Aleksander Korwin Gosiewski: Różnice pomiędzy wersjami

Aleksander Korwin Gosiewski
	; Ślepowron
Rodzina	Gosiewscy herbu Ślepowron
Data urodzenia	??
Data śmierci	1639
Ojciec	Jan Gosiewski
Matka	??
Żona	Ewa z Paców
Dzieci	Krzysztof Korwin Gosiewski; Wincenty Korwin Gosiewski; Zuzanna Korwin Gosiewska

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 15:48, 10 sty 2020

Aleksander Korwin Gosiewski herbu Ślepowron (zm. 1639) – marszałek sejmu nadzwyczajnego w Warszawie w 1613 roku^[1], pisarz polny litewski od 1630, wojewoda smoleński od 1625, pisarz wielki litewski od 1615, referendarz wielki litewski od 1610, starosta wieliski, puński kupiski^[2], bielski, i markowski, polski dowódca wojskowy oraz dyplomata.

Pochodził ze szlacheckiej rodziny Gosiewskich z powiatu zambrowskiego w ziemi łomżyńskiej pieczętującej się herbem Ślepowron. Syn żyjącego w drugiej połowie XVI wieku Jana Gosiewskiego. Żonaty z Ewą z Paców, podkomorzanką brzeską.

Już w młodości, jako dworzanin Lwa Sapiehy, zaangażowany był w istotne dla państwa sprawy. W 1600 roku, będąc członkiem poselstwa Lwa Sapiehy, odegrał niemałą rolę w rokowaniach z Rosją, redagując akty planowanego przymierza Rzeczypospolitej z państwem moskiewskim^[3]. W 1602 roku, już jako starosta wieliski, brał udział wytyczaniu granicy między Polską a Rosją – zasłynął wtedy odparciem ataku wojsk rosyjskich na jego starostwo^[3]. Następnie, podczas wojny Zygmunta III Wazy ze Szwecją, służył w wojsku litewskim. W roku 1605 walczył w bitwie pod Kircholmem. W 1606 roku, jako drugi wielki poseł obok Mikołaja Oleśnickiego, odprowadził Marynę Mniszchównę do Moskwy, gdzie prowadził pertraktacje dotyczące przymierza z Dymitrem Samozwańcem^[3].

Był gorącym zwolennikiem polskiej interwencji zbrojnej w Moskwie w okresie wielkiej smuty. W lipcu 1609 roku przeprowadził na własną rękę wyprawę na Wielkie Łuki^[3]. Następnie w trakcie oblężenia Smoleńska wsławił się podłożeniem petardy pod mury twierdzy^[3]. W 1610 roku na czele sporego oddziału przeprowadził samodzielnie operację wojskową w północnej części Smoleńszczyzny, której zwieńczeniem było zdobycie twierdzy Biała^[4]. Następnie dotarł do Moskwy, którą po bitwie pod Kłuszynem zajął Hetman Żółkiewski. W 1610 został wyznaczony przez Żółkiewskiego na dowódcę wojsk polskich na Kremlu moskiewskim. W 1611 po zdradzie rosyjskich protektorów, stojąc na czele pięciotysięcznego oddziału doprowadził do wielkiego pożaru Moskwy. W roku 1612 przekazał dowództwo nad polskim garnizonem Mikołajowi Strusiowi i wrócił na Litwę. Mieszkańcy miasta pod przywództwem kupca Kuźmy Minina i księcia Dymitra Pożarskiego rozpoczęli blokadę Kremla. Dowódca polskiej załogi na Kremlu, Mikołaj Struś, pozbawiony odsieczy ze strony króla polskiego, Zygmunta III Wazy, skapitulował 7 listopada 1612 roku. Na pamiątkę tego wydarzenia ustanowiono w Rosji w 2004 roku święto państwowe Dzień Jedności Narodowej, które po raz pierwszy obchodzono w 2005.

