Dom (serial telewizyjny)

Dom

Gatunek	obyczajowy
Kraj produkcji	Polska
Oryginalny język	polski
Główne role	Tomasz Borkowy Wacław Kowalski Jan Englert Zbigniew Buczkowski Halina Rowicka Tomasz Mędrzak Wirgiliusz Gryń Hanna Lachman Jerzy Bończak
Liczba odcinków	25
Liczba serii	4
Produkcja
Produkcja	Zespół Filmowy „Iluzjon”, Zespół Filmowy „Kadr”
Reżyseria	Jan Łomnicki
Scenariusz	Jerzy Janicki Andrzej Mularczyk
Muzyka	Waldemar Kazanecki Piotr Hertel
Zdjęcia	Bogusław Lambach
Czas trwania odcinka	97 min.
Pierwsza emisja
Stacja telewizyjna	TVP1
Pierwsza emisja	9 listopada 1980–17 grudnia 2000
Format obrazu	4:3
Format dźwięku	Mono Stereo

{{Serial infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | produkcja wykonawcza = | alt grafiki = | wytwórnia = | opis grafiki = Nieznane pola: "podpis grafiki".

Budynek przy ul. Pańskiej 85 w Warszawie jako kamienica przy ul. Złotej 25 w odc. 1-12 (stan na 2008)

Opis jak wyżej (stan na 2008)

Dom – polski serial telewizyjny w reżyserii Jana Łomnickiego, emitowany na antenie TVP od 9 listopada 1980 do 17 grudnia 2000. Opowiada o losach mieszkańców kamienicy przy ulicy Złotej w Warszawie od 1945 do 1980 roku. W TVP Polonia emitowany z napisami angielskimi.

Serial składa się z 25 odcinków emitowanych w czterech seriach (w latach 1980, 1982, 1987, 1996–1997, 2000). Jest to drugi po telenoweli Klan najdłuższy polski serial pod względem rozciągłości lat emisji premierowych odcinków (20 lat od premiery do zakończenia serialu).

Fabuła

Mieszkańcy kamienicy przy ul. Złotej 25, wracają z wojennej tułaczki do zniszczonej Warszawy i rozpoczynają życie w drastycznie zmienionej sytuacji politycznej Polski. Serial pokazuje życie mieszkańców w czasach komunistycznych, odbudowę stolicy, przodowników pracy, a także nastroje zwolenników i przeciwników systemu komunistycznego w latach 1945-1980. Serial „Dom” jest dokumentalno-obyczajową opowieścią z przeplataną fragmentami ówczesnych kronik filmowych, ukazującym nastroje społeczne w ówczesnej rzeczywistości.

Najważniejszym bohaterem całego serialu jest Andrzej Talar, chłopak pochodzący z mazowieckiej wsi Sierpuchowo, który po wyzwoleniu Warszawy w 1945 przyjeżdża tam na studia techniczne. Początkowo działa jako funkcjonariusz Milicji protegowany przez uratowanego w czasie wojny pułkownika, co ułatwia mu również dostanie się na politechnikę. Następnie podejmuje pracę inżyniera w FSO. Ponadto próbuje on podbić serce dziewczyny mieszkającej w kamienicy, a której to ukochany zaginął w czasie wojny doprowadzając ją do problemów psychicznych. Jego kontakty z komunistami i chęć opuszczenia rodzinnych stron doprowadza do konfliktu między nim, a jego ojcem.

Po pewnym czasie do Warszawy przyjeżdżają bracia Andrzeja - Bronek i Leszek. Bronek zakochuje się w Ewie, artystce prowadzącej zajęcia dla młodych działaczy, jednak ta odrzuca jego zaloty. Uczestniczy on w odbudowie stolicy, między innymi pracuje jako ochotnik na budowie Trasy W-Z nie zdając sobie sprawy, że władza wykorzystuje go aby następnie się go pozbyć gdy już nie będzie potrzebny . Podczas jednej z nocy Bronek upija się i wchodząc na dom aby odzyskać kwiaty dla ukochanej umiera spadając z rusztowania, czego świadkiem jest Leszek, który następnie obwinia Andrzeja o jego śmierć, z kolei Ewa popada w alkoholizm i zostaje wyrzucona z zespołu "Mazowsze". Tymczasem żona Andrzeja dowiaduje się o przetrwaniu jej ukochanego i postanawia odejść. Wizytując rodzinną wieś Andrzej napotyka na Ewę, w wyniku czego dwójka zakochuje się w sobie i bierze ślub. Po śmierci ojca bracia decydują się zabrać matkę do Warszawy i sprzedać rodzinny dom.

Kamienicę przy Złotej zamieszkują osoby z różnych warstw społecznych. Naczelną postacią kamienicy jest dozorca Ryszard Popiołek, stary warszawiak z zasadami umiejący zapanować nad mieszkańcami i wprowadzić ład. Oprócz niego kamienicę zamieszkują: rodzina Lermaszewskich do której należy cwaniaczek Henio; lekarz Sergiusz Kazanowicz - samotnik separujący się od społeczeństwa w wyniku traumy doznanej pobytem w obozie koncentracyjnym; zalotny kolega Andrzeja Mundek pracujący jako filmowiec oraz jego partnerka - milicjantka Halinka; rodzina piłkarza Bawolika, młody lekarz Karol Lang oraz rodzina komunisty Jasińskiego, którego córka zaszła w ciążę w wyniku zgwałcenia przez niemieckiego oficera.

