Ciechanowiec: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
mapa |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
| Linia 61: | Linia 61: | ||
W latach 1736–1739 powstał murowany kościół Trójcy Przenajświętszej i szpital sióstr miłosierdzia, wedle projektu [[Warmia|warmińskiego]] architekta Jana Adriana Kluka. Jego syn, '''[[Jan Krzysztof Kluk|ks. Jan Krzysztof Kluk]]''' (1739–1796), miejscowy proboszcz, poświęcił się przyrodoznawstwu, stając się jednym z najważniejszych polskich przyrodników doby [[Oświecenie w Polsce|Oświecenia]]. Jest on autorem pierwszego kompleksowego podręcznika w [[język polski|języku polskim]] o rolnictwie, jak również innych pionierskich prac naukowych, a także podręczników szkolnych pisanych na zamówienie [[Komisja Edukacji Narodowej|Komisji Edukacji Narodowej]]. Zakres jego badań obejmował zarówno botanikę, jak i zoologię, a także farmaceutykę naturalną. Za zasługi dla polskiej nauki został uhonorowany przez króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta]] medalem „Merentibus”, a [[Szkoła Główna w Wilnie]] nadała mu [[Doctor honoris causa|doktorat honorowy]]. |
W latach 1736–1739 powstał murowany kościół Trójcy Przenajświętszej i szpital sióstr miłosierdzia, wedle projektu [[Warmia|warmińskiego]] architekta Jana Adriana Kluka. Jego syn, '''[[Jan Krzysztof Kluk|ks. Jan Krzysztof Kluk]]''' (1739–1796), miejscowy proboszcz, poświęcił się przyrodoznawstwu, stając się jednym z najważniejszych polskich przyrodników doby [[Oświecenie w Polsce|Oświecenia]]. Jest on autorem pierwszego kompleksowego podręcznika w [[język polski|języku polskim]] o rolnictwie, jak również innych pionierskich prac naukowych, a także podręczników szkolnych pisanych na zamówienie [[Komisja Edukacji Narodowej|Komisji Edukacji Narodowej]]. Zakres jego badań obejmował zarówno botanikę, jak i zoologię, a także farmaceutykę naturalną. Za zasługi dla polskiej nauki został uhonorowany przez króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta]] medalem „Merentibus”, a [[Szkoła Główna w Wilnie]] nadała mu [[Doctor honoris causa|doktorat honorowy]]. |
||
W dobie [[rozbiory Polski|rozbiorów]] Ciechanowiec początkowo (1795–1807) przypadł [[Królestwo Prus|Prusom]], a po [[kongres wiedeński|kongresie wiedeńskim]] – [[Rosja|Rosji]]. Wówczas miasto zostało podzielone na dwie części. [[Ciechanowiec (Nowe Miasto)|Prawobrzeżna część]] (zwana Nowym Miastem lub „polską stroną”), znalazła się w granicach [[Królestwo Kongresowe|Królestwa Polskiego]], zaś lewobrzeżne Stare Miasto („ruska strona”) – w Rosji. W wyniku powstań prawobrzeżny Ciechanowiec stracił prawa miejskie w 1870. Pod koniec XIX w. rozwinął się w mieście przemysł włókienniczy. Ciechanowiec słynął także z targów konnych. Znaczne zniszczenia z |
W dobie [[rozbiory Polski|rozbiorów]] Ciechanowiec początkowo (1795–1807) przypadł [[Królestwo Prus|Prusom]], a po [[kongres wiedeński|kongresie wiedeńskim]] – [[Rosja|Rosji]]. Wówczas miasto zostało podzielone na dwie części. [[Ciechanowiec (Nowe Miasto)|Prawobrzeżna część]] (zwana Nowym Miastem lub „polską stroną”), znalazła się w granicach [[Królestwo Kongresowe|Królestwa Polskiego]], zaś lewobrzeżne Stare Miasto („ruska strona”) – w Rosji. W wyniku powstań prawobrzeżny Ciechanowiec stracił prawa miejskie w 1870. Pod koniec XIX w. rozwinął się w mieście przemysł włókienniczy. Ciechanowiec słynął także z targów konnych. Znaczne zniszczenia z 1915 roku w czasach [[I wojna światowa|I wojny światowej]], gdy m.in. zburzono zamek i zniszczenia z czasów [[wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]] były powoli naprawiane w [[II Rzeczpospolita|okresie międzywojennym]]. Wówczas to miasto znane było z dużej liczby warsztatów, głównie [[Żydzi|żydowskich]]. Liczba [[Żydzi|Żydów]] wzrosła w tym czasie do ok. 55% mieszkańców miasta. |
||
W roku 1921 w Ciechanowcu (miasto), który znajdował się w pow. Bielsk naliczono 344 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym i 17 inne zamieszkałe (w tym 1 budynek niezn.) oraz 3291 mieszkańców (1525 mężczyzn i 1766 kobiet). Narodowość polską zgłosiło 1653, żydowską 1603, białoruską 11, niemiecką 21 i rosyjską 3. |
W roku 1921 w Ciechanowcu (miasto), który znajdował się w pow. Bielsk naliczono 344 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym i 17 inne zamieszkałe (w tym 1 budynek niezn.) oraz 3291 mieszkańców (1525 mężczyzn i 1766 kobiet). Narodowość polską zgłosiło 1653, żydowską 1603, białoruską 11, niemiecką 21 i rosyjską 3. |
||
Wersja z 13:02, 11 lip 2014
Ciechanowiec – miasto na Wysoczyźnie Drohiczyńskiej, w woj. podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ciechanowiec. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. łomżyńskiego.
