Ostróda

Ostróda (dawn. Ostród, niem. Osterode, prus. Austrāti) – miasto w województwie warmińsko-mazurskim, siedziba powiatu ostródzkiego. Ostróda jest położona na Mazurach, na Pojezierzu Iławskim, nad Jeziorem Drwęckim. Przez miasto przepływa rzeka Drwęca.

Według danych z 30 czerwca 2014 r. miasto miało 33 872 mieszkańców.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego.

Warunki naturalne

Rzeka Drwęca

Plaża miejska w Ostródzie nad Jeziorem Drwęckim

Przez Ostródę przepływa rzeka Drwęca. Miasto połączone jest kanałowym szlakiem wodnym z Elblągiem.

Inne większe jeziora w Ostródzie, poza wspomnianym już Jeziorem Drwęckim, to (łącznie w obrębie miasta jezior jest około 12):

• Smordy (jezioro Jakuba)
• Puzy (jezioro Pauzeńskie)
• Sajmino (jezioro Kajkowskie)
• Perskie
• Górczyn

Według danych z roku 2002 Ostróda ma obszar 14,15 km², w tym:

• użytki rolne: 19%
• użytki leśne: 5%

Miasto stanowi 0,8% powierzchni powiatu.

Historia

Zamek krzyżacki (XIV w.), obecnie Muzeum Regionalne

Fontanna Trzech Cesarzy na rynku w Ostródzie (autorstwa Arnolda Künne), ok. 1895 r.

Neogotycki Kościół ewangelicki z 1907 r.

Najwcześniej umocnionym miejscem w okolicy dzisiejszej Ostródy był gród na południe od wsi Kajkowo, w którym przenikały się wpływy polskie i pruskie.Ostróda powstała w XIII wieku w pobliżu krzyżackiego zamku na terenie Pomezanii wcześniej zasiedlonej przez staropruskie plemię Pomezanów. Teren ten od XVI wieku był określany jako Prusy Górne (niem. Oberland) lub polnische Oberland (pol. polskie Pogórze). Prawdopodobnie pierwszymi osadnikami byli mieszkańcy niemieckiego miasta Osterode am Harz, od którego nazwali nowe miasto. Po bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku rycerz Mikołaj z Durąga (Claus von Doringe) zajął miasto i zamek dla wojsk króla Władysława Jagiełły. W 1440 roku Ostróda przystąpiła do antykrzyżackiego Związku Pruskiego. W 1519 roku w czasie wojny polsko-krzyżackiej (wojny pruskiej) Ostróda zostaje zdobyta przez wojska króla polskiego Zygmunta Starego. W latach 1633-1643 miastem (i starostwem) zarządzał Jan Chrystian brzeski, książę Brzegu i Legnicy; tu zmarł. Jego druga żona księżna Jadwiga została pochowana w kościele św. Dominika Savio. Od 21 lutego do 1 kwietnia 1807 roku na zamku mieszkał cesarz Napoleon Bonaparte.

W 1834 roku pastorem polskiej gminy ewangelickiej zastał Gustaw Gizewiusz. Mimo lokacji miejskiej do czasu doprowadzenia linii kolejowej w 1872 roku Ostróda pozostawała miasteczkiem o znaczeniu wyłącznie lokalnym. W czasie II wojny światowej zniszczona w około 60%.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2014:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	33872	100	17875	52,77	15997	47,23

Zabytki

Wieża ciśnień, ul.Drwęcka

Wybrane zabytki, znajdujące się na terenie Ostródy:

Kamienice w Ostródzie

Kamienica przy ul. Słowackiego 9

Kamienica przy ul. Jana Stapińskiego 2

Kamienica, Armii Krajowej 3

Kamienica, Sienkiewicza 16 (1910 r.)

Willa przy Sienkiewicza (XX w.)

Kamienica, Mickiewicza 9 (1896 r.)

Secesyjna kamienica przy Jana Pawła II 4 (XX w.)