Odcinki

seria 1

1. Co ty tu robisz, człowieku? (1980)

2. Zapomnij o mnie (1980)

3. Warkocze naszych dziewcząt będą białe (1980)

4. A jeszcze wczoraj było wesele (1980)

5. Ponad 200 czwartków (1980)

6. Nosić swoją skórę (1980)

7. Zażalenie do Pana Boga (1980)

seria 2

8. Jak się łowi dzikie ptaki (1982)

9. Po obu stronach muru (1982)

10. Nie przesadza się starych drzew (1982)

11. Jedenaste: nie wychylaj się (1982)

12. Kto dziś umie tak kochać (1987), w założeniu – końcowy

seria 3

13. Coś się kończy, coś się zaczyna (1996)

14. Ta mała wiolonczelistka (1996)

15. Długa księżycowa noc (1996)

16. Przed miłością nie uciekniesz (1996)

17. Komu gra ta orkiestra (1997)

18. Trzecie kłamstwo (1997)

19. Jestem dla ciebie niedzielą (1997)

20. Powrót z dalekiej podróży (1997)

seria 4

21. Naiwne pytania (2000)

22. Miłość to tylko obietnica (2000)

23. Kolejka do życia (2000)

24. Droga na skróty (2000)

25. Dziś każdy ma dwadzieścia lat (2000)

Obsada

• Tomasz Borkowy – Andrzej „Jędrek” Talar
• Tomasz Mędrzak – Lechosław „Leszek” Talar
• Wacław Kowalski – Ryszard Popiołek (1980, 1982, 1987)
• Ewa Serwa – Ula Siekierko, żona Leszka (1982, 1996, 2000)
• Krzysztof Pieczyński – Bronisław „Bronek”, „Niutek” Talar (1980)
• Joanna Pacuła – Ewa Szymosiuk (1980)
• Barbara Rachwalska – Maria Talar, matka Andrzeja, Bronka i Leszka (1980, 1982, 1987)
• Józef Nowak – Kajetan Talar, ojciec Andrzeja, Bronka i Leszka (1980, 1982)
• Halina Rowicka – Ewa Szymosiuk-Talar, żona Andrzeja (1982, 1987, 1996, 2000)
• Anna Milewska – pani Szymosiuk, matka Ewy (1996, 2000)
• Bartosz Obuchowicz – Krzysiek Talar, syn Ewy i Andrzeja (1996)
• Adam Wojtyszko – Krzysiek Talar, syn Ewy i Andrzeja (2000)
• Waldemar Barwiński – Kajetan „Kajtek” Talar, syn Ewy i Andrzeja (1996, 2000)
• Monika Kwiatkowska – Majka Żmuda-Talar, żona Kajtka Talara (2000)
• Jan Kulczycki – Żmuda, ojciec Majki
• Jolanta Fraszyńska – Jola, miłość Krzyśka Talara (2000)
• Maciej Kozłowski – Aleksander Ekstra-Mocny, ojciec Joli (1996, 2000)
• Ewa Gawryluk – Dominika „Nika” Frej, kochanka Andrzeja Talara (1996)
• Henryk Bista – pułkownik Jerzy Leon Poznański (1980, 1982, 1996)
• Zygmunt Malanowicz – Tomasz Ciećwierz, porucznik Andrzeja Talara (1980, 1982)
• Andrzej Żółkiewski – Wiktor, brat Jadźki, dowódca Andrzeja Talara z AK (1980, 1982, 1996)
• Daria Trafankowska – Jadźka, siostra Wiktora, była narzeczona Andrzeja Talara (1980, 1982, 1996)
• Jolanta Żółkowska – Basia Lawinówna (1980, 1982, 1996, 2000)
• Stanisław Zaczyk – Leopold Lawina, ojciec Basi (1980)
• Anna Ciepielewska – Marta Lawinowa, matka Basi (1980, 1982, 1996)
• Krzysztof Kołbasiuk – Łukasz Zbożny (1982, 1996, 2000)
• Leonard Andrzejewski – Kazimierz Lermaszewski (1980, 1982, 1987, 1996)
• Helena Kowalczykowa – Lermaszewska, matka Henia
• Zbigniew Buczkowski – Henio Lermaszewski
• Magdalena Stużyńska – Danusia, żona Heńka (1996, 2000)
• Jerzy Turek – wujek Lermaszewski (2000)