W latach 1612-1618 dowodził polskim garnizonem w Smoleńsku odpierając przez wszystkie te lata liczne ataki oddziałów rosyjskich. W 1615 roku, już jako pisarz polny litewski, na czele niewielkiej armii szachował blokującą Smoleńsk armię rosyjską^[5]. W latach 1617-1618 brał udział w nieudanej wyprawie królewicza Władysława Wazy na Moskwę^[5]. W 1618 dowodził załogą podczas oblężenia Smoleńska. Po przybyciu wojsk Chodkiewicza wspólnie rozbili oblegające miasto oddziały.

Był marszałkiem Sejmu nadzwyczajnego odbywającego się w Warszawie w dniach 3-24 grudnia 1613.

Poseł na sejm 1625 roku z nieznanego sejmiku litewskiego^[6]. Podczas wojny ze Szwedami (wojna 1621-26 oraz wojna 1626-29) walczył w Inflantach (1621-1628) zwyciężając wojska szwedzkie pod Kropimojzą, Lixną (Liksną), Kryżborgiem i Dyneburgiem. 3 grudnia 1626 roku Gosiewski poniósł porażkę ze Szwedami pod dowództwem Gustawa Horna i Jakobem De la Gardie w bitwie pod Drobbusch koło Kiesi. Właśnie z powodu walk ze Szwedami dopiero w 1629 roku objął województwo smoleńskie, choć nominację otrzymał już w 1625 roku. Widząc zagrożenie ze strony Rosji Gosiewski zaraz po objęciu obowiązków wojewody smoleńskiego przystąpił do renowacji murów obronnych Smoleńska. Osobiście doglądał budowy Fortalicji Zygmuntowskiej, która wzmacniała wschodnią część twierdzy. Intensywnie gromadził zapasy żywności i amunicję oraz rozwinął działalność wywiadowczą, zbierając wiele cennych informacji o moskiewskich przygotowaniach wojennych. Wiosną 1632 roku dokonał przeglądu umocnień Dorohobuża i innych twierdz pogranicznych^[5].

W 1634 roku wyznaczony na sejmie komisarzem z Senatu do zapłaty wojsku Wielkiego Księstwa Litewskiego^[7]. Podczas wojny z Rosją w latach 1632-1634 wsławił się po szczególnie przy obronie Smoleńska – przez dziesięć miesięcy bronił miasta przed oblegającymi je wojskami Michała Borysowicza Szeina, odpierając wszystkie szturmy, aż do nadejścia odsieczy Władysława IV. Walczył pod Witebskiem, Olszą i Mścisławiem. Uczestniczył jako komisarz w rokowaniach pokojowych, zwieńczonych zawarciem w dniu 14 czerwca 1634 pokoju w Polanowie.

Za swoje zasługi otrzymał liczne dobra w województwie smoleńskim.

Pochowany został w kaplicy kościoła jezuitów pw. św. Kazimierza w Wilnie^[8].

Fundacje:

Był fundatorem kolejnych trzech placówek jezuitów: w Smoleńsku (1611), Dyneburgu (1629) i Witebsku (1637)^[8]. Witebska fundacja stanowiła wotum za zdobycie na Moskwie twierdzy Białej w 1610 r. Założył także żeński klasztor pod wezwaniem Św. Brygidy w Brześciu Litewskim^[8].

Upamiętnienie:

Śmierć wojewody upamiętnił jego wieloletni klient – Jan Kunowski, który w 1640 r. napisał szereg utworów poetyckich poświęconych zmarłemu patronowi.

