Willem Dafoe
| ||
.jpg) Willem Dafoe w 2014 roku | ||
| Imię i nazwisko | William J. Dafoe Jr. | |
| Data i miejsce urodzenia | 22 lipca 1955 Appleton | |
| Zawód | aktor | |
| Współmałżonek | 1. Elizabeth LeCompte (1977-2004; rozwód) 2. Giada Colagrande (od 2005) | |
| Lata aktywności | od 1980 | |
William J. Dafoe Jr.[1][2] (ur. 22 lipca 1955 w Appleton) – amerykański aktor filmowy i teatralny[3] pochodzenia irlandzkiego, szkockiego, angielskiego i niemieckiego[4].
Laureat wielu prestiżowych nagród, m.in. Honorowego Złotego Niedźwiedzia za całokształt twórczości na 68. MFF w Berlinie (2018) i Pucharu Volpiego dla najlepszego aktora na 75. MFF w Wenecji za rolę Vincenta van Gogha w filmie Van Gogh. U bram wieczności (2018). Był jak dotąd trzykrotnie nominowany do Oscara[5].
Spis treści
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w stanie Wisconsin jako siódme z ośmiorga dzieci chirurga dr. Williama Alfreda Dafoe i pielęgniarki Muriel Isabel (z domu Sprissler). Jego dziadek pochodził z Kanady, z Ontario. W szkole Einstein Junior High School mówiono na niego 'Billy'. Swoje imię 'Willem' otrzymał w szkole średniej Appleton East High School[6] w Appleton w stanie Wisconsin, ale dyplom zdobył na sąsiednim Lawrence University. Studiował na University of Wisconsin[7] na wydziale dramatycznym, lecz przed ukończeniem studiów opuścił uczelnię, podejmując decyzję, że więcej nauczy się jako aktor. Przyłączył się do eksperymentalnej trupy Theater X[8], z którą odbył czteroletnie tournée po Chicago, Denver i Europie. W 1977 roku przeprowadził się do Nowego Jorku, gdzie związał z eksperymentalnym teatrem Performance Group (później The Wooster Group)[9].
Kariera[edytuj | edytuj kod]
Jego kariera na dużym ekranie rozpoczęła się od udziału w westernie Michaela Cimino Wrota niebios (Heaven's Gate, 1980) u boku Krisa Kristoffersona i Christophera Walkena. Dwa lata później zagrał w melodramacie Niekochana (The Loveless, 1982), a następnie w epizodycznej roli młodego mężczyzny w budce telefonicznej w dramacie niesamowitym Zagadka nieśmiertelności (The Hunger, 1983) z Catherine Deneuve, Davidem Bowiem i Susan Sarandon. Swoją pierwszą główną rolę bezwzględnego fałszerza pieniędzy zagrał w sensacyjnym dramacie kryminalnym Williama Friedkina Żyć i umrzeć w Los Angeles (To Live and Die in L.A., 1985)[10].
Jego głośne kreacje filmowe to przeciwstawiający się bezwzględności i okrucieństwu sierżant Elias Grodin w sensacyjnym dramacie wojennym o wojnie wietnamskiej Olivera Stone’a Pluton (Platoon, 1986), za którą dostał nominację do nagrody Oscara za najlepszą rolę drugoplanową, Jezus z Nazaretu w dyskusyjnym i wywołującym wiele kontrowersji dramacie Martina Scorsese Ostatnie kuszenie Chrystusa (The Last Temptation of Christ, 1988), grecki więzień w Oświęcimiu w biograficznym dramacie sportowym Triumf ducha (Triumph of the Spirit, 1989) oraz obmierzły bandyta w przygodowej komedii kryminalnej Davida Lyncha Dzikość serca (Wild at Heart, 1990)[11]. Jednak jego rola adwokata i kochanka oskarżonej o morderstwo za pomocą przemocy seksualnej w thrillerze erotycznym Sidła miłości (Body of Evidence, 1993) z udziałem Madonny i postać psychopaty-geniusza komputerowego, który przejął kontrolę nad statkiem w filmie sensacyjnym Speed 2: Wyścig z czasem (Speed 2: Cruise Control, 1997) przyniosły mu nominację do Złotej Maliny dla najgorszego aktora drugoplanowego. Za rolę mieszkającego w ruinach starego zamku w górach Słowacji Maxa Schrecka w dramacie grozy Cień wampira (Shadow of the Vampire, 2000) otrzymał wiele nagród, m.in. Saturna oraz nominację do nagrody Oscara i Złotego Globu. Sławę zdobyła także rola czarnego charakteru – Normana Osborna, ex-właściciela największego w Nowym Jorku koncernu chemicznego, który przeżył wypadek w laboratorium, przemieniając się w monstrualnego schizofrenicznego Zielonego Goblina[12] w filmie sensacyjnym fantasy Spider-Man (2002) i jego sequelach – Spider-Man 2 (2004) i Spider-Man 3 (2007)[13]. Zagrał w dwóch dramatach Larsa von Triera: Antychryst (Antichrist, 2009) i Nimfomanka - Część II (The Nymphomaniac Part 2, 2013). W czarnej komedii kryminalnej Paula Schradera Dog Eat Dog (2016) z Nicolasem Cage w roli Mada Doga został wystylizowany na legendarnego gwiazdora porno Johna Holmesa[14].
