Przejdź do zawartości

Kraków Główny: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
To jest jedno z najważniejszych miast - wymienianie wszystkich połączeń jest bezsensowne i stanowi znaczne naruszenie WP:WAGA
Znaczniki: Wycofane usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć)
Anulowanie wersji 67033334 autorstwa 31.2.29.52 (dyskusja)
Znaczniki: Anulowanie edycji Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Zaawansowana edycja mobilna
Linia 117: Linia 117:
** [[Tramwaje w Krakowie|linie tramwajowe]]: 2
** [[Tramwaje w Krakowie|linie tramwajowe]]: 2
** linie autobusowe: 182, 192, 482, 501, 511
** linie autobusowe: 182, 192, 482, 501, 511

== Połączenia kolejowe ==
=== Zagraniczne ===
* [[Lwów (stacja kolejowa)|Lwów]]: IC (na odcinku międzynarodowym jako międzynarodowy pospieszny (MP))
* [[Praha hlavní nádraží|Praga]]: [[Pociąg ekspresowy|ekspres]]<ref>{{Cytuj |url = https://gazetakrakowska.pl/leo-express-rusza-z-pragi-do-krakowa-20-lipca-bilety-od-19-zl-juz-w-sprzedazy/ar/13287622 |tytuł = Leo Express rusza z Pragi do Krakowa 20 lipca, bilety od 19 zł już w sprzedaży – Gazetakrakowska.pl<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> |opublikowany = gazetakrakowska.pl |język = pl |data dostępu = 2018-11-15}}</ref><ref>{{Cytuj |url = https://www.leoexpress.com/pl/dokad-jezdzimy/polaczenia/krakow-praga |tytuł = Kraków – Praga – Leo Express<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> |opublikowany = www.leoexpress.com |data dostępu = 2018-11-15}}</ref> (Ex), [[InterCity|IC]] (w tym połączenie nocne pod marką [[EuroNight]] (EN))
* [[Budapest Keleti|Budapeszt]]: IC (w tym połączenie nocne pod marką EN)
* [[Wien Hauptbahnhof|Wiedeń]]: IC (w tym połączenie nocne pod marką EN)
* [[Graz Hauptbahnhof|Graz]]: IC (obsługiwane w kooperacji z [[Österreichische Bundesbahnen|ÖBB]]<ref>{{Cytuj |autor = Norbert Ziętal |tytuł = Bezpośredni pociąg z Przemyśla do Wiednia i Grazu. Znamy ceny biletów i rozkład wagonów |data = 2019-11-16 |data dostępu = 2020-02-19 |opublikowany = Nowiny |url = https://nowiny24.pl/bezposredni-pociag-z-przemysla-do-wiednia-i-grazu-znamy-ceny-biletow-i-rozklad-wagonow/ar/c1-14584707 |język = pl-PL}}</ref>)
* [[Berlin Hauptbahnhof|Berlin]]: IC (w tym nocne połączenie pod marką [[Österreichische Bundesbahnen#EuroNight (EN), Nightjet|NightJet]])
* [[Grodno (stacja kolejowa)|Grodno]]: TLK<ref>{{Cytuj |autor = P. K. P. Intercity |tytuł = PKP Intercity uruchamia połączenie do Grodna! |data dostępu = 2020-02-19 |opublikowany = www.intercity.pl |url = https://www.intercity.pl//pl/site/o-nas/dzial-prasowy/aktualnosci/pkp-intercity-uruchamia-polaczenie-do-grodna.html |język = pl}}</ref>

