Portal:Nauki ścisłe i przyrodnicze
Nauki ścisłe i przyrodnicze w polskojęzycznej Wikipedii
Ta strona to portal dla osób zainteresowanych naukami ścisłymi i przyrodniczymi,
umożliwiający łatwiejszy dostęp do zagadnień związanych z tymi gałęziami nauki w polskojęzycznej Wikipedii.
Po prawej stronie znajdują się kategorie poszczególnych dziedzin wiedzy. Zaprezentowane zostały też wyróżnione, głównie ze względu na jakość, artykuły. Jeżeli uważasz, że brakuje jakiejś dziedziny wiedzy, albo chciałbyś pomóc w opiece nad którymś z portali, zapraszamy na stronę dyskusji.
Będziemy wdzięczni za Twoją pomoc, szanowny czytelniku, w rozwijaniu haseł związanych z poniżej przedstawionymi naukami. Przy każdej z nich zamieściliśmy odpowiednie strony odnoszące się do współpracy. Zapraszamy także do wikiprojektów.
Matematyka[edytuj | edytuj kod]
Korelacja rang Spearmana (lub: korelacja rangowa Spearmana, rho Spearmana) – w statystyce jedna z nieparametrycznych miar monotonicznej zależności statystycznej między zmiennymi losowymi.
Pierwotny pomysł korelowania rang był już znany wcześniej i pochodził od Bineta i Henriego, jednak współczynnik ten został solidnie opisany i rozpropagowany dopiero w 1904 roku przez angielskiego psychologa Charlesa Spearmana. Zauważył on, że w wielu badaniach nie da się zastosować klasycznego współczynnika korelacji lub daje on nieistotne wyniki ze względu na nadmiar obserwacji odstających.
Spearman zdefiniował swój współczynnik jako zwykły współczynnik korelacji Pearsona, liczony dla rang zmiennych (stąd nazwa współczynnik korelacji rang). Obecnie stosowanych jest kilka jego wersji, nieznacznie różniących się od siebie. Ich wartości są identyczne w przypadku, gdy obserwacje każdej zmiennej w próbie nie powtarzają się.
Korelacja rangowa przyjmuje zawsze wartości z przedziału [-1,+1]. Ich interpretacja jest podobna do klasycznego współczynnika korelacji Pearsona, z jednym zastrzeżeniem: w odróżnieniu od współczynnika Pearsona, który mierzy liniową zależność między zmiennymi, a wszelkie inne związki traktuje jak zaburzone zależności liniowe, korelacja rangowa pokazuje dowolną monotoniczną zależność (także nieliniową).
Zapraszamy do współpracy
Astronomia[edytuj | edytuj kod]
Jowisz — piąta w kolejności oddalenia od Słońca i największa planeta Układu Słonecznego. Jest gazowym olbrzymem, którego masa jest nieco mniejsza niż jedna tysięczna masy Słońca, a zarazem dwa i pół raza większa niż łączna masa wszystkich innych planet w Układzie Słonecznym. Jowisz wraz z Saturnem, Uranem i Neptunem to planety-olbrzymy, czasem nazywane również planetami jowiszowymi.
Planeta była znana astronomom w czasach starożytnych i była związana z mitologią i wierzeniami religijnymi wielu kultur. Starożytni Rzymianie nazwali planetę na cześć najważniejszego bóstwa swojej mitologii – Jowisza. Obserwowany z Ziemi Jowisz może osiągnąć jasność obserwowaną do −2,95m. Jest to trzeci najjaśniejszy obiekt na nocnym niebie – po Księżycu i Wenus (także Mars może być czasami jaśniejszy od Jowisza, zwłaszcza gdy jest w pobliżu wielkiej opozycji).
