Aleksander Zawadzki: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m uproszczenie wywołania szablonu {{Kontrola autorytatywna}} |
→Życiorys: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 65: | Linia 65: | ||
Po rozpoczęciu organizowania przez [[Związek Patriotów Polskich]] polskich jednostek wojskowych w ZSRR, udał się do obozu w [[Sielce nad Oką|Sielcach]] nad [[Oka (dopływ Wołgi)|Oką]], gdzie dotarł w połowie września 1943. Skierowany przez [[WKP(b)]] do [[1 Warszawska Dywizja Piechoty|1. Polskiej Dywizji im. Tadeusza Kościuszki]].<ref>[[Sławomir Cenckiewicz]], Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991 (wprowadzenie do syntezy), [[Poznań]] [[2011]], s. 44.</ref> Początkowo dostał przydział do 3 batalionu [[6 Pułk Piechoty (LWP)|6 Pułku Piechoty]] [[2 Warszawska Dywizja Piechoty|2 Warszawskiej Dywizji Piechoty]] w stopniu [[starszy sierżant|starszego sierżanta]]. Jednak po dwóch tygodniach przybyły do Sielec gen. [[Karol Świerczewski]] w spisach znalazł jego nazwisko i w dniu 24 września 1943 mianował go na stopień [[porucznik]]a i stanowisko zastępcy szefa Wydziału Oświatowego [[1 Korpus Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR|1 Korpusu Polskiego w ZSRR]]. W grudniu 1943 roku został mianowany na stanowisko zastępcy dowódcy do spraw wychowawczych 1 Korpusu w stopniu [[pułkownik]]a. Od 1944 był członkiem [[Polska Partia Robotnicza|PPR]]. W kwietniu 1944 został mianowany [[Generał#We współczesnym Wojsku Polskim|generałem brygady]] oraz zastępcą dowódcy [[1 Armia Polska w ZSRR|Armii Polskiej w ZSRR]] ds. polityczno-wychowawczych, a od 5 maja 1944 szefem Polskiego Sztabu Partyzanckiego, przewodniczącym [[Centralne Biuro Komunistów Polskich|Centralnego Biura Komunistów Polskich]] w ZSRR (od 10 stycznia 1944 do sierpnia 1944) oraz członkiem Prezydium Zarządu Głównego [[Związek Patriotów Polskich|Związku Patriotów Polskich]]. 22 lipca 1944 został mianowany zastępcą do spraw polityczno-wychowawczych [[Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych|Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego]]. |
Po rozpoczęciu organizowania przez [[Związek Patriotów Polskich]] polskich jednostek wojskowych w ZSRR, udał się do obozu w [[Sielce nad Oką|Sielcach]] nad [[Oka (dopływ Wołgi)|Oką]], gdzie dotarł w połowie września 1943. Skierowany przez [[WKP(b)]] do [[1 Warszawska Dywizja Piechoty|1. Polskiej Dywizji im. Tadeusza Kościuszki]].<ref>[[Sławomir Cenckiewicz]], Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991 (wprowadzenie do syntezy), [[Poznań]] [[2011]], s. 44.</ref> Początkowo dostał przydział do 3 batalionu [[6 Pułk Piechoty (LWP)|6 Pułku Piechoty]] [[2 Warszawska Dywizja Piechoty|2 Warszawskiej Dywizji Piechoty]] w stopniu [[starszy sierżant|starszego sierżanta]]. Jednak po dwóch tygodniach przybyły do Sielec gen. [[Karol Świerczewski]] w spisach znalazł jego nazwisko i w dniu 24 września 1943 mianował go na stopień [[porucznik]]a i stanowisko zastępcy szefa Wydziału Oświatowego [[1 Korpus Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR|1 Korpusu Polskiego w ZSRR]]. W grudniu 1943 roku został mianowany na stanowisko zastępcy dowódcy do spraw wychowawczych 1 Korpusu w stopniu [[pułkownik]]a. Od 1944 był członkiem [[Polska Partia Robotnicza|PPR]]. W kwietniu 1944 został mianowany [[Generał#We współczesnym Wojsku Polskim|generałem brygady]] oraz zastępcą dowódcy [[1 Armia Polska w ZSRR|Armii Polskiej w ZSRR]] ds. polityczno-wychowawczych, a od 5 maja 1944 szefem Polskiego Sztabu Partyzanckiego, przewodniczącym [[Centralne Biuro Komunistów Polskich|Centralnego Biura Komunistów Polskich]] w ZSRR (od 10 stycznia 1944 do sierpnia 1944) oraz członkiem Prezydium Zarządu Głównego [[Związek Patriotów Polskich|Związku Patriotów Polskich]]. 22 lipca 1944 został mianowany zastępcą do spraw polityczno-wychowawczych [[Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych|Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego]]. |
