Tramwaje w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii

Tramwaje Śląskie
Spółka Akcyjna
Państwo	Polska
Siedziba	41-506 Chorzów; ul. Inwalidzka 5; tel/fax (033) 246-60-61; e-mail: ts@tram-silesia.pl
Data założenia	1 stycznia 2003
Forma prawna	spółka akcyjna
Prezes	Janusz Berkowski
	Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|}
	Strona internetowa

Tramwaje Śląskie
{{{nazwa oryginalna}}}
	[[{{{typ systemu}}}]]
	UWAGA: Błąd parametru; {{{typ systemu}}}={{{typ systemu}}}; Ten parametr może przyjmować jedynie wartości: autobus; bus rapid transit; car-sharing; kolej; kolej aglomeracyjna; kolej drezynowa; kolej jednoszynowa; kolej linowo-terenowa; kolej pneumatyczna; kolej wąskotorowa; metro; mikrobus; omnibus; premetro; publiczny system wypożyczania rowerów; publiczny transport zbiorowy; szybka kolej miejska; szybki tramwaj; tramwaj; tramwaj dwusystemowy; tramwaj konny; tramwaj linowy; tramwaj wodny; prom; trolejbus; winda;
	[[Plik:{{{logo}}}\|150x150px\|alt=Logotyp\|]]; {{{opis logo}}}
	; {{{opis grafiki}}}
Państwo	{{{państwo}}}
Lokalizacja	GOP, Polska
Organizator	{{{organizator}}}
Operator	Tramwaje Śląskie S.A.
Liczba linii	{{{liczba linii}}}
Lata funkcjonowania	{{{lata funkcjonowania}}}
Dzienna; liczba pasażerów	{{{dzienna liczba pasażerów}}}
Roczna; liczba pasażerów	{{{roczna liczba pasażerów}}}
	Infrastruktura
	[[Plik:{{{schemat}}}\|240x240px\|alt=Schemat sieci\|]]; {{{opis schematu}}}
Długość sieci	{{{długość sieci}}}
Rozstaw szyn	{{{rozstaw szyn}}}
Napięcie zasilania	{{{napięcie zasilania}}}
Liczba stacji	{{{liczba stacji}}}
Liczba zajezdni	{{{liczba zajezdni}}}
Liczba przystanków	{{{liczba przystanków}}}
	Tabor
Liczba pojazdów	{{{liczba pojazdów}}}
	[[commons:{{{commons}}}\|Multimedia w Wikimedia Commons]]
	[{{{www}}} Strona internetowa]

{{Przedsiębiorstwo infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): `\| grafika = \| wynik operacyjny = \| commons = \| przewodniczący RN = \| numer rejestru = \| ISIN = \| opis grafiki = \| nazwa oryginalna = \| dyrektor = \| udziałowcy = \| państwo = \| przychody = \| symbol akcji = \| aktywa = \| wynik netto = \| giełda = \| data likwidacji = \| współrzędne = \| kapitał własny = \| rok = \| adres = \| kapitał zakładowy =` Nieznane pola: "produkty", "lokalizacja", "obroty", "branża", "dochód", "nr KRS", "ważni pracownicy" oraz "kapitał".

Miasta GOP-u w których obecnie jest komunikacja tramwajowa

Plik:Konstal 105Na Tram silesia.jpg

Konstal 105Na na linii 26 w Sosnowcu Milowicach

Plik:Konstal 105Na MPK Lodz.jpg

Zmodernizowany Konstal 105Na w Sosnowcu linia 21 na ul. 3 Maja

Tramwaje Śląskie to najdłuższy w Europie, oraz jeden z dłuższych na świecie system miejskiej komunikacji tramwajowej, który powstał w 1894 roku. Obejmuje trzynaście miast GOP-u: Katowice, Będzin, Bytom, Chorzów, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Mysłowice, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, oraz Zabrze, obszar, zamieszkany przez ok. 2 miliony ludzi. Ma łączną długość ok. 342 km.