=== Krajowe (''m.in. '') ===
* [[Warszawa Centralna]]: [[Twoje Linie Kolejowe]] (TLK), IC, [[PKP Intercity#Express InterCity|Express InterCity]] (EIC), [[Express InterCity Premium]] (EIP)
* Trójmiasto: TLK, IC, EIC, EIP
* [[Hel (stacja kolejowa)|Hel]]: TLK
* [[Łódź Kaliska (stacja kolejowa)|Łódź Kaliska]]: TLK, IC
* [[Toruń Główny]]: IC
* [[Kutno (stacja kolejowa)|Kutno]]: IC
* [[Częstochowa (stacja kolejowa)|Częstochowa]]: TLK, IC
* [[Zakopane (stacja kolejowa)|Zakopane]]: Os<ref>{{Cytuj |url = https://kurier-kolejowy.pl/aktualnosci/30576/kolejami-malopolskimi-do-zakopanego-w-sierpniowy-dlugi-weekend.html |tytuł = Kolejami Małopolskimi do Zakopanego w sierpniowy długi weekend &#124; Kurier Kolejowy<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> |opublikowany = kurier-kolejowy.pl |data dostępu = 2017-11-24}}</ref>, R, TLK, IC, EIC
* [[Krynica-Zdrój (stacja kolejowa)|Krynica]]: Os, R, TLK
* [[Katowice (stacja kolejowa)|Katowice]]: OsP, R, IC, TLK
* [[Przemyśl Główny]]: TLK, IC
* [[Rzeszów Główny]]: R, TLK, IC, EIP
* [[Oświęcim (stacja kolejowa)|Oświęcim]]: R, IC
* [[Wieliczka Rynek-Kopalnia]]: Os
* [[Kraków Lotnisko]]: Os
* [[Bielsko-Biała Główna]]: R
* [[Tarnów (stacja kolejowa)|Tarnów]]: Os, R, TLK, IC, EIP
* [[Kołobrzeg (stacja kolejowa)|Kołobrzeg]]: TLK, IC, EIP
* [[Lublin Główny]]: IC, TLK
* [[Kielce (stacja kolejowa)|Kielce]]: R, TLK, IC
* [[Szczecin Główny]]: TLK, IC
* [[Poznań Główny]]: TLK, IC
* [[Wrocław Główny]]: TLK, IC
* [[Opole Główne]]: TLK, IC
* [[Olsztyn Główny]]: IC
* [[Białystok (stacja kolejowa)|Białystok]]: TLK
* [[Suwałki (stacja kolejowa)|Suwałki]]: TLK
* [[Wodzisław Śląski (stacja kolejowa)|Wodzisław Śląski]]: IC, Ex
* [[Jelenia Góra (stacja kolejowa)|Jelenia Góra]]: IC, TLK
* [[Zamość (stacja kolejowa)|Zamość]], [[Hrubieszów Miasto|Hrubieszów]]: IC
* [[Radom (stacja kolejowa)|Radom]]: TLK, IC
* [[Świnoujście (stacja kolejowa)|Świnoujście]]: IC


== Stary dworzec ==
== Stary dworzec ==

Wersja z 21:16, 8 maj 2022

Kraków Główny
Ilustracja
Hala podziemnego Dworca Głównego w Krakowie
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Kraków

Lokalizacja

Stare Miasto

Zarządca

PKP (dworzec)
PKP PLK (stacja)

Data otwarcia

13 października 1847

Poprzednie nazwy

Kraków (1847-48, 1918-39, 1945-46), Krakau-Kraków (1848–1918), Krakau Hauptbahnhof (Kraków Główny) (1939-45), Kraków Główny (od 1946)

Rodzaj

stacja kolejowa

Liczba pasażerów (2017)

16 000 000[1]

Dane techniczne
Liczba peronów

5

Liczba krawędzi
peronowych

10

Kasy

T – 28 kas czynnych całodobowo + biletomaty na terenie dworca oraz w Galerii Krakowskiej

Linie kolejowe
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kraków Główny”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kraków Główny”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Kraków Główny”
Ziemia50°04′03,9″N 19°56′56,8″E/50,067750 19,949111
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Pociąg ED250 spółki PKP Intercity na peronie stacji Kraków Główny
Pociąg papieski na peronie dworca głównego
Nowe perony
Nowe perony

Kraków Główny – stacja kolejowa w Krakowie, będąca jedną z najważniejszych w południowej Polsce, obsługująca połączenia lokalne i dalekobieżne w ruchu krajowym i międzynarodowym. Według kategoryzacji PKP ma najwyższą kategorię — premium.

