Bartłomiej Apostoł
| apostoł męczennik | |
 Św. Bartłomiej, obraz Petera Rubensa | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
ok. 70 |
| Czczony przez | |
| Wspomnienie | |
| Atrybuty |
kordelas do zdzierania skóry |
| Patron |
różnych rzemieślników, wzywany w przypadku chorób nerwowych, konwulsji i chorób skóry, powiatu Opoczyńskiego i Opoczna w Polsce |
| Szczególne miejsca kultu | |
Bartłomiej Apostoł, znany również jako Natanael, cs. Apostoł Warfołomiej (ur. w I wieku n.e. w Kanie Galilejskiej, zm. ok. 70 w Albanopolis w Armenii) – jeden z dwunastu apostołów dwojga imion, zwany w Ewangeliach Mateusza, Marka i Łukasza Bartłomiejem (grecko-aramejskie bar-Tholomaios „syn Tolomaja-Ptolemeusza” lub „syn oracza”), a przez Jana – Natanaelem (hebr. „Bóg dał”). Wbrew apokryfom i stanowisku Augustyna z Hippony i Grzegorza Wielkiego Kościół rzymskokatolicki przyjął, że to ta sama osoba; męczennik i święty Kościoła katolickiego oraz prawosławnego[1]. Święty ten wymieniany jest w Modlitwie Eucharystycznej (Communicantes) Kanonu rzymskiego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Bartłomiej wymieniany w Ewangeliach Mateusza (Mt 10, 3 BT), Marka (Mk 3, 18), Łukasza (Łk 6, 14), a także Dziejach Apostolskich (Dz 1, 13), utożsamiany jest z pojawiającym się u Jana Natanaelem (Jan 1, 45-51; 21,2)[1]. Jeśli rzeczywiście Bartłomiej był tożsamy z Natanaelem, to wyróżniał się w gronie apostolskim dobrym wykształceniem[2]. Możliwe jest, że poprzez znajomość z Natanaelem Jezus został zaproszony na wesele w Kanie Galilejskiej[3]. Z apokryfów o św. Bartłomieju zachowały się Ewangelia Bartłomieja i Apokalipsa Bartłomieja. Znana jest jednak w dość drobnych fragmentach. Zachował się również obszerniejszy apokryf Męka Bartłomieja Apostoła. Według niego Bartłomiej miał głosić Ewangelię w Armenii, a także w Indiach, Arabii, a nawet w Etiopii. Podobno miał nawrócić brata króla Armenii, Polimpiusza. Z rozkazu króla Astiagesa pojmano Bartłomieja w mieście Albanopolis (obecne Emanstahat). Był męczony, rozpięty na krzyżu głową w dół, żywcem obdarty ze skóry, ukrzyżowany, a następnie zabity.
Kult
[edytuj | edytuj kod]- Ikonografia
W ikonografii przedstawiany jest z kordelasem do zdzierania skóry oraz jako postać z widoczną tkanką mięśniową, ze skórą trzymaną w ręku[4]. Na takiej skórze przedstawionej na fresku Sąd Ostateczny w kaplicy Sykstyńskiej Michał Anioł umieścił swój autoportret[5].
- Patronat
Jest patronem wielu rzemieślników: rzeźników, garbarzy, introligatorów, siodlarzy, szewców, tynkarzy, górników, krawców, piekarzy, sztukatorów, a we Florencji – sprzedawców oliwy, serów i soli; wzywany w przypadku chorób nerwowych, konwulsji i chorób skóry. Ponadto jest uważany za patrona bartników, pasterzy, właścicieli winnic, grzybiarzy i rolników.
- Relikwie
Relikwie świętego znajdują się w katedrze wystawionej ku jego czci w Benewencie oraz w bazylice św. Bartłomieja w Rzymie[potrzebny przypis]. Od 30 sierpnia 2015 roku decyzją Stolicy Apostolskiej relikwie św. Bartłomieja znajdują się również w sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich[6].
- Dzień obchodów
Święto liturgiczne św. Bartłomieja w Kościele katolickim obchodzone jest 24 sierpnia.
Cerkiew prawosławna wspomina apostoła w ciągu roku liturgicznego czterokrotnie:
- 11/24 czerwca[d], tj. 24 czerwca według kalendarza gregoriańskiego
- 22 kwietnia/5 maja, tj. 5 maja
- 30 czerwca/13 lipca (Sobór dwunastu apostołów), tj. 13 lipca
- 24 sierpnia/7 września, tj. 7 września
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Francisco Camilo, Męczeństwo świętego Bartłomieja -
Skrzydło ołtarzowe z kościoła parafialnego św. Bartłomieja w Kamionce Wielkiej koło Nowego Sącza (XV w.), kolekcja Muzeum Narodowego w Krakowie, przedstawiające działalność misjonarską i męczeńską śmierć św. Bartłomieja
._St_Catherine_(Reverse)._Left_Wing_of_the_-_MNK_I-288_(212640).jpg){kind=small}
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
- kult świętych
- modlitwa za wstawiennictwem świętego
- święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
- święci prawosławni
- Herb powiatu opoczyńskiego
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Pełne brzmienie imienia przy założeniu słuszności identyfikacji Bartłomieja i Natanaela.
- ↑ Liturgia katolicka.
- ↑ Prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego.
- ↑ Podwójne datowanie.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 1: A-C. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 362. ISBN 83-7097-271-3.
- ↑ Manfred Uglorz: Teologia zwiastowania i czynów Jezusa. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1999, s. 209–210. ISBN 83-909272-3-3.
- ↑ Fritz Rienecker, Gerhard Maier: Leksykon biblijny. Waldemar Chrostowski (red.). Warszawa: Oficyna wydawnicza „Vocatio”, 2001, s. 524, seria: Prymasowska Seria Biblijna. ISBN 83-7146-061-9.
- ↑ Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 1: A-C. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 252. ISBN 83-7097-271-3.
- ↑ H. Pfeiffer, Kaplica Sykstyńska na nowo odkryta, s. 276–282.
- ↑ ASI/RIRM: Piekary Śl.: Wprowadzenie relikwii św. Bartłomieja Apostoła. Radio Maryja, 2015-08-30. [dostęp 2015-08-31].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Hugo Hoever SOCist: Żywoty świętych Pańskich. przekład Zbigniew Pniewski. Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1983, s. 309/310.
- Źródła internetowe
- Święty Bartłomiej, Apostoł – materiały na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 20.07.2010]
- ap. Bartłomiej na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Domenico Agasso, San Bartolomeo Apostolo (wł.)
- Jan Łukaszewicz, Święty Bartłomiej, Apostoł. dobrypasterz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (publ. 22.08.04, dost. 6.05.09)
| Powołani przez Jezusa Chrystusa | |
|---|---|
| Tytułowani w Nowym Testamencie |