||
Od sierpnia 1944 był członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego PPR<ref>[[Ryszard Terlecki]], Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, [[Kraków]] 2007, s. 34.</ref>. 21 stycznia 1945 został mianowany pełnomocnikiem rządu województwa śląskiego i w dniu 28 stycznia przejął władzę w Katowicach jako pełnomocnik rządu<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = |imię = |autor link = |tytuł = Kronika piętnastolecia |czasopismo = Polska jest jedna. Rocznik Ziem Zachodnich i Północnych |wolumin = |wydanie = |strony = 106 |data = 1961 |wydawca = Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich |miejsce = Warszawa |issn = |doi =}}</ref>, następnie od 11 marca 1945 do 31 października 1948 był [[Województwo śląskie|wojewodą śląsko-dąbrowskim]]. W lutym 1945 został awansowany na [[Generał#We współczesnym Wojsku Polskim|generała dywizji]]. |
Od sierpnia 1944 był członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego PPR<ref>[[Ryszard Terlecki]], Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, [[Kraków]] 2007, s. 34.</ref>. 21 stycznia 1945 został mianowany pełnomocnikiem rządu województwa śląskiego i w dniu 28 stycznia przejął władzę w Katowicach jako pełnomocnik rządu<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = |imię = |autor link = |tytuł = Kronika piętnastolecia |czasopismo = Polska jest jedna. Rocznik Ziem Zachodnich i Północnych |wolumin = |wydanie = |strony = 106 |data = 1961 |wydawca = Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich |miejsce = Warszawa |issn = |doi =}}</ref>, następnie od 11 marca 1945 do 31 października 1948 był [[Województwo śląskie|wojewodą śląsko-dąbrowskim]]. W lutym 1945 został awansowany na [[Generał#We współczesnym Wojsku Polskim|generała dywizji]]. W sierpniu 1945 roku jego interwencja u marszałka Konstantego Rokossowskiego doprowadziła do uwolnienia 12 tys. Górnoślązaków przetrzymywanych na terenie dawnego obozu Auschwitz przed wywózką na wschód<ref>http://wyborcza.pl/alehistoria/1,136736,15500559,Slascy_niewolnicy_Stalina.html</ref>. |
||
Następnie pełnił szereg funkcji w [[Polska Partia Robotnicza|PPR]] i [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]: w 1948 członek Sekretariatu KC PPR i Biura Organizacyjnego KC PPR, następnie członek [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]; w PZPR pełnił funkcje: członka Biura Organizacyjnego KC (1948–1954), członka KC i [[Biuro Polityczne KC PZPR|Biura Politycznego KC]] (od 1948), sekretarza KC (1948–1954). |
Następnie pełnił szereg funkcji w [[Polska Partia Robotnicza|PPR]] i [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]: w 1948 członek Sekretariatu KC PPR i Biura Organizacyjnego KC PPR, następnie członek [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]; w PZPR pełnił funkcje: członka Biura Organizacyjnego KC (1948–1954), członka KC i [[Biuro Polityczne KC PZPR|Biura Politycznego KC]] (od 1948), sekretarza KC (1948–1954). |
Wersja z 23:44, 28 lut 2014