• Stefania Iwińska – Józefina Popiołkowa (1980, 1982)
• Andrzej Golejewski – Gienek Popiołek (1980, 1982, 1987, 1996)
• Agnieszka Kotulanka – Wieśniaczka z kina w Sierpuchowie (1980); Mirka, narzeczona Gienka Popiołka (1982)
• Wirgiliusz Gryń – Stanisław Jasiński (1980, 1982, 1987); (montowane sceny 1996)
• Hanna Lachman – Wanda Jasińska
• Jerzy Michotek – Tolek Pocięgło (1980)
• Joanna Szczepkowska – Lidka Jasińska, matka Mietka Pocięgło (1980)
• Dorota Kawęcka – Lidka Jasińska, matka Mietka Pocięgło (1982, 1987, 1996, 2000)
• Andrzej Chichłowski – Mietek Pocięgło, syn Lidki Jasińskiej (1987)
• Marek Bukowski – Mietek Pocięgło, syn Lidki Jasińskiej (1996, 2000)
• Magdalena Wójcik – Gosia Lejczer, miłość Mietka Pocięgły (1996)
• Adam Ferency – towarzysz Lejczer, ojciec Gosi (1996)
• Edyta Olszówka – Nina Popowska, dziewczyna Mietka Pocięgło (2000)
• Bartosz Żukowski – kolega Mietka Pocięgło (1996)
• Bożena Dykiel – Halina Jańczak
• Jan Englert – Rajmund Wrotek
• Tadeusz Janczar – doktor Sergiusz Kazanowicz (1980, 1982, 1987, 1996)
• Tomasz Stockinger – Karol Lang (1980, 1982, 1996, 2000)
• Stefan Szmidt – Kostek Bawolik
• Barbara Sołtysik – Teresa Bawolikowa
• Konrad Łatacha – Jacek Bawolik (1982, 1987)
• Mirosław Konarowski – Jerzy Korn
• Piotr Grabowski – Zygmunt Kuźniak z FSO (1980, 1982, 1987, 1996)
• Emil Karewicz – kapitan Leszka Talara z wojska (1982, 1987)
• Stanisław Bareja – reżyser „Zakazanych piosenek” (1980)
• Witold Pyrkosz – proboszcz z Sierpuchowa (1980, 1982, 1987, 1996)
• Henryk Gołębiewski – Stasio, mechanik w zakładzie samochodowym Heńka Lermaszewskiego
• Marcin Troński – wykładowca Majki i Kajtka na uniwersytecie (2000)
• Jerzy Karaszkiewicz – złodziej „Piskorz”, znajomy Bizanca (1996, 2000)
• Hanna Śleszyńska – Lodzia „Cielęcina”, handlarka mięsem (1996, 2000)
• Mieczysław Hryniewicz – Czesio, szwagier Prokopa (1996, 2000)
• Jerzy Bończak – dozorca Edward Prokop (1996, 2000)
• Igor Śmiałowski – Alfred Bizanc, stryj Martyny (1996, 2000)
• Anna Romantowska – Martyna Stroynowska; także Klara, siostra bliźniaczka Martyny (1996, 2000)
• Wojciech Wysocki – Jan Borowski, były mąż Martyny Stroynowskiej (1996, 2000)
• Beata Krajewska – Beata Borowska (1996, 2000)
• Ewa Kania – nauczycielka liceum, do którego uczęszczała Beata Borowska (1996)
• Agata Rzeszewska – Iga, koleżanka Basi Lawinówny
• Piotr Fronczewski – fotografik Adam Rygier, miłość Martyny Stroynowskiej (1996, 2000)
• Janusz Kłosiński – Skoczylas przechowujący Mercedesa (1980); Wachmistrz Antoni Kłos, były podkomendny Bizanca (1996)
• Ryszard Kotys – kapral Patro, były podkomendny Bizanca (1996)
• Robert Rogalski – Tadeusz Spodzieja, pracownik FSO
• Barbara Kałużna – Kasia, koleżanka Krzysia Talara (2000)
• Krzysztof Kolberger – prezes Radiokomitetu
• Ewa Błaszczyk – Zoja Furman, dyrektor zjednoczenia przemysłu motoryzacyjnego (1980, 1982, 1996, 2000)
• Tadeusz Łomnicki – adwokat broniący dr Kazanowicza, były więzień obozu koncentracyjnego
• Michał Anioł – plutonowy Ochraniak (1980)
• Emilia Krakowska – Zofia Kotysowa, matka Marka
• Bohdan Łazuka – Maestro J. Rene, nauczyciel tańca
• Marcin Przybylski – harcerz porwany z Powązek
• Stanisław Gawlik – dyrektor Biura Kadr w FSO
• Artur Barciś – budowniczy przy trasie W-Z, kolega Leszka Talara (1980, 1982)
• Andrzej Gawroński – listonosz
• Andrzej Niemirski – geodeta (1987)
• Małgorzata Drozd – studentka (1982)
• Anna Chitro – Grażyna, przyjaciółka Ewy (1982)
• Andrzej Fedorowicz – Polo, partner Grażyny (1982)
• Izabella Olejnik – kelnerka w „Cafe-Fogg” (1980)
• Daniel Olbrychski – on sam (1996)
• Zbigniew Kryński – murarz Osuch
• Tadeusz Madeja – górnik przy budowie metra
• Janina Nowicka – petentka
• Aleksander Kalinowski – „Leoś Kotwica”, sprzedawca kradzionego cukru
• Hanna Orsztynowicz – sekretarka Karola Langa
• Edyta Łukaszewska – studentka (1996)
• Maria Ciunelis – Lusia, pracownica archiwum WFD (1997)
• Jerzy Moes – inżynier w FSO (1982), doktor Wencel, onkolog badający Ewę Talar (1997)
• Janusz Nowicki – ordynator Oddziału Dializ (2000)
• Dariusz Biskupski – funkcjonariusz SB kierujący grupą robiącą nalot na mieszkanie Jasińskich (2000)
• Michał Breitenwald – mechanik w FSO (1997)
• Zbigniew Bogdański – pułkownik w fabryce ojca Ewy
• Marcin Czarnik – słuchacz wykładu Zbożnego (2000)
• Marek Dąbrowski – szatniarz w Hotelu Europejskim (2000)
• Borys Jaźnicki – student (1996); mężczyzna ze straży porządkowej strajkujących stoczniowców (2000)
• Ryszard Radwański – członek radiokomitetu (2000)
• Andrzej Brzeski – żołnierz z wezwaniem dla Andrzeja (1980); dyrektor liceum Krzyśka Talara (2000)
• Bogusław Sar – mężczyzna na porodówce (1982-2000)
• Marian Rułka – 2 role: delegat PPR w fabryce Jędrysa (1980); milicjant przesłuchujący Kazanowicza (1982)
• Alicja Migulanka – sąsiadka Talarów w Sierpuchowie (1982)
• Jacek Domański – mężczyzna na Służewcu (1987)
• Jan Pęczek – komisarz wystawy fotograficznej (1997)
• Jan Orsza – profesor ortopeda (1980, 1982), starszy pan przy budce telefonicznej (1980)
• Małgorzata Prażmowska-Jakubiec – pielęgniarka w szpitalu w Będzinie (2000)
• Tomasz Preniasz-Struś – ubek robiący zdjęcia studentom (1996)
• Antoni Ostrouch – milicjant znęcający się nad dziewczyną (1980)
• Elżbieta Piekacz – pielęgniarka na oddziale dializ (2000)
• Jerzy Braszka – celnik w ubojni (1996)
• Andrzej Grąziewicz – sekretarz dzielnicowy PZPR (1997)
• Lech Sołuba – milicjant w fabryce Jędrysa (1980)
• Zdzisław Szymborski – 3 role: jeden z konstruktorów mostu Śląsko-Dąbrowskiego podczas próby obciążenia; lokaj w domu Belschego; portier w szpitalu onkologicznym (1980-2000)
• Jerzy Słonka – strażnik w areszcie (1982)
• Ryszard Chlebuś – mechanik Ekstra-mocnego (2000)
• Jacek Strzemżalski – warszawiak na stopniach pociągu (1980)
• Tadeusz Hanusek – strażnik w FSO (1982)
• Maciej Borniński – 2 role: zagraniczny dziennikarz oglądający plan odbudowy Warszawy (1980); adwokat Basi (1982)
• Marcin Dorociński – student (1996-2000)
• Jerzy Mularczyk – celnik na Okęciu (2000)
• Cezary Domagała – lekarz zajmujący się Andrzejem Talarem po wypadku (1996)
• Ewa Ziętek – dyrektor Towarzystwa Wiedzy Powszechnej (1997)
• Małgorzata Lipmann – panna młoda wychodząca z USC na Starym Mieście (2000)
• Stanisław Niwiński – mówca podczas otwarcia FSO na Żeraniu (1980)
• Michał Juszczakiewicz – ranny w gipsowym gorsecie (1980)
• Jacek Borcuch – mężczyzna w hotelowej restauracji w Poznaniu (1997)
• Jack Recknitz – korespondent United Press (1980)
• Andrzej Prus – sierżant przyjmujący Andrzeja Talara do pracy w milicji (1980)
• Agnieszka Dygant – Aga, koleżanka Majki (2000)
• Jan Wieczorkowski – student przemawiający pod pomnikiem Mickiewicza (1996)
• Tomasz Zaliwski – ojciec Ewy (1997-2000)
• Piotr Szwedes – Marek Kotys (2000)
• Bogusław Augustyn (1980)
• Stanisław Biczysko (1980, 1996)
• Henryk Dudziński (1982)
• Ireneusz Dydliński (1997, 2000)
• Stanisław Sparażyński (1980)
• Zofia Tomaszewska-Charewicz (2000)
• Zofia Perczyńska (1980)
• Anna Koławska (1997)
• Elżbieta Jagielska (1980-2000)
• Ryszard Łabędź (1982)
• Justyna Ducka – Anusia, adoptowana córka Wrotków (2000)
• Maria Probosz – prostytutka na Targach Poznańskich (1996)

