Księstwo oświęcimskie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Zmieniam stary nie aktywny link do zamkniętej strony przez interie, na nowy. |
→Mapy: ilustracja |
||
| Linia 82: | Linia 82: | ||
== Mapy == |
== Mapy == |
||
<gallery> |
<gallery> |
||
Plik:Oswiecz et Zator.jpg|Księstwo Oświęcimskie i [[Księstwo zatorskie|Zatorskie]] - mapa [[Abraham Ortelius|Abrahama Orteliusa]] z 1603. |
|||
Plik:1592 Polonia Silesia Wenceslao Godreccio.png|Księstwo oświęcimskie w granicach [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]] na mapie [[Wacław Grodziecki|Wacława Grodzieckiego]] wydanej w 1592 roku. |
|||
Plik:"Ducatus Oswieczensis et Zatoriensis." (22240174372).jpg|Księstwo Oświęcimskie i [[Księstwo zatorskie|Zatorskie]] - mapa z 1659 |
|||
Plik:Duchy of Auschwitz border changes.png|Zmiany granic w średniowieczu w związku z księstwem oświęcimskim |
|||
Plik:Księstwo oświęcimskie.png |
|||
</gallery> |
</gallery> |
||
Wersja z 15:09, 3 sie 2018
| 1315–1564 | |||
| |||
| Stolica | |||
|---|---|---|---|
| Zależne od |
Królestwo Czech | ||
| Głowa terytorium | |||
| podział księstwa cieszyńskiego | |||
| Włączenie do Rzeczypospolitej | |||
Księstwo oświęcimskie – dawne księstwo ze stolicą w Oświęcimiu, przynależące jako lenno wpierw do Królestwa Czech, a następnie w latach 1457-1564 do Polski.
Historia
Powstało ok. 1315 roku, w wyniku podziału księstwa cieszyńskiego. W 1327 roku książę oświęcimski Jan I Scholastyk złożył hołd lenny królowi Czech, Janowi Luksemburgowi, stając się lennikiem korony czeskiej. W dokumencie lennym wystawionym 24 lutego w Bytomiu jako znajdujące się na terenie księstwa wymieniono miasta (na prawie zachodnim): Oświęcim (Osswencin), Zator (Zathor); oraz miasteczka (oppida, na prawie zwyczajowym, polskim): Kęty (Kant), Żywiec (Zipscha), Wadowice (Wadowicz) i Spytkowice (Spitkowicz)[1].
W 1445 roku doszło do podziału księstwa, w wyniku czego, z wydzielenia części ziem księstwa oświęcimskiego, powstało księstwo zatorskie we władaniu Wacława I zatorskiego. 19 marca 1454 roku Jan IV (ostatni książę oświęcimski) złożył hołd lenny królowi Polski, Kazimierzowi Jagiellończykowi, a 21 lutego 1457 roku sprzedał mu swoje księstwo za 50 tys. kop groszy praskich[2][3]. W momencie sprzedaży księstwo liczyło: dwa miasta (Oświęcim i Kęty), dwa zamki książęce (w Oświęcimiu i Wołek) i 45 wsi[4]: Bielany, Łęki, Babice, Lipnik, Osiek, Brzeszcze, Monowice, Dwory, Stara Polanka, Nowa Polanka, Włosienica, Poręba, Grojec, Sparowicze[a], Nidek, Witkowice, Głębowice, Bulowice, Czaniec, Malec, Kańczuga, Nowa Wieś, Roczyny, Broszkowice, Brzezinka, Rajsko, Franciszowice (Pławy), Przecieszyn, Skidziń, Wilczkowice, Wilamowice, Hecznarowice, Bujaków, Kozy, Mikuszowice, Pisarzowice, Hałcnów, Biertułtowice, Komorowice, Żebracz, Bestwina, Dankowice, Stara Wieś, Jawiszowice, Harmęże. W dokumencie tym zostały pominięte miejscowości wokół Żywca, a przyczyny tego nie zostały jednoznacznie wyjaśnione z powodu braku wystarczających źródeł[5].
