Wikipedia:Artykuły na medal/Lipiec Wrzesień 2023

Dolar Gobrechta – amerykańska srebrna moneta obiegowa, mająca wartość jednego dolara amerykańskiego, wybijana przez U.S. Mint w latach 1836–1839. Była to pierwsza srebrna moneta o nominale jednego dolara od 1804 roku, kiedy wstrzymano bicie monety o tym nominale. Moneta była wybijana według dwóch standardów menniczych srebrnego dolara. Do 1837 roku w srebrze próby 892 i wadze 26,95 g, a po 18 stycznia 1837 roku w srebrze próby 900 i o wadze 26,72 g. W 1839 roku zakończono wybijanie dolarów Gobrechta. Monety te miały stanowić próbę tego, czy ponowne wprowadzenie dolara do obiegu spotka się z akceptacją społeczeństwa. Według Roberta W. Juliana liczba wybijanych później srebrnych dolarów może potwierdzać sukces eksperymentu. Wszystkie dolary Gobrechta były wybijane w mennicy w Filadelfii stemplem lustrzanym. Uważa się, że użycie takiego stempla sprawiło, że nie spotyka się fałszerstw tej monety, ponieważ podrabiającym ciężko byłoby uzyskać efekt stempla lustrzanego.

Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Kirgistanie – lista miejsc w Kirgistanie wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowioną na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętą przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972 roku i ratyfikowaną przez Kirgistan 3 lipca 1995 roku. Obecnie na liście znajdują się trzy obiekty: dwa o charakterze dziedzictwa kulturowego oraz jeden o charakterze przyrodniczym. Są to: Święta Góra Sułajman Too, Jedwabny Szlak: sieć dróg w korytarzu Chang’an–Tienszan oraz Zachodni Tienszan. Na kirgiskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Kirgistan zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa – znajdują się dwa obiekty – Sajmałuu-Tasz oraz 6 obszarów przy kirgiskiej części Jedwabnego Szlaku.

GoldenEye – brytyjski film szpiegowski z 1995 roku o przygodach Jamesa Bonda, wyprodukowany przez Eon Productions. Za jego reżyserię odpowiadał Martin Campbell, a za scenariusz – Jeffrey Caine oraz Bruce Feirstein. W rolę agenta 007 po raz pierwszy wcielił się Pierce Brosnan, a obok niego w rolach głównych wystąpili Sean Bean, Izabella Scorupco oraz Judi Dench. Jest to siedemnasta produkcja wchodząca w skład serii filmów o Bondzie. W filmie Bond próbuje zapobiec użyciu broni satelitarnej przez byłego agenta MI6, który próbuje spowodować globalną katastrofę. Film został wydany po sześcioletniej przerwie w serii spowodowanej sporami prawnymi. Z roli Bonda zrezygnował Timothy Dalton, którego zastąpił Brosnan. Zmieniono odtwórcę roli M – aktorka Judi Dench została pierwszą kobietą, która zagrała tę postać, zastępując Roberta Browna. Była to pierwsza produkcja serii nakręcona w Leavesden Studios, jak również pierwsza, w której wykorzystano efekty generowane komputerowo. Film przy budżecie 60 milionów dolarów zarobił na całym świecie ponad 350 milionów dolarów, co jest znacznie lepszym wynikiem niż w przypadku filmów z Daltonem. Otrzymał pozytywne recenzje od krytyków, którzy chwalili rolę Brosnana i uznali go za lepszego od poprzednika.