Obiekty sakralne

• Kościół gotycki św. Dominika Savio, odbudowany po zniszczeniach wojennych, pochodzący z XIV w., Znajduje się przy ul. Św. Dominika Savio,
• Kościół neogotycki pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny z lat 1856-1875, wieża dobudowana na początku XX w.,
• Kościół ewangelicko-metodystyczny neogotycki z 1907 r.; wieża kościelna, na którą wiedzie 105 schodów, stanowi punkt widokowy na całą Ostródę, ponadto mieści w sobie 3 dzwony (największy o średnicy 148 cm) oraz mechanizm zegarowy,
• Kaplica baptystów - zbudowana w 1910 roku w stylu neogotyckim (ul. Nadrzeczna),
• Cmentarz Polska Górka przy ul. Olsztyńskiej. Część grobów pochodzi z I połowy XIX w. Jest tu pochowany pastor Gustaw Gizewiusz pochodzący z rdzennie polskiej rodziny, niezmordowany orędownik polskości Mazur. Urodził się 21 maja 1810 roku w Piszu, a w roku 1835 osiedlił się w Ostródzie jako pastor polskiego kościoła ewangelickiego. W 1848 roku został wybrany polskim posłem do Parlamentu Niemieckiego. Zmarł nagle 7 maja 1848 roku. Pośród ruin cmentarza zwracają uwagę zabytkowe nagrobki pożydowskie oraz neoklasycystyczna brama z XIX w.,

Zespoły koszarowe

• Koszary artyleryjskie (tzw. Białe Koszary) - oddane do użytku w 1913 roku, zostały zaprojektowane przez Fritza Heitmanna
• Koszary Grollmanna (tzw. Czerwone Koszary) - zbudowane w latach 1890-1898, głównie przy użyciu czerwonej cegły
• Koszary przy ul. garnizonowej (Bergkaserne) - Najstarsze ostródzkie koszary, zbudowane w połowie XIX w. Obecnie popadające w ruinę

Budowle obronne

• Zamek pokrzyżacki pierwotnie w stylu gotyckim, następnie kilkakrotnie przebudowywany. Pochodzi z XIV w. i był siedzibą komturstwa krzyżackiego. Od 1977 roku odbudowywany po zniszczeniach spowodowanych wojną,
• Fragmenty gotyckich murów obronnych z XV w. Przy obecnym kościele św. Dominika Savio ul. Św. Dominika Savio, ul. Drwęckiej oraz u zbiegu ul. Mickiewicza i ul. Wyspiańskiego,

Pozostałe

• Gotycki układ urbanistyczny miasta lokowanego ok. 1270 r. (obecnie przebudowany plac 1000-lecia),
• Urządzenia Kanału Elbląskiego (Śluza Ostróda), ul. Szosa Elbląska.
• Wieża Bismarcka zbudowana w 1902 roku, pierwsza tego typu budowla w Prusach Wschodnich.
• Dworzec kolejowy z końca XIX w.
• Budynek liceum ogólnokształcącego, eklektyczny z 1907 roku,
• Dawna rogatka przy posesji Szkoły Podstawowej Nr 1, neoklasycystyczna z XIX w.
• Neogotycka wieża ciśnień pochodząca z przełomu XIX i XX w (ul. Drwęcka).
• Kamienice z XIX i początku XX w. znajdujące się głównie przy ulicach: Mickiewicza, Sienkiewicza, Jana Pawła II, Czarnieckiego, Słowackiego, 11-go Listopada, Armii Krajowej.

Gospodarka

W Ostródzie znajduje się podstrefa Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Najważniejsze gałęzie gospodarki

• Turystyka – hotele 3 i 4 gwiazdkowe (w budowie hotel 5-gwiazdkowy z aquaparkiem)
• Przemysł spożywczy:
  • Delikates – produkcja wyrobów garmażeryjnych
  • Indyk Mazury – produkcja mięsa indyczego
  • Animex – zakłady mięsne w pod-ostródzkich Morlinach
  • OSI – zakłady mięsne w pod-ostródzkiej Górce
• Przemysł budowlany:
  • Eko Bud Ostróda – przedsiębiorstwo budowlane
  • OPB Development – przedsiębiorstwo budowlane
• Przemysł jachtowy:
  • Model Art Sp. z o.o. - produkcja modeli i form do produkcji jachtów i wyrobów przemysłowych, projektowanie łodzi, jachtów i innych konstrukcji z laminatów
  • Ostróda Yacht – produkcja jachtów motorowych i żaglowych
• Przemysł elektromaszynowy:
  • Północna Grupa Narzędziowa – dystrybucja narzędzi i akcesoriów budowlanych, warsztatowych, ogrodowych i spawalniczych
  • Wagon Service Ostróda – produkcja i naprawa cystern kolejowych

Lokalne instytucje i organizacje gospodarcze

• Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców w Ostródzie
• Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości ATUT
• Inkubator Przedsiębiorczości Społecznej w Ostródzie
• Zachodniomazurska Lokalna Organizacja Turystyczna

Bezrobocie

Według danych z lutego 2015 liczba zarejestrowanych bezrobotnych, zamieszkałych na terenie miasta wynosiła 1695, co stanowi ok. 8% osób w wieku produkcyjnym.