O tramwajach na Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim

Tramwaje Śląskie kursują po 362 km torów rozciągających się na obszarze 13 miast Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Tutejsza sieć tramwajowa jest trzecią pod względem długości tras w Europie. Całość komunikacji tramwajowej jest obsługiwana i zarządzana przez spółkę Tramwaje Śląskie S.A. (powstałą z Przedsiębiorstwa Komunikacji Tramwajowej w Katowicach, wydzielonego w 1991 roku z WPK w Katowicach). Źle zarządzana w ostatnich dekadach firma znajduje się w kiepskiej kondycji finansowej, a stan techniczny znacznej części eksploatowanej obecnie infrastruktury torowej i taboru jest niedostateczny. Od 2006 roku wdrażany jest jednak plan naprawczy. Skomercjalizowana spółka Tramwaje Śląskie S.A. stanowiła jednoosobową spółkę skarbu państwa. Dopiero w lipcu 2006 roku weszła w życie ustawa o komunalizacji przedsiębiorstw państwowych, pozwalająca przejąć gminom mienie państwowe. W dniu 31 maja 2007 roku w gmachu Muzeum Śląskiego znajdującym się przy rondzie im. generała Ziętka w Katowicach Minister Skarbu Państwa Wojciech Jasiński, prezes KZK GOP Roman Urbańczyk i Wojewoda Śląski Tomasz Pietrzykowski podpisali umowę o przejęciu 100 procent akcji przedsiębiorstwa Tramwaje Śląskie SA przez KZK GOP. Od tej chwili KZK GOP stał się jedynym właścicielem spółki Tramwaje Śląskie Spółka Akcyjna.

Historia

Pierwsza linia tramwajów parowych została uruchomiona 27 maja 1894 na trasie Wielkie Piekary – Szarlej – Bytom przez berlińską spółkę Górnośląskie Tramwaje Parowe. Kolejny odcinek, tej samej linii uruchomiono z Gliwic do Zabrza 26 sierpnia 1894 roku. 30 grudnia 1894 roku obydwa zakończone w Bytomiu i Zabrzu odcinki linii połączono trzecim przebiegającym z Zabrza przez Rudę Śląską i Chorzów do Bytomia. Cała linia z Wielkich Piekar do Gliwic liczyła 34,5 km długości. Do końca pierwszego roku funkcjonowania linii przewieziono nią 853158 pasażerów. W 1896 roku uruchomiono linię Katowice – Siemianowice oraz Katowice – Chorzów. W 1897 roku powstała linia Chorzów – Siemianowice. W końcu września 1898 roku sieć kolei miejskich liczyła łącznie około 75 km długości i rozpoczęto jej elektryfikację. Kolejna spółka, Śląskie Kolejki uruchomiła pierwszą linię tramwaju elektrycznego 7 września 1899 na trasie Katowice – Chorzów. Rok później uruchomiono linię Katowice – Mysłowice. W 1900 roku tramwaje górnośląskie przewiozły 7 603 856 pasażerów. Spółki połączono wspólnym zarządem w 1904 roku. Pierwsze linie posiadały prześwit torów 785 mm, który od połowy lat dwudziestych sukcesywnie przekuwano na normalnotorowy. Pierwsza linia normalnotorowa została wybudowana z Katowickiego rynku do Parku Kościuszki dwa kilometry dalej w 1912 roku, w 1913 roku powstały zaś niezależne do 1945 roku normalnotorowe Tramwaje Miasta Bytomia. Ostatni tramwaj wąskotorowy zjechał z odcinka Chorzów Miasto-plac Alfreda (linia 12) w końcu 1951 roku.