generał dywizji | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
od 1918 |
Stanowiska |
z-ca d-cy ds. wychowawczych 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, z-ca ds. polityczno-wychowawczych Naczelnego Dowódcy WP |
Główne wojny i bitwy | |
Późniejsza praca |
wojewoda śląsko-dąbrowski, Wiceprezes Rady Ministrów RP, przew. Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, Przew. Rady Państwa PRL |
Odznaczenia | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data śmierci | |
1. Przewodniczący Rady Państwa PRL | |
Okres |
od 20 listopada 1952 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik |
Bolesław Bierut (jako prezydent RP) |
Następca | |
Wiceprezes Rady Ministrów | |
Okres |
od 20 stycznia 1949 |
Przynależność polityczna | |
Wiceprezes Rady Ministrów | |
Okres |
od 28 kwietnia 1950 |
Przynależność polityczna |
Aleksander Zawadzki, ps. Kazik, Wacek (ur. 16 grudnia 1899 w Dąbrowie Górniczej, zm. 7 sierpnia 1964 w Warszawie) – polski działacz partyjny i państwowy, kierownik Centralnego Wydziału Wojskowego KPP, przewodniczący Centralnego Biura Komunistów Polskich w ZSRR (1944), zastępca ds. polityczno-wychowawczych Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego (1944–1945), generał dywizji Wojska Polskiego, członek Sekretariatu KC PPR (1948), sekretarz Komitetu Centralnego PZPR (1948–1954), członek KC i Biura Politycznego KC PZPR (1948–1964), przewodniczący Centralnej Rady Związków Zawodowych (1949–1950), dwukrotny wicepremier RP (1949 i 1950–1952), przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego, a następnie Frontu Jedności Narodu, Przewodniczący Rady Państwa PRL (1952–1964), poseł do Krajowej Rady Narodowej i na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II i III kadencji.
Życiorys
Urodził się w rodzinie hutnika w Dąbrowie Górniczej, zdobył wykształcenie średnie. W wieku 14 lat rozpoczął pracę, a w wieku 16 lat wyjechał do Niemiec. Tam początkowo pracował w Turyngii jako robotnik rolny, a następnie w kopalni węgla w Bytomiu i w hucie w Siemianowicach. Po wybuchu w Niemczech rewolucji w 1918 powrócił do Dąbrowy Górniczej, gdzie zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego. Początkowo walczył w obronie Lwowa, a następnie na Froncie Litewsko-Białoruskim. Wojnę zakończył w Suwałkach w 24 Pułku Piechoty. W 1921 został zdemobilizowany w stopniu plutonowego i powrócił do Dąbrowy Górniczej. Za udział w walkach został odznaczony Krzyżem Walecznych.
Po powrocie z wojny początkowo był bezrobotny, a następnie pracował w kopalni "Paryż". Tam też zetknął się z ruchem komunistycznym i wstąpił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej (KZMP). Od 1923 był sekretarzem Komitetu Dzielnicowego KZMP w Dąbrowie Górniczej oraz członkiem Zarządu Okręgowego KZMP, w tym czasie wstąpił do Komunistycznej Partii Polski (KPP). Ponieważ był poszukiwany przez policję za działalność w ZMK, został skierowany do Okręgu Łódzkiego, wchodząc przy tym w skład Komitetu Centralnego KZMP. Na terenie Okręgu Łódzkiego działał do 1924 i został skierowany do szkoły partyjnej w Moskwie, gdzie przebywał kilka tygodni.
Po powrocie do Polski pod pseudonimem Kazik działał w Okręgu Radom KPP, następnie na terenie Kielc i Radomia. W styczniu 1925 został skierowany na teren Zagłębia Dąbrowskiego, aby odbudować rozbitą organizację KPP na tym terenie. Z uwagi na to, że był tam zbyt znany, zadania tego nie wykonał – skierowano go więc na teren Białegostoku, Grodna i Pińska.
