Władysław Bieńkowski
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 17 marca 1906 Łódź, Królestwo Polskie | |
Data i miejsce śmierci | 15 kwietnia 1991 Warszawa, Polska | |
Minister oświaty | ||
Okres | od 13 listopada 1956 do 27 października 1959 | |
Przynależność polityczna | Polska Zjednoczona Partia Robotnicza | |
Poprzednik | Feliks Baranowski | |
Następca | Wacław Tułodziecki | |
Dyrektor Biblioteki Narodowej | ||
Okres | od 1948 do 1956 | |
Poprzednik | Stefan Vrtel-Wierczyński | |
Następca | Bogdan Horodyski | |
Podsekretarz stanu w Ministerstwie Oświaty | ||
Okres | od 1945 do 1946 | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() |
Władysław Bieńkowski, ps. Kwiek, Nartowski (ur. 17 marca 1906 w Łodzi, zm. 15 kwietnia 1991 w Warszawie) – polski publicysta, socjolog i polityk, w latach 1945–1946 podsekretarz stanu w Ministerstwie Oświaty, w latach 1948–1956 dyrektor Biblioteki Narodowej, w latach 1956–1959 minister oświaty, poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL II, III i IV kadencji, współpracownik Komitetu Obrony Robotników.
Działalność[edytuj | edytuj kod]
Syn Jana, od 1928 mieszkał w Warszawie. Ukończył w 1935 studia z zakresu filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1929–1939 był kierownikiem biblioteki Monopolu Spirytusowego. Od 1930 do 1936 był działaczem Organizacji Młodzieży Socjalistycznej „Życie” i Komunistycznego Związku Młodzieży Polski. Współpracował z Komunistyczną Partią Polski. W czasie II wojny światowej był nauczycielem w zachodniej Białorusi (1939–1940), pracował nad podręcznikiem we Lwowie (od 1940 do 1941), był pracownikiem umysłowym w przedsiębiorstwie transportowym w Warszawie (1942–1944), a także redaktorem pism konspiracyjnych: „Literatury Walczącej i Przełomu” (1942), „Głosu Warszawy” (1943), „Trybuny Wolności” oraz w 1943 członkiem Centralnej Redakcji Polskiej Partii Robotniczej (współtworzył partię w 1942). Od 1942 do 1945 członek Gwardii Ludowej i Armii Ludowej, otrzymał stopień podpułkownika.
W latach 1945–1946 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Oświaty. Od 13 listopada 1956 do 27 października 1959 był ministrem tego resortu w rządach Józefa Cyrankiewicza. W latach 1948–1956 był dyrektorem Biblioteki Narodowej[1]. Od 1955 do 1962 związany z Klubem Krzywego Koła. Był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu[2].
Od 1945 do 1947 był członkiem Komitetu Centralnego PPR (od 1946 jednocześnie kierownikiem wydziału propagandy i członkiem sekretariatu, w którym ponownie zasiadał w 1948). Następnie – do 1970 – należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Delegat na III Zjazd PZPR w 1959. Pełnił mandat posła do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL II, III i IV kadencji.
Przez około 10 lat (do 1970) był wiceprzewodniczącym Państwowej Rady Ochrony Przyrody. 20 sierpnia 1980 podpisał apel 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[3].
Był mężem Flory Bieńkowskiej z domu Zaborowskiej, ojcem Ewy i Andrzeja.
Spoczywa na Cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kwatera 279-4-27)[4].
Poglądy[edytuj | edytuj kod]
Władysław Bieńkowski podczas wojny był jednym z ideologów i organizatorów PPR i powstałej w 1943 KRN, a także redaktorem prasy komunistycznej.
W 1959 odszedł z Ministerstwa Oświaty w proteście przeciwko usunięciu religii ze szkół. W latach 60. stał się krytykiem realnego socjalizmu. Zaczął publikować w wydawnictwach emigracyjnych, za co w 1970 został usunięty z PZPR. Po 1976 stał się współpracownikiem Komitetu Obrony Robotników oraz KSS KOR i w 1978 członkiem założycielem Towarzystwa Kursów Naukowych[5].
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Nauka o Polsce współczesnej (1948),
- O pseudo-nauce bibliologii i o najpilniejszych zadaniach bibliografii (1953),
- Rewolucji ciąg dalszy (1957),
- Motory i hamulce socjalizmu (1969),
- Socjologia klęski. Dramat gomułkowskiego czternastolecia (1971),
- Zrozumieć społeczeństwo (1988).
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Order Sztandaru Pracy I klasy,
- Order Krzyża Grunwaldu II klasy (19 lipca 1946)[6],
- Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946)[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ A. Gryczowa, Biblioteka Narodowa w 20-leciu powojennym, Biuletyn Informacyjny BN, nr 22 (styczeń–marzec 1965), s. 6–8 (tu fotografia W. Bieńkowskiego).
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958, s. 2.
- ↑ Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s]).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: FLORA BIEŃKOWSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-08-17] .
- ↑ Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2020-12-09].
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 206 („za zasługi w walce zbrojnej z okupantem w akcji konspiracyjnej i przy odbudowie kraju”).
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 („zasłużony w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy”).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Leksykon historii Polski (1995).
- Kronika 1991 (1992).
- Encyklopedia Warszawy (1994).
- Tadeusz Mołdawa: Ludzie władzy 1944–1991. Warszawa: PWN, 1991, s. 337. ISBN 83-01-10386-8. OCLC 69290887.
- Informacje w BIP IPN.
|
- Absolwenci Uniwersytetu Warszawskiego
- Bibliotekarze Biblioteki Narodowej w Warszawie
- Członkowie i współpracownicy KOR
- Członkowie i współpracownicy Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”
- Członkowie Komitetu Centralnego PPR
- Członkowie Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu
- Delegaci na zjazdy PZPR
- Działacze Komunistycznego Związku Młodzieży Polski
- Honorowi członkowie Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego
- Kierownicy Wydziałów KC PPR
- Ludzie urodzeni w Łodzi
- Ministrowie edukacji PRL
- Nauczyciele II Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Medalem za Warszawę 1939–1945
- Odznaczeni Orderem Krzyża Grunwaldu II klasy
- Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy I klasy
- Oficerowie Armii Ludowej
- Osoby pozbawione członkostwa w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
- Pisarze związani z Łodzią
- Pochowani na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Podpułkownicy ludowego Wojska Polskiego
- Polscy dziennikarze prasowi
- Polscy publicyści
- Posłowie do Krajowej Rady Narodowej
- Posłowie na Sejm Ustawodawczy (1947–1952)
- Posłowie z okręgu Nowy Sącz (PRL)
- Posłowie z okręgu Poznań (PRL)
- Sygnatariusze Apelu 64
- Urodzeni w 1906
- Wiceministrowie i urzędnicy PRL
- Zmarli w 1991
- Żołnierze Gwardii Ludowej