Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Włocławku: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Anulowanie wersji 38612304 autora 81.15.172.66 (dyskusja) albo to wandalizm albo autorowi edycji jakieś zwierzątko przebiegło po klawiaturze... |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 25: | Linia 25: | ||
|data dekretu = |
|data dekretu = |
||
|dekret wydał = |
|dekret wydał = |
||
|data rozpoczęcia budowy = |
|data rozpoczęcia budowy = [[1340]] |
||
|data zakończenia budowy = |
|data zakończenia budowy = |
||
|data konsekracji = |
|data konsekracji = [[1411]] |
||
|data zamknięcia = |
|data zamknięcia = |
||
|aktualne przeznaczenie = [[diecezja włocławska]] |
|aktualne przeznaczenie = [[diecezja włocławska]] |
||
| Linia 38: | Linia 38: | ||
|plan świątyni = |
|plan świątyni = |
||
|opis planu = |
|opis planu = |
||
|styl = [[neogotyk]] |
|styl = [[gotyk]], [[neogotyk]] |
||
|architekt = |
|architekt = |
||
|materiał budowlany = |
|materiał budowlany = |
||
| Linia 77: | Linia 77: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
W [[XII wiek|XII]] w. włocławska katedra była budynkiem drewnianym. Prawdopodobnie już w [[XIII wiek|XIII]] w. |
W [[XII wiek|XII]] w. włocławska katedra była budynkiem drewnianym. Prawdopodobnie już w [[XIII wiek|XIII]] w. została zastąpiona budynkiem murowanym. Pierwsza murowana katedra włocławska została spalona przez [[Zakon krzyżacki|Krzyżaków]] w [[1329]] r. Znajdowała się na południowy wschód od zamku, w pobliżu ulic Gdańskiej, Bednarskiej i Zamczej. Uważa się, że część budulca pochodzącego z rozbiórki spalonej katedry (kamień granitowy) użyto do budowy kamienicy przy ul. Bednarskiej 2.<ref>Puget W., Paździor M., Chrzanowski T., Kornecki M., ''Włocławek i okolice'', [w:] "Katalog zabytków sztuki w Polsce", t. XI, z. 18, Warszawa 1988, s. 9</ref> |
||
Budowę obecnej katedry we Włocławku rozpoczęto w [[1340]] nieco poza miastem, na stromej skarpie [[Wisła|wiślanej]]. Do [[1370]] wzniesiono prezbiterium i południową zakrystię. |
Budowę obecnej katedry we Włocławku rozpoczęto w [[1340]] nieco poza miastem, na stromej skarpie [[Wisła|wiślanej]]. Do [[1370]] wzniesiono długie prezbiterium w typie medykadenckim i południową zakrystię. Na początku [[XV wiek|XV]] wieku ukończono budowę bazylikowego korpusu nawy głównej, na którą wpływ miał kształ chóru katedry w Gnieźnie<ref>[[Andrzej Grzybkowski]], "Gotycka Architektura Murowana w Polsce", Warszawa 2014, s. 152</ref>. W [[1411]] nastąpiła pierwsza konsekracja katedry. Późniejsze sklepienia gwiaździste wywodzą się z architektury Państwa Krzyżackiego. Do naszych czasów zachowały się 22 kwatery gotyckich witraży pochodzących z okien prezbiterium, obecnie wyeksponowanych w kaplicy Świętej Barbary. |
||
W 2 połowie [[XV wiek|XV]] w. zaczęto wznosić kaplice wokół głównego korpusu kościoła. Przy nawie południowej w [[1527]] r. zbudowano kaplicę św. Marcina i kapitularz, a w 1541 kaplicę ''Cibavit'' w [[1541]]. W 1 ćwierci XVI w. dwie z kaplic (kaplicę NMP i przeciwległą św. Kazimierza) przebudowano w stylu manierystycznym. Zostały one przekryte kopułami z latarniami. |