W dniu 9 lipca 1925 Aleksander Zawadzki został aresztowany w Wilnie pod zarzutem udziału w zabójstwie konfidenta i prowokatora policji odpowiedzialnego za aresztowania członków Zarządu Okręgowego KPP w Dąbrowie Górniczej. W grudniu 1925, pomimo braku dowodów na jego udział w tym zabójstwie, został skazany na sześć lat ciężkiego więzienia. Karę odbywał w więzieniach w Kielcach, Łomży i Drohobyczu. Z więzienia wyszedł 2 marca 1932, a ponieważ był chory, został skierowany na leczenie do ZSRR, leczył się tam i uczył w szkole partyjnej pod Moskwą.
Do Polski powrócił w maju 1934, lecz już 27 maja 1934 został aresztowany jako członek Komitetu Centralnego KPP. W areszcie przebywał bez wyroku do lutego 1935, gdy został zwolniony za kaucją. Po wyjściu z więzienia został kierownikiem Centralnego Wydziału Wojskowego Komunistycznej Partii Polski. Występował wtedy pod pseudonimem Wacek. Wydział ten zajmował się działalnością w Wojsku Polskim.
W dniu 13 stycznia 1936 roku został ponownie aresztowany w czasie akcji policji przeciwko Centralnemu Wydziałowi Wojskowemu KPP. Zarzucono mu wtedy działalność na szkodę państwa polskiego. Proces odbywał się w dniach 4–21 kwietnia 1938 i wraz z Aleksandrem Zawadzkim, który był głównym oskarżonym, sądzono jeszcze 55 osób. Zawadzki został skazany na 15 lat więzienia. Po utrzymaniu w mocy wyroku w dniu 23 listopada 1938 roku przez Sąd Apelacyjny, osadzono go w więzieniu w Brześciu nad Bugiem. Przebywał tam do września 1939, gdy miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną.
W początkowym okresie II wojny światowej pracował na terenie kresów wschodnich, a po ataku Niemiec na ZSRR udał się do Moskwy, a następie do miejscowości Aksaj pod Stalingradem. W lipcu 1942 został zmobilizowany do batalionów roboczych Armii Czerwonej. Budował umocnienia w rejonie Stalingradu, w listopadzie 1942 z powodu choroby został wysłany na tyły i ostatecznie został górnikiem w kopalni węgla na północ od Nowosybirska.
Po rozpoczęciu organizowania przez Związek Patriotów Polskich polskich jednostek wojskowych w ZSRR, udał się do obozu w Sielcach nad Oką, gdzie dotarł w połowie września 1943. Skierowany przez WKP(b) do 1. Polskiej Dywizji im. Tadeusza Kościuszki.[1] Początkowo dostał przydział do 3 batalionu 6 Pułku Piechoty 2 Warszawskiej Dywizji Piechoty w stopniu starszego sierżanta. Jednak po dwóch tygodniach przybyły do Sielec gen. Karol Świerczewski w spisach znalazł jego nazwisko i w dniu 24 września 1943 mianował go na stopień porucznika i stanowisko zastępcy szefa Wydziału Oświatowego 1 Korpusu Polskiego w ZSRR. W grudniu 1943 roku został mianowany na stanowisko zastępcy dowódcy do spraw wychowawczych 1 Korpusu w stopniu pułkownika. Od 1944 był członkiem PPR. W kwietniu 1944 został mianowany generałem brygady oraz zastępcą dowódcy Armii Polskiej w ZSRR ds. polityczno-wychowawczych, a od 5 maja 1944 szefem Polskiego Sztabu Partyzanckiego, przewodniczącym Centralnego Biura Komunistów Polskich w ZSRR (od 10 stycznia 1944 do sierpnia 1944) oraz członkiem Prezydium Zarządu Głównego Związku Patriotów Polskich. 22 lipca 1944 został mianowany zastępcą do spraw polityczno-wychowawczych Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego.
Od sierpnia 1944 był członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego PPR[2]. 21 stycznia 1945 został mianowany pełnomocnikiem rządu województwa śląskiego i w dniu 28 stycznia przejął władzę w Katowicach jako pełnomocnik rządu[3], następnie od 11 marca 1945 do 31 października 1948 był wojewodą śląsko-dąbrowskim. W lutym 1945 został awansowany na generała dywizji. W sierpniu 1945 roku jego interwencja u marszałka Konstantego Rokossowskiego doprowadziła do uwolnienia 12 tys. Górnoślązaków przetrzymywanych na terenie dawnego obozu Auschwitz przed wywózką na wschód[4].