- chronologiczny wykaz odkryć planet, planet karłowatych i ich księżyców w Układzie Słonecznym
- dysk rozproszony
- Galaktyka Andromedy
- Głębokie Pole Hubble’a
- gromada otwarta
- Mars
- Merkury
- Mgławica Kraba
- obiekt Herbiga-Haro
- Obłok Oorta
- Pas Kuipera
- pas planetoid
- pierścienie Jowisza
- Proxima Centauri
- Saturn
- Ziemia
- (10) Hygiea
- (2) Pallas
- 2008 TC3
- astronomia
- atmosfera Plutona
- atmosfera Wenus
- autograf De revolutionibus Mikołaja Kopernika
- geologia Marsa
- Gliese 876 b
- Gliese 876 c
- Gwiazda Barnarda
- HD 2039
- Johannes Kepler
- Jowisz
- Księżyc
- Mgławica Guma
- Neptun
- obiekt odłączony
- oś czasu dalekiej przyszłości
- powstanie i ewolucja Układu Słonecznego
- Słońce
- Uran
- WASP-13
- Wenus
- Wielka Mgławica w Orionie
Zapraszamy do współpracy
Biologia[edytuj | edytuj kod]
Świstak tatrzański (Marmota marmota latirostris) – endemiczny podgatunek świstaka występujący w Tatrach. W przeszłości był zwierzęciem łownym, w XIX wieku jego liczebność drastycznie spadła. Jest roślinożercą aktywnym latem, żyje w terytorialnych klanach rodzinnych w górach od regla górnego do piętra turniowego. Należy do najrzadziej występujących zwierząt kręgowych w Polsce i podlega tu ścisłej ochronie gatunkowej. Chroniony jest także prawnie na Słowacji. Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce oraz Polska Czerwona Księga Zwierząt określają świstaka tatrzańskiego jako podgatunek silnie zagrożony (EN), zaś Czerwona lista dla Karpat dla Polski nadaje mu oznaczenie „CR” – skrajnie zagrożony. Jest to zwierzę stosunkowo słabo poznane. Ciąg dalszy...
Botanika:
- barszcz Sosnowskiego
- bażyna czarna
- bluszcz pospolity
- borówka czarna
- czeremcha amerykańska
- czosnek niedźwiedzi
- dziewanna drobnokwiatowa
- glistnik jaskółcze ziele
- gnieźnik sercowaty
- grzybienie białe
- jałowiec pospolity
- kaktusowate
- kalina koralowa
- kasztanowiec pospolity
- kielisznik zaroślowy
- konwalia majowa
- korzeń
- kotewka orzech wodny
- krąpielowate
- ligustr pospolity
- łączeń baldaszkowy
- mikołajek nadmorski
- mniszek pospolity
- niecierpek gruczołowaty
- pałka szerokolistna
- pokrzywa zwyczajna
- słonecznik bulwiasty
- sosna limba
- śliwa tarnina
- tatarak zwyczajny
- wiciokrzew pomorski
- wrzos zwyczajny
- zawilec gajowy
- ziarnopłon wiosenny
Zoologia:
- aga (ropucha)
- aleksandretta maskareńska
- antylopowiec modry
- australorzekotka szmaragdowa
- bawolec
- bielik amerykański
- bóbr europejski
- Canis dirus
- chomik europejski
- chruścielowiec rdzawy
- diabeł tasmański
- diugoń przybrzeżny
- długopłetwiec oceaniczny
- dorsz atlantycki
- doskonałokostne
- drozd śpiewak
- dziobak australijski
- Galaxias pedderensis
- garlica maoryska
- Gigantactis
- hatteria
- ibis czubaty
- ibis reunioński
- kakapo
- koralczyk maurytyjski
- kos zwyczajny
- koszatniczka pospolita
- krokodyle
- kumak dalekowschodni
- lew afrykański
- manat afrykański
- modraszek telejus
- Nadieżda Ładygina-Kots
- nosorożec jawajski
- papuga maskareńska