Według danych z 30 czerwca miasto miało 4891 mieszkańców. Gmina Ciechanowiec miała 9148 mieszkańców.
Ciechanowiec leży w odległości 130 km od Warszawy, na trasie turystycznej do Białowieży, w Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca, na skrzyżowaniu dróg z Ostrowi Mazowieckiej do Bielska Podlaskiego i z Siemiatycz do Zambrowa.
Jest jednym z najstarszych miast Podlasia, leży nad Nurcem, prawym dopływem Bugu. Na lewym, wschodnim brzegu rzeki znajduje się starsza część Ciechanowca z dawnym rynkiem, kościołem, cerkwią, dawną synagogą i najważniejszymi urzędami, na prawym zaś znajduje się Muzeum Rolnictwa.
Historia
Ciechanowiec otrzymał ok. 1413 miejskie prawa magdeburskie, prawdopodobnie od litewskiego księcia Witolda. Najstarsze zachowane dokumenty miejskie pochodzą z XVI wieku.
W XVI wieku miasto należało do rodu Kiszków. W połowie XVI wieku kasztelan trocki Piotr Kiszka zbudował zamek na prawym brzegu Nurca, na północny wschód od miasta. W latach 1617-1642 Mikołaj Kiszka otoczył tenże zamek fortyfikacjami ziemnymi, jednakże wkrótce zamek został spalony w czasie wojen szwedzkich, a powstały na jego zgliszczach siedzibę Ossolińskich spalili Rosjanie w 1915[1]. Do czasów dzisiejszych przetrwały jedynie fundamenty i fosa.
Kolejnymi właścicielami miasta (lub jego części) byli: Bremmerowie, Ossolińscy, Szczukowie i Ciecierscy. W szczególności Ossolińscy w drugiej połowie XVII wieku zainwestowali w rozwój miasta.
W latach 1736–1739 powstał murowany kościół Trójcy Przenajświętszej i szpital sióstr miłosierdzia, wedle projektu warmińskiego architekta Jana Adriana Kluka. Jego syn, ks. Jan Krzysztof Kluk (1739–1796), miejscowy proboszcz, poświęcił się przyrodoznawstwu, stając się jednym z najważniejszych polskich przyrodników doby Oświecenia. Jest on autorem pierwszego kompleksowego podręcznika w języku polskim o rolnictwie, jak również innych pionierskich prac naukowych, a także podręczników szkolnych pisanych na zamówienie Komisji Edukacji Narodowej. Zakres jego badań obejmował zarówno botanikę, jak i zoologię, a także farmaceutykę naturalną. Za zasługi dla polskiej nauki został uhonorowany przez króla Stanisława Augusta medalem „Merentibus”, a Szkoła Główna w Wilnie nadała mu doktorat honorowy.
W dobie rozbiorów Ciechanowiec początkowo (1795–1807) przypadł Prusom, a po kongresie wiedeńskim – Rosji. Wówczas miasto zostało podzielone na dwie części. Prawobrzeżna część (zwana Nowym Miastem lub „polską stroną”), znalazła się w granicach Królestwa Polskiego, zaś lewobrzeżne Stare Miasto („ruska strona”) – w Rosji. W wyniku powstań prawobrzeżny Ciechanowiec stracił prawa miejskie w 1870. Pod koniec XIX w. rozwinął się w mieście przemysł włókienniczy. Ciechanowiec słynął także z targów konnych. Znaczne zniszczenia z 1915 roku w czasach I wojny światowej, gdy m.in. zburzono zamek i zniszczenia z czasów wojny polsko-bolszewickiej były powoli naprawiane w okresie międzywojennym. Wówczas to miasto znane było z dużej liczby warsztatów, głównie żydowskich. Liczba Żydów wzrosła w tym czasie do ok. 55% mieszkańców miasta.