Ruch na stacji kierowany jest z jednej nastawni dysponującej „KGB”[potrzebny przypis], wyposażonej w urządzenia komputerowe typu Ebilock 950. W związku z posadowieniem obiektu na filarach, kierowane są na niego tylko pociągi pasażerskie. Wszystkie pociągi towarowe omijają centrum miasta tzw. małą obwodnicą przez stację Kraków Olsza.

Od 14 lutego 2014 główna hala dworca znajduje się bezpośrednio pod peronami kolejowymi, a jednocześnie bezpośrednio ponad Tunelem Krakowskiego Szybkiego Tramwaju. Całość wchodzi w skład Krakowskiego Centrum Komunikacyjnego.

Budynek starego dworca, znajdujący się na południe od peronów, stanowi jeden z obiektów na trasie Krakowskiego Szlaku Techniki utworzonego 6 kwietnia 2006 roku.

W roku 2018 stacja obsługiwała ok. 41 100 pasażerów na dobę, co dawało jej 6. miejsce w Polsce[2].

Historia

Budynek starego dworca PKP
Kraków Główny
Symbol zabytku nr rej. A-704 z 12 lipca 1986[3]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Adres

Plac im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego 3

Styl architektoniczny

eklektyczny

Architekt

Peter Rosenbaum

Inwestor

Senat Wolnego Miasta Krakowa

Powierzchnia użytkowa

9 tys. m kw. m²

Rozpoczęcie budowy

12 października 1844

Ukończenie budowy

12 października 1847 (otwarcie nastąpiło dzień później)

Ważniejsze przebudowy

1869-71, 1892-94, 1920

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Początkowo planowano wybudowanie dworca w okolicach Łobzowa lub w rejonie wylotu ul. Długiej, ostatecznie wybór padł jednak na obszerną realność Józefa Brodowicza, leżącą w dzielnicy Wesoła między Ogrodem Strzeleckim, ul. Lubicz i ul. Pawią. Tereny te nabyto za 200 tys. złp. w połowie roku 1844, zakupując też usytuowany tam nowy pałacyk, w którym umieszczono biura kolejowe przeniesione z położonej na Rynku Głównym kamienicy Treutlera.

12 października 1844 roku o godz. 12:00 poświęcono kamień węgielny pod budynek dworca, mający powstać jako stacja końcowa Kolei Krakowsko-Górnośląskiej. W uroczystości wzięli udział rezydenci Imperium Rosyjskiego i Królestwa Prus, przedstawiciele władz Wolnego Miasta Kraków, delegaci władz ze Śląska, goście z Królestwa Prus i Królestwa Polskiego, członkowie Towarzystwa Kolei Krakowsko-Górnośląskiej oraz licznie zgromadzeni Krakowianie. Uroczyste otwarcie dworca i uruchomienie linii kolejowej z Krakowa do Mysłowic nastąpiło 13 października 1847 roku.

