Roman Odzierzyński

Roman Władysław Odzierzyński

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	28 lutego 1892 Lwów, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	9 lipca 1975 Londyn, Wielka Brytania
Przebieg służby
Lata służby	1910-1945
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Stanowiska	d-ca: 17 Brygady Artylerii i 17 dac, 6 pac, 21 pap, komendant Szkoły Strzelania Artylerii, d-ca 11. Grupy Artylerii, d-ca artylerii: 4. Dywizji Piechoty, 4. Brygady Strzelców, II Korpusu Polskiego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-ukraińska, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa
Odznaczenia

Roman Odzierzyński

Data i miejsce urodzenia	28 lutego 1892 Lwów, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	9 lipca 1975 Londyn
Członek Rady Trzech
Okres	od 1966 do 15 października 1968
Poprzednik	Tadeusz Bór-Komorowski
Następca	Stanisław Mglej
Przewodniczący Egzekutywy Zjednoczenia Narodowego
Okres	od 1954 do 1955
Następca	Adam Ciołkosz (zastępca)
Premier Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie
Okres	od 25 września 1950 do 8 grudnia 1953
Poprzednik	Tadeusz Tomaszewski
Następca	Jerzy Hryniewski

Roman Władysław Odzierzyński (ur. 28 lutego 1892 we Lwowie, zm. 9 lipca 1975 w Londynie) – generał brygady Polskich Sił Zbrojnych, Prezes Rady Ministrów na Uchodźstwie w latach 1950–1954.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 28 lutego 1892 we Lwowie, syn Antoniego i Leopoldyny z Obermannów. Absolwent gimnazjum oraz Wydziału Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Franciszka Józefa we Lwowie. W uczelni tej, po zmianie patrona na króla Jana Kazimierza, uzyskał w 1919 stopień naukowy doktora praw.

Wcielony 1 października 1910 do armii austro-węgierskiej, ukończył Oficerską Szkołę Artylerii dla jednorocznych ochotników. 2 sierpnia 1914 został powołany do 11 pułku haubic polowych. Całą wojnę przebył, pełniąc funkcje oficera ogniowego i dowódcy baterii w 11 oraz 111 pułku haubic polowych. W listopadzie 1914 mianowany podporucznikiem, a dwa lata później porucznikiem.

Od 1 listopada 1918 w Wojsku Polskim. Dowodził baterią w obronie Lwowa. Formalnie został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austriacko-węgierskiej 20 maja 1919 roku z zatwierdzeniem posiadanego stopnia porucznika ze starszeństwem z dniem 1 sierpnia 1916 roku, z zaliczeniem do I Rezerwy armii, z jednoczesnym powołaniem do czynnej służby na czas wojny aż do demobilizacji. Mianowany kapitanem 8 stycznia 1919.

Dwudziestolecie międzywojenne

Podczas wojny polsko-bolszewickiej dowodził dywizjonem w 3 pułku artylerii polowej, Szkołą Podoficerską nr 5, dywizjonem w 17 i 14 pułku artylerii polowej oraz 17 dywizjonem artylerii ciężkiej. 1 lipca 1923 mianowany podpułkownikiem. W latach 1921–1928 pełnił kolejno funkcje dowódcy 17 Brygady Artylerii i 17 dac, zastępcy dowódcy 7 pułku artylerii ciężkiej, komendanta poligonu artyleryjskiego, dowódcy dywizjonu w 12 i 5 pap, a następnie zastępcy dowódcy 5 pap i 6 pac oraz dowódcy 6 pac. 21 marca 1928 objął dowodzenie 21 pap. 24 grudnia 1929 został mianowany pułkownikiem ze starszeństwem z 1 dniem stycznia 1930. 19 czerwca 1933 został komendantem Szkoły Strzelania Artylerii w Toruniu. 14 listopada 1935 objął dowodzenie 11 Grupą Artylerii, przemianowaną w maju 1938 na Grupę Artylerii Przeciwlotniczej.