Najważniejsza stała się dla niego sztuka ekspresji mimiki i gestu, mniej słowa[15]. Mówi o sobie: – Jestem aktorem biologicznym. Pracował jako model dla domu mody Prada[16]. Użyczał swojego głosu w reklamach.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Od roku 1977 był w nieformalnym związku z reżyserką teatralną Elizabeth LeCompte (ur. 1945). Mają syna Jacka (ur. 1982). W dniu 25 marca 2005 poślubił włoską reżyserkę i aktorkę Giadę Colagrande (ur. 16 października 1975).
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
- Wrota niebios (Heaven's Gate, 1980) jako Extra
- The Loveless (1982) jako Vance
- Zagadka nieśmiertelności (The Hunger, 1983) jako młody człowiek w budce telefonicznej
- Zajazd pełen wrażeń (Roadhouse 66 / Zajazd 66, 1984) jako Johnny Harte
- New York Nights (1984) jako Punk
- Ulice w ogniu (Streets of Fire, 1984) jako Raven
- Żyć i umrzeć w Los Angeles (To Live and Die in L.A., 1985) jako Eric Masters
- Pluton (Platoon, 1986) jako sierżant Elias
- Ostatnie kuszenie Chrystusa (The Last Temptation of Christ, 1988) jako Jezus
- Missisipi w ogniu (Mississippi Burning, 1988) jako Ward
- Sajgon (Off Limits, 1988) jako Buck McGriff
- Urodzony 4 lipca (Born on the Fourth of July, 1989) jako Charlie
- Triumf ducha (Triumph of the Spirit, 1989) jako Salamo Arouch
- Beksa (Cry-Baby, 1990) jako strażnik
- Dzikość serca (Wild at Heart, 1990) jako Bobby Peru
- Lot „intrudera” (Flight of the Intruder, 1991) jako Virgil Tygrys Cole
- Białe piaski (White Sands, 1992) jako Ray Dolezal
- Bezsenny (Light Sleeper, 1992) jako John LeTour
- Tak daleko, tak blisko (In weiter Ferne, so nah!, 1993) jako Emit Flesti
- Sidła miłości (Body of Evidence, 1993) jako Frank Dulaney
- Tom i Viv (1994) jako Tom Eliot
- Stan zagrożenia (Clear and Present Danger, 1994) jako John Clark
- Zwycięstwo (Victory, 1995) jako Axel Heyst
- The Night and the Moment (1995) jako The Writer
- Angielski pacjent (The English Patient, 1996) jako Caravaggio
- Basquiat – Taniec ze śmiercią (Basquiat, 1996) jako The Electrician
- Speed 2: Wyścig z czasem (Speed 2: Cruise Control, 1997) jako John Geiger
- Prywatne piekło (Affliction, 1997) jako Rolfe Whitehouse
- Lulu na moście (Lulu on the Bridge, 1998) jako dr Van Horn
- Hotel New Rose (New Rose Hotel, 1998) jako X
- Święci z Bostonu (The Boondock Saints, 1999) jako Paul Smecker
- eXistenZ (1999) jako Gas
- Cień wampira (Shadow of the Vampire, 2000) jako Max Schreck
- Gniazdo os (Animal Factory, 2000) jako Earl Copen
- Pogromca byków (Bullfighter, 2000) jako ojciec Ramirez
- American Psycho (2000) jako detektyw Donald Kimball
- Boże skrawki (Edges of the Lord, 2001) jako ksiądz
- Chinka (Pavilion of Women, 2001) jako ojciec Andre
- Spider-Man (2002) jako Norman Osborn/Zielony Goblin
- Auto Focus (2002) jako John Carpenter
- Rachunek sumienia (The Reckoning, 2003) jako Martin
- Pewnego razu w Meksyku: Desperado 2 (Once Upon a Time in Mexico, 2003) jako Barillo
- Gdzie jest Nemo? (Finding Nemo, 2003) jako Gill (głos)
- Rozrachunek (The Clearing, 2004) jako Arnold Mack
- Control (2004) jako dr Michael Copeland
- Spider-Man 2 (2004) jako Norman Osborn/Zielony Goblin
- Podwodne życie ze Steve’em Zissou (The Life Aquatic with Steve Zissou, 2004) jako Klaus Daimler
- Aviator (The Aviator, 2004) jako naczelny brukowca
- Before It Had a Name (2005) jako Leslie
- xXx 2: Następny poziom (xXx: State of the Union, 2005) jako George Deckert
- Manderlay (2005) jako ojciec Grace
- Zakochany Paryż (Paris, je t'aime, 2006) jako kowboj (segment „2nd arrondissement”)
