriego, jednak współczynnik ten został solidnie opisany i rozpropagowany dopiero w 1904 roku przez angielskiego psychologa Charlesa Spearmana. Zauważył on, że w wielu badaniach nie da się zastosować klasycznego współczynnika korelacji lub daje on nieistotne wyniki ze względu na nadmiar obserwacji odstających.
Spearman zdefiniował swój współczynnik jako zwykły współczynnik korelacji Pearsona, liczony dla rang zmiennych (stąd nazwa współczynnik korelacji rang). Obecnie stosowanych jest kilka jego wersji, nieznacznie różniących się od siebie. Ich wartości są identyczne w przypadku, gdy obserwacje każdej zmiennej w próbie nie powtarzają się.
Korelacja rangowa przyjmuje zawsze wartości z przedziału [-1,+1]. Ich interpretacja jest podobna do klasycznego współczynnika korelacji Pearsona, z jednym zastrzeżeniem: w odróżnieniu od współczynnika Pearsona, który mierzy liniową zależność między zmiennymi, a wszelkie inne związki traktuje jak zaburzone zależności liniowe, korelacja rangowa pokazuje dowolną monotoniczną zależność (także nieliniową).
|
|
Polecamy artykuły:
|
Zapraszamy do współpracy:
|
|
|
 Astronomia |
|
Wyróżniony artykuł |
Zdjęcie Plutona wykonane przez odlatującą od niego sondę New Horizons, pokazujące atmosferę Plutona podświetloną przez Słońce.
Atmosfera Plutona – cienka warstwa gazów otaczająca Plutona. Składa się głównie z azotu (N2) z niewielkim dodatkiem metanu (CH4) i tlenku węgla (CO), które to gazy znajdują się w równowadze ze swoimi lodami, znajdującymi się na powierzchni planety karłowatej. Zawiera ona warstwy mgły, składającej się prawdopodobnie z bardziej złożonych związków chemicznych, powstałych z wymienionych gazów wskutek oddziaływania z promieniowaniem kosmicznym. Charakterystyczną cechą atmosfery Plutona są silne i nie do końca poznane zmiany w cyklu pór roku, wynikające z nietypowych parametrów jego ruchu orbitalnego oraz rotacji wokół osi.
Ciśnienie na powierzchni Plutona zmierzone w 2015 roku przez sondę New Horizons to około 1 Pa, czyli mniej więcej 100 tys. razy mniej niż na Ziemi. Temperatura na powierzchni wynosi 40–60 K i szybko rośnie wraz z wysokością, co związane jest z wywoływanym przez metan efektem cieplarnianym. Około 30 km nad powierzchnią osiąga ona maksymalną wartość 110 K, po czym powoli zaczyna spadać.
przeczytaj cały artykuł | poprzednie miesiące...
|
|
Polecamy artykuły:
Medalowe artykuły: chronologiczny wykaz odkryć planet, planet karłowatych i ich księżyców w Układzie Słonecznym, dysk rozproszony, Galaktyka Andromedy, Głębokie Pole Hubble’a, gromada otwarta, Mars, Merkury, Mgławica Kraba, obiekt Herbiga-Haro, Obłok Oorta, Pas Kuipera, pas planetoid, pierścienie Jowisza, Proxima Centauri, Saturn, Ziemia
Dobre artykuły: (10) Hygiea, (2) Pallas, 2008 TC3, astronomia, atmosfera Plutona, atmosfera Wenus, autograf De revolutionibus Mikołaja Kopernika, geologia Marsa, Gliese 876 b, Gliese 876 c, Gwiazda Barnarda, HD 2039, Johannes Kepler, Jowisz, Księżyc, Mgławica Guma, Neptun, obiekt odłączony, oś czasu dalekiej przyszłości, powstanie i ewolucja Układu Słonecznego, Słońce, Uran, WASP-13, Wenus, Wielka Mgławica w Orionie
|
|
Zapraszamy do współpracy:
|
|
|
 Biologia |
|
Wyróżniony artykuł |
|
Pustynnica katolicka, żaba katolicka (Notaden bennettii) – gatunek australijskiego płaza bezogonowego z rodziny Limnodynastidae, zaliczany wcześniej do żółwinkowatych, a pierwotnie do ropuchowatych. Młode osobniki cechuje charakterystyczne umaszczenie z ciemnym krzyżem na jaskrawożółtym tle na grzbietowej stronie tułowia. Płaz zamieszkuje bardzo suche siedliska. Większą część życia spędza zagrzebany w ziemi, do czego rozwinął liczne przystosowania. Na powierzchnię wychodzi po obfitych deszczach, po których też następuje rozród zwierzęcia. Kijanki dojrzewają szybko. Z uwagi na duży obszar występowania w Nowej Południowej Walii i Queenslandzie oraz nieznaną, ale niemałą liczebność populacji, nie grozi mu wyginięcie, a IUCN przyznaje mu status LC (najmniejszej troski). Ciąg dalszy...