Wbrew światowym trendom, KZK GOP począwszy od 2000 roku ogranicza komunikację tramwajową i zastępuje kolejne linie autobusami, pomimo wątpliwych efektów ekonomicznych podejmowanych działań. Z dniem 1 kwietnia 2006 r. dokonano w aurze skandalu likwidacji linii 8 i 25. 1 stycznia 2009 r. przy społecznym sprzeciwie oraz sprzeciwie władz miasta Siemianowice Śląskie zlikwidowano linię 12.

Tabor tramwajowy

Tabor współczesny

Obecnie Tramwaje Śląskie eksploatują liniowo pięć typów tramwajów: Konstal N, Konstal 105N, Konstal 105Na, Konstal 111N, Konstal 116Nd.

W latach 1993–2000 nie kupowano nowych wagonów. Wykonywano jedynie remonty (wszystkie typy wozów) i modernizacje (tylko wozy Konstal 105Na). W latach 2000–2001 zakupiono 17 trójczłonowych wagonów Konstal 116Nd wyprodukowanych w zakładach ALSTOM Konstal w Chorzowie.

Modernizacje

Wagony typu 105Na poddawane są nadal remontom w różnym zakresie i w różnych zakładach remontowych (własne warsztaty remontowe w Chorzowie oraz firmy zewnętrzne wygrywające ogłaszane przetargi), a także przechodzą modernizacje (po modernizacji oznaczane są jako 105N-2K).

W roku 2007 Tramwaje Śląskie ogłosiły dwa przetargi na modernizację taboru. Pierwszy z nich wygrała firma Modertrans z Poznania oferując modernizację "Moderus Alfa". Zmodernizowano tam 2 wagony 105Na. Tramwaje zostały wyposażone w nową ścianę przednią i tylną, nowy pulpit, nowe mechanizmy drzwiowe, które otwierają i zamykają prawie bezszelestnie, pantograf połówkowy typu OTK-2. Drugi przetarg wygrała MPK Łódź. Zmodernizowano tam 5 wagonów 105Na. Tramwaje zostały wyposażone w nowy rozruch impulsowy, nowy ręczny zadajnik jazdy, wyświetlacze elektroniczne diodowe zewnętrzne oraz wewnętrzny, klimatyzowaną kabinę motorniczego, pantograf połówkowy typu OTK-2.

Kolejny przetarg ogłoszono w 2008 roku. 20 wagonów w podobnym standardzie jak w poprzednim zamówieniu wyremontuje i zmodernizuje także MPK Łódź za ok. 20 mln zł. Obecnie Tramwaje Śląskie posiadają 15 takich wagonów.

Od 2006 roku, kiedy to MPK Kraków, wypożyczyło w zamian za 2 Konstal 111N 2 wagony Konstal 105Na, Tramwaje Śląskie kupują także używany tabor (Konstal 105Na) od MPK Kraków. Łącznie zakupiono 24 wagony.

W śląskim taborze poza modernizacjami, dość mocno rozwinęły się prace remontowe wykonywane w ZUR Chorzów Batory. Łącznie w 2008 wyremontowano 17 wagonów z czego 3 przeszły remont kapitalny.

Modernizacje wagonów 105Na w Zakładzie Usługowo-Remontowym w Chorzowie

W 2000 roku zaczęto stopniowo modernizować wagony tramwajowe. Jednak następne modernizacje wykoano dopiero w 2008 roku.

