Tadeusz Lehr-Spławiński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Tadeusz Lehr-Spławiński
Ilustracja
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

20 września 1891
Kraków

Data i miejsce śmierci

17 lutego 1965
Kraków

profesor
Specjalność: językoznawstwo, slawistyka, historia literatury polskiej, filologia klasyczna
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Profesura

1922

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Rektor
Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Okres spraw.

1938–1939

Poprzednik

Władysław Szafer

Następca

Władysław Szafer

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Komandor Orderu Świętego Sawy Order Lwa Białego III Klasy (Czechosłowacja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cmentarz Rakowicki.
Grobowiec rodziny Spławińskich.

Tadeusz Lehr-Spławiński (ur. 20 września 1891 w Krakowie, zm. 17 lutego 1965 tamże) – polski językoznawca, slawista, profesor UJ i rektor tej uczelni w latach 1938–1939 i 1945–1946, wiceprezes Komisji Intelektualistów i Działaczy Katolickich[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 20 września 1891 w Krakowie, w rodzinie inżyniera Edwarda Lehra i Marii ze Spławińskich. Uczęszczał do krakowskiego Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego, w latach 1909–1915 odbywał studia z językoznawstwa, historii literatury polskiej i filologii klasycznej na UJ. Kontynuował studia w Wiedniu. W latach 1915–1918 uczył języka polskiego w Zakopanem. W roku 1918 został docentem UJ. W roku 1922 mianowany profesorem zwyczajnym filologii słowiańskiej na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie[2]. 9 maja 1938 został wybrany rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego[3] (9 maja 1939 wybrany na lata akademickie 1939/1940–1940/1941). Pełnił funkcję członka Rady Przybocznej Miasta Krakowa (1939). 6 listopada 1939 został aresztowany przez hitlerowców w ramach akcji „Sonderaktion Krakau”. Zwolniony w lutym 1940, brał udział w tajnym nauczaniu. W roku 1945, po wyzwoleniu Krakowa, ponownie objął funkcję rektora UJ, którą pełnił do roku 1946. Prowadził Katedrę Filologii Słowiańskiej UJ (1945–1962).

Zajmował się gramatyką historyczną języków słowiańskich, historią słowiańszczyzny i etnografią, zaangażowany w prace Komitetu Słowiańskiego w Polsce. Twierdził, że praojczyzną Słowian są ziemie w dorzeczu Odry i Wisły (był zwolennikiem teorii autochtonicznego pochodzenia Słowian). Członek PAU, PAN, Instytutu Słowiańskiego w Pradze, Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Doktor honoris causa uniwersytetów w Pradze i Sofii.

Od 16 września 1919 był mężem Marii z Kopystyńskich[4] (1889–1934).

Zmarł w Krakowie. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim (pas 2-płn.-5)[5].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Dzieła[edytuj | edytuj kod]

Był encyklopedystą. Został wymieniony w gronie edytorów kilkutomowego słownika encyklopedycznego - Słownik starożytności słowiańskich wydanego w latach 60-90[7]. Napisał lub był współautorem ponad 400 prac, m.in.:

  • O mowie Polaków w Galicji Wschodniej
  • O pochodzeniu i praojczyźnie Słowian
  • Kaszubi: kultura ludowa i język

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Janusz Stefaniak, Komisja Intelektualistów i Działaczy Katolickich, [w:] Encyklopedia Białych Plam, t. XIX, Suplement, Radom 2005, s. 180.
  2. ↑ Komunikaty. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 89 z 28 kwietnia 1922. 
  3. ↑ Nowy rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 105 z 11 maja 1938. 
  4. ↑ a b c Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 170. [dostęp 2021-08-06].
  5. ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803–2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 161, ISBN 978-83-233-4527-5.
  6. ↑ M.P. z 1951 r. nr 93, poz. 1275 „za wybitną działalność naukową”.
  7. ↑ Praca zbiorowa 1964 ↓.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Rektorzy Uniwersytetu Jagiellońskiego
Akademia
Krakowska /
Uniwersytet
Krakowski
(1400–1499)
Akademia
Krakowska /
Uniwersytet
Krakowski
(1500–1599)
Akademia
Krakowska /
Uniwersytet
Krakowski
(1600–1699)
Akademia
Krakowska /
Uniwersytet
Krakowski
(1700–1777)
Szkoła Główna
Koronna
(1777–1795)
Szkoła Główna
Krakowska
(1795–1805)
Lata
1805–1817[A][B]
Uniwersytet
Jagielloński
(1817–1899)
Uniwersytet
Jagielloński
(od 1900)
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l Pełniący funkcję rektora w zastępstwie.
  2. ↑ Od 1805 do 1809 Uniwersytet połączony z Uniwersytetem Lwowskim i zgermanizowany, 1809 repolonizacja po włączeniu Krakowa do Księstwa Warszawskiego.
  3. ↑ W latach 1853–1860 rektorów nie wybierano, Uniwersytetem kierował mianowany przez rząd kurator.
  4. ↑ Sprawował obowiązki rektora Tajnego Uniwersytetu.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadeusz_Lehr-Spławiński&oldid=67058363”