Przypisy

↑ Władysław Konopczyński, Chronologia sejmów polskich 1493–1793, Kraków 1948, s. 146.
↑ Kupiszki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 887 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Dariusz Kupisz, Smoleńsk 1632–1634, Bellona, 2001, ISBN 83-11-09282-6, s. 81
↑ Dariusz Kupisz, Smoleńsk 1632–1634, Bellona, 2001, ISBN 83-11-09282-6, s. 81, 82
↑ ^a ^b ^c Dariusz Kupisz, Smoleńsk 1632–1634, Bellona, 2001, ISBN 83-11-09282-6, s. 82
↑ Jan Seredyka, Parlamentarzyści drugiej połowy panowania Zygmunta III Wazy, Opole 1989, s. 99.
↑ Volumina Legum, t. III, Petersburg 1859, s. 398.
↑ ^a ^b ^c Wojciech Boberski, Architektura kościoła i kolegium jezuitów w Witebsku, Roczniki Humanistyczne, Tom L, zeszyt 4, 2002

Linki zewnętrzne

Szablon:Władca

[1] Władysław Konopczyński, Chronologia sejmów polskich 1493–1793, Kraków 1948, s. 146.

[2] Kupiszki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 887 .

[Smoleńsk-3] Dariusz Kupisz, Smoleńsk 1632–1634, Bellona, 2001, ISBN 83-11-09282-6, s. 81

[4] Dariusz Kupisz, Smoleńsk 1632–1634, Bellona, 2001, ISBN 83-11-09282-6, s. 81, 82

[Smoleńsk2-5] Dariusz Kupisz, Smoleńsk 1632–1634, Bellona, 2001, ISBN 83-11-09282-6, s. 82

[6] Jan Seredyka, Parlamentarzyści drugiej połowy panowania Zygmunta III Wazy, Opole 1989, s. 99.

[7] Volumina Legum, t. III, Petersburg 1859, s. 398.

[:0-8] Wojciech Boberski, Architektura kościoła i kolegium jezuitów w Witebsku, Roczniki Humanistyczne, Tom L, zeszyt 4, 2002

