Didiusz Julianus: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne |
Gungir1983 (dyskusja | edycje) przebudowa artykułu w oparciu o źródło |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{dopracować|nierzetelne|ponieważ oparto na tylko jednym (internetowym) źródle)|styl|data=2018-02}} |
|||
{{Władca infobox |
{{Władca infobox |
||
|władca = Didiusz Julianus |
|władca = Didiusz Julianus |
||
|imiona = Marcus Didius |
|imiona = Marcus Didius Severus Iulianus |
||
|tytulatura = Imperator Caesar Marcus Didius |
|tytulatura = Imperator Caesar Marcus Didius Severus Iulianus Augustus |
||
|grafika = DidiusJulianus.jpg |
|grafika = DidiusJulianus.jpg |
||
|opis grafiki = |
|opis grafiki = |
||
| Linia 30: | Linia 29: | ||
|1. związek od = |
|1. związek od = |
||
|1. związek do = |
|1. związek do = |
||
|1. dzieci = |
|1. dzieci = [[Didia Klara]] |
||
|moneta = |
|moneta = Dupondius-Didius Julianus-RIC 0012.png |
||
|opis monety = |
|opis monety = |
||
|odznaczenia = |
|odznaczenia = |
||
|commons = Didius |
|commons = Category:Didius Iulianus |
||
|wikiźródła = |
|wikiźródła = |
||
|wikicytaty = |
|wikicytaty = |
||
}} |
}} |
||
'''Marcus Didius |
'''Marcus Didius Severus Iulianus''' (ur. [[30 stycznia]] [[133]] w [[Mediolan]]ie, zm. [[1 czerwca]] [[193]] w [[Rzym]]ie) – [[Cesarze rzymscy|cesarz rzymski]] w roku 193. |
||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Didiusz Julianus urodził się w rodzinie [[Ekwici|ekwickiej]], która wzbogaciła się na handlu ale nie poszedł w ślady swych przodków i wybrał karierę urzędniczą i wojskową. Był prawdopodobnie [[Galia|galijskiego]] pochodzenia, jego [[Romanizacja (starożytność)|zromanizowaną]] rodzinę łączyło też pokrewieństwo z matką cesarza [[Marek Aureliusz|Marka Aureliusza]] w której domu się wychowywał. Matka Didiusza do swych krewnych zaliczała także [[Julianus Salwiusz|Salwiusza Juliana]], słynnego prawnika z czasów cesarza [[Hadrian]]a. Żoną Didiusza Julianusa była [[Manlia Skantylla]], z którą miał córkę [[Didia Klara|Didię Klarę]]<ref name="AK">{{Cytuj książkę | nazwisko = Krawczuk | imię = Aleksander | autor link = Aleksander Krawczuk | tytuł = Poczet cesarzy rzymskich: kalendarium cesarstwa rzymskiego | wydawca = Wydawnictwo Iskry | miejsce = Warszawa | rok = 2006 | strony = 242-249 | isbn = 83-207-1748-5}}</ref>. |
|||
Didiusz dzięki poparciu matki Marka Aureliusza i jego samego, zawdzięczał pierwsze godności, urzędy oraz miejsce w [[Senat rzymski|senacie]]. Najpierw sprawował pewne funkcje u boku namiestników [[Africa Proconsularis|Afryki]] i [[Achaja (prowincja rzymska)|Grecji]]. Później dowodził XXII legionem nad [[Ren]]em i pokonał tam [[Germanie|germański]] lud [[Chattowie|Chattów]]. Następnie przez kilka lat zarządzał prowincją [[Gallia Belgica|Gallią Belgicą]], gdzie odparł najazd germańskich [[Chaukowie|Chauków]]. Dzięki tym sukcesom został w roku 175 [[Konsul rzymski|konsulem]]. Był namiestnikiem [[Dalmacja|Dalmacji]], gdzie pokonał plemiona górskie oraz [[Germania Inferior|Germanii Dolnej]]. Za rządów cesarza [[Kommodus]]a objął stanowisko [[Prefekt (starożytność)|prefekta]] funduszów alimentacyjnych w Rzymie – w tym czasie oskarżono go o udział w spisku przeciwko cesarzowi, który przychylnie potraktował Didiusza i uznał go za niewinnego, skazując na śmierć żołnierza [[Flota rzymska|floty rzymskiej]] który był oskarżycielem. W związku z tym Didiusz osiadł na krótki czas w Mediolanie, by potem zostać namiestnikiem [[Pont]]u i [[Bitynia|Bitynii]] w [[Azja Mniejsza|Azji Mniejszej]], a następnie Afryki<ref name="AK" />. |