Edukacja

Lista szkół znajdujących się w Ostródzie:

Szkoły podstawowe

Szkoła Podstawowa nr 2 im. Gustawa Gizewiusza

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Armii Krajowej
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Gustawa Gizewiusza
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Pawła II
• Szkoła Podstawowa nr 4
• Szkoła Podstawowa nr 5 im. Janusza Korczaka
• Szkoła Podstawowa nr 6 im. Kornela Makuszyńskiego

Gimnazja

• Gimnazjum nr 1 im Polskich Noblistów
• Gimnazjum nr 2 im. Zdzisława Krzyszkowiaka
• Gminne Gimnazjum im. ks. Jana Twardowskiego
• Salezjańskie Gimnazjum Niepubliczne im. św. Dominika Savio
• Szkoła Mistrzostwa Sportowego w Ostródzie

Szkoły ponadgimnazjalne

Liceum Ogólnokształcące nr 1 im. Jana Bażyńskiego

• Liceum Ogólnokształcące nr 1 im. Jana Bażyńskiego
• Salezjańskie Liceum Ogólnokształcące im św. Dominika Savio
• Zespół Szkół Rolniczych im. Wincentego Witosa
• Zespół Szkół Zawodowych im. Sándora Petőfi'ego
• Zespół Szkół Zawodowych im. Stanisława Staszica
• Centrum Kształcenia Ustawicznego

Szkoły wyższe

• Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi – wydział zamiejscowy w Ostródzie
• Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna w Warszawie – zamiejscowa sala wykładowa w ZSZ im. S. Petofi w Ostródzie.

Kultura

Ośrodki kultury

• Centrum Kultury w Ostródzie (ul. Mickiewicza 22), któremu podlegają:
  • Amfiteatr
  • Galeria sztuki
  • Sala kinowa

Biblioteki

• Miejska Biblioteka Publiczna - ul. Mickiewicza 22
• Filia Miejskiej Biblioteki Publicznej - ul. Chrobrego 2
• Powiatowa Biblioteka Pedagogiczna (do 1 września 2014 Filia Warmińsko-Mazurskiej Biblioteki Pedagogicznej w Elblągu) - ul. Grunwaldzka 50
• Powiatowa Biblioteka Publiczna - ul. Drwęcka 2

Muzea

• Muzeum w Ostródzie

Lokalne media

W Ostródzie wydawane są trzy lokalne gazety:

• Gazeta Ostródzka (piątkowy dodatek do Gazety Olsztyńskiej)
• Nasz Głos (tygodnik)
• Rozmaitości Ostródzkie

Kolejnym lokalnym medium w mieście jest Radio Zet Gold Mazury (do 1 lutego 2015 roku istniejące pod nazwą Radio Mazury). Od 2004 roku działa Telewizja Ostróda, która w 2010 roku zmieniła nazwę na Telewizja Mazury.

W internecie funkcjonują ponadto serwisy informacji lokalnych:

• Ostróda2012

• Nasza Ostróda
• OstrodaOnline.pl
• Ostroda.wm.pl

Festiwale

Amfiteatr

W Ostródzie odbywają są festiwale:

• Ostróda Summer Hot Days

• Ogólnopolski Festiwal Muzyki Tanecznej w Ostródzie
• Ostróda Reggae Festiwal
• Festiwal "Ost - Rock Underground Fest" (6 edycja 2 roku 2012)

Sport

Bulwar nad Jeziorem Drwęckim w Ostródzie

Ostródzkie molo

Kluby sportowe

• Ostródzki Klub KYOKUSHIN KARATE
• OKS Sokół Ostróda – klub piłkarski. Aktualnie piłkarze występują w III lidze, w grupie warmińsko-mazurskiej.
• MLKS Foto "Ola" Ostróda - klub siatkarski
• SL „SALOS" - klub siatkarski
• Klub Żeglarski "Ostróda"
• Klub Sportowy "Gladius" Ostróda (Taekwondo)
• UKS Shizoku Ostróda (judo)
• A.M.K. Drwęca (sporty motorowe)
• "Ostródzianka" – Morliny Ostróda (tenis stołowy)
• KS "Sokół" (kajakarstwo)
• OKK Ostróda (kajakarstwo)
• Klub Strzelecki "Garda" w Ostródzie, strzelnica na terenie leśnictwa Kaczory za jeziorem Puzy
• MLKS Ostróda, lekkoaltletyka. Trener Ryszard Nowicki
• Tenjin Dojo Ostróda, Aikido.
• UMKS Orkan Ostróda, bieg na orientację