Od tego momentu zwierzchnikiem księstwa stał się mianowany przez polskiego króla starosta; szlachta zachowała odrębne prawa. W 1564 roku księstwo oświęcimskie i zatorskie wcielono do Korony Królestwa Polskiego, równocześnie przyłączono je do województwa krakowskiego, jako powiat śląski[6]. Według dwóch dokumentów służących administracji do ściągania podatków: oblaty taryfy łanowej z 1673 oraz taryfy podatkowej Rzeczypospolitej z 1772 roku wynika, że obszar księstw Oświęcimia i Zatora liczył łącznie 7 miast oraz 241 włości z ludnością liczącą 164 577[7].
Po I rozbiorze Polski (1772) tereny dawnego księstwa oświęcimskiego przypadły Austrii, wchodząc w skład ziem odtąd nazywanych w skrócie jako Galicja. Decyzją kongresu wiedeńskiego (1815) ziemie te wchodziły w skład Związku Niemieckiego do roku 1850. Uwzględniając dawne księstwo, oficjalna nazwa tej części zaboru austriackiego brzmiała: Królestwo Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim i Księstwem Oświęcimskim i Zatorskim.
W 1918 roku tereny dawnego Księstwa Oświęcimskiego znalazły się w granicach odrodzonej Polski jako część województwa krakowskiego.
W czasie niemieckiej okupacji w latach 1939-1945 ziemie te zostały wcielone do Rzeszy Wielkoniemieckiej i należały do rejencji katowickiej w prowincji Śląsk (Provinz Schlesien), zaś od 1941 do prowincji Górny Śląsk (Provinz Oberschlesien).
W latach 1945-1975 tereny znajdowały się ponownie w województwie krakowskim, następnie Oświęcim został dołączony do województwa bielskiego, a Brzeszcze do woj. katowickiego.
Po reformie administracyjnej z 1999 ziemie dawnego Księstwa Oświęcimskiego znajdują się obecnie w województwie małopolskim.
Mapy
-
Księstwo Oświęcimskie i Zatorskie - mapa Abrahama Orteliusa z 1603. -
Księstwo oświęcimskie w granicach Korony Królestwa Polskiego na mapie Wacława Grodzieckiego wydanej w 1592 roku. -
Księstwo Oświęcimskie i Zatorskie - mapa z 1659 -
Zmiany granic w średniowieczu w związku z księstwem oświęcimskim -
.jpg)
Uwagi
- ↑ Miejscowość zagubiona
Przypisy
- ↑ Colmar Grünhagen (red.), Konrad Wutke (red.): Codex Diplomaticus Silesiae T.22 Regesten zur schlesischen Geschichte 1327-1333. Breslau: E. Wohlfarth's Buchhandlung, 1903, s. 7 [4620]. (łac.).
- ↑ Prokop 2002 ↓, s. 153.
- ↑ Grünhagen, Colmar: Lehns- und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen Fürstenthümer im Mittelalter. 2. Theil. Leipzig: Verlag von S. Hirzel, 1883. [dostęp 2015-11-13]. (niem.). str 602-610 pełen tekst aktu kupna
- ↑ Prokop 2002 ↓, s. 151.
- ↑ Prokop 2002 ↓, s. 177.
- ↑ Radosław Truś (2008). Beskid Mały: przewodnik. Oficyna Wydawnicza „Rewasz”. S. 35. ISBN 978-83-89188-77-9.
- ↑ Jan Nepomucen Gątkowski: Rys dziejów księstwa oświęcimskiego i zatorskiego. Lwów: nakład autora, 1867.
Bibliografia
- Krzysztof Rafał Prokop: Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438-1513. Dzieje polityczne. Kraków: PAU, 2002. ISBN 83-88857-31-2.
- „Książka: Księstwa Oświęcimskie i Zatorskie. Jgnacy Rychlik”
Zobacz też
Linki zewnętrzne
| Własne |
|
|---|---|
| Wspólne z Litwą |