- Plan doskonały (Inside Man, 2006) jako kapitain Darius
- Jak zostać gwiazdą (American Dreamz, 2006) jako szef sztabu
- Wakacje Jasia Fasoli (Mr. Bean's Holiday, 2006) jako reżyser Carson Clay
- Wizja mordercy (Anamorph, 2007) jako Stan Aubrey
- The Walker (2007)
- Spider-Man 3 (2007) jako Norman Osborn/Zielony Goblin
- Antychryst (Antichrist, 2009) jako On
- Święci z Bostonu 2: Dzień Wszystkich Świętych (The Boondock Saints II: All Saints Day, 2009) jako Paul Smecker
- Daybreakers. Świt (Daybreakers, 2009) jako Lionel 'Elvis' Cormac
- Synu, synu, cóżeś ty uczynił? (My Son, My Son, What Have You Done?, 2009) jako detektyw Hank Havenhurst
- Łowca (The Hunter, 2011) jako Martin David
- 4:44 Ostatni dzień na Ziemi (4:44 Last Day on Earth, 2011) jako Cisco
- John Carter (2012) jako Tars Tarkas
- Nimfomanka - Część II (The Nymphomaniac Part 2, 2013) jako L
- Gwiazd naszych wina (The Fault in Our Stars, 2014) jako Van Houten
- Bardzo poszukiwany człowiek (2014) jako Tommy Brue
- Grand Budapest Hotel (2014) jako Jopling
- Pasolini (2014) jako Pier Paolo Pasolini
- John Wick (2014) jako Marcus
- My Hindu Friend (2015) jako Diego Fairman
- Dog Eat Dog (2016) jako Mad Dog
- A Family Man (2016) jako Ed Blackridge
- Padre (2016) jako James Verdun
- Wielki Mur (The Great Wall, 2016) jako Ballard
- The Florida Project (2017) jako Bobby
- Liga Sprawiedliwości (Justice League, 2017) jako Nuidis Vulko
- Morderstwo w Orient Expressie (Murder on the Orient Express, 2017) jako Gerhard Hardman
- Notatnik śmierci (Death Note, 2017) jako Ryuk (głos)
- Van Gogh. U bram wieczności (At Eternity’s Gate, 2018) jako Vincent van Gogh
- Aquaman (2018) jako Nuidis Vulko
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Willem Dafoe Actor (ang.). TV Guide. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ Personalidade: Willem Dafoe (EUA) (port.). InterFilmes.com. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ Willem Dafoe (port.). AdoroCinema. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ Willem Dafoe – What Nationality Ancestry Race (ang.). Ethnicity of Celebs. [dostęp 2018-05-27].
- ↑ Willem Dafoe: Awards (ang.). IMDb. [dostęp 2018-12-30].
- ↑ Willem Dafoe - Actor (rum.). CineMagia.ro. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ Willem Dafoe (1955-) (ang.). Film Reference. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ Willem Dafoe (cz.). ČSFD.cz. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ Willem Dafoe (ang.). Listal. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ Willem Dafoe (22 de Julho de 1955) (port.). Filmow. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ Willem Dafoe (wł.). MYmovies. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ Overview for Willem Dafoe (ang.). Turner Classic Movies. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ Willem Dafoe (ang.). Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ John Patterson (2016-11-14): Dog Eat Dog: is Paul Schrader the world's best bad director? (ang.). The Guardian. [dostęp 2016-12-15].
- ↑ Willem Dafoe (ang.). AllMovie. [dostęp 2016-10-09].
- ↑ Ewelina Kustra (2012-04-17): Adrien Brody, Gary Oldman i inni aktorzy na wybiegu u Prady (ang.). Onet.pl. [dostęp 2016-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-03)].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Willem Dafoe w bazie IMDb (ang.)
- Willem Dafoe w bazie Notable Names Database (ang.)
- Willem Dafoe w bazie Filmweb
| ||||||||||
