9 Batalion Straży Granicznej
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1922 |
| Rozformowanie |
1923 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
kpt. Paweł Dmochowski |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Komenda Powiatowa Straży Granicznej w Świecianach |
9 Batalion Straży Granicznej – jednostka organizacyjna Straży Granicznej w II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Bataliony Celne” na „Straż Graniczną”[1]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[2]. 9 batalion celny przemianowany został na 9 batalion Straży Granicznej.
9 batalion Straży Granicznej funkcjonował w strukturze Komendy Powiatowej Straży Granicznej w Święcianach, a jego dowództwo stacjonowało w Duksztach[3]. W skład batalionu wchodziły cztery kompanie strzeleckie oraz jedna kompania karabinów maszynowych w liczbie 3 plutonów po 2 karabiny maszynowe na pluton[4]. Komendant batalionu posiadał uprawnienia dyscyplinarne dowódcy pułku. Cały skład osobowy batalionu obejmował etatowo 614 żołnierzy, w tym 14 oficerów[5].
Na podstawie uchwały Rady Ministrów z 24 maja 1923 zarządzono likwidację Straży Granicznej do dnia 1 lipca 1923[6]. Jednak 9 batalion Straży Granicznej, już w nowym etacie[a], pozostał na granicy do jesieni 1923[6]. Pod względem budżetowo-gospodarczym podlegał Komendzie Okręgowej Policji Państwowej w Wilnie[7]. Potem przekazał swój odcinek oddziałom Policji Państwowej i został rozwiązany[8].
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
Od lipca 1923 batalion ochraniał odcinek granicy litewskiej od Michalin (wył.) do Skorobogatych[9][7].
- Sąsiednie bataliony
- 43 batalion Straży Granicznej ⇔ 28 batalion Straży Granicznej − 1 grudnia 1922[3][10] i III 1923[11]
- Policja Państwowa ⇔ 28 batalion Straży Granicznej − po 1 lipca 1923[7]
- Wydarzenia
- 14 kwietnia 1923, podczas napadu na placówkę w Gubowie, zginął jeden z szeregowych i komendant batalionu kpt. Dmochowski. Rannych zostało 2 żołnierzy, natomiast 11 innych zostało uprowadzonych[12].
Kadra batalionu[edytuj | edytuj kod]
- Komendanci batalionu
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| kapitan piech. | Paweł Dmochowski | IX 1922[13] – XII 1922[14] –14 IV 1923[12] |
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
| Ordre de Bataille 9 batalionu Straży Granicznej w Duksztach na dzień 14 listopada 1922[15] | ||||
|---|---|---|---|---|
| kompanie | 1. Smołwy | 2. f. Dukszty | 3. Dukszty | 4.? |
| dowódcy | por. piech. Jerzy Antoszewicz | por. piech. Grołowski | por. piech. Maliszewski | kpt. piech. Morozoff |
| placówki | Żengiszki | Santupy | Dworzyszcze | Mejłuny |
| Łapeliszki | Gajlutyszki | Antonowo | Gudziszki | |
| Podobinka | Karaczuny | Jankowszczyzna | Kozaczyzna | |
| Paukszteliszki | Tabor | Lipuny | ||
| Smołwy | Wygódka | |||
| Pożemiszki | ||||
| Ordre de Bataille 9 batalionu Straży Granicznej w Duksztach
na dzień 1 grudnia 1922[16] | ||||
| kompanie | 1. Smołwy | 2. Gierkany | 3. Rupiny | 4. Dukszty |
| dowódcy | por. piech. Jerzy Antoszewicz | por. piech. Grołowski | por. piech. Maliszewski | kpt. piech. Morozoff |
| placówki | Żengiszki (0/16)[b] | Santupy (0/17) | Mejłuny (0/25) | Dworzyszcze (0/16) |
| Łapeliszki (0/21) | Gajlutyszki (0/9) | Gudziszki (0/25) | Antonowo (0/23) | |
| Paukszteliszki (0/15) | Karaczuny (0/12) | Kozaczyzna (1/34) | Jankowszczyzna (0/18) | |
| Podobinka (1/15) | Tabor (0/16) | Lipuny (0/25) | ||
| Smołwy (0/18) | Wygódka (0/10) | |||
| Pożemiszki (1/23) | ||||
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ 9 batalion SG otrzymał uzupełnienie rocznika 1899 i 1900 od rozwiązywanych batalionów w liczbie: 43 bSG– 294 szeregowych, bSG – szeregowych, 40 bSG – 19 szeregowych, 1 bSG – 149 szeregowych, 4 bSG – 50 szeregowych, 35 bSG – 4 szeregowych, 22 bSG – 28 szeregowych. Razem 544 szeregowych[6].
- ↑ W liczniku podano liczbę oficerów, w mianowniku – pozostałych żołnierzy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
- ↑ Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
- ↑ a b Dominiczak 1992 ↓, s. 79.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 246.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 82.
- ↑ a b c Organizacja sześciu baonów SG 1923 ↓, s. 8.
- ↑ a b c Organizacja sześciu baonów SG 1923 ↓, s. 10.
- ↑ Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 19.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 99.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 28.
- ↑ Szkice dyslokacyjne bSG ↓, s. 83.
- ↑ a b Ochał 2017 ↓, s. 127.
- ↑ Rozkazy organizacyjne KG SG 1922–1923 ↓, s. 8.
- ↑ Szkice dyslokacyjne bSG ↓, s. 16 i 87.
- ↑ Wykaz placówek bSG ↓, s. 8.
- ↑ Szkice dyslokacyjne bSG ↓, s. 87.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.
- Artur Ochał: Na litewskiej rubieży Brygada KOP Grodno (1929-1939). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017. ISBN 978-83-8098-148-5.
- Teresa Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Straż Graniczna (1922−1923)”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
- Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Ketrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Wykaz placówek niektórych batalionów Straży Granicznej, 1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkice dyslokacyjne baonów Straży Granicznej 1922−1923. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Zarządzenia władz zwierzchnich dotyczące organizacji sześciu batalionów Straży Granicznej na terenie Delegata Rządu w Wilnie, 1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Rozkazy organizacyjne Komendy Głównej Straży Granicznej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.