William Tilden
 Bill Tilden (1921) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
10 lutego 1893 |
| Data i miejsce śmierci |
5 czerwca 1953 |
| Wzrost |
188 cm |
| Gra |
praworęczna, jednoręczny backhand |
| Gra pojedyncza | |
| Roland Garros |
F (1927, 1930) |
| Wimbledon |
W (1920, 1921, 1930) |
| US Open |
W (1920–1925, 1929) |
| Gra podwójna | |
| Wimbledon |
W (1927) |
| US Open |
W (1918, 1921–1923, 1927) |
William Tatem Tilden II, „Mister Tennis”, „Wielki Bill”[1] (ur. 10 lutego 1893 w Filadelfii, zm. 5 czerwca 1953 w Los Angeles) – amerykański tenisista, zwycięzca 10 turniejów wielkoszlemowych, siedmiokrotny zdobywca Pucharu Davisa, uważany za jednego z najwybitniejszych zawodników i strategów meczowych w historii tenisa.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Tilden dominował w tenisie męskim w latach 20. XX wieku, przyczyniając się do popularyzacji tego sportu. Dysponował potężnym pierwszym serwisem, skutecznym rotowanym drugim serwisem, mocnymi uderzeniami z głębi kortu, ale również zagraniami taktycznymi – lobem, skrótem, bekhendem slajsowanym czy forhendem czopowanym[1]. Prawdopodobnie właśnie wkład Tildena do taktyki ma największe znaczenie – przez lata analizował rozmaite zagrania, by móc przewidzieć zachowanie przeciwnika i lot piłki, uważnie obserwował grę rywali (efektem tych badań stała się książka The Art of Lawn Tennis)[1]. Dzięki temu zyskał opinię „największego stratega meczowego w historii tenisa”, łączącego grę z głębi z kortu z atakami wolejowymi przy siatce[1].
Pochodził z zamożnej rodziny. Przez lata regularnie startował w turniejach, ale większych sukcesów nie odnosił. Jego największymi osiągnięciami były zwycięstwa w międzynarodowych mistrzostwach USA (obecne US Open) w grze mieszanej, w parze z Mary K. Browne, w 1913 i 1914 roku. W 1918 i 1919 roku dochodził do finału mistrzostw USA, ale przegrywał kolejno z Lindleyem Murrayem i Billem Johnstonem. W 1920 roku w kolejnym finale mistrzostw USA zrewanżował się Johnstonowi (nie przegrał później z tym rywalem żadnego meczu). W tym samym roku został pierwszym Amerykaninem, który wygrał Wimbledon, pokonując w finale Australijczyka Geralda Pattersona[1].
Lata 1920–1925 były okresem dominacji Tildena. Znajdował się na czele list światowych (w pierwszej dziesiątce na świecie był nieprzerwanie w latach 1919–1930), a także rankingu amerykańskiego. Regularnie wygrywał mistrzostwa USA (1920–1925), w Wimbledonie obronił tytuł w 1921 roku, natomiast później – z różnych przyczyn – w tym turnieju nie startował[1]. Wraz z zespołem narodowym w Pucharze Davisa regularnie występował w latach 1920–1930, zdobywając siedem razy z rzędu trofeum (1920–1926); pokonywał czołowych graczy świata z Japonii, Francji i reprezentacji Australazji[1].
Przełamanie dominacji Tildena nastąpiło w 1927 roku. W rywalizacji o Puchar Davisa poniósł porażkę z Reném Lacostem, co przy słabszej dyspozycji Johnstona (dwie porażki) sprawiło, że trofeum zdobyli francuscy „Czterej Muszkieterowie Tenisa”[1]. W tym samym roku Tilden uległ w finale mistrzostw Francji (obecnie French Open) również Lacoste’owi. Porażkę poniósł w półfinale Wimbledonu z 1927 roku. Prowadził z Henrim Cochetem 6:2, 6:4, 5:1, by ulec w pięciu setach[1]. Porażka z Cochetem zakończyła dominację Amerykanina na światowych kortach, chociaż zdołał jeszcze raz wygrać mistrzostwa USA (1929), Wimbledon (1930)[1]. Łącznie wygrał 138 turniejów (dodatkowo 28 razy przegrywał w finałach).