Postacie

Rodzina Talarów

• Andrzej Talar (ur. 1927) – główna postać serialu, były żołnierz i dezerter, potem pracownik FSO, wystąpił we wszystkich odcinkach serialu, najstarszy brat Leszka i Bronisława.
• Ewa Talar (z domu Szymosiuk) (ur. 1929, zm. 31 sierpnia 1980) – druga żona Andrzeja, zmarła na raka piersi w ostatnim 25. odcinku w wieku 51 lat, scena jej pogrzebu w kościele kończy cały serial Dom.
• Leszek Talar – najmłodszy brat Andrzeja i Bronisława, wystąpił w 13 odcinkach serialu, jest wielkim miłośnikiem koni, ożenił się z Ulą Siekierko, w odc. 6 i 7 obwiniał Andrzeja o śmierć Bronka, miał wypadek samochodowy w odcinku 14. w odc. 18 pomagał Mietkowi Pocięgle w nauce.
• Ula Siekierko-Talar – sąsiadka, a potem żona Leszka, wystąpiła w 7 odcinkach, w odc. 14 i 15 pomogła Leszkowi w trudnych chwilach.
• Bronisław Talar (ur. 1930, zm. 1951) – brat Andrzeja i Leszka, zakochany w Ewie Szymosiuk, przodownik pracy, budowniczy Trasy W-Z w Warszawie, budował także FSO, zginął w odc. 6 - wspinając się po kwiaty z wiechy na dachu spadł z rusztowania.
• Maria Popiołek, wcześniej Talar (ur. 1901, zm. 1967) – matka Andrzeja, Leszka i Bronka, później żona Ryszarda Popiołka. Zmarła miesiąc po śmierci Ryszarda Popiołka.
• Kajetan Talar (ur. 1893, zm. 3 czerwca 1960) – ojciec Andrzeja, Leszka i Bronka, zmarł w odcinku 10.
• Krzysztof Talar – młodszy syn Andrzeja i Ewy, w odc. 24 zakochał się w Joli.
• Kajtek Talar (ur. 1958) – starszy syn Andrzeja i Ewy, w odc. 21 zakochał się w Majce, w odcinkach 4 serii pokłócił się z Andrzejem o wspieranie manifestacji Radom 1976.
• Majka Żmuda-Talar – dziewczyna, a później żona Kajtka, w odc. 25 razem mają dziecko.

