Resko: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m lit.
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Zabytki: drobne merytoryczne
Linia 54: Linia 54:


== Historia ==
== Historia ==
Już w XI w. na wzgórzu nad Regą stanął [[gród]] książąt pomorskich, a wkrótce potem rozwinęła się wokół niego osada handlowo-rzemieślnicza. Pierwszy raz wspomniano o nim w 1255 r. Własnością połowy grodu od XIII w. stał się ród Borków. Druga połowa grodu pozostała we władaniu rodu Vidant. W latach 1260–1270 [[Jakub Borek]], syn kasztelana kołobrzeskiego [[Borko z Łobza|Borka z Łobza]] postawił zamek nad Regą. W 1277 r. nastąpiła lokacja Reska na prawie lubeckim. Borko z Łobza wraz z synami Jakubem, Janem i Mikołajem lokowali Resko w 1280 roku na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]<ref>Łukasz Michalski, Średniowieczne posiadłości Borków w ziemi sławieńskiej i białogardzkiej w kontekście udziału rodu w życiu politycznym, w: Historia i kultura ziemi sławieńskiej t. IV, Sławno 2005, s. 149.</ref> Około 1400 r. nastąpiła budowa kościoła mariackiego dla mieszkańców miasta. W 1441 r. książę pomorski [[Eryk Pomorski|Eryk I]] przekazał resztę miasta rodowi von Borcke. Na długie lata, aż do 1808 r. Resko stało się prywatnym miastem rodziny Borcke. Podstawą rozwoju miasta było rolnictwo i częściowo rzemiosło (kowalstwo, młynarstwo i krawiectwo). W 1630 r. wojska cesarskie spaliły i zniszczyły miasto, a od 1648 r. Resko na mocy [[pokój westfalski|pokoju westfalskiego]] przeszło pod władanie [[Brandenburgia|Brandenburgii]]. Kres miastu przyniósł 1714 r. kiedy to w ogromnym pożarze spaleniu uległa większość miasta. Ocalało jedynie 11 domów i kościół. Kolejne działania wojenne w latach 1756–1763 również zniszczyły Resko, a miasto przez kilkanaście następnych lat było okupowane przez żołnierzy rosyjskich. W 1834 r. władze miejskie podjęły decyzję o rozbiórce murów obronnych Reska. Ponad 10 lat później, w 1842 r. [[Carl Sprengel]] zakłada w mieście Akademię Rolniczą, Fabrykę Maszyn Rolniczych i powstaje również młyn parowy i [[gorzelnia]]. W 1892 r. powstała stacja kolejowa na wąskotorowej linii [[Wyszogóra]] – [[Kołobrzeg]]. W kolejnych latach Resko uzyskało połączenia kolejowe z kolejnymi miastami: w 1905 r. z Łobzem, a w 1909 r. ze [[Świdwin]]em.
Około XII wieku na wzgórzu nad Regą stanął [[gród]] książąt pomorskich, a wkrótce potem rozwinęła się wokół niego osada handlowo-rzemieślnicza. Pierwsza nieudana próba nadania praw miejskich dla osady nastąpiła w roku 1255 i z tego roku też pochodzi pierwsza wzmianka o Resku. W tym czasie była ona własnością dwóch rodów: Borków (wywodzących się ze Strzemiela) i Vidantów. Brak zgodności między oboma rodzinami spowodował problemy z nadaniem lokacji. W latach 1260–1270 [[Jakub Borek]], syn kasztelana kołobrzeskiego [[Borko z Łobza|Borka z Łobza]] zabudował zamek nad Regą. Borko z Łobza wraz z synami Jakubem, Janem i Mikołajem lokowali Resko w 1280 roku na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]<ref>Łukasz Michalski, Średniowieczne posiadłości Borków w ziemi sławieńskiej i białogardzkiej w kontekście udziału rodu w życiu politycznym, w: Historia i kultura ziemi sławieńskiej t. IV, Sławno 2005, s. 149.</ref>, jednak wg innych dokumentów źródłowych wynika, że dopiero w 1288 roku Resko otrzymało prawa miejskie, które zostały potwierdzone w 1295 roku<ref>http://wkz.bip.alfatv.pl/pliki/wkz/File/ZWK%202018%20small.pdf</ref>. Około 1400 r. nastąpiła budowa kościoła mariackiego dla mieszkańców miasta. W 1441 r. książę pomorski [[Eryk Pomorski|Eryk I]] przekazał resztę miasta rodowi von Borcke. Na długie lata, aż do 1808 r. Resko stało się prywatnym miastem rodziny Borcke. Podstawą rozwoju miasta było rolnictwo i częściowo rzemiosło (kowalstwo, młynarstwo i krawiectwo). W 1630 r. wojska cesarskie spaliły i zniszczyły miasto, a od 1648 r. Resko na mocy [[pokój westfalski|pokoju westfalskiego]] przeszło pod władanie [[Brandenburgia|Brandenburgii]]. Kres miastu przyniósł 1714 r. kiedy to w ogromnym pożarze spaleniu uległa większość miasta. Ocalało jedynie 11 domów i kościół. Kolejne działania wojenne w latach 1756–1763 również zniszczyły Resko, a miasto przez kilkanaście następnych lat było okupowane przez żołnierzy rosyjskich. W 1834 r. władze miejskie podjęły decyzję o rozbiórce murów obronnych Reska. Ponad 10 lat później, w 1842 r. [[Carl Sprengel]] zakłada w mieście Akademię Rolniczą, Fabrykę Maszyn Rolniczych i powstaje również młyn parowy i [[gorzelnia]]. W 1892 r. powstała stacja kolejowa na wąskotorowej linii [[Wyszogóra]] – [[Kołobrzeg]]. W kolejnych latach Resko uzyskało połączenia kolejowe z kolejnymi miastami: w 1905 r. z Łobzem, a w 1909 r. ze [[Świdwin]]em.