Hr.Ms. Soemba – holenderska kanonierka z okresu dwudziestolecia międzywojennego oraz II wojny światowej, jedna z dwóch zbudowanych jednostek typu Flores. Okręt wypierał 1683 tony, a jego główne uzbrojenie stanowiły trzy działa kalibru 149 mm Boforsa, uzupełniane przez artylerię przeciwlotniczą. Jednostka została zwodowana w sierpniu 1925 roku w stoczni Wilton w Schiedam, a do składu Koninklijke Marine wcielono ją w kwietniu 1926 roku. Nazwa pochodziła od wyspy Sumba. Okręt przeznaczony był do służby w holenderskich posiadłościach w Azji, stacjonując w Holenderskich Indiach Wschodnich. Po rozpoczęciu w grudniu 1941 roku przez Japonię wojny na Pacyfiku kanonierka wzięła udział w obronie holenderskich posiadłości, a następnie ewakuowała się do Indii. Uczestniczyła w eskorcie konwojów morskich, a od 1943 roku operowała na Morzu Śródziemnym, biorąc udział w kampanii włoskiej. W 1944 roku wspierała lądowanie w Normandii. Po zakończeniu wojny jednostka pełniła funkcję radarowego okrętu szkolnego, a od 1951 roku okrętu naprowadzania samolotów. W 1985 roku jednostka została wycofana ze służby, po czym sprzedana i złomowana.

Podsumowanie startów zespołu Renault w Formule 1 – zespół Renault zadebiutował w Formule 1 w sezonie 1977, kiedy to wystawiono bolid dla Jean-Pierre’a Jabouille’a w Grand Prix Wielkiej Brytanii. Samochód ten, oznaczony symbolem RS01, był pierwszym samochodem w historii Formuły 1 z silnikiem turbodoładowanym i oponami radialnymi. Pierwsze punkty dla Renault zdobył Jabouille, dojeżdżając na czwartym miejscu w Grand Prix Stanów Zjednoczonych w sezonie 1978. Rok później, podczas Grand Prix Francji ten sam kierowca wywalczył dla teamu pierwsze zwycięstwo Po sezonie 1985 zespół wycofał się z zawodów Formuły 1, a wrócił do nich w sezonie 2002, wykupując wcześniej Benettona. W latach 2005–2006 zespół Renault zdobył tytuły mistrzowskie w klasyfikacji kierowców – mistrzem został kierowca Renault, Fernando Alonso, a także konstruktorów, stając się drugim po Matrze francuskim konstruktorem, który tego dokonał.

Piotrowice-Ochojec – dzielnica Katowic, położona w południowej części miasta, nad Kłodnicą, Ślepiotką oraz Mleczną. Początki Piotrowic, będącej dawniej jedną z najstarszych wsi na ziemi pszczyńskiej związane są z dawną wsią – Uniczowy, która w XV wieku rozpadła się na trzy osobne, w tym na Piotrowice. Początki samego Ochojca sięgają końcówki XVIII wieku, kiedy to osiedlono w jej rejonie pierwszych kmieci. Tereny Piotrowic i Ochojca w 1951 roku włączono do Katowic, dzielnicę Piotrowice-Ochojec powołano 1 stycznia 1992 roku. Piotrowice-Ochojec jest dzielnicą wielofunkcyjną – poza funkcją mieszkaniową występują tutaj działalności związane z edukacją, opieką zdrowotną, usługami i handlem, szkolnictwem wyższym oraz przemysłem. Główną osią komunikacyjną dzielnicy jest droga krajowa nr 81 relacji Katowice – Skoczów, przebiegająca ulicą Kolejową i Tadeusza Kościuszki. Przez dzielnicę przebiega kilka linii kolejowych, w tym magistralne, przy których położony jest przystanek osobowy Katowice Piotrowice. Piotrowice-Ochojec jest trzecią największą powierzchniowo i ludnościowo dzielnicą Katowic.

Odznaczeni Orderem Orła Białego w okresie III Rzeczypospolitej – lista dam i kawalerów Orderu Orła Białego, którym został on przyznany na mocy postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w okresie III RP. Każdy Prezydent RP jest z urzędu również kawalerem tego orderu. Order Orła Białego, ustanowiony w 1705 roku i odnowiony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 1921 roku, jest najwyższym orderem Rzeczypospolitej Polskiej. W okresie PRL nie był przyznawany, nie przewidywała go ówczesna ustawa o orderach i odznaczeniach. Order Orła Białego został przywrócony na mocy nowej ustawy obowiązującej od 23 grudnia 1992 roku. Order ten nadaje w formie ogłaszanego w Monitorze Polskim postanowienia Prezydent RP, który z tytułu wyboru na ten urząd staje się kawalerem i Wielkim Mistrzem Orderu Orła Białego oraz przewodniczącym jego kapituły. Pierwszym kawalerem Orderu Orła Białego po jego przywróceniu w III RP został z urzędu prezydent Lech Wałęsa, pierwszym odznaczonym papież Jan Paweł II, pierwszym odznaczonym cudzoziemcem król Szwecji Karol XVI Gustaw, pierwszą odznaczoną kobietą Zofia Morawska, a pierwszym odznaczonym pośmiertnie prymas Polski Stefan Wyszyński.