W roku 1921 w Ciechanowcu (miasto), który znajdował się w pow. Bielsk naliczono 344 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym i 17 inne zamieszkałe (w tym 1 budynek niezn.) oraz 3291 mieszkańców (1525 mężczyzn i 1766 kobiet). Narodowość polską zgłosiło 1653, żydowską 1603, białoruską 11, niemiecką 21 i rosyjską 3.
W Ciechanowcu (osada miejska), który był w pow. Wysokie Mazowieckie, gm. Klukowo znajdowały się 193 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym i 18 inne zamieszkałe oraz 1658 mieszkańców (776 mężczyzn i 882 kobiet). Narodowość polską podały 736 osoby, żydowską 919 oraz 1 niemiecką, 2 inną[2].
W 1938 do lewobrzeżnego Ciechanowca (położonego wówczas w powiecie bielskim) przyłączono prawobrzeżną część miasta (o statusie osady), położoną dotychczas w powiecie wysokomazowieckim (w gminie Klukowo)[3][4].
Podczas II wojny światowej miasto niszczyli – w myśl Paktu Ribbentrop-Mołotow najpierw żołnierze Armii Czerwonej, a od czerwca 1941 – wojska niemieckie. Ludność żydowska została prawie całkowicie wymordowana w Treblince. Po wojnie odbudowa trwała długo – miasto nie odzyskało już dawnego znaczenia oraz liczby ludności. Pozostało także na uboczu głównych szlaków komunikacyjnych.
Obiekty zabytkowe
- Pałac w Ciechanowcu – w odrestaurowanym obiekcie znajduje się Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka, wraz z bogatym skansenem, wystawą maszyn rolniczych, ogrodem botanicznym roślin leczniczych, pierwszym w Polsce muzeum pisanki oraz jedynym w Polsce i największym w Europie Muzeum Weterynarii.
- Skansen Mazowiecko-Podlaski – na terenie skansenu znajdują się m.in. reprezentatywne dla regionu zagrody wiejskie, dworek z XIX wieku, spichlerze, młyn, a w lecie organizowane są plenery artystyczne, latem zaś także koncerty.
- Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w stylu barokowym, wzniesionym w latach 1731–1737 z fundacji Franciszka Maksymiliana Ossolińskiego. Można w nim obejrzeć epitafium nagrobne (1848) z marmurowym popiersiem ks. Krzysztofa Kluka.
- Zespół klasztorno-szpitalny z XVIII w. oraz wykonana w stylu neogotyckim XIX-wieczna statua św. Floriana, patrona straży ogniowej.
- Ruiny starej synagogi i mykwy.
- Cerkiew prawosławna Wniebowstąpienia Pańskiego. Wybudowana w 1864 na miejscu rozebranego kościoła unickiego. W czasie II wojny światowej była miejscem egzekucji ludności cywilnej, co upamiętnia obelisk ustawiony na placu cerkiewnym. Świątynia jest siedzibą miejscowej parafii.
- układ przestrzenny średniowiecznego miasta w kształcie wrzeciona, rozciągniętego równolegle do rzeki Nurzec.
- zespół cmentarzy przy ul. Sienkiewicza:
- cmentarz rzym.-kat, 1 poł. XIX w.
- ogrodzenie z bramą, 1842
- kaplica grobowa rodziny Szczuków, 1859
- cmentarz ewangelicki, nieczynny, 1 poł. XIX w.
- cmentarz prawosławny, poł. XIX w.
- pomnik z terenem d. cmentarza żydowskiego,
- cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej (żołnierzy Wojska Polskiego)[5].
- cmentarz rzym.-kat, 1 poł. XIX w.
Turystyka
Jednym z walorów turystycznych Ciechanowca i jego okolic jest przepływająca przez miasto rzeka Nurzec, której dolny, ok. 8-kilometrowy odcinek znajduje się w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca. Meandry i zakola wijące się wśród pól i lasów stanowią ostoję dla wielu gatunków zwierząt żyjących nad wodą, np. bobrów, wydr oraz różnych gatunków ptaków. Nurzec oraz zalew na Nurcu z ośrodkiem sportowo-rekreacyjnym i plażą stanowi zaś atrakcję m.in. dla miłośników spływów kajakowych.
