Berszad: Różnice pomiędzy wersjami

Berszad
Бершадь
	; Kaplica Moszyńskich
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	winnicki
Rejon	berszadzki
Wysokość	171 m n.p.m.
Populacja (2018); • liczba ludności	; 12 795
Nr kierunkowy	+380 4352
Kod pocztowy	24400-24404
	Położenie na mapie obwodu winnickiego Berszad
	Położenie na mapie Ukrainy Berszad
	48°22′22″N 29°31′57″E/48,372778 29,532500
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 21:54, 23 kwi 2019

Berszad^[2]^[3] (ukr. Бе́ршадь^[4]) – miasto na Ukrainie, w obwodzie winnickim, siedziba władz rejonu berszadzkiego. Historycznie miasto leży na wschodnim Podolu.

Prywatne miasto szlacheckie położone w województwie bracławskim było w 1789 własnością Fryderyka Józefa Moszyńskiego^[5].

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1459.

W bracławskiém województwie leżąca Berszada jest pamiątką poświęcenia się i cnót księcia Jerzego Zbaraskiego, jej dziedzica. Była obwarowana silnie, Turcy się jéj lękali. Prześladowało ich, jak wiémy, widmo kozackiej napaści, które obrażały i drażniły Stambuł więcej niż szkodziły. Zdawało się im, że z Berszady pochodzą te napady. Za staraniem księcia Zbaraskiego była silnie obwarowaną; w wojnach tatarskich nie była zdobyta. (...)^[6]

W miejscowości istniał zamek^[7]. W 1617 roku został zburzony na żądanie Turcji na co zgodzono się w Traktacie w Buszy. W 1627 roku miasto Berszada należało do kasztelana krakowskiego Jerzego Zbaraskiego^[8]. W 1787 w Berszadzie stacjonował 5 Pułk Koronny Przedniej Straży.

W 1793 miejscowość została zajęta przez Rosję na skutek II rozbioru Polski. Pod zaborami siedziba [[{{{1}}}|gminy Berszada]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] w powiecie olhopolskim guberni podolskiej. W pierwszej połowie XIX w. został wybudowany tu przez Piotra Moszyńskiego pałac w stylu florenckiego empire (klasycyzm). Przetrwał w niezmienionej postaci do początku XX w.^[9] Z zespołu pałacowego zachowały się park i kaplica z grobami Moszyńskich i Jurjewiczów^[10].

Po okresie zaborów Berszad nie powrócił do Polski i został częścią ZSRR. W latach 1941-1944 był okupowany przez Rumunię.

Urodzeni w Berszadzie

Fryderyk Jurjewicz – polski hodowca koni, organizator wyścigów konnych
Witold Pruszkowski – polski malarz.

Przypisy

↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року. Державна служба статистики України. Київ, 2018. стор.12
↑ Berszada, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 154 .
↑ Berszad, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 114 .
↑ Nieoficjalny portal rejonu berszadzkiego
↑ Микола Крикун, Воєводства Правобережної України у XVI-XVIII століттях: Статті і матеріали, Lwów 2012, s. 522.
↑ Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, Kraków 1873, na str. 539
↑ Antoni Urbański: Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi, (II cz. książki Memento kresowe). Warszawa: 1928, s. 35.
↑ Latyfundia książąt Zbaraskich w XVI i XVII wieku, w: Przegląd Nauk Historycznych 2009, R. VIII, nr 1, s. 66.
↑ RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 10: Województwo bracławskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996, s. 30-33, ISBN 83-04-04314-9, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .
↑ Antoni Urbański: Z czarnego szlaku i tamtych rubieży: zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie. Warszawa: 1928, s. 44.

Literatura

Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, Tom X (Województwo Bracławskie), Berszada, s. 30-33

[1] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року. Державна служба статистики України. Київ, 2018. стор.12

[2] Berszada, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 154 .

[3] Berszad, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 114 .

[4] Nieoficjalny portal rejonu berszadzkiego

[5] Микола Крикун, Воєводства Правобережної України у XVI-XVIII століттях: Статті і матеріали, Lwów 2012, s. 522.

[6] Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, Kraków 1873, na str. 539

[Memento2-7] Antoni Urbański: Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi, (II cz. książki Memento kresowe). Warszawa: 1928, s. 35.