HMS Raglan – brytyjski monitor z okresu I wojny światowej, jeden z czterech okrętów typu Abercrombie. Zwodowany w kwietniu 1915 roku w stoczni Harland and Wolff w Govan, został wcielony do służby w Royal Navy w czerwcu 1915 roku. Początkowo miał otrzymać imię na cześć amerykańskiego generała Roberta E. Lee, jednak ostatecznie nazwano go na cześć XIX-wiecznego brytyjskiego marszałka polnego lorda Raglana. Okręt miał wyporność 6150 ton i osiągał prędkość 6,5 węzła, a jego główne uzbrojenie stanowiły dwa działa kalibru 356 mm produkcji amerykańskiej, uzupełniane przez artylerię mniejszego kalibru. Okręt wziął czynny udział w działaniach wojennych na Morzu Śródziemnym, uczestnicząc m.in. w kampanii dardanelskiej. HMS „Raglan” został zatopiony 20 stycznia 1918 roku w bitwie koło Imroz przez osmańskie krążowniki „Yavuz Sultan Selim” oraz „Midilli”.

Lista filmów ze świata Gwiezdnych wojen – uniwersum Gwiezdnych wojen składa się z filmów aktorskich oraz animowanych. Seria została zapoczątkowana w 1977 roku filmem Gwiezdne wojny w reżyserii George’a Lucasa – twórcy i pomysłodawcy uniwersum. W następnych latach pojawiły się kolejne części cyklu – Imperium kontratakuje w 1980 roku oraz Powrót Jedi w 1983 roku. Te trzy filmy tworzą tzw. oryginalną trylogię. W latach 90. zaczęły ukazywać się filmy z trylogii prequeli filmowej sagi – Mroczne widmo, Atak klonów oraz Zemsta Sithów. Kiedy w 2012 roku The Walt Disney Company kupiło Lucasfilm wyprodukowano trylogię sequeli – Przebudzenie Mocy, Ostatni Jedi oraz Skywalker. Odrodzenie. W międzyczasie ukazały się też dwa spin-offy: Łotr 1 oraz Han Solo. Łączne przychody ze sprzedaży filmów wynoszą ponad 10 miliardów USD i jest to druga najbardziej dochodowa seria filmowa. Większość filmów było nominowanych do Oscara, a wszystkie trzy części z oryginalnej trylogii zostały wprowadzone do National Film Registry Stanów Zjednoczonych i są przechowywane w Bibliotece Kongresu jako dzieła „znaczące kulturowo, historycznie bądź estetycznie”.

Dyskografia C.C. Catch – niemieckiej piosenkarki euro disco, eurodance, pop, składa się z ośmiu albumów i dwudziestu czterech singli. Jej wideografia obejmuje osiemnaście teledysków. Caroline Catharina Müller zaczynała swoją karierę jako Carol Dean. Na początku lat 80. wraz z trzema innymi piosenkarkami występowała w kwartecie Optimal. W trakcie jednego z ich występów, zauważył ją niemiecki producent i członek duetu Modern Talking, Dieter Bohlen. Niedługo po tym zaczęli współpracę, czego efektem był singel I Can Lose My Heart Tonight , który wydany w 1985 roku pod pseudonimem C.C. Catch okazał się sukcesem na listach przebojów. W 1989 roku postanowiła zmienić otoczenie i prezentowany styl, czego efektem był album pt. Hear What I Say. Po tym postanowiła wycofać się ze świata muzyki, do którego wróciła dopiero w 1998 roku albumem Best of ’98. Płyta ta, będąc w większości materiałem z lat 1985–1988, nie odniosła większego sukcesu komercyjnego. W 2003 roku, artystka postanowiła ponownie spróbować sił jako autorka swoich utworów, czego efektem były single Shake Your Head, Silence oraz Unborn Love.