Mimo zaawansowanego jak na sportowca wieku Tilden nie zakończył kariery. W 1931 roku porzucił status amatora[1] i dołączył do zebranej przez Charlesa C. Pyle’a grupy zawodników występujących zawodowo (tzw. „cyrk Tildena”), do której należeli także Suzanne Lenglen, Henri Cochet, Ellsworth Vines, Don Budge czy Fred Perry; wykluczyło go to z rywalizacji w turniejach wielkoszlemowych i Pucharze Davisa[2]. Rywalizował początkowo z Vincentem Richardsem, Niemcami Hansem Nussleinem i Romanem Najuchem oraz Czechem Karelem Kozeluhem. Tilden uczestniczył w rywalizacji zawodowców do końca życia, jeszcze w 1945 roku – w wieku 52 lat – był równym rywalem młodszego o ćwierć wieku Bobby’ego Riggsa (także mistrza Wimbledonu). Wygrał m.in. mistrzostwa zawodowe USA w 1931 i 1935 roku, mistrzostwa zawodowe Francji w latach 1933 i 1934, przegrywał w finałach zawodowych mistrzostw Anglii w latach 1935–1938.
Schyłek życia przyniósł Tildenowi liczne niepowodzenia. Zarobione na tenisie pieniądze tracił w nieudanych przedsięwzięciach teatralnych, w których, mając ambicje aktorskie, obsadzał sam siebie w głównych rolach. W 1947 i 1949 roku spędził po kilka miesięcy w więzieniu, oskarżony o niemoralny tryb życia (był homoseksualistą). Zmarł nagle na atak serca, w pokoju hotelowym, będąc w drodze na kolejny występ na korcie (zawodowe mistrzostwa USA w Cleveland).
Wielu ekspertów tenisowych stawia Tildena na pierwszym miejscu na liście największych w historii (m.in. Allison Danzig, Harry Hopman, Lance Tingay)[1]. Jego znaczenie jest porównywane z rolą, jaką odegrała w tenisie kobiecym Susanne Lenglen, a w innych dyscyplinach m.in. bokser Jack Dempsey[1]. W 1959 roku nazwisko Tildena zostało wpisane do Międzynarodowej Tenisowej Galerii Sławy.
Był różnie postrzegany przez współczesnych. Niektórych raziło jego perfekcjonistyczne, krytyczne podejście do obsługi technicznej, np. chłopców do podawania piłek; naraził się na krytykę także działaniami na rzecz wprowadzenia zawodowstwa w tenisie (chodziło przede wszystkim o nagrody pieniężne). Z drugiej strony cieszył się uznaniem za sportową postawę na korcie – potrafił przyznać punkt rywalowi przy pomyłkach sędziowskich czy pochwalić przeciwnika za dobre zagranie; w odróżnieniu od mistrzyń tenisa kobiecego – Suzanne Lenglen czy Helen Wills – potrafił pogodzić się z porażką, z godnością i uznaniem chwaląc grę swoich pogromców.
Finały w turniejach wielkoszlemowych[edytuj | edytuj kod]
Gra pojedyncza (10–5)[edytuj | edytuj kod]
| Końcowy wynik | Nr | Data | Turniej | Nawierzchnia | Przeciwnik | Wynik finału |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Finalista | 1. | 1918 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta |  Robert Lindley Murray
|
3:6, 1:6, 5:7 |
| Finalista | 2. | 1919 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | Bill Johnston
|
4:6, 4:6, 3:6 |
| Zwycięzca | 1. | 1920 | Wimbledon, Londyn | Trawiasta |  Gerald Patterson
|
2:6, 6:2, 6:3, 6:4 |
| Zwycięzca | 2. | 1920 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | Bill Johnston
|
6:1, 1:6, 7:5, 5:7, 6:3 |
| Zwycięzca | 3. | 1921 | Wimbledon, Londyn | Trawiasta |  Brian Norton
|
4:6, 2:6, 6:1, 6:0, 7:5 |
| Zwycięzca | 4. | 1921 | U.S. National Championships, Filadelfia | Trawiasta | Wallace F. Johnson
|
6:1, 6:3, 6:1 |
| Zwycięzca | 5. | 1922 | U.S. National Championships, Filadelfia | Trawiasta | Bill Johnston
|
4:6, 3:6, 6:2, 6:3, 6:4 |
| Zwycięzca | 6. | 1923 | U.S. National Championships, Filadelfia | Trawiasta | Bill Johnston
|
6:4, 6:1, 6:4 |
| Zwycięzca | 7. | 1924 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | Bill Johnston
|
6:1, 9:7, 6:2 |
| Zwycięzca | 8. | 1925 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | Bill Johnston
|
4:6, 11:9, 6:3, 4:6, 6:3 |
| Finalista | 3. | 1927 | French Championships, Paryż | Ceglana |  René Lacoste
|
4:6, 6:4, 7:5, 3:6, 9:11 |
