Władysław Bieńkowski

	Władysław Bieńkowski
	Władysław Bieńkowski
Data i miejsce urodzenia	17 marca 1906 ; Łódź, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	15 kwietnia 1991 ; Warszawa, Polska
	Minister oświaty
Okres	od 13 listopada 1956; do 27 października 1959
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	Feliks Baranowski
Następca	Wacław Tułodziecki
	Dyrektor Biblioteki Narodowej
Okres	od 1948; do 1956
Poprzednik	Stefan Vrtel-Wierczyński
Następca	Bogdan Horodyski
	Podsekretarz stanu w Ministerstwie Oświaty
Okres	od 1945; do 1946
	Odznaczenia

Władysław Bieńkowski, ps. Kwiek, Nartowski (ur. 17 marca 1906 w Łodzi, zm. 15 kwietnia 1991 w Warszawie) – polski publicysta, socjolog i polityk, w latach 1945–1946 podsekretarz stanu w Ministerstwie Oświaty, w latach 1948–1956 dyrektor Biblioteki Narodowej, w latach 1956–1959 minister oświaty, poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL II, III i IV kadencji, współpracownik Komitetu Obrony Robotników.

Działalność[edytuj | edytuj kod]

Syn Jana, od 1928 mieszkał w Warszawie. Ukończył w 1935 studia z zakresu filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1929–1939 był kierownikiem biblioteki Monopolu Spirytusowego. Od 1930 do 1936 był działaczem Organizacji Młodzieży Socjalistycznej „Życie” i Komunistycznego Związku Młodzieży Polski. Współpracował z Komunistyczną Partią Polski. W czasie II wojny światowej był nauczycielem w zachodniej Białorusi (1939–1940), pracował nad podręcznikiem we Lwowie (od 1940 do 1941), był pracownikiem umysłowym w przedsiębiorstwie transportowym w Warszawie (1942–1944), a także redaktorem pism konspiracyjnych: „Literatury Walczącej i Przełomu” (1942), „Głosu Warszawy” (1943), „Trybuny Wolności” oraz w 1943 członkiem Centralnej Redakcji Polskiej Partii Robotniczej (współtworzył partię w 1942). Od 1942 do 1945 członek Gwardii Ludowej i Armii Ludowej, otrzymał stopień podpułkownika.

W latach 1945–1946 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Oświaty. Od 13 listopada 1956 do 27 października 1959 był ministrem tego resortu w rządach Józefa Cyrankiewicza. W latach 1948–1956 był dyrektorem Biblioteki Narodowej^[1]. Od 1955 do 1962 związany z Klubem Krzywego Koła. Był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu^[2].

Od 1945 do 1947 był członkiem Komitetu Centralnego PPR (od 1946 jednocześnie kierownikiem wydziału propagandy i członkiem sekretariatu, w którym ponownie zasiadał w 1948). Następnie – do 1970 – należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Delegat na III Zjazd PZPR w 1959. Pełnił mandat posła do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL II, III i IV kadencji.

Przez około 10 lat (do 1970) był wiceprzewodniczącym Państwowej Rady Ochrony Przyrody. 20 sierpnia 1980 podpisał apel 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami^[3].

Był mężem Flory Bieńkowskiej z domu Zaborowskiej, ojcem Ewy i Andrzeja.

Spoczywa na Cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kwatera 279-4-27)^[4].

Poglądy[edytuj | edytuj kod]

Władysław Bieńkowski podczas wojny był jednym z ideologów i organizatorów PPR i powstałej w 1943 KRN, a także redaktorem prasy komunistycznej.

W 1959 odszedł z Ministerstwa Oświaty w proteście przeciwko usunięciu religii ze szkół. W latach 60. stał się krytykiem realnego socjalizmu. Zaczął publikować w wydawnictwach emigracyjnych, za co w 1970 został usunięty z PZPR. Po 1976 stał się współpracownikiem Komitetu Obrony Robotników oraz KSS KOR i w 1978 członkiem założycielem Towarzystwa Kursów Naukowych^[5].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

Nauka o Polsce współczesnej (1948),
O pseudo-nauce bibliologii i o najpilniejszych zadaniach bibliografii (1953),
Rewolucji ciąg dalszy (1957),
Motory i hamulce socjalizmu (1969),
Socjologia klęski. Dramat gomułkowskiego czternastolecia (1971),
Zrozumieć społeczeństwo (1988).

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Order Sztandaru Pracy I klasy,
Order Krzyża Grunwaldu II klasy (19 lipca 1946)^[6],
Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946)^[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ A. Gryczowa, Biblioteka Narodowa w 20-leciu powojennym, Biuletyn Informacyjny BN, nr 22 (styczeń–marzec 1965), s. 6–8 (tu fotografia W. Bieńkowskiego).
↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958, s. 2.
↑ Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s]).
↑ Cmentarz Stare Powązki: FLORA BIEŃKOWSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-08-17] .
↑ Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2020-12-09].
↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 206 („za zasługi w walce zbrojnej z okupantem w akcji konspiracyjnej i przy odbudowie kraju”).
↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 („zasłużony w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy”).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Leksykon historii Polski (1995).
Kronika 1991 (1992).
Encyklopedia Warszawy (1994).
Tadeusz Mołdawa: Ludzie władzy 1944–1991. Warszawa: PWN, 1991, s. 337. ISBN 83-01-10386-8. OCLC 69290887.
Informacje w BIP IPN.

[1] A. Gryczowa, Biblioteka Narodowa w 20-leciu powojennym, Biuletyn Informacyjny BN, nr 22 (styczeń–marzec 1965), s. 6–8 (tu fotografia W. Bieńkowskiego).

[2] „Trybuna Robotnicza”, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958, s. 2.

[3] Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s]).

[4] Cmentarz Stare Powązki: FLORA BIEŃKOWSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-08-17] .

[5] Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2020-12-09].

[6] M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 206 („za zasługi w walce zbrojnej z okupantem w akcji konspiracyjnej i przy odbudowie kraju”).

[7] M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 („zasłużony w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy”).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]