Budynek nowego dworca wzniesiono w poł. XIX w. stylu neorenesansowym, znamiennym dla pruskiego budownictwa kolejowego (budowniczy był inżynierem kolei górnośląskich z Wrocławia). Powstał on według projektu wrocławskiego architekta Petera Rosenbauma. Fasada zachodnia posiadała trzy ryzality, z których środkowy był bardziej wysunięty, wyższy i szerszy od pozostałych, usytuowanych na skrzydłach gmachu. W ryzalitach tych umieszczono wejścia do poczekalni, kas i biur kolejowych. Fasady południowa i północna miały wyższe części środkowe, ozdobione po bokach wielkimi oknami, między którymi znajdowały się cztery wysokie kolumny zakończone sklepionymi łukami. Pod każdym z trzech łuków biegły tory kolejowe umożliwiające wjazd pociągów do krytej hali, gdzie umieszczono perony. Hala peronowa nakryta była szklanym dachem, który umocowano na żelaznych wiązaniach podtrzymywanych przez żelazne filary. Rozplanowanie gmachu dworca dostosowane zostało do planowanego w przyszłości przelotowego ruchu kolejowego z zachodu na wschód. Tory przebiegały przez całą długość hali dworcowej, kończąc się na skraju ul. Lubicz, gdzie znajdowała się tarcza obrotowa służąca do kierowania parowozów na inne tory lub do ich zawracania. Pierwotny dworzec krakowski oddalony był od ul. Lubicz o ok. 50 metrów. Przed budynkiem od strony zachodniej umieszczono podjazd dla powozów i fiakrów oraz zieleniec. Od strony północnej wznosiły się magazyny, warsztaty i inne zabudowania kolejowe[4].

W XIX wieku dworzec przeszedł jeszcze dwie przebudowy – w latach 1869–1871 oraz 1892–1894 – które ostatecznie nadały mu styl eklektyczny, który zachował po dzień dzisiejszy. Ostatnia przebudowa dworca miała miejsce w 1920 roku.

Przedłużenie linii w kierunku wschodnim w 1856 roku i dalsza rozbudowa węzła kolejowego spowodowała konieczność znacznej rozbudowy dworca, której dokonano w latach 1869–1871, przy zachowaniu nowoczesnego jak na tę epokę układu funkcjonalnego. Po likwidacji ogrodów przydworcowych budynek dworca został powiększony niemal dwukrotnie, do obszaru zajmowanego obecnie, nadano mu też nieco nowocześniejszą formę architektoniczną. Kolejne modernizacje miały miejsce w latach 1892–1893 (budowa żelbetowego tunelu pod peronami) i 1920 (rozbudowa). Równocześnie powstawały elementy infrastruktury przydworcowej, jak m.in. hala peronowa (ok. 1870, zastąpiona przez nową halę ok. 1895), parowozownia z warsztatami, osiedle dla pracowników kolei (realizowane etapami 1869–1925), wiadukt nad ul. Lubicz (1898, autorstwa Teodora Talowskiego), wieża wodna (najnowsza ok. 1925) czy drukarnia kolejowa (1927). W latach 30., w związku m.in. z budową linii kolejowej do Kielc i Warszawy, całkowicie przebudowano układ torowy dworca, burząc halę dworcową i zwiększając liczbę peronów. W tej postaci dworzec przetrwał przez kolejne kilkadziesiąt lat.

W minionym stuleciu kilkakrotnie rozważano likwidację dworca w dotychczasowej lokalizacji. Plan rozbudowy Krakowa z 1934 zakładał realizację nowego budynku w odległości ok. 300 metrów na północ od dotychczasowego, który zamierzano rozebrać. W okresie Generalnego Gubernatorstwa niemieccy okupanci rozważali likwidację średnicowej linii kolejowej (w jej miejscu miała powstać aleja miejska) i budowę nowej po zachodniej stronie miasta, wraz z nowym dworcem kolejowym w planowanej monumentalnej dzielnicy rządowej w Dębnikach. Podobne zamierzenia sformułowały władze PRL w związku z budową w latach 50. Nowej Huty, z tym że nowa linia średnicowa miała przebiegać na wschód od dotychczasowej, a nowy dworzec powstałby w okolicach Ronda Mogilskiego. Wszystkie te plany nie wyszły poza fazę wstępnych projektów.