| Finalista | 4. | 1927 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | René Lacoste
|
9:11, 3:6, 9:11 |
| Zwycięzca | 9. | 1929 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | Francis Hunter
|
3:6, 6:3, 4:6, 6:2, 6:4 |
| Finalista | 5. | 1930 | French Championships, Paryż | Ceglana | Henri Cochet
|
3:6, 7:9, 4:6 |
| Zwycięzca | 10. | 1930 | Wimbledon, Londyn | Trawiasta | Wilmer Allison
|
6:3, 9:7, 6:4 |
Gra podwójna (6–2)[edytuj | edytuj kod]
| Końcowy wynik | Nr | Data | Turniej | Nawierzchnia | Partner | Przeciwnicy | Wynik finału |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zwycięzca | 1. | 1918 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | Vincent Richards
|
Fred Alexander Beals Wright
|
6:3, 6:4, 3:6, 2:6, 6:2 |
| Finalista | 1. | 1919 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | Vincent Richards
|
Norman Brookes Gerald Patterson
|
6:8, 3:6, 6:4, 6:4, 2:6 |
| Zwycięzca | 2. | 1921 | U.S. National Championships, Filadelfia | Trawiasta | Vincent Richards
|
Richard N. Williams Watson Washburn
|
13:11, 12:10, 6:1 |
| Zwycięzca | 3. | 1922 | U.S. National Championships, Filadelfia | Trawiasta | Vincent Richards
|
Gerald Patterson Pat O’Hara Wood
|
4:6, 6:1, 6:3, 6:4 |
| Zwycięzca | 4. | 1923 | U.S. National Championships, Filadelfia | Trawiasta |  Brian Norton
|
Richard N. Williams Watson Washburn
|
3:6, 6:2, 6:3, 5:7, 6:2 |
| Finalista | 2. | 1926 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | Alfred Chapin
|
Vincent Richards Richard N. Williams
|
4:6, 8:6, 9:11, 3:6 |
| Zwycięzca | 5. | 1927 | Wimbledon, Londyn | Trawiasta | Francis Hunter
|
Jacques Brugnon Henri Cochet
|
1:6, 4:6, 8:6, 6:3, 6:4 |
| Zwycięzca | 6. | 1927 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | Francis Hunter
|
Bill Johnston Richard N. Williams
|
10:8, 6:3, 6:3 |
Gra mieszana (5–5)[edytuj | edytuj kod]
| Końcowy wynik | Nr | Data | Turniej | Nawierzchnia | Partnerka | Przeciwnicy | Wynik finału |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zwycięzca | 1. | 1913 | U.S. National Championships, Newport | Trawiasta | Mary Kendall Browne
|
Dorothy Green S. Rogers
|
7:5, 7:5 |
| Zwycięzca | 2. | 1914 | U.S. National Championships, Newport | Trawiasta | Mary Kendall Browne
|
Margaret Myers J. R. Rowland
|
6:1, 6:4 |
| Finalista | 1. | 1916 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | Florence Ballin
|
Eleonora Sears Willis Davis
|
4:6, 5:7 |
| Finalista | 2. | 1917 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | Florence Ballin
|
 Molla Bjurstedt Irving Wright
|
12:10, 1:6, 3:6 |
| Finalista | 3. | 1919 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | Florence Ballin
|
Marion Zinderstein Vincent Richards
|
6:2, 9:11, 2:6 |
| Finalista | 4. | 1921 | U.S. National Championships, Filadelfia | Trawiasta | Molla Mallory
|
Mary Kendall Browne Bill Johnston
|
6:3, 4:6, 3:6 |
| Zwycięzca | 3. | 1922 | U.S. National Championships, Filadelfia | Trawiasta | Molla Mallory
|
Helen Wills Moody Howard Kinsey
|
6:4, 6:3 |
| Zwycięzca | 4. | 1923 | U.S. National Championships, Filadelfia | Trawiasta | Molla Mallory
|
Kathleen McKane Godfree John Hawkes
|
6:3, 2:6, 10:8 |
| Finalista | 5. | 1924 | U.S. National Championships, Nowy Jork | Trawiasta | Molla Mallory
|
Helen Wills Moody Vincent Richards
|
8:6, 5:7, 0:6 |
| Zwycięzca | 5. | 1930 | French Championships, Paryż | Ceglana |  Cilly Aussem
|
Eileen Bennett Henri Cochet
|
6:4, 6:4 |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Profil na stronie ATP [online], Association of Tennis Professionals [dostęp 2013-08-20] (ang.).
- Profil na stronie ITF [online], International Tennis Federation [dostęp 2013-08-20] (ang.).
- Profil na stronie Pucharu Davisa [online], Davis Cup [dostęp 2013-08-20] (ang.).
- Zbigniew Dutkowski, T – jak tenis, Jan Lis (red.), wyd. I, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1979.
- Profil na stronie International Tennis Hall of Fame