W 1945 r. miasto zostało zajęte przez oddziały 3 armii uderzeniowej I Frontu Białoruskiego (ku czci żołnierzy zdobywających Resko po wojnie w Alei Wojska Polskiego postawiono Pomnik Wyzwolenia)<ref>Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, {{ISBN|83-217-2709-3}}, str. 709</ref>, a następnie przekazane Polsce. Zniszczenia wojenne w centrum miasta sięgały 60%<ref>Wirtualny sztetl [http://www.sztetl.org.pl/pl/article/resko/3,historia-miejscowosci/].</ref>. Nastąpiła odbudowa i rozbudowa miasta, powstały nowe budynki użyteczności publicznej.
W 1945 r. miasto zostało zajęte przez oddziały 3 armii uderzeniowej I Frontu Białoruskiego (ku czci żołnierzy zdobywających Resko po wojnie w Alei Wojska Polskiego postawiono Pomnik Wyzwolenia)<ref>Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, {{ISBN|83-217-2709-3}}, str. 709</ref>, a następnie przekazane Polsce. Zniszczenia wojenne w centrum miasta sięgały 60%<ref>Wirtualny sztetl [http://www.sztetl.org.pl/pl/article/resko/3,historia-miejscowosci/].</ref>. Nastąpiła odbudowa i rozbudowa miasta, powstały nowe budynki użyteczności publicznej.
Linia 73: Linia 73:
* Pomnik Żołnierzy Polskich,
* Pomnik Żołnierzy Polskich,
* Zabytkowy Park Miejski,
* Zabytkowy Park Miejski,
* ruiny zamku z (XIV-XV w.) – pierwszy drewniany zamek zbudowano w latach 1260–1270. Pierwsza wzmianka o zamku w dokumencie wydanym z okazji podziału księstwa na dzielnice pojawiała się w 1295 roku. Wiadomo, że zamek był podzielony i jego właścicielami były rody Borków i Vidantów. W 1365 roku Vidanci sprzedali swoją część księciu pomorskiemu Bogusławowi V. Przypuszcza się, że w tym czasie nastąpiła przebudowa zamku na obiekt w pełni murowany. W 1447 roku zamek w całości powrócił do Borków. W 1774 r. na miejscu zniszczonego zamku Borkowie postawili dwór. W 1826 r. dwór został zburzony.
* ruiny zamku z (XIV-XV w.) – pierwszy drewniany zamek zbudowano w latach 1260–1270. Pierwsza wzmianka o zamku w dokumencie wydanym z okazji podziału księstwa na dzielnice pojawiała się w 1295 roku. Wiadomo, że zamek był podzielony i jego właścicielami były rody Borków i Vidantów. W 1365 roku Vidanci sprzedali swoją część księciu pomorskiemu Bogusławowi V. Przypuszcza się, że w tym czasie nastąpiła przebudowa zamku na obiekt w pełni murowany. W 1447 roku zamek w całości powrócił do Borków. Największe jednak zniszczenia przyniosła wojna 7-letnia (1756–1763) i przechodzące przez nie wojska rosyjskie. Prawdopodobnie wówczas uległ również zniszczeniu zamek Borków. Na jego miejscu powstał w 1774 roku nowożytny dwór. Około roku 1826, gdy wygasł ród Borków, wzgórze zamkowe i dobra ziemskie przejęła rodzina von Bülow. Zapewne wtedy rozebrano ryglowy dwór Borków, a wzgórze i otaczający go teren zalesiono, tworząc zaczątek parku<ref>http://wkz.bip.alfatv.pl/pliki/wkz/File/ZWK%202018%20small.pdf</ref>.
* [[Cmentarz żydowski w Resku]].
* [[Cmentarz żydowski w Resku]].