Rodzina Popiołków

• Ryszard Popiołek (1901-1967) – gospodarz domu przy ulicy Złotej, warszawiak starej daty, znany ze swoich powiedzonek np. „Tu się zgina dziób pingwina” oraz „Koniec świata”; żonaty z Józefiną Popiołek, po jej śmierci w odcinku 12 ożenił się z Marią Talar; w tym samym odcinku podczas rozkopywania działki ginie na skutek eksplozji materiałów wybuchowych zakopanych w ziemi przez Niemców w czasie wojny. Według J. Janickiego tłem postaci dozorcy był Wojciechowski, w rzeczywistości pełniący tę funkcję we lwowskiej kamienicy przy ul. Łyczakowskiej 84a, jednak według scenarzysty postać Popiołka nie przypominała tej osoby charakterologicznie, z wyjątkiem zachowanej umiejętności utrzymywania dyscypliny w kamienicy
• Józefina Popiołek – żona Ryszarda Popiołka, zmarła między odcinkiem 11 a 12.
• Gienek Popiołek – syn Ryszarda i Józefiny, milicjant, początkowo chciał być gazeciarzem – wystąpił w 14 odcinkach

Rodzina Lermaszewskich

• Henio Lermaszewski – warszawski cwaniak, z każdym chce ubić jakiś interes, mąż Danusi
• Danuta Lermaszewska – żona Henryka, córka Wiktora, chrześniaczka Andrzeja Talara
• Kazimierz Lermaszewski – tata Henia, jest taksówkarzem
• Lermaszewska – mama Henia, żona Kazimierza
• Irmina Lermaszewska – córka Henia i Danusi
• Wujek Lermaszewski – w odc. 21 po śmierci Kazimierza dostał taksówkę, w odc. 23 pokazał Heniowi, jak się trzyma złoto – wystąpił w 3 odcinkach

Rodzina Jasińskich-Pocięgłów

• Tolek Pocięgło – lwowiak, z Sybiru wrócił z Armią Berlinga, inwalida, gra na akordeonie, ginie tragicznie pod gruzami w odc. 4; postać lwowiaka była stałym elementem postaci umieszczanej w scenariuszu przez Jerzego Janickiego
• Lidia Jasińska-Pocięgło – żona Tolka i Karola, później Szczepana, mama Mietka, wystąpiła w 20 odcinkach serialu
• Mieczysław Pocięgło – syn Tolka i Lidki (jego biologicznym ojcem był niemiecki żołnierz, który zgwałcił jego matkę pod koniec powstania warszawskiego), w odc. 16 został złapany na granicy, w odc. 21 pomógł Beacie w malowaniu rąk Dzierżyńskiego
• Karol Lang – syn starosty, w odc. 8 ożenił się z Lidią, w odc. 10 rozstał się z nią, jest lekarzem w szpitalu w Konstancinie, w odc. 15 pomógł Leszkowi Talarowi, przyjaciel Andrzeja
• Szczepan Pocięgło – brat Tolka, wystąpił w odc. 20 i 21, mieszka w Londynie, potem ożenił się z Lidką i zabrał ją do Londynu. Pochodzi ze Lwowa. Z Sybiru wrócił z Armią Andersa.
• Stanisław Jasiński (ur. marzec 1903, zm. 1968) – dziadek Mietka, mąż Wandy, ojciec Lidii, wierny komunista, członek Rady Zakładowej FSO, w odc. 7 był w żałobie po śmierci Stalina, zmarł w odcinku 13
• Wanda Jasińska – babcia Mietka Pocięgło, żona Stanisława, mama Lidii, wystąpiła we wszystkich odcinkach serialu

Rodzina Wrotków

• Rajmund Wrotek – operator i reżyser Polskiej Kroniki Filmowej, w odc. 22 został wyrzucony z WFF, ale w tym samym odcinku zatrudnia się w TVP, twórca reportażu o strajku Gdańsk 1970, podejrzewany o wywiezienie taśmy na zachód, mąż Haliny, miłośnik kobiet (z którymi robi „riki-tiki-tak”), przyjaciel Andrzeja.
• Halina Jańczak (później – Wrotek) – żona Rajmunda, pracuje na Lotnisku Okęcie, w odc. 16 dowiadujemy się, że należy do PZPR, przyjaciółka Ewy.
• Anusia – sierota, która trafia pod rodzinny dach Wrotków, potem jak Halina postanawia się nią zaopiekować

Rodzina Lawinów

• Basia Lawinówna (primo voto Talar, a następnie Zbożna) – pierwsza żona Andrzeja, studiuje medycynę, potem lekarz w szpitalu, jest zakochana jedynie w Łukaszu Zbożnym. W odc. 13 dowiadujemy się, że wyszła za niego za mąż – wystąpiła w 12 odcinkach
• Łukasz Zbożny – mąż Basi, jest wykładowcą w jednej z warszawskich uczelni, w odc. 7 trafił do więzienia we Wronkach, w odc. 24 przyjaciel Mietka – wystąpił w 5 odcinkach
• Leopold Lawina – mąż Marty, tata Basi, jest stomatologiem – wystąpił w 7 odcinkach
• Marta Lawina – żona Leopolda, mama Basi – wystąpiła w 8 odcinkach

Rodzina Bawolików

• Kostek Bawolik – były piłkarz przedwojenny, sędzia piłkarski, mąż Teresy, tata Jacka, w odc. 24 zmuszony do odejścia na emeryturę po tym, jak sprezentował młodym piłkarzom koszulki z wizerunkiem papieża
• Teresa Bawolik – żona Kostka, mama Jacka
• Jacek Bawolik – syn Kostka i Teresy, w sezonie 1996-1997 dowiadujemy, że się ożenił i ma dzieci

Rodzina Stroynowskich

• Alfred Bizanc – hrabia, stryj Martyny, zginął w odc. 22 – wystąpił w 9 odcinkach
• Martyna Stroynowska – nauczycielka gry na fortepianie, była żona Jana Borowskiego, z którym ma córkę Beatę, w odc. 14 dowiadujemy się, że ma siostrę bliźniaczkę – Klarę
• Jan Borowski – były mąż Martyny, z którą ma córkę – Beatę, w odc. 21 dowiadujemy się, że jest posłem
• Beata Borowska – córka Martyny i Jana
• Klara – zaginiona siostra bliźniaczka Martyny, w odc. 19 dowiadujemy się, że ma obywatelstwo ZSRR, w odc. 23 i 24 razem się spotykają, w odc. 24 Klara postanowiła być z siostrą, ale została deportowana do swojego kraju