Obiekty sportowe

• Stadion Miejski Nr 1 (Starszy Stadion), (Boisko) w Ostródzie, ul.Kardynała Wyszyńskiego 11.
• Stadion Miejski Nr 2 w Ostródzie posiada 4 998 miejsc siedzących
• (OCSiR), Ostróda, ul Kościuski 22.

Wspólnoty religijne

Kościół gotycki św. Dominika Savio

Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów

Kościół katolicki

Kościół Rzymskokatolicki

• Dekanat Ostróda - Wschód
  • Parafia Błogosławionych Hiacynty i Franciszka
  • Parafia św. Dominika Savio
  • Parafia św. Ojca Pio z Pietrelciny
  • Parafia św. Faustyny Kowalskiej
  • Parafia św. Jana Bosko
• Dekanat Ostróda - Zachód
  • Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
  • Parafia św. Franciszka z Asyżu
  • Parafia św. Marcina Biskupa

Grekokatolicyzm

• Cerkiew Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny w Ostródzie

Kościoły protestanckie

• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP, parafia w Ostródzie
• Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP, Parafia Łaski Bożej
• Kościół Chrześcijan Baptystów, Zbór w Ostródzie
• Kościół Chrystusowy w RP, Zbór w Ostródzie

Inne

• Kościół Nowoapostolski, Zbór w Ostródzie
• Dwa zbory Świadków Jehowy

Komunikacja

Dworzec kolejowy w Ostródzie

Przystań Żeglugi Ostródzko-Elbląskiej

Ostróda zlokalizowana jest na skrzyżowaniu dróg krajowych:

• droga krajowa nr 7 Żukowo-Gdańsk-Elbląg-Ostróda-Warszawa-Kielce-Kraków-Chyżne
• droga krajowa nr 15 (Olsztyn)-Ostróda-Toruń-Gniezno-Krotoszyn-Trzebnica-(Wrocław)
• droga krajowa nr 16 Dolna Grupa-Grudziądz-Ostróda-Olsztyn-Mrągowo-Augustów-Ogrodniki

W Ostródzie znajduje się dworzec kolejowy na linii Poznań Wschód – Skandawa.

Komunikację regionalną i dalekobieżną obsługuje przedsiębiorstwo PKS Ostróda. Posiada linie dalekobieżne do Warszawy, Płocka, Bydgoszczy i Gdańska oraz regionalne do Olsztyna, Morąga, Dzierzgonia, Zalewa, Lubawy, Lidzbarka Welskiego, Ornety, Olsztynka i Działdowa. W dni robocze są obsługiwane kursy do mniejszych miejscowości powiatu ostródzkiego.

• Stacja kolejowa Ostróda

Ok. 26 km na południowy wschód od miasta funkcjonuje prywatne lądowisko Pałac Pacółtowo.

Miasta partnerskie

Miasta partnerskie
Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Osterode am Harz	Niemcy	24.04.1994
Szyłokarczma	Litwa	27.09.2001

Sąsiednie jednostki administracyjne

• Gminy: Ostróda, Miłomłyn, Łukta, Grunwald, Dąbrówno, Iława, Lubawa Gietrzwałd
• Powiaty: ostródzki, olsztyński, nidzicki, działdowski, iławski, elbląski,

Ostródzianie

Wybitne osoby urodzone w Ostródzie:

• Christian Kraus (1753-1807)– filozof niemiecki, profesor filozofii praktycznej i kameralistyki, nauk politycznych i finansów
• Jakub Fryderyk Hoffman (1758-1830) – lekarz, przyrodnik, profesor szkoły lekarskiej Uniwersytetu Warszawskiego i założyciel Ogrodu Botanicznego w Warszawie, mason.
• Paul Dahlke (1865-1928) – niemiecki lekarz, homeopata, założyciel wspólnoty buddyjskiej i propagator buddyzmu w Niemczech.
• Konrad Biesalski (1868-1930) - niemiecki lekarz ortopeda i działacz społeczny, uznawany jest za jednego z twórców nowoczesnego podejścia do opieki nad niepełnosprawnymi
• Hans Hellmut Kirst (1914-1989) – pisarz niemiecki, autor m.in. książek "08/15", "Fabryka oficerów", "Noc generałów".
• Waldemar Ritter (ur. 1933) - urodzony w Ostródzie, niemiecki politolog i historyk
• Werner Olk (ur. 1938) - niemiecki piłkarz i trener. W latach 1960-1970 był zawodnikiem Bayernu Monachium, od 1965 r. pełnił funkcję kapitana tej drużyny.
• Jerzy Masztaler (1946-2011) – polski trener piłkarski
• Mariusz i Henryk Trzcińscy (obaj ur. 1954) - wioślarze, olimpijczycy z Moskwy 1980.
• Maria Ciunelis (ur. 1961) – polska aktorka.
• Piotr Jaworski (ur. 1968) – polski prezenter radiowy.
• Grzegorz Martecki (Schmaletz) (ur. 1969) – urodzony w Ostródzie muzyk i kompozytor.
• Jakub Stelina (ur. 1969) - polski prawnik, dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego
• Norbert Dudziuk (ur. 1972) - piosenkarz, prezenter radiowy, wykonawca i autor tekstów Kobiety są gorące, Nie zaczepiaj mnie, czy Rozkołysz się.
• Dariusz Jackiewicz (ur. 1973) – polski piłkarz występujący na pozycji pomocnika.
• Patryk Czarnowski (ur. 1985) – siatkarz, reprezentant Polski, środkowy bloku klubu Jastrzębski Węgiel, medalista Mistrzostw Polski, Pucharu Polski i Pucharu CEV, Mistrz Świata kadetów, srebrny medalista Pucharu Świata 2011.
• Maciej Krzykowski (ur. 1991) – Światowej sławy gracz komputerowy specjalizujący się w grach serii Quake

Honorowi obywatele miasta Ostródy

• Zdzisław Krzyszkowiak – lekkoatleta, rekordzista świata w biegach, złoty medalista olimpijski.
• Krystyna Chojnowska-Liskiewicz – jachtowy kapitan ż.w., pierwsza kobieta, która samotnie opłynęła kulę ziemską (s/y "Mazurek", 1976-1978), absolwentka ostródzkiego LO, honorowy obywatel miasta Ostródy
• Gunter Verheugen – komisarz UE ds. przemysłu w Komisji José Barroso, były komisarz ds. rozszerzenia w Komisji Romano Prodiego, honorowy obywatel miasta Ostródy od 10 maja 2009
• Tadeusz Oracki – profesor filologii, honorowy obywatel miasta od 31.01.2014 r
• Edgar Steiner – honorowy obywatel miasta od 31.01.2014 r..

Inne wybitne osoby związane z Ostródą

Tablica informacyjna na terenie zamku

• Zdzisław Krzyszkowiak – lekkoatleta, 13-krotny mistrz Polski w biegach, mistrz olimpijski z Rzymu w 1960 r., absolwent ostródzkiej szkoły zawodowej
• Gustaw Gizewiusz – polski działacz społeczno-narodowy i polityczny, literat, folklorysta, publicysta, tłumacz i redaktor, wydawca i bibliofil. Od 1835 r. pełnił funkcję polskiego kaznodziei w parafii ewangelickiej w Ostródzie.
• Grażyna Prokopek – polska lekkoatletka specjalizująca się w biegu na dystansie 400 m. Olimpijka z Aten (2004). Karierę sportową rozpoczęła w klubie sportowym MLKS Ostróda.
• Tomasz Krzeszewski – polski tenisista stołowy, wielokrotny reprezentant Polski na wielu imprezach, w tym na igrzyskach olimpijskich i Mistrzostwach Europy. Obecnie trener zespołu Morliny Ostróda oraz trener kadry juniorskiej mężczyzn.

Zobacz też

• Radio Mazury
• Stara Synagoga w Ostródzie
• Synagoga w Ostródzie
• Cmentarz żydowski w Ostródzie
• Parafia Niepokalanego Poczęcia NMP w Ostródzie
• I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Bażyńskiego w Ostródzie
• Zamek krzyżacki w Ostródzie
• Wojskowa Komenda Uzupełnień w Ostródzie

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa miasta
• OstrodaOnline.pl
• Ostród, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 680 .