Martin P4M Mercator
 Samolot P4M-1 Mercator w locie, 1949 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ |
morski samolot patrolowy lub samolot rozpoznania elektronicznego |
| Załoga |
9–16 |
| Historia | |
| Data oblotu |
20 września 1946 |
| Lata produkcji |
1950 |
| Liczba egz. |
19 + 2 prototypy |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
2 silniki gwiazdowe Pratt & Whitney R-4360-20A, |
| Moc |
2× 3296 KM (2424 kW) (P&W R-4360) |
| Ciąg |
2× 20,5 kN (Allison J-33) |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
34,75 m |
| Długość |
25,50 m |
| Wysokość |
7,95 m |
| Powierzchnia nośna |
121,79 m² |
| Masa | |
| Startowa |
40 000 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
660 km/h |
| Pułap |
10 545 m |
| Zasięg |
4570 km |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 4 działka kalibru 20 mm, 2 km kalibru 12,7 mm, 5443 kg bomb | |
| Użytkownicy | |
| United States Navy | |
| Rzuty | |
| |
Martin P4M Mercator – amerykański morski samolot patrolowy i rozpoznania elektronicznego o mieszanym napędzie śmigłowo-odrzutowym, opracowany w drugiej połowie lat 40. XX wieku przez przedsiębiorstwo Glenn L. Martin Company.
Samolot opracowany został w odpowiedzi na zapotrzebowanie zgłoszone przez US Navy. Projekt przewidywał użycie kombinowanego napędu w postaci dwóch silników tłokowych o mocy po 3250 KM oraz dwóch silników odrzutowych, których zadaniem było wspomaganie startu oraz poprawa charakterystyk wznoszenia i ułatwienie unikania myśliwców[1]. Dwa prototypowe egzemplarze oznaczone XP4M-1 zamówione zostały 6 lipca 1944 roku[1]. Oblot pierwszego z nich miał miejsce 20 września 1946 roku[2]. Zbudowanych zostało 19 egzemplarzy seryjnych P4M-1, pierwszy z nich został dostarczony US Navy 28 czerwca 1950 roku. Serię zbudowano do września 1950 roku[3].
Służba[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Wszystkie samoloty weszły do służby w 21 Eskadrze (Dywizjonie) Patrolowej (VP-21) bazującej w NAS Pax River na wschodnim wybrzeżu USA[4]. Zostały tam dostarczone w drugiej połowie 1950 roku, a już w 1952 roku zastąpiły je tam samoloty P2V Neptune[4]. W toku służby samoloty eskadry dokonały transkontynentalnego przelotu do San Diego i Seattle i z powrotem, a w drugiej połowie 1951 roku operowały w Europie[4].
Wszystkie samoloty seryjne poza jednym rozbitym zostały następnie przebudowane w bazie NAS Norfolk na samoloty rozpoznania elektronicznego oznaczone jako P4M-1Q[5]. Do tego celu predestynowały je obszerne kadłuby do pomieszczenia wyposażenia oraz wysoka prędkość i silne uzbrojenie obronne[5]. Pierwszy został przebudowany w lutym 1951 roku[5]. Z zewnątrz odróżniało je przede wszystkim dodanie kroplowej osłony anteny pod nosem kadłuba oraz jeszcze jednej pod komorą bombową, przez co pod spodem samolotu było ich cztery[5]. Całkowicie zmieniono wyposażenie wewnętrzne, dodając stacje rozpoznania sygnałów elektronicznych oraz pięć stanowisk operatorów aparatury w tyle kadłuba[5]. Załoga zwiększyła się do 16 osób[6]. Na części samolotów zastąpiono górną wieżyczkę przez dużą osłonę anteny[6].
Samoloty wykonywały tajne misje zbierania danych rozpoznawczych, początkowo w składzie jednostki patrolowej NAF Patrol Unit bazującej w Port Lyautey w Maroku[6]. Operowały także z innych baz nad Europą[6]. Pierwszy został utracony 2 lutego 1952 roku na skutek wyczerpania paliwa nad Morzem Środziemnym (tylko pilot zginął)[6]. Jednostka ta utworzyła następnie w 1953 roku oddział Able 2. Dywizjonu Wczesnego ostrzegania (VW-2), od 1955 roku: 2. Dywizjonu Walki radioelektronicznej (VQ-2) i używała tych samolotów do 1960 roku, przy stracie w wypadkach trzech P4M-1Q[6].
Drugą jednostką używającą samolotów P4M-1Q był oddział Able 1. Dywizjonu Wczesnego ostrzegania (VW-1), od 1954 VW-3, a od 1955 roku: 1. Dywizjonu Walki radioelektronicznej (VQ-1), operujący na Dalekim Wschodzie, posiadający w 1956 roku sześć P4M-1Q[7]. Jeden z samolotów został 22 sierpnia 1956 roku zestrzelony nad otwartym morzem przez chińskie myśliwce na północ od Tajwanu[7][8]. Zginęło 16 członków załogi[7]. 16 czerwca 1959 roku inny P4M-1Q został uszkodzony przez północnokoreańskie myśliwce[7].
Samoloty P4M-1Q wycofano w 1960 roku, nie zachowały się żadne egzemplarze[7].
Opis konstrukcji[edytuj | edytuj kod]
Uzbrojenie obronne samolotu stanowiły cztery działka automatyczne kalibru 20 mm w dwulufowych wieżyczkach w nosie i ogonie oraz dwa karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm Browning w wieżyczce grzbietowej[9]. Uzbrojenie ofensywne w wersji samolotu patrolowego, o masie do 5443 kg, przenoszono było w komorze bombowej[10]. Mogło je stanowić maksymalnie 12 bomb o masie do 454 kg (1000 funtów), bomb głębinowych o masie 147 kg lub min morskich Mk. 26-1[10]. Można było zamiast nich przenosić sześć bomb o masie 726 kg lub 907 kg lub większych min, albo dwie torpedy lotnicze[10]. W komorze bombowej można było również podwiesić cztery dodatkowe zbiorniki paliwa po 5300 l (1400 galonów)[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Ginter 1996 ↓, s. 2.
- ↑ Ginter 1996 ↓, s. 5.
- ↑ Ginter 1996 ↓, s. 24.
- ↑ a b c Ginter 1996 ↓, s. 76-78.
- ↑ a b c d e Ginter 1996 ↓, s. 88-89.
- ↑ a b c d e f Ginter 1996 ↓, s. 94-96.
- ↑ a b c d e Ginter 1996 ↓, s. 97-99.
- ↑ Francis Harris: China gives Rumsfeld secret papers on friend's mystery death. The Telegraph, 2006-07-20. [dostęp 2012-09-09]. (ang.).
- ↑ Ginter 1996 ↓, s. 44-47.
- ↑ a b c d Ginter 1996 ↓, s. 51.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Martin P4M Mercator. All the World's Helicopters and Rotorcraft. [dostęp 2012-09-09]. (ang.).
- Steve Ginter: Martin P4M-1/-1Q Mercator. 1996, seria: Naval Fighters. No. 37. ISBN 0-942612-37-X. (ang.).