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ Linia 31: / Linia 31: @@
 Już w młodości, jako dworzanin [[Lew Sapieha|Lwa Sapiehy]], zaangażowany był w istotne dla państwa sprawy. W [[1600]] roku, będąc członkiem poselstwa Lwa Sapiehy, odegrał niemałą rolę w rokowaniach z [[Rosja|Rosją]], redagując akty planowanego przymierza Rzeczypospolitej z państwem moskiewskim<ref name="Smoleńsk">Dariusz Kupisz, ''Smoleńsk 1632–1634'', Bellona, 2001, {{ISBN|83-11-09282-6}}, s. 81</ref>. W [[1602]] roku, już jako starosta wieliski, brał udział wytyczaniu granicy między Polską a Rosją – zasłynął wtedy odparciem ataku wojsk rosyjskich na jego starostwo<ref name="Smoleńsk"/>. Następnie, podczas wojny [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazy]] ze [[Szwecja|Szwecją]], służył w wojsku litewskim. W roku [[1605]] walczył w [[Bitwa pod Kircholmem|bitwie pod Kircholmem]]. W [[1606]] roku, jako drugi wielki poseł obok [[Mikołaj Oleśnicki (wojewoda)|Mikołaja Oleśnickiego]], odprowadził [[Maryna Mniszchówna|Marynę Mniszchównę]] do Moskwy, gdzie prowadził pertraktacje dotyczące przymierza z [[Dymitr Samozwaniec I|Dymitrem Samozwańcem]]<ref name="Smoleńsk"/>.
-Był gorącym zwolennikiem polskiej interwencji zbrojnej w [[Moskwa|Moskwie]] w okresie [[Wielka smuta|wielkiej smuty]]. W lipcu [[1609]] roku przeprowadził na własną rękę wyprawę na [[Wielkie Łuki]]<ref name="Smoleńsk"/>. Następnie wsławił się podłożeniem petardy pod mury twierdzy w trakcie [[Oblężenie Smoleńska (1609–1611)|oblężenia Smoleńska]]<ref name="Smoleńsk"/>. W [[1610]] roku na czele sporego oddziału przeprowadził samodzielnie operację wojskową w północnej części Smoleńszczyzny, której zwieńczeniem było zdobycie twierdzy [[Biała (Rosja)|Biała]]<ref>Dariusz Kupisz, ''Smoleńsk 1632–1634'', Bellona, 2001, {{ISBN|83-11-09282-6}}, s. 81, 82</ref>. Następnie dotarł do [[Moskwa|Moskwy]], którą po [[bitwa pod Kłuszynem|bitwie pod Kłuszynem]] zajął [[Stanisław Żółkiewski|Hetman Żółkiewski]]. W 1610 został wyznaczony przez Żółkiewskiego na dowódcę wojsk polskich na [[Kreml moskiewski|Kremlu moskiewskim]]. W [[1611]] po zdradzie rosyjskich protektorów, stojąc na czele pięciotysięcznego oddziału doprowadził do wielkiego pożaru Moskwy. W roku [[1612]] przekazał dowództwo nad polskim garnizonem [[Mikołaj Struś (1577-1627)|Mikołajowi Strusiowi]] i wrócił na Litwę. Mieszkańcy miasta pod przywództwem kupca [[Kuźma Minin|Kuźmy Minina]] i księcia [[Dymitr Pożarski|Dymitra Pożarskiego]] rozpoczęli blokadę Kremla.
+Był gorącym zwolennikiem polskiej interwencji zbrojnej w [[Moskwa|Moskwie]] w okresie [[Wielka smuta|wielkiej smuty]]. W lipcu [[1609]] roku przeprowadził na własną rękę wyprawę na [[Wielkie Łuki]]<ref name="Smoleńsk"/>. Następnie w trakcie [[Oblężenie Smoleńska (1609–1611)|oblężenia Smoleńska]] wsławił się podłożeniem petardy pod mury twierdzy<ref name="Smoleńsk"/>. W [[1610]] roku na czele sporego oddziału przeprowadził samodzielnie operację wojskową w północnej części [[Smoleńszczyzna|Smoleńszczyzny]], której zwieńczeniem było zdobycie twierdzy [[Biała (Rosja)|Biała]]<ref>Dariusz Kupisz, ''Smoleńsk 1632–1634'', Bellona, 2001, {{ISBN|83-11-09282-6}}, s. 81, 82</ref>. Następnie dotarł do [[Moskwa|Moskwy]], którą po [[bitwa pod Kłuszynem|bitwie pod Kłuszynem]] zajął [[Stanisław Żółkiewski|Hetman Żółkiewski]]. W 1610 został wyznaczony przez Żółkiewskiego na dowódcę wojsk polskich na [[Kreml moskiewski|Kremlu moskiewskim]]. W [[1611]] po zdradzie rosyjskich protektorów, stojąc na czele pięciotysięcznego oddziału doprowadził do wielkiego pożaru Moskwy. W roku [[1612]] przekazał dowództwo nad polskim garnizonem [[Mikołaj Struś (1577-1627)|Mikołajowi Strusiowi]] i wrócił na Litwę. Mieszkańcy miasta pod przywództwem kupca [[Kuźma Minin|Kuźmy Minina]] i księcia [[Dymitr Pożarski|Dymitra Pożarskiego]] rozpoczęli blokadę Kremla.
