Henryk Gulbinowicz

Henryk Gulbinowicz

Kardynał prezbiter
Patientia et caritas Cierpliwość i miłość
Data i miejsce urodzenia	17 października 1923 Wilno
Data śmierci	16 listopada 2020
Miejsce pochówku	cmentarz komunalny w Olsztynie
Arcybiskup metropolita wrocławski
Okres sprawowania	1976–2004
Administrator apostolski w Białymstoku
Okres sprawowania	1970–1976
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	18 czerwca 1950
Nominacja biskupia	12 stycznia 1970
Sakra biskupia	8 lutego 1970
Kreacja kardynalska	25 maja 1985 Jan Paweł II
Kościół tytularny	kościół Niepokalanego Poczęcia Maryi w Grottarossie
Odznaczenia

{{Duchowny infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = | faksymile = | imię i nazwisko org = | opis grafiki = | miejsce pochówku = | kraj działania = | opis faksymile = Nieznane pola: "imię przybrane oryginalne", "imię i nazwisko oryginalne" oraz "państwo".

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	8 lutego 1970
Miejscowość	Białystok
Miejsce	prokatedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Konsekrator	Stefan Wyszyński
Współkonsekratorzy	Józef Drzazga Kazimierz Majdański
Konsekrowani biskupi Tadeusz Rybak 24 czerwca 1977 Adam Dyczkowski 25 listopada 1978 Edward Ozorowski 29 kwietnia 1979 Józef Pazdur 12 stycznia 1985 Jan Tyrawa 5 listopada 1988 Edward Janiak 30 listopada 1996 Ignacy Dec 25 marca 2004
Współkonsekrowani biskupi Theodor Hubrich 7 stycznia 1976 Edward Kisiel 27 czerwca 1976 Alfons Nossol 17 sierpnia 1977 Wojciech Ziemba 4 lipca 1982 Marian Jaworski 23 czerwca 1984 Jan Bagiński 15 sierpnia 1985 Gerard Kusz 15 sierpnia 1985 Józef Michalik 16 października 1986 Sławoj Leszek Głódź 23 lutego 1991 Andrzej Siemieniewski 11 lutego 2006

Henryk Roman Gulbinowicz (ur. 17 października 1923 w Wilnie) – polski biskup rzymskokatolicki, administrator apostolski w Białymstoku w latach 1970–1976, arcybiskup metropolita wrocławski w latach 1976–2004, kardynał prezbiter od 1985, od 2004 arcybiskup senior archidiecezji wrocławskiej. Kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Urodził się 17 października 1923 w szpitalu św. Rafała w Wilnie. Młodość spędził w majątku ojca w Szukiszkach. Kształcił się w gimnazjum oo. jezuitów w Wilnie.

W 1944 został przyjęty do Arcybiskupiego Wyższego Seminarium Duchownego w Wilnie i jednocześnie rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W 1945 jako kleryk uzyskał maturę i wstąpił do Franciszkańskiego Zakonu Świeckich, przyjmując imię zakonne Alojzy. Od tego samego roku odbywał studia w Białymstoku, dokąd przymusowo zostały przeniesione obydwie uczelnie, których był studentem. Święceń prezbiteratu udzielił mu 18 czerwca 1950 w prokatedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku arcybiskup metropolita wileński Romuald Jałbrzykowski.

W latach 1951–1955 odbył studia w zakresie teologii moralnej na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 1953 uzyskał na tej uczelni licencjat na podstawie pracy Problem niewolnictwa u św. Ambrożego, a studia ukończył z doktoratem na podstawie dysertacji Zagadnienie niewolnictwa, własności i pracy w pismach św. Ambrożego.

Prezbiter

W latach 1950–1951 pracował jako wikariusz w parafii św. Wincentego Ferrariusza i św. Bartłomieja w Szudziałowie. Jednocześnie był prefektem tamtejszych szkół podstawowych. Po studiach w Lublinie, w latach 1956–1959 był wikariuszem parafii prokatedralnej w Białymstoku. W tym czasie przy kościele św. Rocha zorganizował duszpasterstwo akademickie dla studentów Akademii Medycznej. W 1960 pełnił funkcję tymczasowego administratora parafii św. Wojciecha w Nidzicy, a w 1962 objął tę samą funkcję w parafii św. Marii Magdaleny w Leginach.

