Antoni Julian Nowowiejski
Arcybiskup tytularny Silyum | |||
| |||
Kraj działania | |||
---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia |
11 lutego 1858 | ||
Data i miejsce śmierci |
28 maja 1941 | ||
Miejsce pochówku |
nieznany↗ | ||
Biskup diecezjalny płocki | |||
Okres sprawowania |
1908–1941 | ||
Wyznanie | |||
Kościół | |||
Prezbiterat |
10 lipca 1881 | ||
Nominacja biskupia |
12 czerwca 1908 | ||
Sakra biskupia |
6 grudnia 1908 | ||
Odznaczenia | |||
Data konsekracji |
6 grudnia 1908 | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Konsekrator | |||||||||||||||||
Współkonsekratorzy | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
|
Biskup, męczennik | |
Czczony przez | |
---|---|
Beatyfikacja |
13 czerwca 1999 |
Wspomnienie |
12 czerwca |
Szczególne miejsca kultu |
Antoni Julian Nowowiejski (ur. 11 lutego 1858 w Lubieni, zm. 28 maja 1941 w Działdowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, historyk, biskup diecezjalny płocki w latach 1908–1941, arcybiskup ad personam od 1930, błogosławiony Kościoła katolickiego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Antoniego i Marianny z Sutkowskich. Ukończył gimnazjum w Radomiu i Seminarium Duchowne w Płocku. Naukę kontynuował w Cesarskiej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu. Święcenia kapłańskie przyjął 10 lipca 1881 z rąk biskupa Aleksandra Gintowta-Dziewałtowskiego. Był profesorem i rektorem Seminarium Duchownego w Płocku, otrzymał godność kanonika płockiego, pełnił funkcję wikariusza generalnego diecezji. W latach 1903–1908 był prepozytem płockiej kapituły katedralnej[1].
12 czerwca 1908 został mianowany biskupem diecezjalnym diecezji płockiej. 6 grudnia otrzymał sakrę biskupią w Petersburgu z rąk arcybiskupa Apolinarego Wnukowskiego, a ingres do katedry w Płocku odbył 10 stycznia 1909. Od 1918 do 1919 był pierwszym w historii sekretarzem generalnym Episkopatu Polski. 25 listopada 1930 został promowany przez papieża Piusa XI na arcybiskupa ad personam ze stolicą tytularną Silyum[2].
Jako zwierzchnik diecezji płockiej dokonał reformy administracyjnej, wiele uwagi poświęcał szkolnictwu katolickiemu (powołał do życia Niższe Seminarium Duchowne Diecezji Płockiej), w okresie I wojny światowej angażował się w działalność charytatywną. Dwukrotnie przeprowadził synod diecezjalny (1927, 1938) i zainicjował diecezjalną Akcję Katolicką.
Był autorem prac z zakresu historii, liturgii, komparatystyki kościelnej. Zajmował się m.in. dziejami Płocka. Ogłosił publikację Wykład liturgii Kościoła katolickiego.
W 1940 został aresztowany (wraz z bp. Leonem Wetmańskim) przez Niemców, był internowany w Słupnie k. Płocka, następnie więziony w piwnicy budynku obecnego ratusza w Płocku, a później w niemieckim obozie koncentracyjnym w Działdowie, gdzie zmarł (prawdopodobnie z wycieńczenia[3]). Przypuszcza się, że śmierć poniósł 28 maja 1941. Nie ustalono miejsca jego pochówku.
Odznaczenia, tytuły
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (8 listopada 1930)[4]
- tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego[5]
- Order św. Grzegorza (20 kwietnia 1934 r. w Brukseli)[6]
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]13 czerwca 1999 w Warszawie Jan Paweł II ogłosił go błogosławionym w grupie 108 błogosławionych męczenników.
Decyzją biskupa diecezjalnego płockiego Piotra Libery rok 2008 był obchodzony jako rok bł. abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego.
Imieniem arcybiskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego został nazwany Zespół Szkół Usług i Przedsiębiorczości w Płocku[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ A.J. Nowowiejski, Płock : monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 355.
- ↑ Acta Apostolicae Sedis 23 (1930) 15.
- ↑ W. Wybult , Działalność ustawodawcza abp. A. J. Nowowiejskiego, Biskupa Płockiego (1908–1941), Płock 2022, s. 15, ISBN 978-83-66171-72-5 .
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 260, poz. 351 „za zasługi na polu naukowo-kulturalnem”.
- ↑ Doktoraty HC. uw.edu.pl (arch.). [dostęp 2014-09-11].
- ↑ Muzeum Diecezjalne w Płocku
- ↑ Hubert Woźniak: Szkoła im. Antoniego Juliusza Nowowiejskiego. gazeta.pl, 2006-06-05. [dostęp 2010-05-12].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999, Henryk Gulbinowicz, Warszawa: Pax, 2000, ISBN 83-211-1311-7, OCLC 189782455 .
- Wybult W., Działalność ustawodawcza abp. A. J. Nowowiejskiego, Biskupa Płockiego (1908-1941), Płock 2022, ss. 266.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Multimedialna Biblioteka Liturgiczna abpa Antoniego Juliana Nowowiejskiego [dostęp 2011-06-09]
- Nota biograficzna na stronie santiebeati.it (wł.) [dostęp 2011-06-09]
- Antoni Julian Nowowiejski [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2011-06-09] (ang.).
- Prace Juliana Antoniego Nowowiejskiego w serwisie Polona.pl
- 108 błogosławionych polskich męczenników z okresu II wojny światowej
- Biskupi płoccy
- Sekretarze generalni Konferencji Episkopatu Polski
- Prepozyci płockiej kapituły katedralnej
- Rektorzy Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku
- Polscy teolodzy katoliccy
- Polscy historycy Kościoła katolickiego
- Polscy działacze społeczni
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego
- Honorowi obywatele Płocka
- Polacy i obywatele polscy internowani przez niemieckie władze okupacyjne 1939–1945
- Polscy duchowni katoliccy – ofiary represji Niemiec nazistowskich w Polsce 1939–1945
- Polskie ofiary niemieckich obozów koncentracyjnych
- Więźniowie KL Soldau
- Absolwenci i studenci Cesarskiej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu
- Urodzeni w 1858
- Zmarli w 1941