42 Batalion Straży Granicznej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
42 Batalion Straży Granicznej
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1922

Rozformowanie

1923

Tradycje
Rodowód

42 Batalion Celny

Dowódcy
Pierwszy

kpt. Henryk Schenk

Organizacja
Dyslokacja

Sopoćkinie

Formacja

Straż Graniczna

Podległość

Komenda Powiatowa Straży Granicznej w Sopoćkiniach

42 Batalion Straży Granicznej – jednostka organizacyjna Straży Granicznej w II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]

Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Bataliony Celne” na „Straż Graniczną”[1]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[2]. 42 batalion celny przemianowany został na 42 batalion Straży Granicznej.

 Osobny artykuł: 42 batalion celny.

42 batalion Straży Granicznej funkcjonował w strukturze Komendy Powiatowej Straży Granicznej w Sopoćkiniach. Jego dowództwo stacjonowało też w Sopoćkiniach[3]. W skład batalionu wchodziły cztery kompanie strzeleckie oraz jedna kompania karabinów maszynowych w liczbie 3 plutonów po 2 karabiny maszynowe na pluton[4]. Dowódca batalionu posiadał uprawnienia dyscyplinarne dowódcy pułku. Cały skład osobowy batalionu obejmował etatowo 614 żołnierzy, w tym 14 oficerów[5].

W 1923 roku batalion przekazał swój odcinek oddziałom Policji Państwowej i został rozwiązany[6].

Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]

W grudniu 1922 batalion ochraniał odcinek granicy państwowej długości 45 km od Rygoli do Przewałki /wył./[7].

Na przełomie 1922 i 1923 do dyspozycji Komendy Powiatowej Policji Państwowej w Sejnach przydzielono z batalionu 1 oficera i 56 szeregowych. Po przydzieleniu do policji, żołnierze zostali przemundurowani i pełnili służbę na podstawie regulaminów policyjnych. Ich zadaniem była obrona ludności na terenie polskiego pasa neutralnego przed atakami litewskich partyzantów[8].

Z dniem 30 kwietnia 1923 dokonano korekty obsadzenia granic. 42 batalion zajmował odcinek około 45 km od wsi Rachelany do Niemna przy ujściu Kanału Augustowskiego i wystawiał 17 placówek[9].

W dniach 25-30 czerwca 1923 pododcinek ochraniany przez batalion, wraz z wyposażeniem granicznym oraz większością sprzętu, został przekazany Policji Państwowej. Większość oficerów zdecydowała się na służbę w oddziałach granicznych policji[10].

Sąsiednie bataliony

Żołnierze batalionu[edytuj | edytuj kod]

Komendanci batalionu
stopień imię i nazwisko okres pełnienia służby kolejne stanowisko
kapitan Henryk Schenk IX 1922[11]
kapitan Ignacy Buś[12] był w 1923

Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]

Ordre de Bataille 42 batalionu Straży Granicznej w Sopoćkiniach
na dzień 1 grudnia 1922
kompania 1. Rudawka 3. Radziwiłki 2. Szabany 4. Nowiki[a]
placówka 7. Rygole 5. Wołkuszek 2. Mielniki
placówka 12. 9. 5.
placówka 13. 4. Czordek 4.
placówka 14. 8. 1. Świętojańsk
placówka 6. Kurzyniec 7. 3.Szabany
placówka 11. 3 2.Świętojańsk
placówka 10. 6. 1.
Ordre de Bataille 42 batalionu Straży Granicznej w Sopoćkiniach
w maju 1923[9]
kompania 1. Kadysz Rządowy 2. Kalety 3. Berżniki 4. odwód

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. 4 kompania znajdowała się „na przeszkoleniu”

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.
  • Artur Ochał: Na litewskiej rubieży. Brygada KOP „Grodno” (1929–1939). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017. ISBN 978-83-8098-148-5.
  • Teresa Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Straż Graniczna (1922−1923)”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
  • Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Ketrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
  • Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych:przeniesienia siedzib komend, baonów Straży Granicznej , obszary odcinków granicznych, 1922–1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Rozkazy organizacyjne Komendy Głównej Straży Granicznej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.