- papuga maurytyjska
- papuga rodrigueska
- płazy
- płetwonogie
- połykacz
- pomurnik
- ptaki
- pustynnica katolicka
- rekin wielkogębowy
- ryś rudy
- sąsiad dziwaczek
- srebrnodziobek afrykański
- syrena morska
- systematyka ptaków
- szczętki
- szop pracz
- szpak reunioński
- tkacz (ptak)
- Triturus
- świstak tatrzański
- wachlarzówka smolista
- Whippomorpha
- widłogłówka
- zachowania lęgowe ptaków
- zwisłoszczęk czarny
- żaba trawna
- żółw szylkretowy
- żyrafa
Paleozoologia:
- achelozaur
- akrokantozaur
- albertozaur
- allozaur
- amargazaur
- Ambondro
- Auroraceratops
- Babakotia
- Brachytrachelopan
- deinozuch
- dilofozaur
- dinozaury
- dromeozauroid
- iguanodon
- istiodaktyl
- jangczuanozaur
- karnotaur
- katopsbatar
- lambeozaur
- Lavanify
- Livyatan
- mamut kolumbijski
- Nemegtomaia
- nigerzaur
- opistocelikaudia
- Paraceratherium
- parantodon
- parazaurolof
- skleromochl
- staurikozaur
- Stegoceras
- styrakozaur
- tescelozaur
- triceratops
- tyranozaur
- Wiwaxia
Kryptozoologia:
Genetyka:
Mikrobiologia:
Botanika:
Rośliny:
- anturium
- bez czarny
- cantedeskia
- czermień błotna
- czosnek pospolity
- czworolist pospolity
- czyściec błotny
- Dąb Fabrykant
- Dąb Mieszko
- Falenopsis
- ferokaktus
- glorioza wspaniała
- himantoglossum cuchnące
- honkenia piaskowa
- jagodowiec
- Jensenobotrya lossowiana
- kąkol polny
- klon ostroząbkowy
- klon ściętolistny
- klon wytworny
- klon zwyczajny
- kokorycz drobna
- kopytnik pospolity
- krzyżownica zwyczajna
- moczarka kanadyjska
- modrak morski
- niecierpek pospolity
- niecierpek pospolity
- nurzaniec śrubowy
- Orchis anthropophora
- orzesznik jadalny
- pierwiosnek omączony
- Pinus leiophylla
- Primitivo
- przylaszczka pospolita
- rdest ziemnowodny
- różanecznik żółty
- rukwiel nadmorska
- róża pomarszczona
- rzęsa
- Sauvignon blanc
- skrzyp błotny
- skrzyp olbrzymi
- sosna długowieczna
- sosna Lamberta
- sosna wydmowa
- sumak octowiec
- szczawik żółty
- szczyr trwały
- szparag lekarski
- szpinak warzywny
- śnieżyczka przebiśnieg
- trójlist
- wełnianka wąskolistna
- wilczomlecz błotny
- wilczomlecz nadobny
- wolemia szlachetna
- wolfia
- woskownica europejska
- zawciąg pospolity
- zerwa kłosowa
- zimoziół północny
- zroślicha
- żabirośl
- żmijownik
Zoologia:
Batrachologia i herpetologia:
- australorzekotka różnobarwna
- Cyclura pinguis
- heloderma meksykańska
- kumak górski
- legwan zielony
- odmieniec jaskiniowy
- padalec zwyczajny
- Plestiodon longirostris
- ropucha czerwona
- ropucha zielona
- rzekotka drzewna
- salamandra czarna
- salamandra plamista
- traszka grzebieniasta
- traszka karpacka
- traszka pirenejska
- traszka zwyczajna
- współczesne wymieranie płazów
- zadziornica włochata
- żaba jeziorkowa
- żółw oliwkowy
Ichtiologia:
- Carcharhinus acronotus
- Carcharhinus altimus
- Carcharhinus amboinensis
- Carcharhinus amblyrhynchoides
- Carcharhinus borneensis
- Carcharhinus leiodon
- Carcharhinus macloti
- Carcharhinus sealei
- Carcharhinus sorrah
- Glyphis glyphis
- głowomłot pospolity
