Jakub Większy Apostoł

{{{rodzaj}}}
{{{imię}}}

{{{tytuły}}}
[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{podpis grafiki}}}]] {{{podpis grafiki}}}
Data i miejsce urodzenia	{{{data urodzenia}}} {{{miejsce urodzenia}}}
Data i miejsce śmierci	{{{data śmierci}}} {{{miejsce śmierci}}}
Czczony przez	{{{kościół}}}
Beatyfikacja	{{{data beatyfikacji}}} {{{miejsce beatyfikacji}}} przez {{{beatyfikujący}}}
Kanonizacja	{{{data kanonizacji}}} {{{miejsce kanonizacji}}} przez {{{kanonizujący}}}
Wspomnienie	{{{wspomnienie}}}
Atrybuty	{{{atrybuty}}}
Patron	{{{patron}}}
Szczególne miejsca kultu	{{{miejsce kultu}}}
[[Plik:{{{faksymile}}}|130x100px|alt=Faksymile|{{{opis faksymile}}}]] {{{opis faksymile}}}

{{Święty infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | beatyfikujący = | miejsce kanonizacji = | data urodzenia = | patron = | kanonizujący = | miejsce beatyfikacji = | rodzaj = | data kanonizacji = | miejsce kultu = | podpis grafiki = | atrybuty = | faksymile = | data beatyfikacji = | miejsce śmierci = | tytuły = | wspomnienie = | imię = | data śmierci = | kościół = | grafika = | miejsce urodzenia = | opis faksymile = Nieznane pola: "Wspomnienie", "Portret", "Miejsce_śmierci", "Data_urodzenia", "quote", "Atrybuty", "Beatyfikowany_przez", "Kanonizowany_przez", "Miejsce_kultu", "Patron", "zdjęcie podpis", "Miejsce_kanonizacji", "Imię", "Miejsce_urodzenia", "Data_beatyfikacji", "Data_kanonizacji", "Kościół", "Miejsce_beatyfikacji", "Tytuły" oraz "Data_śmierci".

Jakub Większy (Starszy) Apostoł, Jakub Pielgrzym lub Jakub z Compostelli, cs. Apostoł Iakow Ziewiediejew (zm. 43 lub 44) – jeden z 12 apostołów Jezusa Chrystusa, zwany Większym (dla odróżnienia od Jakuba Mniejszego (Młodszego) Apostoła), syn Zebedeusza i Salome, brat Jana Ewangelisty (Jana Teologa), męczennik, święty Kościoła katolickiego, anglikańskiego, ewangelickiego, ormiańskiego, koptyjskiego i prawosławnego. Święty ten wymieniany jest w Modlitwie Eucharystycznej (Communicantes) Kanonu rzymskiego.

Życiorys

Jakub uczestniczył w Przemienieniu Pańskim , obraz Rafaela

Jakub zwany Większym był synem Zebedeusza i Salome. Jego młodszym bratem był św. Jan Ewangelista (Mk 1,19). Obaj byli rybakami mieszkającymi nad Jeziorem Galilejskim. Jan Ewangelista podaje, że byli wspólnikami św. Piotra Apostoła. Ich matka, Salome, należała go grona niewiast, które w niektórych okresach publicznej działalności Jezusa towarzyszyły Mu i usługiwały (Mk 15,40).

Wraz z Piotrem i Janem, Jakub był jednym z pierwszych uczniów Pana Jezusa i należał do grupy Apostołów najbliższych Jezusowi. Wybrany na apostoła, stał niemal zawsze na ich czele. Można powiedzieć, że należał do uprzywilejowanej grupy uczniów Pana Jezusa, którzy byli świadkami wskrzeszenia córki Jaira, przemienienia na Górze Tabor oraz modlitwy w Ogrójcu. Był także świadkiem drugiego cudownego połowu ryb, o którym mówi św. Jan w swojej Ewangelii.

Ta uprzywilejowana bliskość zapewne pozwoliła mu na wypowiedzenie propozycji, która ujawniła jego temperament. Otóż, gdy przechodzili przez Samarię, Jakub chciał, aby Jezus sprawił, by piorun spalił niegościnne miasto (Łk 9,54). W drodze do Jerozolimy nalegał na swoją matkę lub ją nakłonił, by dla niego i jego brata Jana, uzyskała od Pana Jezusa pierwsze miejsce w królestwie mesjańskim dla ich obojga (Mt 20,20-28). Kiedy Jezus zapowiedział zniszczenie świątyni, chciał bezzwłocznie dowiedzieć się, w jakim czasie to wydarzenie dokładnie nastąpi. Żywe jego usposobienie sprawiło, że został nazwany „synem gromu” (Mk 3, 17).

Tradycja podaje, że św. Jakub Większy po Zesłaniu Ducha Świętego udał się do Hiszpanii, żeby tam głosić Dobrą Nowinę. Z tego też zapewne powodu jest on szczególnie czczony właśnie w Hiszpanii i w Portugalii – jest pierwszym patronem tych krajów. Następnie, po niewielkich osiągnięciach misyjnych na tamtejszych terenach, wrócił do Judei i Kościele czasów apostolskich odgrywał rolę pierwszoplanową. Był pierwszym biskupem Jerozolimy.

Śmierć męczeńska

Ścięcie św. Jakuba, obraz Albrechta Dürera

Dzieje Apostolskie wspominają o św. Jakubie dwa razy: kiedy wymieniają go na liście Apostołów (Dz 1, 13) oraz przy wzmiance o jego męczeńskiej śmierci (Dz 12, 1-2).

Apostoł Jakub zginął jako pierwszy z dwunastu apostołów. Jego szczątki znajdują się prawdopodobnie w Santiago de Compostela, przeniesione w VII wieku z Jerozolimy.