Modernizacja

Na początku XXI w. wybudowano nowe perony, a także zlokalizowano stanowiska taksówek. W czerwcu 2013[5]planowane było ukończenie budowy podziemnej hali[6]. Ze względu na nieporozumienie między spółkami kolejowymi miała ona zostać udostępniona pasażerom dopiero na przełomie sierpnia i września[7], lecz następnie, ze względu na nieujętą w pierwotnych planach gruntowną modernizację jednego z dworcowych tuneli, termin otwarcia został po raz kolejny przesunięty – na 2013 rok[8]. W związku z odstąpieniem przez PKP SA od umowy zawartej z wykonawcą, który ogłosił upadłość we wrześniu 2012, termin został wstępnie ustalony na IV kwartał 2013 roku[9]. 13 lutego 2013 PKP SA ogłosiły, że komisja inwentaryzacyjna oceniająca zaawansowanie inwestycji stwierdziła, że nowemu wykonawcy potrzebne będzie co najmniej osiem miesięcy, aby ją zakończyć. Ponieważ ogłoszenie przetargu miało nastąpić najwcześniej w marcu, termin otwarcia miał nie być wcześniejszy niż 2014 roku[10]. 12 lipca 2013 ogłoszono ponadto, że zakończenie remontu przewidziane jest na grudzień tegoż roku[11]. Ostatecznie nowy, podziemny dworzec oddano do użytku 14 lutego 2014 roku.

Skomunikowanie

Pod dworcem przebiega linia Krakowskiego Szybkiego Tramwaju, zaś w odległości 500 metrów (skrzyżowanie ulic Basztowej i Westerplatte) przebiegają główne linie tramwajowe, kursujące do wszystkich części miasta. Obok znajduje się dworzec autobusowy.

Przystanki komunikacji miejskiej znajdujące się w pobliżu dworca kolejowego:

  • Teatr Słowackiego (dawny przystanek Dworzec Główny[12][13][14]) – skrzyżowanie ulic Lubicz, Basztowej, Westerplatte i Pawiej
    • linie tramwajowe: 2, 3, 4, 10, 14, 20, 24, 44, 52
    • linie tramwajowe nocne: 62, 64, 69
    • linie autobusowe: 124, 152, 424, 502
    • linie autobusowe nocne: 601, 605, 608, 610, 611, 662, 664, 669, 902, 904
  • Dworzec Główny Zachód – ul. Pawia
  • Dworzec Główny Wschód – ul. Wita Stwosza
  • Uniwersytet Ekonomiczny – ul. Lubomirskiego

Połączenia kolejowe

Zagraniczne

Krajowe (m.in. )

Stary dworzec

  • Dworzec Kolei Krakowsko-Górnośląskiej w połowie XIX w.
    Dworzec Kolei Krakowsko-Górnośląskiej w połowie XIX w.
  • Rozkład jazdy z 1862 r
    Rozkład jazdy z 1862 r
  • Stary dworzec
    Stary dworzec
  • Peron 1 starego dworca
    Peron 1 starego dworca
  • Wieża wodna, ul. Bosacka
    Wieża wodna, ul. Bosacka
  • Kamienice urzędników i kolejarzy, ul. Lubicz 10a-10d
    Kamienice urzędników i kolejarzy, ul. Lubicz 10a-10d
  • Oznaczenie dworca na Krakowskim Szlaku Techniki
    Oznaczenie dworca na Krakowskim Szlaku Techniki