Rok	Zakres, poszerzenia modernizacji	Zmodernizowane wagony
2 0 0 0 / 1	impulsowy układ rozruchu i hamowania oparty na tyrystorach w technologii GTO przetwornicę statyczną (kompaktowy zespół przetwornicy i wentylatorów z silnikami asynchronicznymi) przekształtnik 40/24V o podwyższonej mocy do 1,8 kW ogrzewanie przedziału pasażerskiego za pomocą termowentylatorów siedzenia pasażerskie tapicerowane, wandaloodporne wykładzinę podłogową antypoślizgową nowe rozwiązania pulpitów, ogrzewania i wentylacji kabiny motorniczego	347, 374, 614, 677, 678, 718, 739, 740
2 0 0 8	nowy pulpit sterowniczy wymiana siedzeń na tapicerowane likwidacja pasów ogrzewania na całej długości wagonu, na ich miejsce zainstalowano trzy nagrzewnice poprawa stanu wizualnego wagonu nowe lampy przednie tzw; "wyłupki" montaż nowych maszyn drzwiowych montaż wandaloodpornych lamp oświetlenia wewnętrznego, całkowicie wkomponowanych w podsufitkę malowanie poręczy na żółto w niektórych wagonach montowano pantografy połówkowe*	419, 420, 425, 476, 492, 493, 509, 534, 620, 627, 639, 673, 674, 764, 734, 735, 743, 767, 773, 791
2 0 0 9	nowy pulpit sterowniczy wymiana siedzeń na tapicerowane likwidacja pasów ogrzewania na całej długości wagonu, na ich miejsce zainstalowano trzy nagrzewnice poprawa stanu wizualnego wagonu nowe lampy przednie tzw; "wyłupki" montaż nowych maszyn drzwiowych montaż wandaloodpornych lamp oświetlenia wewnętrznego, całkowicie wkomponowanych w podsufitkę malowanie poręczy na żółto w niektórych wagonach montowano pantografy połówkowe*	525, 575, 677, 716, 731+730

Plik:Konstal 111N Tramwaje slaskie.jpg

Konstal 111N na linii 31 w Bytomiu

Obecnie eksploatowany

(stan na dzień 1 maja 2009)

Typ tramwaju	Eksploatacja	Liczba
Konstal N	od 1949	2
Konstal 105N	od 1974	18
Konstal 105Na	od 1979	276
Konstal 105NT	od 1989	1 (wypożyczony do MPK Kraków)
Konstal 105N-2K	od 2000	26
Konstal 111N	od 1993	6
Konstal 116Nd	od 2001	17
Wszystkie wagony		346
Udział wagonów niskopodłogowych		4,91%
Średni wiek tramwajów		30 lat

Tabor historyczny

Typ tramwaju	Rok produkcji	Liczba
Konstal N	1953	1
4ND1	1959	1
Wszystkie pojazdy		2

Linie tramwajowe

Całkowita długość linii wynosi: 332 km
Najdłuższa ma długość : 22.45 km (Linia 21)
Najkrótsza ma długość: 1.34 km (Linia 38)

Zajezdnie tramwajowe

W zajezdni w Chorzowie Batorym mieści się Zakład Usługowo Remontowy (ZUR). Na terenie zajezdni w Bytomiu Łagiewnikach mieści się podległy mu Warsztat Zwrotnic.

Obsługiwane linie

zajezdnia Będzin: 15, 21, 22, 24, 26, 27, 28
zajezdnia Zawodzie: 0, 6, 11, 13, 14, 15, 16, 20, 39
zajezdnia Gliwice: 1, 3, 4, 5, 18, 30, 35
zajezdnia Stroszek: 7, 9, 10, 17, 19, 31, 38

Modernizacja linii 6/41

W 1998 roku Przedsiębiorstwo Komunikacji Tramwajowej w Katowicach rozpisało przetarg na kompleksową modernizację trasy tramwajowej linii 6 i 41 Brynów – Katowice – Chorzów – Bytom Szkoła Górnicza, która to miała stać się Szybkim Tramwajem. Przetarg został rozstrzygnięty na korzyść firmy Alstom. Modernizacja trasy obejmowała uruchomienie na niej komunikacji realizowanej przez pojazdy nowej generacji, dostosowanie infrastruktury (budowa torowisk, różne prace budowlane np. przystanki), systemów energetycznych zasilania oraz systemów sterowania i sygnalizacji. Firma ALSTOM-Konstal z Chorzowa dostarczyła 17 nowych tramwajów typu Konstal 116Nd. Udało się wykonać: w latach 2000–2001 odcinek do Brynowa, w latach 2000–2002 remont torowiska na Chorzowskim Rynku, wymiany zwrotnic w Rynku w Katowicach, na Rondzie (2000), wymiany zwrotnic na pętlach przy Stadionie Śląskim w Chorzowie (2000), zwrotnic przy ulicy Metalowców w Chorzowie (2000), zwrotnic w Bytomiu na rozjeździe (2000) w kierunku pętli Wrocławskiej (Szkoła Górnicza), oraz innych fragmentów. Ostatni etap prac zakończył się w 14 czerwca 2008 roku modernizacją Pl. Sikorskiego w Bytomiu.