 Dowódca polskiej załogi na [[Kreml moskiewski|Kremlu]], Mikołaj Struś, pozbawiony [[Bitwa pod Moskwą (1612)|odsieczy]] ze strony króla polskiego, [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazy]], skapitulował [[7 listopada]] [[1612|1612 roku]]. Na pamiątkę tego wydarzenia ustanowiono w [[Rosja|Rosji]] w [[2004]] roku święto państwowe [[Dzień Jedności Narodowej]], które po raz pierwszy obchodzono w [[2005]].
-W latach [[1612]]-[[1618]] dowodził polskim garnizonem w Smoleńsku odpierając przez wszystkie te lata liczne ataki oddziałów rosyjskich. W 1615 roku, już jako pisarz polny litewski, na czele niewielkiej armii szachował blokującą Smoleńsk armię rosyjską<ref name="Smoleńsk2">Dariusz Kupisz, ''Smoleńsk 1632–1634'', Bellona, 2001, {{ISBN|83-11-09282-6}}, s. 82</ref>. W latach [[1617]]-[[1618]] brał udział w nieudanej wyprawie królewicza Władysława na Moskwę<ref name="Smoleńsk2"/>. W 1618 dowodził załogą podczas oblężenia Smoleńska. Po przybyciu wojsk Chodkiewicza wspólnie rozbili oblegające miasto oddziały.
+W latach [[1612]]-[[1618]] dowodził polskim garnizonem w Smoleńsku odpierając przez wszystkie te lata liczne ataki oddziałów rosyjskich. W 1615 roku, już jako pisarz polny litewski, na czele niewielkiej armii szachował blokującą Smoleńsk armię rosyjską<ref name="Smoleńsk2">Dariusz Kupisz, ''Smoleńsk 1632–1634'', Bellona, 2001, {{ISBN|83-11-09282-6}}, s. 82</ref>. W latach [[1617]]-[[1618]] brał udział w nieudanej wyprawie królewicza Władysława Wazy na Moskwę<ref name="Smoleńsk2"/>. W 1618 dowodził załogą podczas oblężenia Smoleńska. Po przybyciu wojsk Chodkiewicza wspólnie rozbili oblegające miasto oddziały.
 Był [[Marszałkowie Sejmu Rzeczypospolitej|marszałkiem Sejmu]] nadzwyczajnego odbywającego się w [[Warszawa|Warszawie]] w dniach [[3 grudnia|3]]-[[24 grudnia]] [[1613]].
-Poseł na sejm [[1625]] roku z nieznanego sejmiku litewskiego<ref>Jan Seredyka, Parlamentarzyści drugiej połowy panowania Zygmunta III Wazy, Opole 1989, s. 99.</ref>. Podczas wojny ze Szwedami ([[Wojna polsko-szwedzka (1621–1626)|wojna 1621-26]] oraz [[Wojna polsko-szwedzka (1626–1629)|wojna 1626-29]]) walczył w [[Inflanty|Inflantach]] ([[1621]]-[[1628]]) zwyciężając wojska szwedzkie pod Kropimojzą, Lixną, Krzyżborgiem i [[Dyneburg]]iem. 3 grudnia 1626 roku Gosiewski poniósł porażkę ze Szwedami pod dowództwem Gustawa Horna i Jakuba de la Gardie w bitwie pod [[Drobbusch]] koło Kiesi. Właśnie z powodu walk ze Szwedami dopiero w [[1629]] roku objął województwo smoleńskie, choć nominację otrzymał już w [[1625]] roku. Widząc zagrożenie ze strony Rosji Gosiewski zaraz po objęciu obowiązków wojewody smoleńskiego przystąpił do renowacji murów obronnych [[Smoleńsk]]a. Osobiście doglądał budowy Fortalicji Zygmuntowskiej, która wzmacniała wschodnią część twierdzy. Intensywnie gromadził zapasy żywności i amunicję oraz rozwinął działalność wywiadowczą, zbierając wiele cennych informacji o moskiewskich przygotowaniach wojennych. Wiosną [[1632]] roku dokonał przeglądu umocnień [[Dorohobuż]]a i innych twierdz pogranicznych<ref name="Smoleńsk2"/>.