|||
| ⚫ | Pod koniec |
||
| ⚫ | Pod koniec 192 zginął cesarz Kommodus, a w marcu 193 [[pretorianie]] zabili jego następcę [[Pertynaks]]a. Według historyka [[Kasjusz Dion|Kasjusza Diona]], Didiusz dowiedział się o tym na uczcie. Podpity senator postanowił sam sięgnąć po cesarską purpurę. Udał się w tym celu do koszar pretorianów, licząc na ich poparcie w zamian za obietnicę wysokiego [[stipendium]]. W koszarach przelicytował prefekta Rzymu [[Flawiusz Sulpicjan|Flawiusza Sulpicjana]], oferując każdemu żołnierzowi gwardii 25 tysięcy [[sesterc]]ji. Dnia 28 marca 193 złożono mu przysięgę na wierność, a on zobowiązał się przywrócić obalone posągi Kommodusa i nie prześladować Flawiusza Sulpicjana co też uczynił. Senat przyjął uchwałę i uznał Didiusza Julianusa za cesarza z woli wojska, senatu, ludu ale nowy cesarz nie cieszył się poparciem ludu i senatu<ref name="AK" />. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Na początku kwietnia przeciwko Didiuszowi wystąpili i obwołali się cesarzami namiestnicy [[Panonia|Panonii]] – [[Septymiusz Sewer]], [[Brytania|Brytanii]] – [[Klodiusz Albinus]] i [[Syria (prowincja rzymska)|Syrii]] – [[Pescenniusz Niger]], mianowani przez swoich żołnierzy. Najenergiczniej postępował Septymiusz Sewer, którego legiony naddunajskie znajdowały się najbliżej [[Italia (kraina historyczna)|Italii]]. Sewer ruszył na czele swoich legionów na Rzym; po drodze wiele miast otwierało przed nim swoje bramy, a mieszkańcy wiwatowali na jego cześć z gałązkami [[Wawrzyn szlachetny|wawrzynu]] w dłoniach<ref name="AK" />. |
||
Cesarz Didiusz Julianus ogłosił Sewera wrogiem publicznym, wysłał oficera-zabójcę z zadaniem zabicia rywala, stosował magię i wydał rozkaz fortyfikowania Rzymu. Pretorianie przeszli jednak na stronę Sewera, kiedy ten obiecał, że nie spotka ich nic złego, jeśli wydadzą zabójców cesarza Pertynaksa. Septymiusz Sewer zdobył Rzym, a Didiusz Julianus został zamordowany przez pretorianów w pałacu 1 czerwca 193. Kasjusz Dion podaje, że Didiusz umierając rzekł: „I co ja zrobiłem tak strasznego?”<ref name="AK" />. |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
* |
* {{Cytuj stronę | url = http://www.roman-emperors.org/didjul.htm | tytuł = Didius Julianus (193 A.D.) | nazwisko = | imię = | autor = | autor link = | data = | rok = | miesiąc = | praca = | opublikowany = De Imperatoribus Romanis | oznaczenie = | strony = | język = en | archiwum = | zarchiwizowano = | id = | cytat = | data dostępu = 2020-11-21}} |
||
{{Cesarze rzymscy}} |
{{Cesarze rzymscy}} |
||
| Linia 55: | Linia 61: | ||
[[Kategoria:Cesarze rzymscy]] |
[[Kategoria:Cesarze rzymscy]] |
||
[[Kategoria:Konsulowie Cesarstwa Rzymskiego]] |
|||
[[Kategoria:Rzymscy namiestnicy Afryki]] |
[[Kategoria:Rzymscy namiestnicy Afryki]] |
||
[[Kategoria:Rzymscy namiestnicy Bitynii]] |
|||
[[Kategoria:Rzymscy namiestnicy Dalmacji]] |
[[Kategoria:Rzymscy namiestnicy Dalmacji]] |
||
[[Kategoria:Rzymscy namiestnicy Galii]] |
|||
| ⚫ | |||
[[Kategoria:Zamordowani monarchowie]] |
|||
[[Kategoria:Urodzeni w 133]] |
[[Kategoria:Urodzeni w 133]] |
||
[[Kategoria:Uzurpatorzy]] |
|||
[[Kategoria:Zmarli w 193]] |
[[Kategoria:Zmarli w 193]] |
||
| ⚫ | |||
Wersja z 19:57, 21 lis 2020
| |
| Cesarz rzymski | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci |
zabójstwo |
| Miejsce spoczynku |
przy Via Labicana |
| Żona | |
| Dzieci | |
| Moneta | |
| |
Marcus Didius Severus Iulianus (ur. 30 stycznia 133 w Mediolanie, zm. 1 czerwca 193 w Rzymie) – cesarz rzymski w roku 193.