Wersja z 13:52, 15 kwi 2019

Resko
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Powiat

łobeski

Gmina

Resko

Prawa miejskie

1288

Burmistrz

Arkadiusz Czerwiński

Powierzchnia

4,49 km²

Wysokość

42[1] m n.p.m.

Populacja (2017–06–30)
• liczba ludności
• gęstość


4263[2]
953,5 os./km²

Strefa numeracyjna

91

Kod pocztowy

72-315

Tablice rejestracyjne

ZLO

Położenie na mapie gminy Resko
Mapa konturowa gminy Resko, w centrum znajduje się punkt z opisem „Resko”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Resko”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Resko”
Położenie na mapie powiatu łobeskiego
Mapa konturowa powiatu łobeskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Resko”
Ziemia53°46′23″N 15°24′21″E/53,773056 15,405833
TERC (TERYT)

3218044

SIMC

0979580

Urząd miejski
Rynek 1
72-315 Resko
Strona internetowa

Resko (do 1945 r. niem. Regenwalde) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w woj. zachodniopomorskim, w powiecie łobeskim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Resko. Ośrodek usługowy dla rolnictwa, drobny przemysł spożywczy i drzewny.

Według danych z 30 czerwca 2017, miasto miało 4263 mieszkańców[2].

Położenie

Most nad Regą w Resku przy elektrowni wodnej

Resko położone jest w północno-zachodniej części województwa zachodniopomorskiego w powiecie łobeskim nad Regą. Miasto usytuowane na Równinie Gryfickiej i Wysoczyźnie Łobeskiej. W latach 1818–1945 miasto administracyjnie należało do Powiatu Regenwalde, początkowo z siedzibą w Resku, a od roku 1860 z siedzibą w Łobzie[3]. W latach 1946–1998 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego. W latach 1999–2001 należało do powiatu gryfickiego, a od 2002 r. należy do powiatu łobeskiego.

Według danych z 1 stycznia 2009 r. powierzchnia miasta wynosi 4,49 km²[4].

Resko leży przy drodze wojewódzkiej nr 152 (PłotyŚwidwin). Około 10 km od Reska przebiega droga krajowa nr 6 (trasa Szczecin – Gdańsk). W 2013 roku rozebrana została linia kolejowa nr. 420 Worowo – Wysoka Kamieńska na odcinku Worowo – Resko Północne wraz z infrastrukturą stacji Resko Północne.

Nazwa miasta

Pochodzenie nazwy miasta Reska nie jest do końca znane. Istnieje teza iż pochodzi ono od starosłowiańskiego słowa „reż” oznaczającego żyto. W zapiskach istnieje wzmianka iż w XIV w. miasto nazywało się tak jak przepływająca przez nie rzeka – Rega. W późniejszym okresie powstała niemiecka nazwa, używana do 1945 r. która brzmiała Regenwalde co w wolnym tłumaczeniu oznacza Deszczowy Las.

Po zakończeniu II wojny światowej miasto przez pewien czas nosiło nazwę Reskogród[5] oraz Ławiczka[6][7][8][9]. Nazwę Resko wprowadzono rozporządzeniem ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 roku[10].

