Piotr Gamrat

Piotr Gamrat
	Prymas Polski
Data urodzenia	1487
Data śmierci	27 sierpnia 1545
Miejsce pochówku	bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie
	Arcybiskup gnieźnieński
Okres sprawowania	od 1541
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	29 stycznia 1531
Sakra biskupia	8 lutego 1538
	Multimedia w Wikimedia Commons

Piotr Gamrat herbu Sulima (ur. 1487 w Samoklęskach koło Jasła, zm. 27 sierpnia 1545 w Krakowie) – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był prawdopodobnie starszym bratem Jana Gamrata, jednak rodzina Gamratów nigdy do pokrewieństwa z nim się nie przyznała^[1]. Studiował w Krakowie i Rzymie, proboszcz w Wyszkowie (1509), scholastyk płocki (1519), kanonik gnieźnieński (1526), dziekan płocki (1528), scholastyk warszawski (1529), prepozyt w Krakowie (u św. Floriana) i Płocku (u św. Michała). 29 stycznia 1531 mianowany biskupem kamienieckim, nie objął faktycznie urzędu. 27 października 1535 przeniesiony do Przemyśla, gdzie również nie rezydował. 17 sierpnia 1537 przeniesiony do Płocka, ingres odbył 8 lutego 1538. Już w lipcu 1538 mianowany biskupem krakowskim, a w styczniu 1541 arcybiskupem gnieźnieńskim i prymasem Polski, jednocześnie otrzymując przywilej zachowania diecezji krakowskiej. Połączył tym samym w swojej osobie dwie najważniejsze diecezje w Polsce. Godności te zawdzięczał głównie królowej Bonie, z którą blisko współpracował. Wykazał wielką aktywność w walce z reformacją. Przyczynił się do rozwoju kaznodziejstwa. Zreformował administrację dóbr kościelnych oraz szkolnictwo kościelne.

Niezależnie od aktywności w diecezji i w życiu politycznym prowadził świecki tryb życia. Prowadząc rozrzutny i rozpustny tryb życia, był niepopularny wśród wielu współczesnych^[2]. W latach 1540–1545 jego sekretarzem był Marcin Kromer. Był mecenasem artystów i uczonych, kolekcjonerem i bibliofilem. Zaliczał się do elity umysłowej Krakowa. Pochowany w kaplicy pod wezwaniem św. Katarzyny na Wawelu.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Stanisław Tomkiewicz, Galerya portretów biskupów krakowskich w krużgankach klasztoru OO. Franciszkanów w Krakowie, Kraków 1905, s.30.
↑ Tadeusz Łepkowski, Słownik historii Polski, Warszawa 1973 str.104.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Piotr Biliński, Piotr Gamrat herbu Sulima (1487-1545) z cyklu Żywoty sławnych Biskupów Krakowskich, „Tygodnik Salwatorski” nr 35/141 z dnia 31 sierpnia 1997 r.; wersja elektroniczna: [1] (dostęp 2012-06-25)
Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, wyd. II, popr. i uzupeł., Warszawa 2000, k. 108-109. ISBN 83-211-1311-7.
Encyklopedia Krakowa, wyd. PWN, 2000; wersja elektroniczna: [2]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Bernadeta Kruszyk, Piotr Gamrat z cyklu Poczet Prymasów Polski (dostęp 2020-02-08)
Piotr Gamrat – dokumenty w bibliotece Polona

[1] Stanisław Tomkiewicz, Galerya portretów biskupów krakowskich w krużgankach klasztoru OO. Franciszkanów w Krakowie, Kraków 1905, s.30.

[2] Tadeusz Łepkowski, Słownik historii Polski, Warszawa 1973 str.104.

[1]

[2]

Prymasi Polski	Mikołaj Trąba (1417–1422) Wojciech Jastrzębiec (1423–1436) Wincenty Kot (1436–1448) Władysław Oporowski (1449–1453) Jan Sprowski (1453–1464) Jan Gruszczyński (1464–1473) Jakub z Sienna (1474–1480) Zbigniew Oleśnicki (1481–1493) Fryderyk Jagiellończyk (1493–1503) Andrzej Boryszewski (1503–1510) Jan Łaski (1510–1531) Maciej Drzewicki (1531–1535) Andrzej Krzycki (1535–1537) Jan Latalski (1537–1540) Piotr Gamrat (1541–1545) Mikołaj Dzierzgowski (1545–1559) Jan Przerębski (1559–1562) Jakub Uchański (1562–1581) Stanisław Karnkowski (1581–1603) Jan Tarnowski (1603–1605) Bernard Maciejowski (1605–1608) Wojciech Baranowski (1608–1615) Wawrzyniec Gembicki (1616–1624) Henryk Firlej (1624–1626) Jan Wężyk (1627–1638) Jan Lipski (1638–1641) Maciej Łubieński (1641–1652) Andrzej Leszczyński (1653–1658) Wacław Leszczyński (1659–1666) Mikołaj Jan Prażmowski (1666–1673) Kazimierz Florian Czartoryski (1673–1674) Andrzej Olszowski (1674–1677) Jan Stefan Wydżga (1677–1685) Michał Stefan Radziejowski (1687–1705) Stanisław Szembek (1706–1721) Teodor Potocki (1723–1738) Krzysztof Antoni Szembek (1739–1748) Adam Ignacy Komorowski (1749–1759) Władysław Aleksander Łubieński (1759–1767) Gabriel Podoski (1767–1777) Antoni Kazimierz Ostrowski (1777–1784) Michał Jerzy Poniatowski (1785–1794) Ignacy Krasicki (1795–1801) Ignacy Antoni Raczyński (1807–1818) Tymoteusz Gorzeński (1821–1825) Teofil Wolicki (1828–1829) Marcin Dunin (1831–1842) Leon Przyłuski (1845–1865) Mieczysław Ledóchowski (1866–1886) Juliusz Józef Dinder (1886–1890) Florian Stablewski (1891–1906) Edward Likowski (1914–1915) Edmund Dalbor (1915–1926) August Hlond (1926–1948) Stefan Wyszyński (1948–1981) Józef Glemp (1981–2009) Henryk Muszyński (2009–2010) Józef Kowalczyk (2010–2014) Wojciech Polak (od 2014)
Prymasi Królestwa Polskiego	Franciszek Skarbek-Malczewski (1818–1819) Szczepan Hołowczyc (1819–1822) Wojciech Józef Skarszewski (1824–1827) Jan Paweł Woronicz (1828–1829) Aleksander Kakowski (1925–1938)
Prymasi Galicji i Lodomerii	Andrzej Alojzy Ankwicz (1815–1833) Franz Xavier Luschin (1834–1835) Franciszek de Paula Pisztek (1835–1846) Michał Lewicki (1848–1858)