Pozostali

• Dr Sergiusz Kazanowicz – lekarz, były więzień w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau (numer obozowy 454047), chory psychicznie po obozowych przejściach. W odc. 9 zastrzelił swego starego i schorowanego psa i na podstawie analizy broni, której użył został oskarżony o zamordowanie Erwina Schultza – strażnika z obozu w Oświęcimiu. W odc. 13 skoczył z okna, zaszczuty przez nowego gospodarza domu Prokopa, przeżył upadek, zamieszkał w domu pomocy społecznej „U Matysiaków”
• Edward Prokop – nowy gospodarz domu przy ulicy Złotej, jest zawsze gotowy do pracy, jego ulubione powiedzonka to Pan Prokop tu rządzi lub Dla mnie to małe piwo przed śniadaniem, w odc. 25 zostaje mężem Lodzi
• Lodzia Cielęcina – handluje cielęciną w mieszkaniu Prokopa, w odc. 25 zostaje żoną Prokopa
• Czesio – szwagier Prokopa, zawsze przywozi mu bimber lub coś innego, nie mieszka z Edwardem i Lodzią
• Pułkownik Leon Jerzy Poznański – rodzina Talarów ukrywała go podczas okupacji (jako Żydowi groziła mu śmierć ze strony Niemców), na fali antysemityzmu w 1968 zostaje zmuszony do opuszczenia Polski i wyjeżdża do Frankfurtu w Niemczech Zachodnich
• Małgorzata Lejczer – pierwsza miłość Mietka, w odc. 14 wyjechała z tatą na Zachód, w odc. 16 wyszła za mąż, w odc. 17 zginęła – wystąpiła w 4 odcinkach
• Towarzysz Lejczer – ojciec Gosi, członek Komitetu Centralnego PZPR
• Jola – córka Ekstra-Mocnego
• Kasia – koleżanka Joli i Krzysia Talara, próbuje go uwieść, zostaje przyłapana przez Jolę w jej mieszkaniu na przyjęciu
• Aleksander Ekstra-Mocny – ojciec Joli, kierowca rajdowy, postać prawdopodobnie wzorowana na Andrzeju Jaroszewiczu „Czerwonym Księciu” – synu Piotra Jaroszewicza, premiera PRL w latach 1970-1980
• Dominika Nika Frej – malarka, kochanka Andrzeja Talara
• Nina Popowska – dziewczyna Mietka – wystąpiła w odc. 22, 24 i 25
• Adam Rygiel – fotograf, miłość Martyny Strojnowskiej
• Maestro J. Rene – mistrz tańca, uczył Danusię tańca – wystąpił w odc. 21
• Wiktor – ojciec Danusi, brat Jadźki. Dowódca Andrzeja Talara z AK.
• Jadźka – siostra Wiktora. Była narzeczona Andrzeja Talara.
• Zofia „Zoja” Furman – działaczka ZMP, później dyrektor zjednoczenia przemysłu motoryzacyjnego
• W serialu gościnnie wystąpili Mieczysław Fogg i Daniel Olbrychski – zagrali samych siebie

Produkcja

Kamienica przy ul. Kowelskiej 6

• Pomysł na powstanie serialu powstał odgórnie z kręgów władzy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL), która w związku z jubileuszem na przełomie 1947/1948 złożyła zamówienie u scenarzystów Jerzego Janickiego i Andrzeja Mularczyka na produkcję filmową ukazującą rzeczywistość powojennych początków kraju. Twórcy nie dopełnili w pełni wymagań zleceniodawców i postanowili ukazać w serialu głównie losy ludzi. Jerzy Janicki tak wyjaśnił genezę tytułu serialu:

Serial nazwaliśmy „Dom”, ponieważ w naszym zamierzeniu przez opowieść o kamienicy chcieliśmy opowiedzieć o Warszawie, a poprzez Warszawę o Polsce. Nasz dom stał się pryzmatem, przez który wszystko widać. Tytuł można więc uznać za symboliczny.

{{Cytat}} Brakujące pola: treść. Przestarzałe pola: 1 oraz 2.