Przypisy

  1. ↑ Najwięcej pasażerów w Polsce na Warszawie Śródmieście – Wszystko na temat branży kolejowej: PKP, Intercity, przewozy regionalne, koleje mazowieckie, rozkłady jazdy PKP, Kolej [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2018-08-23].
  2. ↑ Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska na stacjach w Polsce w 2018 r.. 2020-01-27. [dostęp 2020-01-30].
  3. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 [dostęp 2022-01-11].
  4. ↑ Marek Żukow-Karczewski, Nieistniejące budowle Krakowa. Pierwszy dworzec kolejowy, „Echo Krakowa”, 22 V 1991 r., nr 98 (13410).
  5. ↑ Rośnie podziemny Kraków | krakownowyglowny.pl.
  6. ↑ Historia | krakownowyglowny.pl.
  7. ↑ Dworzec – prace trwają, ale będzie poślizg.
  8. ↑ Co nowego w podziemnym Krakowie? | krakownowyglowny.pl.
  9. ↑ Wszystko na temat branży kolejowej: PKP, Intercity, przewozy regionalne, koleje mazowieckie, rozkłady jazdy PKP, Kolej.
  10. ↑ Nie skończą dworca w 2013 r. | Dziennik Polski [online], www.dziennikpolski24.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  11. ↑ PORR Poland – porr.pl [online], www.porr.pl [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  12. ↑ Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2018-11-15].
  13. ↑ Przystanek Dworzec Główny zmieni nazwę na Teatr Słowackiego. SONDA – Kraków – Wiadomości – Radio Kraków [online], www.radiokrakow.pl [dostęp 2018-11-15] (pol.).
  14. ↑ Przystanek Dworzec Główny zmieni nazwę – Aktualności – LoveKraków.pl [online], lovekrakow.pl [dostęp 2018-11-15].
  15. ↑ Leo Express rusza z Pragi do Krakowa 20 lipca, bilety od 19 zł już w sprzedaży – Gazetakrakowska.pl [online], gazetakrakowska.pl [dostęp 2018-11-15] (pol.).
  16. ↑ Kraków – Praga – Leo Express [online], www.leoexpress.com [dostęp 2018-11-15].
  17. ↑ Norbert Ziętal, Bezpośredni pociąg z Przemyśla do Wiednia i Grazu. Znamy ceny biletów i rozkład wagonów [online], Nowiny, 16 listopada 2019 [dostęp 2020-02-19] (pol.).
  18. ↑ P.K.P. Intercity, PKP Intercity uruchamia połączenie do Grodna! [online], www.intercity.pl [dostęp 2020-02-19] (pol.).
  19. ↑ Kolejami Małopolskimi do Zakopanego w sierpniowy długi weekend | Kurier Kolejowy [online], kurier-kolejowy.pl [dostęp 2017-11-24].

Bibliografia

  • Komorowski, W.: Stacja kolejowa Kraków Główny Osobowy, [w:] „Rocznik Krakowski” t. LXIII, 1997
  • Kronika Krakowa, Wydawnictwo Kronika Warszawa 1996, 527 s.

Linki zewnętrzne

Kraków Główny
Linia 8 Warszawa Zachodnia – Kraków Główny (319,745 km)
Kraków Batowice
odległość: 2,319 km
Linia 91 Kraków Główny – Medyka (0,001 km)
odległość: 2,159 km
Linia 118 Kraków Główny – Kraków Lotnisko (1,190 km)
odległość: 1,431 km
Linia 133 Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Kraków Główny (70,779 km)
Kraków Towarowy
odległość: 2,605 km
Linia 629 Kraków Główny – Kraków Bieżanów (-0,305 km)
odległość: 2,416 km
Linia 948 Kraków Towarowy – Kraków Główny (linia zlikwidowana) (1,584 km)
Kraków Towarowy
odległość: 1,437 km
Linia 949 Kraków Towarowy – Kraków Główny (linia zlikwidowana) (0,606 km)
Kraków Towarowy
odległość: 0,605 km
Linia Kraków Główny – Czyżyny (linia zlikwidowana) (0,0 km)
odległość: 1,9 km
Linia Kraków Główny – Kraków Bonarka (linia zlikwidowana)
odległość: 5,233 km
Transport kolejowy w Krakowie
czynne
stacje kolejowe
stacje towarowe
bocznice kolejowe
przystanki osobowe
linie kolejowe
nieczynne
stacje kolejowe
przystanki osobowe
linie kolejowe
w budowie
przystanki osobowe
projektowane
przystanki osobowe

Herb Krakowa

Krakowski Szlak Techniki

Kraków

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kraków_Główny&oldid=67147233”