|
|
Polecamy artykuły:
|
|
Zapraszają do współpracy:
Portale biologiczne: Zoologia · Dinozaury · Paleontologia |
|
|
 Chemia |
|
Wyróżniony artykuł |
Jeziora węglowodorowe na Tytanie
Węglowodory to organiczne związki chemiczne zawierające w swojej strukturze tylko atomy węgla i wodoru. Wszystkie one składają się z podstawowego szkieletu węglowego (powiązanych z sobą atomów węgla) i przyłączonych do tego szkieletu atomów wodoru.
Węglowodory są podstawowym składnikiem ropy naftowej, która stanowi ich podstawowe źródło w przemyśle. Innym źródłem węglowodorów są procesy tzw. suchej destylacji drewna i zgazowywania węgla. Oprócz tego węglowodory o złożonej budowie pełnią rozmaite role w organizmach żywych (np. karotenoidy).
|
|
Polecamy artykuły:
Medalowe artykuły: atom, biochemia piwa, bortezomib, jonofory, konfiguracja absolutna, neptun (pierwiastek), paracetamol, rifaksymina
Dobre artykuły: acetazolamid, anagrelid, bilirubina, CTLA-4, klatrat metanu, kwetiapina, marawirok, nomenklatura chemii nieorganicznej, oganesson, roentgen (pierwiastek), sugammadeks, walinomycyna
|
|
Zapraszamy do współpracy:
|
|
|
 Fizyka |
|
Wyróżniony artykuł |
|
Tęcza – zjawisko optyczne i meteorologiczne, występujące w postaci charakterystycznego wielobarwnego łuku, widocznego, gdy Słońce oświetla krople wody w atmosferze ziemskiej. Tęcza powstaje w wyniku rozszczepienia światła, załamującego się i odbijającego wewnątrz kropli wody (np. deszczu) o kształcie zbliżonym do kulistego.
Rozszczepienie światła jest wynikiem zjawiska dyspersji, powodującego różnice w kącie załamania światła o różnej długości fali przy przejściu z powietrza do wody i z wody do powietrza.
Światło widzialne jest postrzegalną wzrokiem częścią widma promieniowania elektromagnetycznego i w zależności od długości fali postrzegane jest w różnych barwach. Kiedy światło słoneczne przenika przez kropelki deszczu, woda rozprasza światło białe (mieszaninę fal o różnych długościach) na składowe o różnych długościach fal (różnych barwach) i oko ludzkie postrzega wielokolorowy łuk.
Pomimo faktu, że w tęczy występuje niemal ciągłe widmo kolorów, tradycyjnie uznaje się, że kolorami tęczy są: czerwony (na zewnątrz łuku), pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski, indygowy i fioletowy (wewnątrz łuku).
|
|
Polecamy artykuły:
|
|
Zapraszamy do współpracy:
|
|
|
 Medycyna |
|
Wyróżniony artykuł |
|
Nerwiak płodowy – złośliwy nowotwór wywodzący się z komórek cewy nerwowej. Jest najczęstszym nowotworem rozpoznawanym u niemowląt. Blisko 50% przypadków neuroblastoma występuje u dzieci poniżej 2. roku życia. Objawy nerwiaka płodowego są niezwykle różnorodne. Spowodowane są obecnością uciskającego tkanki guza, występowaniem przerzutów oraz produkcją katecholamin przez komórki nowotworu. Należą do nich, między innymi, niedokrwistość, zmniejszenie masy ciała, nadciśnienie tętnicze, zespół Hornera. Leczenie polega głównie na zabiegu chirurgicznym z ewentualną chemio- lub radioterapią. Rokowanie zależy od szeregu czynników, w tym od wieku dziecka, w którym wystąpił początek choroby.
|
|
Polecamy artykuły:
|
|
Zapraszamy do współpracy:
|
|
|