Historia

Około XII wieku na wzgórzu nad Regą stanął gród książąt pomorskich, a wkrótce potem rozwinęła się wokół niego osada handlowo-rzemieślnicza. Pierwsza nieudana próba nadania praw miejskich dla osady nastąpiła w roku 1255 i z tego roku też pochodzi pierwsza wzmianka o Resku. W tym czasie była ona własnością dwóch rodów: Borków (wywodzących się ze Strzemiela) i Vidantów. Brak zgodności między oboma rodzinami spowodował problemy z nadaniem lokacji. W latach 1260–1270 Jakub Borek, syn kasztelana kołobrzeskiego Borka z Łobza zabudował zamek nad Regą. Borko z Łobza wraz z synami Jakubem, Janem i Mikołajem lokowali Resko w 1280 roku na prawie magdeburskim[11], jednak wg innych dokumentów źródłowych wynika, że dopiero w 1288 roku Resko otrzymało prawa miejskie, które zostały potwierdzone w 1295 roku[12]. Około 1400 r. nastąpiła budowa kościoła mariackiego dla mieszkańców miasta. W 1441 r. książę pomorski Eryk I przekazał resztę miasta rodowi von Borcke. Na długie lata, aż do 1808 r. Resko stało się prywatnym miastem rodziny Borcke. Podstawą rozwoju miasta było rolnictwo i częściowo rzemiosło (kowalstwo, młynarstwo i krawiectwo). W 1630 r. wojska cesarskie spaliły i zniszczyły miasto, a od 1648 r. Resko na mocy pokoju westfalskiego przeszło pod władanie Brandenburgii. Kres miastu przyniósł 1714 r. kiedy to w ogromnym pożarze spaleniu uległa większość miasta. Ocalało jedynie 11 domów i kościół. Kolejne działania wojenne w latach 1756–1763 również zniszczyły Resko, a miasto przez kilkanaście następnych lat było okupowane przez żołnierzy rosyjskich. W 1834 r. władze miejskie podjęły decyzję o rozbiórce murów obronnych Reska. Ponad 10 lat później, w 1842 r. Carl Sprengel zakłada w mieście Akademię Rolniczą, Fabrykę Maszyn Rolniczych i powstaje również młyn parowy i gorzelnia. W 1892 r. powstała stacja kolejowa na wąskotorowej linii WyszogóraKołobrzeg. W kolejnych latach Resko uzyskało połączenia kolejowe z kolejnymi miastami: w 1905 r. z Łobzem, a w 1909 r. ze Świdwinem.

W 1945 r. miasto zostało zajęte przez oddziały 3 armii uderzeniowej I Frontu Białoruskiego (ku czci żołnierzy zdobywających Resko po wojnie w Alei Wojska Polskiego postawiono Pomnik Wyzwolenia)[13], a następnie przekazane Polsce. Zniszczenia wojenne w centrum miasta sięgały 60%[14]. Nastąpiła odbudowa i rozbudowa miasta, powstały nowe budynki użyteczności publicznej.

W 1968 r. z miasta został wydzielony obszar o powierzchni 384 ha z miejscowością Policko[15].

W roku 1971 urodził się tutaj Bartosz Arłukowicz.

Zabytki

Sanktuarium Matki Bożej Niepokalanej w Resku

W Resku pomimo znaczących zniszczeń wojennych zachowało się kilka zabytków. Należą do nich:

  • Kościół gotycki pochodzący z XIV-XV w., obecnie Sanktuarium Matki Boskiej Reskiej,
  • Ratusz – pochodzi z 1841 r. wybudowany jest w stylu klasycystycznym. Cechuje go skromna sylwetka i niewielka wieżyczka z zegarem i kurantem,
  • Obelisk Karola Sprengla z 1881 r.,
  • Zabytkowa elektrownia wodna na rzece Redze,
  • Budynek Sądu Powiatowego pochodzący z 1900 r., mieszczący obecnie pocztę,
  • Gmach szkoły,
  • Pomnik Żołnierzy Polskich,
  • Zabytkowy Park Miejski,
  • ruiny zamku z (XIV-XV w.) – pierwszy drewniany zamek zbudowano w latach 1260–1270. Pierwsza wzmianka o zamku w dokumencie wydanym z okazji podziału księstwa na dzielnice pojawiała się w 1295 roku. Wiadomo, że zamek był podzielony i jego właścicielami były rody Borków i Vidantów. W 1365 roku Vidanci sprzedali swoją część księciu pomorskiemu Bogusławowi V. Przypuszcza się, że w tym czasie nastąpiła przebudowa zamku na obiekt w pełni murowany. W 1447 roku zamek w całości powrócił do Borków. Największe jednak zniszczenia przyniosła wojna 7-letnia (1756–1763) i przechodzące przez nie wojska rosyjskie. Prawdopodobnie wówczas uległ również zniszczeniu zamek Borków. Na jego miejscu powstał w 1774 roku nowożytny dwór. Około roku 1826, gdy wygasł ród Borków, wzgórze zamkowe i dobra ziemskie przejęła rodzina von Bülow. Zapewne wtedy rozebrano ryglowy dwór Borków, a wzgórze i otaczający go teren zalesiono, tworząc zaczątek parku[16].
  • Cmentarz żydowski w Resku.