+Poseł na sejm [[1625]] roku z nieznanego sejmiku litewskiego<ref>Jan Seredyka, Parlamentarzyści drugiej połowy panowania Zygmunta III Wazy, Opole 1989, s. 99.</ref>. Podczas wojny ze Szwedami ([[Wojna polsko-szwedzka (1621–1626)|wojna 1621-26]] oraz [[Wojna polsko-szwedzka (1626–1629)|wojna 1626-29]]) walczył w [[Inflanty|Inflantach]] ([[1621]]-[[1628]]) zwyciężając wojska szwedzkie pod [[Bitwa nad Kropimojzą|Kropimojzą]], Lixną (Liksną), [[Krustpils|Kryżborgiem]] i [[Dyneburg]]iem. 3 grudnia 1626 roku Gosiewski poniósł porażkę ze Szwedami pod dowództwem Gustawa Horna i [[Jacob Pontusson De la Gardie|Jakobem De la Gardie]] w bitwie pod [[Drobbusch]] koło [[Kieś|Kiesi]]. Właśnie z powodu walk ze Szwedami dopiero w [[1629]] roku objął województwo smoleńskie, choć nominację otrzymał już w [[1625]] roku. Widząc zagrożenie ze strony Rosji Gosiewski zaraz po objęciu obowiązków wojewody smoleńskiego przystąpił do renowacji murów obronnych [[Smoleńsk]]a. Osobiście doglądał budowy Fortalicji Zygmuntowskiej, która wzmacniała wschodnią część twierdzy. Intensywnie gromadził zapasy żywności i amunicję oraz rozwinął działalność wywiadowczą, zbierając wiele cennych informacji o moskiewskich przygotowaniach wojennych. Wiosną [[1632]] roku dokonał przeglądu umocnień [[Dorohobuż]]a i innych twierdz pogranicznych<ref name="Smoleńsk2"/>.
 W [[1634]] roku wyznaczony na sejmie komisarzem z [[Senat (I Rzeczpospolita)|Senatu]] do zapłaty [[Armia Wielkiego Księstwa Litewskiego|wojsku Wielkiego Księstwa Litewskiego]]<ref>Volumina Legum, t. III, Petersburg 1859, s. 398.</ref>. Podczas [[Wojna polsko-rosyjska (1632–1634)|wojny z Rosją]] w latach [[1632]]-[[1634]] wsławił się po szczególnie przy obronie Smoleńska – przez dziesięć miesięcy [[Oblężenie Smoleńska (1632–1634)|bronił miasta]] przed oblegającymi je wojskami [[Michaił Szein|Michała Borysowicza Szeina]], odpierając wszystkie szturmy, aż do nadejścia odsieczy [[Władysław IV Waza|Władysława IV]]. Walczył pod [[Witebsk]]iem, Olszą i [[Mścisław (miasto)|Mścisławiem]]. Uczestniczył jako komisarz w rokowaniach pokojowych, zwieńczonych zawarciem w dniu [[14 czerwca]] [[1634]] [[Pokój w Polanowie|pokoju w Polanowie]].
-Za swoje zasługi otrzymał liczne dobra w województwie smoleńskim. Ufundował Kolegium [[Jezuici|Jezuickie]] w Witebsku oraz założył żeński [[klasztor]] pod wezwaniem Św. Brygidy w Brześciu Litewskim.
+Za swoje zasługi otrzymał liczne dobra w województwie smoleńskim.
+Pochowany został w kaplicy kościoła jezuitów pw. św. Kazimierza w Wilnie<ref name=":0">Wojciech Boberski, ''Architektura kościoła i kolegium jezuitów w Witebsku'', [[Roczniki Humanistyczne]], Tom L, zeszyt 4, 2002</ref>.
+=== Fundacje: ===
+[[Plik:Viciebsk, Jezuicki. Віцебск, Езуіцкі (1664).jpg|mały|236x236px|Drewniany kościół jezuitów w Witebsku w roku 1664, ufundowany przez A.K. Gosiewskiego ]]
+Był fundatorem kolejnych trzech placówek jezuitów: w Smoleńsku (1611), [[Dyneburg|Dyneburgu]] (1629) i [[Kościół św. Józefa i klasztor Jezuitów w Witebsku|Witebsku]] (1637)<ref name=":0" />. Witebska fundacja stanowiła wotum za zdobycie na Moskwie twierdzy Białej w 1610 r. Założył także żeński [[klasztor]] pod wezwaniem Św. Brygidy w Brześciu Litewskim<ref name=":0" />.
+=== Upamiętnienie: ===
 Śmierć wojewody upamiętnił jego wieloletni klient – [[Jan Kunowski]], który w 1640 r. napisał szereg utworów poetyckich poświęconych zmarłemu patronowi.
+<br />
 == Przypisy ==