Cmentarz wojenny nr 194 – Szczepanowice-Żabno
 nr rej. A-1206/M z 22.04.2010
| |
.jpg) Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
wojenny |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Powierzchnia cmentarza |
266 m² |
| Liczba pochówków |
44 |
| Liczba grobów |
44 |
| Data ostatniego pochówku | |
| Architekt | |
Położenie na mapie gminy Pleśna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego  | |
 49°55′40,0″N 20°54′37,5″E/49,927778 20,910417
| |
Cmentarz wojenny nr 194 – Szczepanowice-Żabno – cmentarz wojskowy z okresu I wojny światowej w Szczepanowicach, w gminie Pleśna (woj. małopolskie). Na cmentarzu spoczywa 44 poległych żołnierzy, walczących po obu stronach konfliktu.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pochowani na cmentarzu żołnierze polegli w 1914 i 1915 roku, w czasie zażartych walk toczonych w okolicy w okresie I wojny światowej. Cmentarz został zaprojektowany przez Heinricha Scholza, jako jeden z zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych. Zbudował go Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie w VI okręgu tarnowskim[1].
Po II wojnie ranga cmentarzy z I wojny w świadomości społeczeństwa i ówczesnych władz zmalała. Cmentarze w naturalny ulegały niszczeniu pod wpływem szkodliwych czynników atmosferycznych i destrukcyjnego działania roślinności. Dopiero od lat 90. zaczęto bardziej dbać o cmentarze z I wojny światowej[1].
Cmentarz znajduje się w zacienionym i wilgotnym miejscu, co sprzyja jego niszczeniu[2]. Remontowany był wielokrotnie, ostatni raz w 2022 roku. W 2010 roku cmentarz został wpisany do rejestru zabytków.
Opis cmentarza
[edytuj | edytuj kod]Cmentarz usytuowany jest na stoku masywu Lubinka, po wschodniej stronie drogi biegnącej, przez osiedle Żabno, ze Szczepanowic do Lubinki[3]. Został zaprojektowany na planie wydłużonego prostokąta z wypuszczoną od strony wschodniej wnęką[4]. Wejście na cmentarz prowadzi po betonowych schodkach, za którymi znajduje się niska metalowa dwuskrzydłowa furtka, zamontowana na środku ogrodzenia wykonanego z grubych łańcuchów zwieszających się z betonowych słupków. Pozostałe trzy boki cmentarza ogrodzono masywnym kamiennym murem, odcinki okalające niszę z pomnikiem są znacznie podwyższone.
Pomnik główny, w postaci obelisku wykonanego z piaskowca, wkomponowano w mur okalający tylną część cmentarza. W górnej części obelisku widnieje krzyż, a pod nim daty: 1914 i 1915; w dolnej części wykuto inskrypcję w języku niemieckim, która w tłumaczeniu na polszczyznę brzmi: „Dążyliśmy do waśni – znaleźliśmy pokój”[2].
Mogiły poległych żołnierzy rozmieszczono w dwóch równoległych rzędach. Nagrobki mają postać kamiennych stel, na których zamocowano okrągłe emaliowane tabliczki imienne. Stele wieńczą żeliwne krzyże, wykonane wg projektu Gustawa Ludwiga. Krzyże na nagrobkach żołnierzy armii austro-węgierskiej, wzorowane na Wojskowym Krzyżu Zasługi, zdobi girlanda z liści laurowych – symbol chwały należnej zwycięzcom. Natomiast dwuramienne krzyże na mogiłach żołnierzy armii rosyjskiej ozdobiono girlandą liści lipowych. Według tradycji symbol lipy ma zapewnić zmarłym spokojny, wieczny sen.
Polegli
[edytuj | edytuj kod]W 44 grobach pojedynczych pochowano tu 22 żołnierzy armii austro-węgierskiej i 22 żołnierzy armii rosyjskiej[5]. Znane są nazwiska 24 poległych żołnierzy, większość z nich zginęła w 1914 roku. Po stronie austro-węgierskiej walczyli oni w: 18. pułku piechoty landwehry (rekrutującym żołnierzy w okolicach Przemyśla i Sanoka), 81. pułku piechoty (rekrutującym w okolicach Jihlavy w Czechach), 11. mukaczewskim i 16. bańskobystrzyckim pułku piechoty honwedu, 34. batalionie landszturmu, 1. i 3. pułku cesarskich strzelców tyrolskich. Z jednostek rosyjskich znany jest tylko chersoński pułk piechoty[2].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Brama wejściowa -
Pomnik główny -
Nagrobek żołnierza armii rosyjskiej -
Nagrobek żołnierza armii austro-węgierskiej -
Nagrobki i pomnik główny
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Roman Frodyma: Galicyjskie cmentarze wojenne. Tom II. Okolice Tarnowa (okręgi V-VII). Pruszków: Rewasz, 1997. ISBN 83-85557-38-5.
- ↑ a b c Zachodniogalicyjskie cmentarze I wojny światowej. [dostęp 2018-06-22].
- ↑ Pogórze Ciężkowickie i Strzyżowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2005. ISBN 978-83-7605-211-3.
- ↑ Karta zabytku. zabytek.pl. [dostęp 2023-01-22].
- ↑ Jerzy J.P. Drogomir: Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918). Tom 3. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2005. ISBN 83-85988-57-2.