Demografia

Według danych[17] z 30 czerwca 2007 r., miasto miało 4415 mieszkańców.

Rok   Liczba ludności
1815 1190
1850 2400
1880 3200
1900 3400
1925 4020
1939 5014
1960 3415[18]
1983 4137
1995 4749
2000 4585
2005 4410
  • Piramida wieku mieszkańców Reska w 2014 roku[19].


Klimat

W Resku znajduje się stacja hydrologiczno-meteorologiczna.

Średnie wartości temperatur i opadów w Resku[20]
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Czer Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Rocznie
Śr. wysoka temperatura [°C] 6 7 14 21 26 29 29 29 25 20 12 9 18
Śr. niska temperatura [°C] -14 -13 -9 -4 0 3 6 5 1 -1 -5 -11 -3
Opady [mm] 47 36 39 42 50 68 89 88 76 64 58 54 711

Administracja

Urząd Gminy i Miasta w Resku przed remontem

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Reska wybierają do swojej rady miejskiej 8 radnych (8 z 15)[21]. Pozostałych 7 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Resko. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest ratusz przy Rynku.

Burmistrzowie Reska:

  • Jan Olszewski (2002–2006)[22]
  • Arkadiusz Czerwiński (od 2006)

Mieszkańcy Reska wybierają parlamentarzystów z okręgów wyborczych z siedzibą komisji w Szczecinie, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Wspólnoty wyznaniowe

Urodzeni w Resku (Regenwalde)

Ludzie związani z Reskiem (Regenwalde)

Przypisy

  1. Mapa wysokości i głębokości [1].
  2. a b Główny Urząd Statystyczny. Baza Demografia. Stan i struktura ludności. Ludność stan w dniu 30 VI 2017: Tab. 09 Ludność według płci i miast – zachodniopomorskie [online] [dostęp 2018-02-04].
  3. Regenwalde [2].
  4. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507. 
  5. Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945.
  6. Dz.U. z 1945 r. nr 33, poz. 196.
  7. Krótka historia powiatu łobeskiego. powiatlobeski.pl. [dostęp 28 sierpnia 2010]. (ang.).
  8. Ludwik Cwynar. 60 lat temu. „Prowincjonalny Okazjonalnik Literacki „Łabuź””. 52/2005, marzec 2005. 
  9. Ze starej książki dochodzenie. „Miesięcznik „Łobeziak””. 98, luty 2000. 
  10. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85, s. 1).
  11. Łukasz Michalski, Średniowieczne posiadłości Borków w ziemi sławieńskiej i białogardzkiej w kontekście udziału rodu w życiu politycznym, w: Historia i kultura ziemi sławieńskiej t. IV, Sławno 2005, s. 149.
  12. http://wkz.bip.alfatv.pl/pliki/wkz/File/ZWK%202018%20small.pdf
  13. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 709
  14. Wirtualny sztetl [3].
  15. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 października 1968 r. (Dz.U. z 1968 r. nr 42, poz. 297).
  16. http://wkz.bip.alfatv.pl/pliki/wkz/File/ZWK%202018%20small.pdf
  17. Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2007 r.). , 2006. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1734-6118. (pol.). 
  18. Władysław Nowotniak: Gryfice i okolica – Wycieczki po mieście i okolicy. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1962, s. 48.
  19. http://www.polskawliczbach.pl/Resko, w oparciu o dane GUS.
  20. Historia pogody dla Reska, dane uśrednione z 38 lat. Weatherbase.com. [dostęp 2007-10-24]. (ang.).
  21. Rada Miejska w Resku. Państwowa Komisja Wyborcza, 2006. [dostęp 2009-09-30]. (pol.).
  22. I tura wyborów burmistrza gminy Resko. Państwowa Komisja Wyborcza, 2002. [dostęp 2009-09-30]. (pol.).
  23. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-15].

Linki zewnętrzne