Okolice Ciechanowca to tereny rolnicze z piaszczystą glebą niskiej jakości, lasy iglaste i mieszane oraz wioski – po części rekreacyjno-letniskowe, zwłaszcza nad Nurcem i Bugiem. Perspektywy rozwoju Ciechanowca wiążą się z gospodarką spożywczą i przetwórstwem, a także z agroturystyką.
Wydarzenia kulturalne
- kwiecień – Jarmark Świętego Wojciecha;
- czerwiec:
- festyn „Wianki na Nurcu”,
- „Zajazd Wysokomazowiecki. Szlachty historia na żywo”;
- lipiec – Podlaskie Zawody w Powożeniu Zaprzęgami Konnymi o Puchar Burmistrza Ciechanowca;
- sierpień:
- „Podlaskie Święto Chleba”,
- Międzynarodowy Festiwal Folkloru „Podlaskie Spotkania”;
- grudzień – Konkurs Gry na Ludowych Instrumentach Pasterskich im. Kazimierza Uszyńskiego „Ligawki”.
Transport
Ciechanowiec leży na skrzyżowaniu trzech dróg wojewódzkich:
- droga wojewódzka 681 Roszki-Wodźki – Łapy – Brańsk – Ciechanowiec,
- droga wojewódzka 690 Czyżew-Osada – Ciechanowiec – Siemiatycze,
- droga wojewódzka 694 Poręba-Kocęby – Brok – Małkinia Górna – Ciechanowiec.
Miasto posiada połączenia autobusowe z Białymstokiem, Siemiatyczami, Warszawą, Gdańskiem, Bielskiem Podlaskim, Łomżą, Zambrowem, Wysokiem Mazowieckiem, Ostrowią Mazowiecką i Sokołowem Podlaskim, a także ze stacjami kolejowymi Czyżew-Stacja, Małkinia i Szepietowo.
Demografia
- Wykres liczby ludności miasta Ciechanowca od 1580:
Źródła: Plan Odnowy Miejscowości Ciechanowiec. Uchwała Rady Miejskiej w Ciechanowcu Nr 110/XVII/08 z dnia 29 maja 2008[6], Historia Ciechanowca do roku 1947[7], Żydzi w Ciechanowcu w XVIII–XIX wieku. Część 1[8][9][10], .
Wspólnoty religijne
Katolicyzm
Prawosławie
Miasta partnerskie
Galeria
-
Fragment muru arkadowego przy ul. Parkowej -
Kościół pw. Najświętszej Maryi Panny z Fatimy -
Nagrobki z cmentarza ewangelickiego -
Zalew – wypożyczalnia sprzętu wodnego
Zobacz też
- Najstarszy cmentarz żydowski w Ciechanowcu
- Stary cmentarz żydowski w Ciechanowcu
- Nowy cmentarz żydowski w Ciechanowcu
- Gmina Ciechanowiec
- Ciechanowiec (Nowe Miasto)
- Nurzec (rzeka)
- Ignacy Tłoczek
- Jan Krzysztof Kluk
- ↑ Leszek Kajzer „Leksykon Zamków w Polsce” wyd. Arkady, Warszawa 2001, s. 132.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., tom V, Województwo białostockie, Powiat Bielsk, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Klukowo. Warszawa 1924 r. s. 19, 109. dostępny na Wikimedia Commons.(2012-04-08).
- ↑ Dz.U. 1938 nr 19 poz. 151.
- ↑ Dz.U. 1938 nr 22 poz. 200.
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków stan na 31 grudnia 2011 r. – woj. podlaskie pow. wysokomazowiecki z www.nid.pl.(2012-04-08).
- ↑ Plan Odnowy Miejscowości Ciechanowiec. Uchwała Rady Miejskiej w Ciechanowcu Nr 110/XVII/08 z dnia 29 maja 2008.
- ↑ N. D. Tomaszewski, Historia Ciechanowca do roku 1947, Ciechanowiec 2008, strony: 80, 92, 137, 211, 349, 352.
- ↑ L. Butlewski, Żydzi w Ciechanowcu w XVIII–XIX wieku. Część 1.
- ↑ Miasta i osiedla województwa białostockiego, Biuletyn Nr 11, Wojewódzki Urząd Statystyczny, Białystok, 1965, s. 15,156.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r. Warszawa 2010 r. tabl. 4 s. 128. z www.stat.gov.pl. (2012-04-08).
Linki zewnętrzne
- Ciechanowiec Online
- Ciechanowiec okiem kamery
- Historia Żydów w Ciechanowcu na portalu Wirtualny Sztetl
- Ciechanowiec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 677.
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
- Siedziba gminy: Ciechanowiec
| Wsie |
|
|---|---|
| Kolonie | |
| Integralne części wsi |
|