Herod Agryppa I, wnuk Heroda Wielkiego, kazał ściąć go mieczem (Dz 12, 1-2) podczas pierwszego prześladowania chrześcijan po zmartwychwstaniu Jezusa. Tradycja utrzymuje, że apostoł przed śmiercią żałował swego kata, który wzruszony taką postawą, nawrócił się na wiarę chrześcijańską i również zginął jako męczennik.

Kult w Polsce

Święty Jakub Apostoł adoruje Najświętszą Maryję Pannę

Kult św. Jakuba wprowadzili, za czasów panowania Kazimierza Odnowiciela, benedyktyni pochodzący z Leodium (obecnie Liège ). W XI wieku było 15 kościołów pod jego wezwaniem. Wezwanie to przypisane jest do najstarszych kościołów diecezji kieleckiej. Według Jana Łaskiego było w diecezji gnieźnieńskiej 28 kościołów pod wezwaniem św. Jakuba.
W XVI wieku, w Krakowie, na Kazimierzu, była szkoła św. Jakuba.

W diecezji krakowskiej w XV wieku było 28 kościołów, najstarsze pochodzą z XI-XII, większość z XIII wieku. Najstarsze wizerunki św. Jakuba pochodzą z XV wieku. W 2008 roku były 164 kościoły i kaplice pod wezwaniem św. Jakuba. Wizerunków Świętego zanotowanych w Katalogach Zabytków jest ok. 120.

Patronat

Święty Jakub w chwale

W Kościele Zachodu Jakub Starszy jest patronem Hiszpanii i Portugalii, oraz walk z islamem, zakonów rycerskich, opiekunem pielgrzymów. Na Wschodzie patronuje rybakom, którzy zanoszą do niego modlitwy o obfite połowy i szczęśliwe wiatry. Jest również patronem aptekarzy, drogistów, pielgrzymów, robotników, żebraków; dawniej patron woskowników, wojowników, kapeluszników.

W Polsce

W Polsce jest patronem i współpatronem wielu kościołów, m.in. bazyliki archidiecezjalnej w Szczecinie i konkatedry w Olsztynie. Najpopularniejszą jego świątynią jest bazylika w Nysie.

Dzień obchodów

W Kościele katolickim, anglikańskim i ewangelickim jego święto liturgiczne obchodzone jest 25 lipca.
Przeniesienie relikwii wspominane jest 30 grudnia, natomiast przeniesienie głowy do klasztoru St. Waast – 3 stycznia.

Cerkiew prawosławna wspomina apostoła Jakuba dwukrotnie:

• 30 kwietnia/13 maja, tj. 13 maja według kalendarza gregoriańskiego,
• 30 czerwca/13 lipca, tj. 13 lipca (Sobór dwunastu apostołów).

Relikwie

Relikwiarz z relikwiami świętego

Według tradycji, nie mającej naukowego potwierdzenia, gdy w VII wieku Palestynę opanowali Arabowie, relikwie św. Jakuba przeniesiono z Jerozolimy do Composteli w Hiszpanii, gdzie w ich obecności doszło do wielu cudownych uzdrowień. Tam też, w katedrze pod swoim wezwaniem, znajdują się do chwili obecnej.

Pielgrzymki do grobu apostoła były w średniowieczu wielką manifestacją uczuć religijnych. Dzięki nim Hiszpanię zaczęto nazywać "krajem św. Jakuba".

Ikonografia

Tradycyjne przedstawienie świętego

Święty Jakub jako pielgrzym

W ikonografii Zachodu św. Jakub przedstawiany jest jako starzec o silnej budowie ciała w długiej tunice i w płaszczu lub pielgrzym w miękkim kapeluszu z szerokim rondem.

Jego atrybutami są: bukłak, kij pielgrzyma, księga, miecz, muszla, torba, turban turecki, zwój.

Na Wschodzie apostoł najczęściej przedstawiany jest na ikonach z księgą lub zwojem. Jest mężczyzną w średnim wieku, z ciemną, niedługą brodą. Odziany w typowe dla apostołów szaty i sandały. Poza scenami, na których obecni są inni spośród dwunastu apostołów, Jakub obecny jest na ikonach Przemienienia Pańskiego, gdzie klęczy lub leży u stóp Chrystusa oraz w scenie wskrzeszenia córki Jaira.

Heraldyka

Wizerunek Jakuba Większego Apostoła, jak i sam krzyż, występuje również w wielu herbach miast.

• 
  Krzyż św. Jakuba wer. 1
• 
  Krzyż św. Jakuba wer. 2

Przysłowia

• Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie
• Nie frasuj się Kuba, znajdzie się zguba,
• Na św. Jakuba, ostatnich już siewów próba (jw.)

Zobacz też

• kult świętych
• męczennicy wczesnochrześcijańscy
• modlitwa za wstawiennictwem świętego
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• święci prawosławni
• Zakon Santiago
• Jakub Mniejszy Apostoł

Bibliografia

• Hugo Hoever (SOCist): Żywoty świętych Pańskich. przekład Zbigniew Pniewski. Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1983, s. 270/271.
• Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 1: A-C. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 252. ISBN 83-7097-271-3.Sprawdź autora:1.
• Święty Jakub Starszy, Apostoł – materiały na brewiarz.pl [ostatnia aktualizacja: 28.06.2010]
• ap. Jakub syn Zebedeusza na cerkiew.pl (opr. Jarosław Charkiewicz)

Linki zewnętrzne

• Jakobus der Ältere (der Große) – Ökumenisches Heiligenlexikon (niem.)
• Domenico Agasso San Giacomo il Maggiore – Santi Beati (wł.)