Triumf Kleopatry – obraz olejny angielskiego malarza Williama Etty’ego. Obraz ilustruje scenę z Żywotów Plutarcha oraz sztuki Williama Szekspira Antoniusz i Kleopatra, w której Kleopatra, królowa Egiptu, podróżuje do Tarsu w Cylicji na pokładzie bogato udekorowanej łodzi, aby scementować sojusz z rzymskim wodzem Markiem Antoniuszem. Kompozycja jest celowo ściśnięta i zatłoczona. Obejmuje pokaźną grupę osób w różnym stopniu negliżu, zgromadzonych na brzegu w celu obserwacji nadpływającego statku. Dzieło po raz pierwszy zostało wystawione w 1821 roku. Choć obraz nie był powszechnie chwalony w prasie, błyskawicznie odniósł sukces, niemal natychmiast czyniąc Etty’ego sławnym. Zachęcony odbiorem dzieła, Etty poświęcił w następnej dekadzie wiele czasu na tworzenie dalszych malowideł historycznych z nagimi postaciami, co przyniosło mu rozgłos ze względu na łączenie nagości z przesłaniem moralnym. Obraz znajduje się w muzeum Lady Lever Art Gallery w Port Sunlight.

Haas VF-16 – samochód Formuły 1, zaprojektowany przez Roba Taylora oraz Bena Agathangelou, skonstruowany przez Haas F1 Team przy pomocy Dallary oraz Scuderia Ferrari. Model uczestniczył w sezonie 2016 Formuły 1, który był jednocześnie pierwszym sezonem Haasa w Formule 1. Kierowcami samochodu byli Romain Grosjean oraz Esteban Gutiérrez. Model był napędzany przez silnik Ferrari 059/5 w specyfikacji z 2016 roku. Był to turbodoładowany silnik V6 o pojemności 1,6 litra, z 24 zaworami. Samochód za sprawą Grosjeana w pierwszych czterech wyścigach zdobył 22 punkty, będąc jednocześnie pierwszym od czasów Toyoty TF102 pojazdem całkowicie debiutanckiego zespołu punktującym w swoim pierwszym wyścigu. W drugiej części sezonu Haas VF-16 nie odnosił już takich rezultatów, ogółem zdobywając 29 punktów. Dało to Haasowi ósme miejsce w klasyfikacji konstruktorów, co było najlepszym osiągnięciem w pełni nowego zespołu od sezonu 1993.

Flagi gmin w województwie warmińsko-mazurskim – lista symboli gminnych w postaci flagi, obowiązujących w województwie warmińsko-mazurskim. Zgodnie z definicją, flaga to płat tkaniny określonego kształtu, barwy oraz znaczenia, przymocowywany do drzewca lub masztu. Może on również zawierać herb lub godło danej jednostki administracyjnej. W Polsce jednostki terytorialne mogą ustanawiać flagi zgodnie z Ustawą z dnia 21 grudnia 1978 roku o odznakach i mundurach. Mimo to wiele miast i gmin, w tym w województwie warmińsko-mazurskim, podejmowało uchwały i używało flagi jako swojego symbolu. Dopiero Ustawa z dnia 29 grudnia 1998 roku o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa oficjalnie potwierdziła prawo województw, powiatów oraz gmin do ustanawiania tego symbolu jednostki terytorialnej. W 2023 roku w województwie warmińsko-mazurskim swoją flagę posiadało 60 ze 116 gmin. Symbol ten, od 2002 roku, ma ustanowione samo województwo.