Jak na razie to ostatnia tak wielka modernizacja przeprowadzona przez Tramwaje Śląskie, która kosztowała 5 milionów złotych. Na placu stanęła także pierwsza w aglomeracji elektroniczna tablica, która miała wyświetlać numer linii i informować za ile tramwaj pojawi się na przystanku. Podobne miały stanąć na kluczowych przystankach w regionie. System miał zostać uruchomiony w rok po zakończonym remoncie. Niestety jak się okazało system jest archaiczny a jego uruchomienie prawie niemożliwe gdyż tablice przeleżały kilka lat w magazynie od momentu zakupu. Tablica ma zostać zdemontowana a na jej miescu ma powstać nowa nowoczesna, oparta o nawigację GPS.^[1]

Istniejące linie tramwajowe

Tabela uwzględnia zmiany tymczasowe.

0	Katowice Plac Wolności – Dąb – WPKiW – Chorzów Stadion Śląski Zachodnia Pętla
1	Wójtowa Wieś Pętla – Gliwice – Maciejów – Zabrze – Zaborze – Ruda Płd. – Chebzie Pętla
3	Mikulczyce Dworzec PKP – Zabrze – Makoszowy Dworzec PKP
4	Wójtowa Wieś Pętla – Gliwice – Maciejów – Zabrze – Zaborze Lompy Pętla
5	Bytom Plac Sikorskiego – Szombierki – Bobrek – Biskupice – Zabrze – Zaborze Lompy Pętla
6	Brynów Pętla – Katowice – Dąb – Chorzów – Łagiewniki Wsch. – Bytom Plac Sikorskiego – Bytom Politechnika Śląska
7	Łagiewniki Targowisko – Świętochłowice – Chorzów Bat. – Katowice – Zawodzie Pętla
9	Bytom Plac Sikorskiego – Chebzie – Nowy Bytom – Wirek – Świętochłowice – Chorzów Ratusz
10	Łagiewniki Targowisko – Chropaczów MPGK (LINIA WAHADŁOWA)
11	Katowice Plac Wolności – Dąb – Chorzów – Chorzów II – Piaśniki – Lipiny – Chebzie Pętla
13	Siemianowice Śląskie Plac Skargi – Wełnowiec – Koszutka – Katowice Plac Wolności
14	Wełnowiec Plac Alfreda – Katowice – Zawodzie – Szopienice – Mysłowice Dworzec PKP
15	Katowice Plac Wolności – Zawodzie – Szopienice – Sosnowiec – Środula – Zagórze Pętla
16	Koszutka Słoneczna Pętla – Katowice – Brynów Pętla
17	Chorzów Ratusz – Świętochłowice – Piaśniki – Łagiewniki Targowisko
18	Bytom Plac Sikorskiego – Szombierki – Bobrek – Ruda – Chebzie Pętla
19	Stroszek Zajezdnia – Dąbrowa Miejska – Bytom Plac Sikorskiego – Łagiewniki Wsch. – Chorzów – Dąb – Katowice Plac Miarki
20	Chorzów Ratusz – Chorzów Batory – Załęże – Katowice – Zawodzie Pętla
21	Milowice Pętla – Sosnowiec – Pogoń – Będzin – Dąbrowa Górn. – Gołonóg – Tworzeń Huta Katowice
22	Czeladź Kombatantów – Będzin – Dąbrowa Górnicza – Gołonóg – Tworzeń Huta Katowice
24	Konstantynów Okrzei – Sosnowiec – Pogoń – Osiedle Zamkowe Pętla
26	Milowice Pętla – Sosnowiec – Dańdówka – Niwka – Modrzejów – Mysłowice Dworzec PKP
27	Pogoń Akademiki - Dańdówka – Klimontów – Porąbka – Kazimierz Górn. Pętla
28	Dąbrowa Górnicza Urząd Pracy Pętla – Dąbrowa Górnicza – Gołonóg Podstacja
30	Bytom Plac Sikorskiego – Szombierki – Bobrek – Biskupice Pętla
31	Stroszek Zajezdnia – Dąbrowa Miejska – Bytom Plac Sikorskiego
35	Biskupice Pętla – Zabrze – Zaborze Lompy Pętla
38	Bytom Kościół św. Trójcy – ul. Piekarska – Bytom Stacja Ruchu
39	Katowice Plac Miarki – Rondo Ziętka - WPKiW - Chorzów Rynek – Chorzów Metalowców

