Willem Dafoe

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Willem Dafoe
Ilustracja
Willem Dafoe w 2014 roku
Imię i nazwisko William J. Dafoe Jr.
Data i miejsce urodzenia 22 lipca 1955
Appleton
Zawód aktor
Współmałżonek

Elizabeth LeCompte
(1977-2004; rozwód)
Giada Colagrande
(od 2005)

Lata aktywności od 1980
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

William James „Willem” Dafoe[1][2] (ur. 22 lipca 1955 w Appleton) – amerykański aktor filmowy i teatralny[3].

Laureat wielu prestiżowych nagród, m.in. Honorowego Złotego Niedźwiedzia za całokształt twórczości na 68. MFF w Berlinie (2018) i Pucharu Volpiego dla najlepszego aktora na 75. MFF w Wenecji za rolę Vincenta van Gogha w filmie Van Gogh. U bram wieczności (2018). Był czterokrotnie nominowany do Oscara[4][5].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w stanie Wisconsin jako siódme z ośmiorga dzieci pielęgniarki Muriel Isabel (z domu Sprissler) i chirurga Williama Alfreda Dafoe[6]. Jego dziadek pochodził z Kanady, z Ontario. Jego rodzina była pochodzenia irlandzkiego, szkockiego, angielskiego i niemieckiego[7]. W szkole Einstein Junior High School mówiono na niego 'Billy'. Swoje imię 'Willem' otrzymał w szkole średniej Appleton East High School[8] w Appleton w stanie Wisconsin, ale dyplom zdobył na sąsiednim Lawrence University. Studiował na University of Wisconsin na wydziale dramatycznym[9], lecz przed ukończeniem studiów opuścił uczelnię, podejmując decyzję, że więcej nauczy się jako aktor. Przyłączył się do eksperymentalnej trupy Theater X[10], z którą odbył czteroletnie tournée po Chicago, Denver i Europie. W 1977 przeprowadził się do Nowego Jorku, gdzie związał się z eksperymentalnym teatrem Performance Group (później The Wooster Group)[11].

Kariera[edytuj | edytuj kod]

Jego kariera na dużym ekranie rozpoczęła się od udziału w westernie Michaela Cimino Wrota niebios (Heaven’s Gate, 1980) u boku Krisa Kristoffersona i Christophera Walkena. Dwa lata później zagrał w melodramacie Niekochana (The Loveless, 1982), a następnie w epizodycznej roli młodego mężczyzny w budce telefonicznej w dramacie niesamowitym Zagadka nieśmiertelności (The Hunger, 1983) z Catherine Deneuve, Davidem Bowiem i Susan Sarandon. W dramacie sensacyjnym Waltera Hilla Ulice w ogniu (Streets of Fire, 1984) grał przywódcę nikczemnego gangu motocyklowego Ravena Shaddocka, a krytyczka Janet Maslin z „The New York Times” opisała go jako „doskonale nikczemną twarz”[12]. Swoją pierwszą główną rolę bezwzględnego fałszerza pieniędzy zagrał w sensacyjnym dramacie kryminalnym Williama Friedkina Żyć i umrzeć w Los Angeles (To Live and Die in L.A., 1985)[13].

Willem Dafoe (2006)

Najważniejsza stała się dla niego sztuka ekspresji mimiki i gestu, mniej słowa[14]. Mówi o sobie: Jestem aktorem biologicznym.

Jego głośne kreacje filmowe to przeciwstawiający się bezwzględności i okrucieństwu sierżant Elias Grodin w sensacyjnym dramacie wojennym o wojnie wietnamskiej Olivera Stone’a Pluton (Platoon, 1986), za którą dostał nominację do nagrody Oscara za najlepszą rolę drugoplanową, Jezus z Nazaretu w dyskusyjnym i wywołującym wiele kontrowersji dramacie Martina Scorsese Ostatnie kuszenie Chrystusa (The Last Temptation of Christ, 1988), grecki więzień w Oświęcimiu w biograficznym dramacie sportowym Triumf ducha (Triumph of the Spirit, 1989) oraz obmierzły bandyta w przygodowej komedii kryminalnej Davida Lyncha Dzikość serca (Wild at Heart, 1990)[15]. Jednak jego rola adwokata i kochanka oskarżonej o morderstwo za pomocą przemocy seksualnej w dreszczowcu erotycznym Sidła miłości (Body of Evidence, 1993) z erotyczną sceną z Madonną i roztopionym woskiem oraz postać psychopaty-geniusza komputerowego, który przejął kontrolę nad statkiem w filmie sensacyjnym Speed 2: Wyścig z czasem (Speed 2: Cruise Control, 1997) przyniosły mu nominację do Złotej Maliny dla najgorszego aktora drugoplanowego. Za rolę mieszkającego w ruinach starego zamku w górach Słowacji Maxa Schrecka w dramacie grozy Cień wampira (Shadow of the Vampire, 2000)[16] otrzymał wiele nagród, m.in. Saturna oraz nominację do nagrody Oscara i Złotego Globu.