Od 1959 do 1970 był pracownikiem Wyższego Seminarium Duchownego „Hosianum” w Olsztynie. Prowadził tam wykłady z teologii moralnej i etyki. Ponadto w latach 1960–1962 był prefektem ds. wychowania, w latach 1962–1963 wicerektorem, zaś w latach 1963–1970 sprawował urząd rektora tego seminarium.

W latach 1961–1962 pracował na stanowisku sędziego prosynodalnego w Sądzie Biskupim w Olsztynie. W 1966 został członkiem Diecezjalnej Komisji Artystycznej, a w 1968 wiceprzewodniczącym Diecezjalnej Rady Wydawniczej. W 1967 objął funkcję diecezjalnego duszpasterza pracowników nauki i lecznictwa.

W 1963 otrzymał godność kanonika honorowego kapituły katedralnej warmińskiej.

Biskup

12 stycznia 1970 papież Paweł VI mianował go administratorem apostolskim części archidiecezji wileńskiej w granicach Polski z siedzibą w Białymstoku i biskupem tytularnym Acci. Urząd objął kanonicznie 17 stycznia 1970, zaś 8 lutego 1970 otrzymał święcenia biskupie i odbył ingres do prokatedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku. Konsekracji dokonał kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski, któremu towarzyszyli Józef Drzazga, administrator apostolski diecezji warmińskiej, i Kazimierz Majdański, biskup pomocniczy włocławski. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa „Patientia et caritas” (Cierpliwość i miłość). Sprawując urząd administratora apostolskiego w Białymstoku, utworzył Diecezjalny Ośrodek Kształcenia Soborowego Księży i Ośrodek Duszpastersko-Katechetyczny, a także dokonał reorganizacji podziału administracyjnego.

15 grudnia 1975 został mianowany, a 3 stycznia 1976 prekonizowany arcybiskupem metropolitą wrocławskim. Archidiecezję objął kanonicznie 12 stycznia 1976, natomiast ingres do archikatedry św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu odbył 2 lutego 1976. W archidiecezji wrocławskiej w latach 1985–1991 przeprowadził synod, a w 1991 kongres pracy. W 1989 ustanowił archidiecezjalny oddział Caritas. Powołał dolnośląskie pismo katolickie „Nowe Życie” oraz Katolickie Radio Rodzina. W 1981 założył Arcybiskupi Komitet Charytatywny z zadaniem opieki nad internowanymi, więźniami i biednymi, a w 1990 Komitet ds. Pomocy Parafianom z terenu Związku Radzieckiego. Ukończył budowę Domu Księży Emerytów we Wrocławiu. Dwukrotnie podejmował we Wrocławiu papieża Jana Pawła II w trakcie jego podróży apostolskich do Polski – w 1983 oraz w 1997 na zakończenie 46. Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego. Na przełomie lat 1989 i 1990 był gospodarzem i patronem Europejskiego Spotkania Młodych we Wrocławiu. W latach 1976–2004 sprawował urząd wielkiego kanclerza Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. Na tej uczelni w latach 1977–1987 był profesorem teologii moralnej. Wszedł w skład Rady Pedagogicznej wrocławskiego wyższego seminarium duchownego.

25 maja 1985 papież Jan Paweł II kreował go kardynałem prezbiterem. Jako kościół tytularny został mu przydzielony kościół Niepokalanego Poczęcia Maryi w Grottarossie. 1 czerwca 1985 odbył ingres kardynalski do archikatedry wrocławskiej.

3 kwietnia 2004 papież Jan Paweł II przyjął jego rezygnację z urzędu arcybiskupa metropolity wrocławskiego i jednocześnie mianował jego następcą Mariana Gołębiewskiego, dotychczasowego biskupa diecezjalnego koszalińsko-kołobrzeskiego.