Życiorys
Didiusz Julianus urodził się w rodzinie ekwickiej, która wzbogaciła się na handlu ale nie poszedł w ślady swych przodków i wybrał karierę urzędniczą i wojskową. Był prawdopodobnie galijskiego pochodzenia, jego zromanizowaną rodzinę łączyło też pokrewieństwo z matką cesarza Marka Aureliusza w której domu się wychowywał. Matka Didiusza do swych krewnych zaliczała także Salwiusza Juliana, słynnego prawnika z czasów cesarza Hadriana. Żoną Didiusza Julianusa była Manlia Skantylla, z którą miał córkę Didię Klarę[1].
Didiusz dzięki poparciu matki Marka Aureliusza i jego samego, zawdzięczał pierwsze godności, urzędy oraz miejsce w senacie. Najpierw sprawował pewne funkcje u boku namiestników Afryki i Grecji. Później dowodził XXII legionem nad Renem i pokonał tam germański lud Chattów. Następnie przez kilka lat zarządzał prowincją Gallią Belgicą, gdzie odparł najazd germańskich Chauków. Dzięki tym sukcesom został w roku 175 konsulem. Był namiestnikiem Dalmacji, gdzie pokonał plemiona górskie oraz Germanii Dolnej. Za rządów cesarza Kommodusa objął stanowisko prefekta funduszów alimentacyjnych w Rzymie – w tym czasie oskarżono go o udział w spisku przeciwko cesarzowi, który przychylnie potraktował Didiusza i uznał go za niewinnego, skazując na śmierć żołnierza floty rzymskiej który był oskarżycielem. W związku z tym Didiusz osiadł na krótki czas w Mediolanie, by potem zostać namiestnikiem Pontu i Bitynii w Azji Mniejszej, a następnie Afryki[1].
Pod koniec 192 zginął cesarz Kommodus, a w marcu 193 pretorianie zabili jego następcę Pertynaksa. Według historyka Kasjusza Diona, Didiusz dowiedział się o tym na uczcie. Podpity senator postanowił sam sięgnąć po cesarską purpurę. Udał się w tym celu do koszar pretorianów, licząc na ich poparcie w zamian za obietnicę wysokiego stipendium. W koszarach przelicytował prefekta Rzymu Flawiusza Sulpicjana, oferując każdemu żołnierzowi gwardii 25 tysięcy sestercji. Dnia 28 marca 193 złożono mu przysięgę na wierność, a on zobowiązał się przywrócić obalone posągi Kommodusa i nie prześladować Flawiusza Sulpicjana co też uczynił. Senat przyjął uchwałę i uznał Didiusza Julianusa za cesarza z woli wojska, senatu, ludu ale nowy cesarz nie cieszył się poparciem ludu i senatu[1].
Na początku kwietnia przeciwko Didiuszowi wystąpili i obwołali się cesarzami namiestnicy Panonii – Septymiusz Sewer, Brytanii – Klodiusz Albinus i Syrii – Pescenniusz Niger, mianowani przez swoich żołnierzy. Najenergiczniej postępował Septymiusz Sewer, którego legiony naddunajskie znajdowały się najbliżej Italii. Sewer ruszył na czele swoich legionów na Rzym; po drodze wiele miast otwierało przed nim swoje bramy, a mieszkańcy wiwatowali na jego cześć z gałązkami wawrzynu w dłoniach[1].
Cesarz Didiusz Julianus ogłosił Sewera wrogiem publicznym, wysłał oficera-zabójcę z zadaniem zabicia rywala, stosował magię i wydał rozkaz fortyfikowania Rzymu. Pretorianie przeszli jednak na stronę Sewera, kiedy ten obiecał, że nie spotka ich nic złego, jeśli wydadzą zabójców cesarza Pertynaksa. Septymiusz Sewer zdobył Rzym, a Didiusz Julianus został zamordowany przez pretorianów w pałacu 1 czerwca 193. Kasjusz Dion podaje, że Didiusz umierając rzekł: „I co ja zrobiłem tak strasznego?”[1].
Przypisy
- ↑ a b c d e Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich: kalendarium cesarstwa rzymskiego. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2006, s. 242-249. ISBN 83-207-1748-5.
Linki zewnętrzne
- Didius Julianus (193 A.D.). De Imperatoribus Romanis. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).