[8] Latyfundia książąt Zbaraskich w XVI i XVII wieku, w: Przegląd Nauk Historycznych 2009, R. VIII, nr 1, s. 66.

[Aftanazy-9] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 10: Województwo bracławskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996, s. 30-33, ISBN 83-04-04314-9, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .

[Memento1-10] Antoni Urbański: Z czarnego szlaku i tamtych rubieży: zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie. Warszawa: 1928, s. 44.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

@@ Linia 33: / Linia 33: @@
 {{cytat|W bracławskiém województwie leżąca Berszada jest pamiątką poświęcenia się i cnót księcia [[Jerzy Zbaraski|Jerzego Zbaraskiego]], jej dziedzica. Była obwarowana silnie, Turcy się jéj lękali. Prześladowało ich, jak wiémy, widmo kozackiej napaści, które obrażały i drażniły Stambuł więcej niż szkodziły. Zdawało się im, że z Berszady pochodzą te napady. Za staraniem księcia Zbaraskiego była silnie obwarowaną; w wojnach tatarskich nie była zdobyta. (...)<ref>[[Eustachy Iwanowski]], [http://archive.org/stream/rozmowyopolskij00iwangoog#page/n551/mode/2up Rozmowy o polskiéj koronie], Kraków 1873, na str. 539</ref>}}
 [[Plik:Bereszada.jpg|mały|lewo|Pałac Moszyńskich przed 1928 rokiem]]
-W miejscowości istniał zamek<ref name=Memento2>{{cytuj książkę|nazwisko=Antoni Urbański|tytuł=Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi, (II cz. książki ''[[Memento kresowe]]'')|miejsce=Warszawa| data=1928| strony=35}}</ref>. W 1617 roku został zburzony na żądanie [[Imperium Osmańskie|Turcji]]. W [[1627]] roku miasto '''Berszada''' należało do kasztelana krakowskiego [[Jerzy Zbaraski|Jerzego Zbaraskiego]]<ref>Latyfundia książąt Zbaraskich w XVI i XVII wieku, w: Przegląd Nauk Historycznych 2009, R. VIII, nr 1, s. 66.</ref>. W 1787 w Berszadzie stacjonował [[5 Pułk Koronny Przedniej Straży]].
+W miejscowości istniał zamek<ref name=Memento2>{{cytuj książkę|nazwisko=Antoni Urbański|tytuł=Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi, (II cz. książki ''[[Memento kresowe]]'')|miejsce=Warszawa| data=1928| strony=35}}</ref>. W 1617 roku został zburzony na żądanie [[Imperium Osmańskie|Turcji]] na co zgodzono się w Traktacie w Buszy. W [[1627]] roku miasto '''Berszada''' należało do kasztelana krakowskiego [[Jerzy Zbaraski|Jerzego Zbaraskiego]]<ref>Latyfundia książąt Zbaraskich w XVI i XVII wieku, w: Przegląd Nauk Historycznych 2009, R. VIII, nr 1, s. 66.</ref>. W 1787 w Berszadzie stacjonował [[5 Pułk Koronny Przedniej Straży]].
 W 1793 miejscowość została zajęta przez [[Imperium Rosyjskie|Rosję]] na skutek [[II rozbiór Polski|II rozbioru Polski]]. Pod zaborami siedziba {{Link-interwiki|pl=Gmina Berszada|lang=uk|tam=Бершадська волость|tekst=gminy Berszada}} w [[Powiat olhopolski|powiecie olhopolskim]] [[Gubernia podolska|guberni podolskiej]]. W pierwszej połowie [[XIX wiek|XIX w.]] został wybudowany tu przez [[Piotr Stanisław Moszyński|Piotra Moszyńskiego]] pałac w stylu florenckiego [[empire]] ([[klasycyzm]]). Przetrwał w niezmienionej postaci do początku XX w.<ref name=Aftanazy>{{AftanazyDzieje |tom = 10 |s = 30-33 }}</ref> Z zespołu pałacowego zachowały się park i kaplica z grobami Moszyńskich i Jurjewiczów<ref name=Memento1>{{cytuj książkę|nazwisko=Antoni Urbański|tytuł=Z czarnego szlaku i tamtych rubieży: zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie|miejsce=Warszawa| data=1928| strony=44}}</ref>.