- Isogomphodon oxyrhynchus
- kurek czerwony
- Lamiopsis temminckii
- lin (ryba)
- Loxodon macrorhinus
- Nasolamia velox
- pawie oczko
- rekin piaskowy
- Scoliodon laticaudus
- żarłacz brunatny
- żarłacz czarnopłetwy
- żarłacz galapagoski
- żarłacz karaibski
- żarłacz srebrnopłetwy
- żarłacz żółty
Ornitologia:
- albatros żółtodzioby
- amazonka niebieskoskrzydła
- bawolik czerwonodzioby
- bażant królewski
- bażant zwyczajny
- bentewi wielki
- białorzytka białogrzbieta
- bocian biały
- bocian czarny
- czapla modra
- drozdówka rdzawa
- drzewołazowate
- dzierzbowron
- fibik czarny
- fregata średnia
- hawajka cienkodzioba
- hawajka półżuchwowa
- ibis siwopióry
- jemiołusznik
- kakadu cienkodzioba
- kokosanka
- kowalik karoliński
- kraska orientalna
- krzyżówka białooka
- marabut indyjski
- miedzianka szmaragdowa
- nawałnik białorzytny
- ogończyk blady
- pardwa białosterna
- płomykówka malutka
- podgorzałka zielonogłowa
- sawanka długodzioba
- srokosz
- szarobrewka bagienna
- szpak bramiński
- szpak zwyczajny
- szponniczek
- tanagrzec
- treron złotoszyi
- wąsal obrożny
- wężówka indyjska
- widlaczek
- wikłacz krasnoszyi
- wodnik chathamski
- wróbel krótkopalcowy
- wyspiarek złotoplamy
- zniczek maderski
Teriologia:
- adaks pustynny
- chomicznik dżungarski
- Ekembo
- fiszbinowce
- gryzonie
- gundia zwyczajna
- jaguar amerykański
- jeżozwierz południowoafrykański
- kapibara wielka
- kawia domowa
- kururo niebieskawy
- mangusta krabożerna
- marmozeta lwia
- mikrus
- naczelne
- nieświszczuk czarnoogonowy
- nocohutia jamajska
- oreczka australijska
- pakarana Branickiego
- piaskogrzeb przylądkowy
- skałoszczur właściwy
- suseł moręgowany
- suseł perełkowany
- suwak mongolski
- suwak tłusty
- szarytka morska
- szczeciniec
- szynszyla mała
- urocjon wyspowy
- wiskaczoszczur czerwonawy
Paleozoologia:
- abelizaury
- alioram
- ankylozaur
- Archaeoindris
- celur
- dacentrur
- Darwinius
- Deinocheir
- dikreozaur
- dromeozaur
- elasmozaur
- giganotozaur
- Dysalotosaurus
- gastonia (dinozaur)
- heterodontozaury
- hipakrozaur
- huajangozaur
- isizaur
- kritozaur
- kurobród różnodzioby
- lisowicia
- Mnyamawamtuka
- montanoceratops
- mutaburazaur
- nocohutia wyspowa
- Nyasasaurus
- otnielozaur
- pachycefalozaur
- parksozaur
- Pliobates
- prozaurolof
- scelidozaur
- silezaur
- Simosuchus
- zaurolof
- zauropelta
- zebra kwagga
- Zhenyuanlong
Kryptozoologia:
Zapraszamy do współpracy
Chemia[edytuj | edytuj kod]
Węglowodory to organiczne związki chemiczne zawierające w swojej strukturze tylko atomy węgla i wodoru. Wszystkie one składają się z podstawowego szkieletu węglowego (powiązanych z sobą atomów węgla) i przyłączonych do tego szkieletu atomów wodoru.
Węglowodory są podstawowym składnikiem ropy naftowej, która stanowi ich podstawowe źródło w przemyśle. Innym źródłem węglowodorów są procesy tzw. suchej destylacji drewna i zgazowywania węgla. Oprócz tego węglowodory o złożonej budowie pełnią rozmaite role w organizmach żywych (np. karotenoidy).
