Bitwa pod Mulczycami
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
20 lipca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Mulczycami[a] | ||
| Przyczyna |
ofensywa Frontu Płd.-Zach. | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[2]
.png)
Bitwa pod Mulczycami – walki polskiej 7 Dywizji Piechoty płk. Karola Schuberta i ukraińskiej 6 Siczowej Dywizji Strzelców płk. Marka Bezruczki z sowiecką 7 Dywizją Strzelców w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Sytuacja ogólna[edytuj | edytuj kod]
26 maja na Ukrainie wojska sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego przeszły do ofensywy, a już 5 czerwca trzy dywizje sowieckiej 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego przełamały trwale polski front pod Samhorodkiem na odcinku obrony grupy gen. Jana Sawickiego [4][5]. 10 czerwca odwrót spod Kijowa w kierunku na Korosteń rozpoczęła polska 3 Armia gen. Edwarda Rydza-Śmigłego[6], 16 czerwca dotarła do Uszy[7], a 22 czerwca większość sił posiadała już na Uborci[8]. W ostatnich dniach czerwca poszczególne związki operacyjne Frontu Ukraińskiego, dowodzonego już przez gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, ugrupowane były w następujący sposób: Armia Ukraińska gen. Omelianowicza-Pawlenki skupiona była nad Dniestrem, w kierunku granicy z Rumunią, 6 Armia gen. Wacława Iwaszkiewicza-Rudoszańskiego zajmowała odcinek frontu Dniestr–Chmielnik–Lubar, nowo sformowana 2 Armia gen. Kazimierza Raszewskiego znajdowała się na linii rzek Słucz i Horyń, a 3 Armia gen. Edwarda Rydza-Śmigłego rozlokowana była nad Uborcią[9][10].
27 czerwca 1 Armia Konna przełamała polską obronę na Słuczy na południe od Zwiahla, na odcinku bronionym przez I Brygadę Piechoty (rez.). Kawaleria Budionnego wdarła się w lukę między lewym skrzydłem 6 Armii, a grupą gen. Leona Berbeckiego z 2 Armii[11]. 28 czerwca padł Korzec, a 3 Dywizja Piechoty Legionów wycofała się za Horyń[12][13]. 29 czerwca dowództwo polskiego Frontu Ukraińskiego przygotowało plan uderzenia na sowiecką 1 Armię Konną. Uderzyć miały jednocześnie 1. i 3 Dywizja Piechoty Legionów oraz 6 Dywizja Piechoty[12]. Szczególne zadanie otrzymała 18 Dywizja Piechoty gen. Franciszka Krajowskiego. Miała ona doścignąć jazdę Budionnego i związać ją walką[14]. Polski plan pobicia 1 Armii Konnej pod Korcem nie powiódł się i 2 lipca strona polska zaniechała działań ofensywnych w tym rejonie[12]. 3 lipca 1 Armia Konna sforsowała Horyń i rozpoczęła się kilkudniowa bitwa pod Równem zakończona porażką 2 Armii gen. Kazimierza Raszewskiego. Nie zdołano rozbić 1 Armii Konnej ani zadać takich strat, które wyraźnie obniżyłyby jej wartość bojową[15][16].
9 lipca Naczelne Dowództwo WP wydało dyrektywę operacyjną do kontrofensywy. Wyznaczała ona rubież ostatecznego odwrotu wojsk walczących na Ukrainie. Wojska Frontu Południowo-Wschodniego miały przyjąć następujące ugrupowanie: 2 Armia miała zająć rejon Łuck–Rożyszcze, 3 Armia rejon Kołki–Rafałówka. 6 Armia miała osłaniać linię Zbrucza, a siły główne utrzymywać w rejonie Brody–Zbaraż[17]. Na tej podstawie, 10 lipca dowódca Frontu Ukraińskiego, gen. Edward Rydz-Śmigły, wydał wojskom 2 Armii gen. Raszewskiego i 3 Armii gen. Zygmunta Zielińskiego rozkaz odwrotu za Styr[18].
Walki pod Mulczycami[edytuj | edytuj kod]
Wykonując rozkaz dowódcy 3 Armii, 7 Dywizja Piechoty obsadziła pozycje obronne na południe od Mulczyc. Od Sopaczewa na Nowosiółek linii Styru broniła sojusznicza 6 Dywizja Strzelców płk. Bezruczki[1]. Nocą z 19 na 20 lipca oddziały sowieckiej 7 Dywizji Strzelców znalazły lukę w ugrupowaniu ukraińskiej dywizji i zmusiły ją do pospiesznego odwrotu znad Styru. W rejonie Bielska Wola – Mulczyce front polski został przerwany[19].
Celem likwidacji włamania, płk Karol Schubert sformował grupę uderzeniową pod dowództwem mjr. Ryszarda Waniczaka. W jej skład weszły: 6 kompania 26 pułku piechoty, kompania 25 pułku piechoty, kompania 11 pułku piechoty i dywizjon 2 pułku strzelców konnych. 20 lipca grupa przeszła do działania; zaatakowała lewe skrzydło oddziałów sowieckich i w walce dotarła wieczorem Mulczyc. Tu jej natarcie załamało się. 21 lipca w rejon walk przybył odwodowy 23 pułk piechoty. Dowódca 23 pp, płk Bożesław Wolski, objął dowództwo nad całością walczących sił i jeszcze tego samego dnia odbito Bielską Wolę, a kolejnego dnia Mulczyce[1]. Sowieci kontratakowali. Przełamali obronę 2 kompanii 23 pp, potęgując uderzenie dwoma kolumnami, zmusili III batalion do opuszczenia Mulczyc, a kolumną południową zaatakowali Bielską Wolę, miejsce postoju dowództwa pułku, artylerii i taborów. Działania na kierunku południowym podjął II/23 pułku piechoty. Uderzył on na Sowietów i odzyskał stanowiska nad rzeką[19]. 23 lipca oddziały polskie i ukraińskie wyparły w całości 7 Dywizję Strzelców za Styr, ale wobec ogólnej sytuacji 27 lipca Polacy opuścili linię Styru i rozpoczęli odwrót na Kowel[20].
Bilans walk[edytuj | edytuj kod]
W walkach pod Mulczycami Polacy odnieśli zwycięstwo taktyczne i obronili linię Styru. Straty to 149 poległych i rannych[20].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 272.
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Laskowski (red.) 1932 ↓, s. 42.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 231.
- ↑ Biernacki 1924 ↓, s. 66.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 172.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 146.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 195.
- ↑ Wyszczelski 2008 ↓, s. 283.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 46.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 182.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 201.
- ↑ Laskowski (red.) 1937 ↓, s. 279.
- ↑ Wyszczelski 2008 ↓, s. 172.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 358.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 201.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 203.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 244.
- ↑ a b Witkowski 1928 ↓, s. 14.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 273.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mieczysław Biernacki: Działania Armji Konnej Budiennego w kampanji polsko-rosyjskiej 1920 r. 26 V-20 VI 1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1924.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. II. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1932.
- Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. VII. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1937.
- Włodzimierz Nowak: Samhorodek – Komarów 1920. Walki jazdy polskiej z konnicą Budionnego, maj – wrzesień 1920. Warszawa: Bellona SA, 2010. ISBN 978-83-11-11897-3.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Kazimierz Raszewski: Wspomnienia z własnych przeżyć do końca roku 1920. Poznań: Księgarnia Wysyłkowa i Wydawnicza Józef Liczbiński, 1938.
- Stefan Witkowski: Zarys historji wojennej 23-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.
- Lech Wyszczelski: Kijów 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2008. ISBN 978-83-11-11431-9.