Następnie pełnił szereg funkcji w PPR i PZPR: w 1948 członek Sekretariatu KC PPR i Biura Organizacyjnego KC PPR, następnie członek PZPR; w PZPR pełnił funkcje: członka Biura Organizacyjnego KC (1948–1954), członka KC i Biura Politycznego KC (od 1948), sekretarza KC (1948–1954).
W okresie od 21 stycznia do 10 czerwca 1949 był wicepremierem, następnie od 5 czerwca 1949 do 28 kwietnia 1950 przewodniczącym Centralnej Rady Związków Zawodowych i ponownie wicepremierem w okresie od 28 kwietnia 1950 do 20 listopada 1952.
Od 1944 był posłem do KRN, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II i III kadencji. W latach 1954–1956 członek Prezydium, od 14 sierpnia 1956 przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego; od 4 stycznia 1958 przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.
Od 20 listopada 1952 do śmierci 7 sierpnia 1964 był Przewodniczący Rady Państwa PRL. Zmarł 7 sierpnia 1964 w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Po jego śmierci w Polsce zarządzono żałobę narodową. W pogrzebie wziął udział m. in. przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR Anastas Mikojan.
W latach 1967-1990 Aleksander Zawadzki był patronem Katowickiej Brygady Obrony Terytorialnej w Zabrzu-Makoszowy i Gliwicach[5].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski
- Order Budowniczych Polski Ludowej
- Order Sztandaru Pracy I klasy
- Order Krzyża Grunwaldu II klasy
- Krzyż Walecznych
- Medal za Warszawę 1939-1945 (1946)[6]
- Krzyż Partyzancki (12 czerwca 1946)
- Śląski Krzyż Powstańczy
- ↑ Sławomir Cenckiewicz, Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991 (wprowadzenie do syntezy), Poznań 2011, s. 44.
- ↑ Ryszard Terlecki, Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, Kraków 2007, s. 34.
- ↑ Kronika piętnastolecia. „Polska jest jedna. Rocznik Ziem Zachodnich i Północnych”, s. 106, 1961. Warszawa: Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich.
- ↑ http://wyborcza.pl/alehistoria/1,136736,15500559,Slascy_niewolnicy_Stalina.html
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej Nr 18/MON z dnia 30 kwietnia 1967 roku w sprawie nadania Katowickiej Brygadzie Obrony Terytorialnej imienia gen. Aleksandra Zawadzkiego.
- ↑ http://monitorpolski.gov.pl/MP/1946/s/26/43
- Członkowie Biura Politycznego KC PPR
- Członkowie Biura Politycznego KC PZPR
- Członkowie Frontu Jedności Narodu
- Członkowie Rady Państwa Polski Ludowej (1947-1952)
- Działacze Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej
- Generałowie dywizji ludowego Wojska Polskiego
- Ludzie związani z Będzinem
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari (1943-1989)
- Odznaczeni Krzyżem Partyzanckim
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (1944-1989)
- Odznaczeni Medalem za Warszawę 1939-1945
- Odznaczeni Orderem Budowniczych Polski Ludowej
- Odznaczeni Orderem Krzyża Grunwaldu II klasy
- Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy I klasy
- Odznaczeni Śląskim Krzyżem Powstańczym
- Patroni jednostek ludowego Wojska Polskiego
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Podoficerowie piechoty II RP
- Polacy - wojskowi Armii Czerwonej
- Politycy KPP
- Posłowie do Krajowej Rady Narodowej
- Posłowie na Sejm Ustawodawczy (1947-1952)
- Posłowie z okręgu Dąbrowa Górnicza (PRL)
- Posłowie z okręgu Sosnowiec (PRL)
- Posłowie z okręgu Zawiercie (PRL)
- Przewodniczący Rady Państwa PRL
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej
- Urodzeni w 1899
- Wicepremierzy PRL
- Wojewodowie śląscy
- Zmarli w 1964