Zapraszamy do współpracy
Fizyka[edytuj | edytuj kod]
Tęcza – zjawisko optyczne i meteorologiczne, występujące w postaci charakterystycznego wielobarwnego łuku, widocznego, gdy Słońce oświetla krople wody w atmosferze ziemskiej. Tęcza powstaje w wyniku rozszczepienia światła, załamującego się i odbijającego wewnątrz kropli wody (np. deszczu) o kształcie zbliżonym do kulistego.
Rozszczepienie światła jest wynikiem zjawiska dyspersji, powodującego różnice w kącie załamania światła o różnej długości fali przy przejściu z powietrza do wody i z wody do powietrza.
Światło widzialne jest postrzegalną wzrokiem częścią widma promieniowania elektromagnetycznego i w zależności od długości fali postrzegane jest w różnych barwach. Kiedy światło słoneczne przenika przez kropelki deszczu, woda rozprasza światło białe (mieszaninę fal o różnych długościach) na składowe o różnych długościach fal (różnych barwach) i oko ludzkie postrzega wielokolorowy łuk.
Pomimo faktu, że w tęczy występuje niemal ciągłe widmo kolorów, tradycyjnie uznaje się, że kolorami tęczy są: czerwony (na zewnątrz łuku), pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski, indygowy i fioletowy (wewnątrz łuku).
Zapraszamy do współpracy
Medycyna[edytuj | edytuj kod]
Choroby:
- atrezja przełyku
- autyzm dziecięcy
- celiakia
- chłoniak Hodgkina
- choroba Hirschsprunga
- choroba niedokrwienna serca
- czerniak (nowotwór)
- denga
- gorączka neutropeniczna
- gruczolakorak jelita cienkiego
- guz desmoidalny
- kostniakomięsak
- krwawienie z przewodu pokarmowego
- mięsak Kaposiego
- mięsak maziówkowy
- niezróżnicowany mięsak pleomorficzny
- nerwiak zarodkowy
- nowotwory podścieliskowe przewodu pokarmowego
- ostra białaczka szpikowa
- rak dróg żółciowych
- rak gruczołu krokowego
- rak jądra
- rak jelita grubego
- rak nerki
- rak pęcherza moczowego
- rak trzustki
- rak wątrobowokomórkowy
- rak żołądka człowieka
- sepsa
- siatkówczak
- stożek rogówki
- stwardnienie guzowate
- stwardnienie zanikowe boczne-parkinsonizm/zespół otępienny
- tłuszczakomięsak
- zaburzenia depresyjne
- zapalenie skórno-mięśniowe
- zespół Pradera-Williego
- zespół Turnera
- zespół von Hippla-Lindaua
- zwężenia krtaniowo-tchawicze
Diagnostyka:
Leczenie:
Historia medycyny:
Farmacja:
Choroby:
- alkoholowy zespół abstynencyjny
- astma oskrzelowa
- bezsenność
- borelioza
- choroba Alzheimera
- choroba z miłości
- choroby genetyczne człowieka
- chromosome No. 1 syndrome
- dysplazja włóknisto-mięśniowa
- dystonia torsyjna typu 1
- guitar nipple
- guz chromochłonny
- hiperteloryzm
- homocystynuria
- kiła
- klątwa Ondyny
- malformacje żyły Galena
- mięsak jasnokomórkowy
- mięsak pęcherzykowy
- myśli samobójcze
- nerwiakowłókniakowatość typu 1
- niezróżnicowany mięsak pleomorficzny
- płód arlekin
- rak płuca
- schistosomatoza
- skaczący Francuzi z Maine
- spodziectwo
- stwardnienie rozsiane
- szyja skrzypka
- transseksualizm
- włókniakomięsak
- włókniakomięsak guzowaty skóry
- zapalenie tarczycy Hashimoto
- zespół Downa
- zespół Ellisa-van Crevelda
- zespół LEOPARD
- zespół lęku uogólnionego
- zespół nabytego niedoboru odporności
- zespół nocnego jedzenia
- zespół odwróconej perfuzji tętniczej
- zespół Peutza-Jeghersa
- zespół Sotosa
Diagnostyka:
Leczenie:
Farmacja:
Pozostałe:
Zapraszamy do współpracy