Legenda

Łagiewniki Targowisko – PĘTLA TYMCZASOWA;

5	LINIA KURSUJE NA WŁASNEJ TRASIE (BEZ ZMIAN);
10	LINIA TYMCZASOWA;
17	LINIA KURSUJE NA ZMIENIONEJ TRASIE.

Linie tramwajowe

Całkowita długość linii wynosi: 332 km
Najdłuższa ma długość : 22.45 km (Linia 21)
Najkrótsza ma długość: 1.34 km (Linia 38)

Ramowe godziny kursowania

09:40 - 19:10 linia 0
04:50 - 04:20 linia 1
05:10 - 04:00 linia 3
05:25 - 20:05 linia 4
04:40 - 04:05 linia 5
05:15 - 23:50 linia 6

04:55 - 03:00 linia 7
04:15 - 04:20 linia 9
04:30 - 23:20 linia 10
04:25 - 01:50 linia 11
04:55 - 04:20 linia 13
04:50 - 23:50 linia 14

04:25 - 00:25 linia 15
04:20 - 04:25 linia 16
04:05 - 23:45 linia 17
04:55 - 23:05 linia 18
04:00 - 22:20 linia 19
05:10 - 04:10 linia 20

04:30 - 03:40 linia 21
04:50 - 03:20 linia 22
05:15 - 23:10 linia 24
05:00 - 04:05 linia 26
04:05 - 03:20 linia 27
06:45 - 18:25 linia 28

04:50 - 03:55 linia 30
05:25 - 23:10 linia 31
06:20 - 16:20 linia 35
05:45 - 18:05 linia 38
06:05 - 18:00 linia 39

Zlikwidowane trasy linii tramwajowych

1	Gliwice ul. Zygmunta Starego – Gliwice Dw. PKP
2	Gliwice Trynek - Gliwice – Zabrze – Zaborze Lompy Pętla
8	Bytom Politechnika Śląska - Brzeziny Śląskie – Dąbrówka Wielka Pętla
12	Siemianowice Śląskie Plac Skargi – Wełnowiec – Bytków – Chorzów Stary – Chorzów Plac Hutników
25	Dąbrowa Górnicza Kopalnia Paryż - Będzin – Grodziec – Wojkowice – Żychcice Pętla
31	Bytom Pl. Sikorskiego – Karb – Miechowice – Rokitnica – Wieszowa
32	Bytom Pl. Sikorskiego – Karb – Miechowice – Rokitnica – Stolarzowice
33	Bytom Pl. Sikorskiego – Karb – Miechowice – Rokitnica – Mikulczyce
34	Bytom Bobrek II Mijanka – ul. Celna – Dąbrowa Miejska Park
36	Bytom Pogoda – Rozbark – Szarlej – Piekary Śląskie