• W pierwotnym zamierzeniu twórców dzieło miało liczyć 3-4 odcinki. Później przyjęto że serial miał obejmować 12 odcinków. Jedenaście z nich powstało w latach 1979-1981, po czym realizację przerwało wprowadzenie stanu wojennego. Dopiero po kilku latach zezwolono na dalsze prace realizacyjne. Odcinek numer 12 został wyprodukowany w 1986. Po kolejnych dziesięciu latach zrealizowano dalszy ciąg w postaci drugiej serii, opowiadającej o schyłku lat 60. do 1977. Finalne odcinki 21-25 powstawały wraz z problemami realizacyjnymi, wynikającymi m.in. z braku środków finansowych. Na przestrzeni lat realizację serialu utrudniał także fakt braku niektórych aktorów, gdyż kilku zmarło bądź wyjechało z kraju.
• Obaj scenarzyści konstruując treść filmu przyjęli własne wyobrażenie dla serialowego domu; w tym kontekście Jerzy Janicki opierał się na wspomnieniu o kamienicy przy ulicy Łyczakowskiej 84a na rogu ulicy Piotra i Pawła, należącej do jego dziadka od strony matki, Łukasiewicza. Serialowym domem jest fikcyjna kamienica przy ulicy Złotej 25. W odcinkach 1–12 odgrywa ją budynek przy ul. Pańskiej 85 w Warszawie. Następnie na potrzeby odcinków 13-25 zdjęcia kręcono z wykorzystaniem obiektów przy ulicy Marszałkowskiej 45 (wnętrza) i Kowelskiej 6 (plenery). W miejscu, gdzie faktycznie miałaby stać kamienica przy ul. Złotej 25, znajduje się Pałac Kultury i Nauki.
• Sceny zrujnowanej Warszawy w pierwszych odcinkach serialu były kręcone w mieście Most w Czechosłowacji, które zostało w latach 70 niemal w całości wyburzone w celu wykonania odkrywki węgla brunatnego.
• W odc. 5 i 6 Ewę Szymosiuk grała Joanna Pacuła, po wyjeździe aktorki do USA zastąpiła ją Halina Rowicka (od odc. 8.)
• Obóz junaków budujących trasę W-Z produkcyjnie powstał w Powsinie.
• W odc. 12 Tomasz Borkowy grał rolę Andrzeja Talara tylko w scenie powrotu pijanego Andrzeja z FSO, ze względu na wyjazd aktora do Wielkiej Brytanii w innych podstawiono dublera.
• Tadeusz Janczar jako dr Sergiusz Kazanowicz ze względu na postępującą chorobę dwubiegunową grał do odc. 13.
• Wacław Kowalski jako Ryszard Popiołek grał w serialu do odc. 12. Po jego emisji krążyły plotki jakoby aktor zmarł w trakcie kręcenia odcinka i dlatego (pierwotnie) odc. 12 kończył serial, co jest niemożliwe, gdyż aktor zmarł 27 października 1990, a serial był emitowany wcześniej, bo w 1987.
• W odc. 12 wystąpili epizodycznie twórcy serialu: Jerzy Janicki, Jan Łomnicki i Andrzej Mularczyk jako postacie na pogrzebie Ryszarda Popiołka. Ponadto Jan Łomnicki w tym odcinku zagrał osobę prowadzącą losowanie nagród rzeczowych PKO.
• W odc. 12 (w założeniu końcowym), dowiadujemy się, że lokatorzy kamienicy przy ul. Złotej 25, zmieniają adres zamieszkania przeprowadzając się w inne części Warszawy (m.in. Marymont), natomiast ukazane są sceny burzenia budynku ich kamienicy. W następnych seriach serialu nie ma do tego żadnego nawiązania. Zostało jedynie dokręcone specjalne przedłużenie odc. 12 (nie zawsze jest emitowane), w którym mieszkańcy dowiadują się, że „ich dom zostaje”, zaś w scenach końcowych z napisami pokazane są sceny odbudowy kamienicy.
• Wirgiliusz Gryń jako Stanisław Jasiński zmarł przed premierą odc. 12 w telewizji (wczesne sceny aktora zostały pokazane w filmie, natomiast w odc. 13 zostały zmontowane z Markiem Bukowskim – aktorem wcielającym się w postać Mietka Pocięgło, żeby zakończyć wątek Jasińskiego – po kłótni z Mietkiem Jasiński dostaje zawału i umiera).
• Na podstawie serialu powstały trzy tomy książki pod tym samym tytułem.

Odniesienia

Historyczne

• W odc. 7 umiera Józef Stalin (5 marca 1953 r.)
• W odc. 9, którego akcja rozgrywa się w 1956, pojawiają się odniesienia do dwóch wydarzeń rzeczywistych. Jest to informacja o śmierci Bolesława Bieruta (historycznie 12 marca 1956) oraz doniesienie o zwycięstwie Stanisława Królaka w Wyścigu Pokoju (faktycznie 15 maja 1956), który wygrał ten wyścig jako pierwszy Polak w historii. Jest też mowa o wydarzeniach Poznańskiego Czerwca 28 czerwca 1956 r. – w fabryce FSO i podczas rozmowy Stanisława Jasińskiego i Andrzeja Talara, jak wychodzą z zakładu
• Na przykładzie płk Poznańskiego w odc. 14 ukazane są czystki antysemickie określane jako Marzec 1968.
• W odc. 15 w telewizorze bohaterów ukazana jest interwencja członków Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, pod kryptonimem Operacja Dunaj.
• W odc. 16 Rajmund Wrotek jest świadkiem wydarzeń Grudnia 1970. Wydarzenia te dokumentuje w sporządzonym filmie.
• W odc. 23, którego akcja rozgrywa się w 1978, mieszkańcy kamienicy nie kryli radości z wyboru kard. Karola Wojtyły na papieża, zaś w telewizorze Talarów i Wrotków ukazano fragment ogłoszenia wyboru.

Kultura masowa

• Odniesienia do serialu Stawka większa niż życie:
  • W odc. 14 w domu Andrzeja i Ewy Talarów jest włączony telewizor, w którym jest emitowany serial Stawka większa niż życie (końcowe fragmenty również odc. nr 14 pt. „Edyta”).
  • W odc. 16 Henio Lermaszewski w odpowiedzi na pomysł ryzykownego planu przewozu za granicę Mieczysława Pocięgło, zwraca się do niego słowami: „Stawka większa niż życie. Ten serial już był. Nie ze mną te numery, Brunner.
  • W odc. 17 pt. „Komu gra ta orkiestra” i odc. 18 pt. „Trzecie kłamstwo” (1997) pojawia się we własnej osobie Stanisław Mikulski, odtwórca roli Hansa Klossa.
  • W odc. 19 „Jestem dla ciebie niedzielą” (1997) dozorca Edward Prokop wygrywa zakład z Kostkiem Bawolikiem i zabiera postawiony przez niego telewizor Rubin. Dźwigając go mówi do próbującego powstrzymać go Henia Lermaszewskiego: „Nie ze mną te numery, Brunner!”. Następnie nietrzeźwemu Prokopowi schodzącemu po schodach telewizor wypada z rąk i rozbija się. Nadbiega Lermaszewski i podsumowuje to słowami: „Stawka większa niż życie”.
  • W odc. 22 „Miłość to tylko obietnica” (2000) Adam Rygier przekomarzając się mówi w żartach do Martyny Stroynowskiej „Nie ze mną te numery, Brunner!”.
• W odc. 17 Mietek Pocięgło w taksówce dostrzega Gosię Lejczer. Gdy oczekuje pod MPT (chcąc dowiedzieć się od kierowcy taksówki dokąd ją zawiózł) przejeżdża obok niego taksówka marki Polski Fiat 125p o numerze rejestracyjnym 13-13-WW. Stanowi to nawiązanie do serialu Stanisława Barei Zmiennicy.
• W odc. 23 Henio Lermaszewski mówi: „Pani Lodziu, takie czasy, że podłość ludzka nie ma granic.” Jest to nawiązanie do filmu pt. Wyjście awaryjne z 1982, w którym główna bohaterka, Jadwiga Kolędowa często wypowiada zdanie „Podłość ludzka nie zna granic”.