Prospero Provana (ur. ?, zm. 20 września 1584 w Krakowie) – włoski szlachcic z Piemontu, kupiec i bankier krakowski, pierwszy kierownik poczty królewskiej w Polsce, sekretarz królewski Zygmunta II Augusta, starosta niegrodowy będziński oraz żupnik krakowski. Do Polski przybył razem z bratem Traianem lub też w późniejszym czasie, za jego namową. Zajmował się handlem tkaninami, winem i solą, uzyskał polski indygenat. Zygmunt II August powierzył mu organizację i kierowanie pocztą królewską, jak również na pewien czas pośrednictwo w przesyłaniu odsetek od sum neapolitańskich. Z nadania Stefana Batorego administrował żupami krakowskimi, zgromadził znaczny majątek ziemski i był właścicielem kilku kamienic w Krakowie, przewodząc tamtejszej kolonii włoskiej. Związany ze zwolennikami reformacji, był kalwinistą, utrzymywał także bliskie kontakty z antytrynitarzami, goszcząc u siebie między innymi Fausta Socyna.

Mars – czwarta od Słońca planeta Układu Słonecznego. Krąży między orbitą Ziemi a pasem planetoid, dzielącym go od orbity Jowisza. Planeta została nazwana od imienia rzymskiego boga wojny – Marsa, zawdzięcza ją barwie, która przy obserwacji z Ziemi wydaje się rdzawo-czerwona i kojarzyła się starożytnym Rzymianom z pożogą wojenną. Odcień ten bierze się od tlenków żelaza pokrywających powierzchnię. Mars jest planetą wewnętrzną z cienką atmosferą, o powierzchni usianej kraterami uderzeniowymi, podobnie jak powierzchnia Księżyca i wielu innych ciał Układu Słonecznego. Występują na nim różne rodzaje terenu, podobne do ziemskich: wulkany, doliny, kaniony, pustynie oraz polarne czapy lodowe. Okres obrotu wokół własnej osi jest niewiele dłuższy niż ziemski i wynosi 24,6229 godziny (24 h 37 m 22 s). Na Marsie znajduje się najwyższy wulkan w Układzie Słonecznym – Olympus Mons i największy kanion – Valles Marineris. W przeciwieństwie do Ziemi, Mars jest mało aktywny geologicznie i nie ma tektoniki płyt.

Loki – sezon 1 – premierowy sezon amerykańskiego serialu Loki z 2021 roku na podstawie komiksów o postaci o tym samym imieniu wydawnictwa Marvel Comics opowiada historię tytułowego bohatera, który zostaje aresztowany przez tajemniczą organizację o nazwie Agencja Ochrony Chronostruktury po kradzieży Tesseraktu w Avengers: Koniec gry i zostaje zmuszony do pomocy w schwytaniu niebezpiecznego wariantu samego siebie. Głównym scenarzystą pierwszego sezonu oraz twórcą serialu był Michael Waldron, a reżyserią zajęła się Kate Herron. Tytułową rolę zagrał Tom Hiddleston. Pierwszy sezon Lokiego jest częścią franczyzy Filmowego Uniwersum Marvela; należy do IV Fazy tego uniwersum i stanowi część jej drugiego rozdziału zatytułowanego Saga Multiwersum. Zadebiutował on 9 czerwca 2021 roku w serwisie Disney+. Pierwszy sezon Lokiego otrzymał pozytywne oceny od krytyków, a ponadto wiele nagród i nominacji, w tym 6 nominacji do Nagród Emmy.

Wideografia Basshuntera – szwedzkiego piosenkarza, producenta muzycznego i DJ-a – obejmuje 17 teledysków, trzy drugie wersje, pięć teledysków tekstowych, dwa remiksy teledysków, jeden wideo megamiks, pięć promocyjnych singli wideo oraz gościnny występ w teledysku. Basshunter wystąpił w czterech filmach krótkometrażowych, dwunastu programach telewizyjnych i jednej reklamie. Z jego drugiego albumu studyjnego LOL <(^^,)>, zostały wydane teledyski do czterech singli. Wersja specjalna drugiego studyjnego albumu Basshuntera Now You’re Gone – The Album zawiera singel Walk on Water, który został wydany również jako promocyjny singiel wideo. Now You're Gone stał się najczęściej oglądanym wideo wśród brytyjskiego YouTube w 2008 roku oraz trzecim pod względem oglądalności wideo na YouTube z 65 milionami wyświetleń w 2009 roku.