II wojna światowa

Od 14 listopada 1938 pełnił funkcję komendanta Centrum Wyszkolenia Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej w Trauguttowie. Na tym stanowisku została go wojna. 20 września 1939 z resztkami Centrum przekroczył granicę Rumunii. W styczniu 1940 przedostał się do Francji, gdzie objął dowodzenie artylerią 4 Dywizji Piechoty, a po zlikwidowaniu etatu dowódcy artylerii dywizji mianowany dowódcą 4 pułku artylerii lekkiej.

Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii był (od sierpnia 1940) dowódcą artylerii 4 Brygady Kadrowej Strzelców. Stamtąd, wraz z grupą 200 oficerów i podchorążych, został przewieziony do Iraku. We wrześniu 1942 objął dowodzenie Zgrupowaniem Artylerii Armii Polskiej na Wschodzie. 1 stycznia 1943 awansowany do stopnia generała brygady. Po reorganizacji wojsk w lipcu 1943 mianowany dowódcą artylerii 2 Korpusu Polskiego.

Okres powojenny

Po wojnie, 4 listopada 1945 powrócił do Wielkiej Brytanii. 7 kwietnia 1949 prezydent RP na uchodźstwie August Zaleski mianował go ministrem obrony narodowej i powierzył mu kierownictwo Ministerstwem Spraw Wewnętrznych w rządzie Tadeusza Tomaszewskiego. 11 sierpnia 1950, w związku ze śmiercią dotychczasowego premiera, Tadeusza Tomaszewskiego Prezydent RP na Uchodźstwie, August Zaleski powierzył mu pełnienie obowiązków Prezesa Rady Ministrów oraz kierownictwo Ministerstwa Skarbu i Ministerstwa Sprawiedliwości do czasu powołania nowego rządu. 25 września 1950 prezydent RP na uchodźstwie August Zaleski mianował go Prezesem Rady Ministrów, ministrem obrony narodowej i kierownikiem Ministerstwa Sprawiedliwości oraz zwolnił z urzędu kierownika Ministerstwa Skarbu i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. 8 grudnia 1953 prezydent RP na uchodźstwie August Zaleski zwolnił go z urzędu Prezesa Rady Ministrów, ministra obrony narodowej i kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości i Ministerstwa Skarbu oraz powierzył mu pełnienie obowiązków do czasu wyłonienia nowego rządu, co nastąpiło 18 stycznia 1954.W latach 1954–1955 był przewodniczącym Egzekutywy Zjednoczenia Narodowego, a w latach 1966–1968 – członkiem Rady Trzech. Od 1970 do 1972 był przewodniczącym Głównej Komisji Skarbu Narodowego.

Zmarł 9 lipca 1975 w Londynie. Był żonaty z Anną ze Stelmachowiczów.

Awanse

• chorąży – 1 marca 1913
• podporucznik – 1 listopada 1914
• porucznik – 1 sierpnia 1916
• kapitan – 8 stycznia 1918
• major – 1 października 1920
• podpułkownik – 1 lipca 1923
• pułkownik – 24 grudnia 1929 ze starszeństwem z 1 stycznia 1930 i 5. lokatą w korpusie oficerów artylerii
• generał brygady – 1 stycznia 1943

Ordery i odznaczenia

• Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski – pośmiertnie (16 lipca 1975)
• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 10 listopada 1933 roku „za zasługi na polu wyszkolenia i administracji wojska”
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
• Medal Niepodległości
• Komandorska Legia Zasługi (USA)
• Krzyż Komandorski Orderu Imperium Brytyjskiego (Wielka Brytania)
• Krzyż Wojenny za Męstwo Wojskowe (Włochy)
• Krzyż Wojenny Karola

Bibliografia

• Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
• Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-918-X.
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z 1949, 1950, 1954 i 1988.