W dramacie biograficznym Paula Schradera Auto Focus (2002) wystąpił jako John Henry Carpenter, sprzedawca sprzętu wideo, najbardziej znany jako przyjaciel i oskarżony o morderstwo aktora Boba Crane’a (Greg Kinnear)[17]. Sławę zdobyła także rola czarnego charakteru – Normana Osborna, ex-właściciela największego w Nowym Jorku koncernu chemicznego, który przeżył wypadek w laboratorium, przemieniając się w monstrualnego schizofrenicznego Zielonego Goblina[18] w filmie sensacyjnym fantasy Spider-Man (2002) i jego sequelach – Spider-Man 2 (2004) i Spider-Man 3 (2007)[19]. Odrzucił propozycję zagrania roli legendarnego gwiazdora porno Johna Holmesa w Wonderland (2003)[20]. Wziął udział w dwóch dramatach Larsa von Triera: Antychryst (Antichrist, 2009) i Nimfomanka - Część II (The Nymphomaniac Part 2, 2013). W czarnej komedii kryminalnej Paula Schradera Dog Eat Dog (2016) z Nicolasem Cage w roli Mada Doga został wystylizowany na legendarnego gwiazdora porno Johna Holmesa[21].

Pracował jako model dla domu mody Prada[22]. Użyczał swojego głosu w reklamach.

Zasiadał w jury konkursu głównego na 67. MFF w Cannes (2014).

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Od 1977 był w nieformalnym związku z reżyserką teatralną Elizabeth LeCompte (ur. 1945). Mają syna Jacka (ur. 1982). W dniu 25 marca 2005 poślubił włoską reżyserkę i aktorkę Giadę Colagrande (ur. 16 października 1975).

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Personalidade: Willem Dafoe (EUA) (port.). InterFilmes.com. [dostęp 2016-10-09].
  2. ↑ Willem Dafoe Actor (ang.). TV Guide. [dostęp 2016-10-09].
  3. ↑ Willem Dafoe (port.). AdoroCinema. [dostęp 2016-10-09].
  4. ↑ Willem Dafoe (ang.). TV.com. [dostęp 2016-10-09].
  5. ↑ Willem Dafoe, american actor (ang.). Encyklopedia Britannica. [dostęp 2019-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-14)].
  6. ↑ Willem Dafoe (1955-) (ang.). Film Reference. [dostęp 2016-10-09].
  7. ↑ Willem Dafoe – What Nationality Ancestry Race (ang.). Ethnicity of Celebs. [dostęp 2018-05-27].
  8. ↑ Willem Dafoe - Actor (rum.). CineMagia.ro. [dostęp 2016-10-09].
  9. ↑ Donald Clarke: Willem Dafoe: I look for chances to surprise myself. But I am not that much in control (ang.). „The Irish Times”, 23 marca 2019. [dostęp 2021-06-09].
  10. ↑ Willem Dafoe (cz.). ČSFD.cz. [dostęp 2016-10-09].
  11. ↑ Willem Dafoe (ang.). Listal. [dostęp 2016-10-09].
  12. ↑ Jonathan Wells: And now, 3,000 words on Willem Dafoe’s extraordinary face… (ang.). Gentlemans Journal. [dostęp 2021-06-19].
  13. ↑ Willem Dafoe (22 de Julho de 1955) (port.). Filmow. [dostęp 2016-10-09].
  14. ↑ Rebecca Flint Marx: Willem Dafoe Biography (ang.). AllMovie. [dostęp 2016-10-09].
  15. ↑ Willem Dafoe (wł.). MYmovies. [dostęp 2016-10-09].
  16. ↑ Wadd: The Life and Times of John C. Holmes (ang.). West Side Spirit, 16 lutego 2015. [dostęp 2021-06-19].
  17. ↑ Marc Sigoloff: Hollywood is murder (ang.). Illinois Times, 20 września 2006. [dostęp 2021-06-19].
  18. ↑ Overview for Willem Dafoe (ang.). Turner Classic Movies. [dostęp 2019-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-22)].
  19. ↑ Willem Dafoe (ang.). Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-10-09].
  20. ↑ Rachel Cooke: Val goes out on a limb (ang.). „The Guardian”, 8 maja 2004. [dostęp 2016-12-15].
  21. ↑ John Patterson: Dog Eat Dog: is Paul Schrader the world’s best bad director? (ang.). „The Guardian”. [dostęp 2016-12-15].
  22. ↑ Ewelina Kustra: Adrien Brody, Gary Oldman i inni aktorzy na wybiegu u Prady (ang.). Plejada.pl. [dostęp 2016-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-03)].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Honorowy Złoty Niedźwiedź
1982–1999
2000–2019
2020–
Puchar Volpiego dla najlepszego aktora
1932-1959
1960-1989
1990-2009
2010-
Nagroda National Board of Review dla najlepszego aktora drugoplanowego
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Willem_Dafoe&oldid=65405962”