Błędy realizacyjne i niekonsekwencje w fabule

• W odc. 1 nad kanałem, w którym „jest jeszcze dużo trupów” zamiast roju much uwijają się pszczoły.
• W odc. 3 jedna z bohaterek podróżuje z Warszawy do Tworek wagonem EN80-16s oznaczonym literami PKP. Tymczasem wagon ten w okresie, o którym opowiada film, należał do Elektrycznych Kolei Dojazdowych. EKD stały się własnością Polskich Kolei Państwowych dopiero w 1951.
• W odc. 5 jest rok 1948. Andrzej Talar wysiada na stacji w Otwocku z pociągu typu EW53, który był produkowany w latach 1954-1956.
• W odc. 8 Henio Lermaszewski wraca z doktorem Kazanowiczem (próba uśpienia psa). Gdy mija tramwaj, na chodniku widać zaparkowanego Fiata 125p. W odcinku są ukazane lata 50., a produkcja Fiata 125p rozpoczęła się w 1967.
• W odc. 11, kiedy Karol Lang wyprowadza się ze Złotej, ciężarówka za szybko odjeżdża spod kamienicy - pan Karol z całą pewnością nie zdążył do niej wsiąść. Kiedy Andrzej Talar wsiada do taksówki, w tle stoi autobus Sanos z lat 70.
• W odc. 12 Maria Talarowa wygrywa auto „Syrenkę”. Gdy Talarowie myją auto przed domem, widać model z drzwiami otwieranymi „pod wiatr”, podczas gdy Leszek rozbija model 105 (wersja z drzwiami otwieranymi „normalnie”, produkowana w latach 1972-1983).
• W odc. 13 w scenie interwencji podczas zamieszek studenckich Gienek Popiołek, kiedy uwalnia Mietka, jest porucznikiem MO (trzy gwiazdki), tymczasem w odc. 12 (scena, w której stary Popiołek odwiedza go na komendzie informując o planach małżeńskich z Marią Talarową) Gienek jest pełnoprawnym kapitanem (cztery gwiazdki). Przyczyny tej degradacji widz nigdy nie poznaje.
• W odc. 13 na trumnie Stanisława Jasińskiego widnieje jego wiek „62 lata”, podczas gdy w odc. 12 przechodzi na przymusową emeryturę, a jednym z argumentów było ukończenie przez niego 65 lat. W scenie rozmowy pomiędzy Barbarą Zbożną (z domu Lawina), jej matką oraz Łukaszem Zbożnym, w regale z książkami widoczne jest dwutomowe wydanie książki Normana Daviesa „Boże Igrzysko” z lat 90., która została napisana w 1979 r. (akcja odcinka toczy się w 1968 r.).
• W odc. 14 podczas rozmowy telefonicznej Andrzeja z Basią (akcja odcinka toczy się wiosną 1969 roku), na ekranie włączonego w ich mieszkaniu telewizora, widzimy fragmenty serialu telewizyjnego „Stawka większa niż życie” (odcinek „Edyta”), który miał premierę kinową dopiero latem 1969 roku, więc nie mógł być wcześniej wyświetlany w tv.
• W odc. 15 podczas transmisji telewizyjnej lądowania misji Apollo 11 na Księżycu spiker powtarza datę i czas pierwszego spaceru Neila Armstronga po powierzchni Księżyca – 20 lipca 1969 roku, godzina 3:56 czasu polskiego. W rzeczywistości lądowanie odbyło się 20 lipca, ale do samego spaceru doszło już po północy, więc poprawną datą byłby 21 lipca.
• W odc. 19 podczas otwarcia Ośrodka Badawczo - Rozwojowego, kiedy Ekstra-Mocny budzi Nike, w tle za oknami widać samochód FSO Wars, którego prototypy powstały w 1985 roku, akcja odcinka toczy się w pierwszej połowie lat 70.
• W odc. 20 w scenie na lotnisku odlatująca na leczenie do Sztokholmu Ewa wsiada na pokład Tu-134A należącego do PLL „Lot”. Jednakże pokazany chwilę później startujący samolot to również należący do PLL „Lot” Boeing 767. Ten model wszedł do powszechnej eksploatacji w 1982, do polskiego przewoźnika PLL „Lot” jego egzemplarze trafiły w 1989, natomiast akcja odcinka toczy się 1976.
• W odc. 22 („kocioł” w mieszkaniu Jasińskich) pod kamienicę podjeżdża milicyjny polonez, podczas gdy o wyprodukowaniu pierwszych egzemplarzy tego samochodu dowiadujemy się w odcinku następnym.
• W odc. 24 polonez należący do Andrzeja Talara to model z roku 1986 (MR'86), zwany popularnie „akwarium”. Jego charakterystyczną cechą są małe szyby w słupku C zamiast czarnych plastikowych wywietrzników, jakie powinno mieć auto z okresu, kiedy toczy się akcja odcinka.

Linki zewnętrzne

• Dom w bazie filmpolski.pl
• Dom w bazie Filmweb
• Zdjęcia z filmu Dom w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”