W Episkopacie Polski był członkiem Rady Głównej. Pełnił funkcję przewodniczącego Komisji ds. Duszpasterstwa Ludzi Pracy. Wszedł także w skład Komisji ds. Duszpasterstwa Ogólnego, Komisji ds. Duchowieństwa i Komisji ds. Duszpasterstwa Emigracyjnego. Został członkiem trzech watykańskich dykasterii: Kongregacji ds. Kościołów Wschodnich, Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów i Kongregacji ds. Duchowieństwa. W 1990 uczestniczył w VIII Zwyczajnym Zgromadzeniu Synodu Biskupów w Watykanie.

Udzielił sakry biskupom pomocniczym wrocławskim: Tadeuszowi Rybakowi (1977), Adamowi Dyczkowskiemu (1978), Józefowi Pazdurowi (1985), Janowi Tyrawie (1988) i Edwardowi Janiakowi (1996), a także biskupowi Edwardowi Ozorowskiemu (1979) i biskupowi diecezjalnemu świdnickiemu Ignacemu Decowi (2004). Był także współkonsekratorem w trakcie święceń 10 biskupów.

W dniu ukończenia 80 roku życia, 17 października 2003, utracił prawo do uczestniczenia w konklawe. W związku z tym nie brał udziału ani w konklawe w 2005, ani w 2013 roku.

Odznaczenia, tytuły, wyróżnienia, upamiętnienie

Kardynał Gulbinowicz podczas uroczystości odznaczenia go Orderem Orła Białego

Postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 17 października 2008 został odznaczony Orderem Orła Białego. Wcześniej postanowieniem prezydenta Lecha Wałęsy z 3 lutego 1995 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

W 2006 otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a w 2009 Złotą Odznakę „Zasłużony dla Ochrony Przeciwpożarowej”. W 2013 został udekorowany medalem Ministerstwa Kultury Litwy „Nieś swoje światło i wierz”.

Przyznano mu tytuł honorowego obywatela: Wrocławia – „Civitate Wratislaviensi Donatus” (1996), Lądka-Zdroju (1998), Oławy (1999), Barda (2000), Białegostoku (2000), Dzierżoniowa (2000), gminy Ziębice (2000), Sobótki (2003), gminy Pieszyce (2006), gminy Orneta (2010), Ząbkowic Śląskich (2010), miasta i gminy Ścinawa (2011) oraz Trzebnicy. W 2004 został wyróżniony tytułem Honorowego Obywatela Dolnego Śląska „Civi Honorario”, a w 2011 Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego.

Otrzymał tytuł doctora honoris causa: Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu (1996), Akademii Rolniczej we Wrocławiu (2000), Politechniki Wrocławskiej (2003) i Akademii Medycznej we Wrocławiu (2009). W 2007 miało miejsce odnowienie jego doktoratu na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, równoważne z przyznaniem doktoratu honoris causa.

W 2000 został laureatem Dziecięcej Nagrody SERCA, a w 2001 kawalerem Orderu Uśmiechu.

W 2011 jego imię nadano Ośrodkowi Badawczo-Naukowo-Dydaktycznemu Chorób Otępiennych Akademii Medycznej we Wrocławiu Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej w Ścinawie, zwanemu Ośrodkiem Alzheimerowskim.

Bohater filmów dokumentalnych: Henryk milczący Teresy Gordon (2006) i Opowieść o życiu godziwym Stanisława Chomickiego (2006). W 2011 został wyprodukowany film Waldemara Krzystka 80 milionów, opowiadający historię podjęcia przez działaczy dolnośląskiej Solidarności związkowych pieniędzy z wrocławskiego banku, które następnie zostały przechowane w siedzibie arcybiskupa Gulbinowicza.

Linki zewnętrzne

• Nota biograficzna Henryka Gulbinowicza na stronie archidiecezji wrocławskiej [dostęp 2011-05-29]
• Nota biograficzna Henryka Gulbinowicza na stronie Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu [dostęp 2012-11-25]
• Nota biograficzna Henryka Gulbinowicza w słowniku biograficznym kardynałów Salvadora Mirandy (ang.) [dostęp 2010-11-29]
• Henryk Gulbinowicz na stronie Konferencji Episkopatu Polski [dostęp 2013-08-10].
• {{{tytuł}}} [online], catholic-hierarchy.org  (ang.).data dostępu?{{Catholic-hierarchy}} Brakujące pola: id, tytuł oraz data dostępu. Nieznane pola: 1 oraz 2. [dostęp 2010-11-29]