W 2 połowie [[XV wiek|XV]] w. zaczęto wznosić kaplice wokół głównego korpusu kościoła. Przy nawie południowej w [[1527]] r. zbudowano kaplicę św. Marcina i kapitularz, a w 1541 kaplicę ''Cibavit'' w [[1541]]. W 1 ćwierci XVI w. dwie z kaplic (kaplicę NMP i przeciwległą św. Kazimierza) przebudowano w stylu manierystycznym. Zostały one przekryte kopułami z latarniami. |
||
Wersja z 23:57, 7 wrz 2014
| bazylika mniejsza, katedra | |||||||||||||||
 Katedra we Włocławku | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Adres |
{{{adres}}} | ||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Włocławka  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||
Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP we Włocławku - budowla gotycka wznoszona od 1340 r. (poświęcenie kamienia węgielnego), konsekrowana w 1411 r. po ukończeniu korpusu nawowego. Budowa kontynuowana jeszcze w ciągu XV i na pocz. XVI w., do 1526 (ukończenie wieży północnej). W latach 1883-1901 poważnie regotyzowana, z wymianą detali i podwyższeniem wież zachodnich. Jest to świątynia trzynawowa z węższym i znacznie niższym prezbiterium, z dwiema wieżami od zachodu. Ze znajdujących się wewnątrz zabytków na szczególną uwagę zasługują: witraże z 1360 roku, nagrobek bpa Piotra z Bnina z 1494, drewniana figura Matki Bożej z początku XV w. oraz obraz Wniebowzięcia NMP, Jana Wielkiego z ok. 1480.
Historia
W XII w. włocławska katedra była budynkiem drewnianym. Prawdopodobnie już w XIII w. została zastąpiona budynkiem murowanym. Pierwsza murowana katedra włocławska została spalona przez Krzyżaków w 1329 r. Znajdowała się na południowy wschód od zamku, w pobliżu ulic Gdańskiej, Bednarskiej i Zamczej. Uważa się, że część budulca pochodzącego z rozbiórki spalonej katedry (kamień granitowy) użyto do budowy kamienicy przy ul. Bednarskiej 2.[2]
Budowę obecnej katedry we Włocławku rozpoczęto w 1340 nieco poza miastem, na stromej skarpie wiślanej. Do 1370 wzniesiono długie prezbiterium w typie medykadenckim i południową zakrystię. Na początku XV wieku ukończono budowę bazylikowego korpusu nawy głównej, na którą wpływ miał kształ chóru katedry w Gnieźnie[3]. W 1411 nastąpiła pierwsza konsekracja katedry. Późniejsze sklepienia gwiaździste wywodzą się z architektury Państwa Krzyżackiego. Do naszych czasów zachowały się 22 kwatery gotyckich witraży pochodzących z okien prezbiterium, obecnie wyeksponowanych w kaplicy Świętej Barbary.
W 2 połowie XV w. zaczęto wznosić kaplice wokół głównego korpusu kościoła. Przy nawie południowej w 1527 r. zbudowano kaplicę św. Marcina i kapitularz, a w 1541 kaplicę Cibavit w 1541. W 1 ćwierci XVI w. dwie z kaplic (kaplicę NMP i przeciwległą św. Kazimierza) przebudowano w stylu manierystycznym. Zostały one przekryte kopułami z latarniami.
Z biegiem lat katedra zaczęła wymagać remontów. W drugiej poł. XVIII w. wyremontowano dach. W końcu XIX w. podjęto poważniejsze prace. Dobudowano wzdłuż nawy północnej kaplice oraz kruchtę, uzyskując dzięki temu symetryczne rozwiązanie bryły świątyni. Wieże, pierwotnie nie wyższe niż dach nawy głównej, a później przykryte baniastymi kopułami, zostały nadbudowane o dwie strzeliste kondygnacje. Świątyni została znacznie przebudowana w stylu neogotyckim, przez architekta Konstantego Wojciechowskiego. W 1907 włocławską katedrę ustanowiono bazyliką mniejszą.
Wnętrze
Ozdobione jest polichromią autorstwa braci Stanisława i Zdzisława Jasińskich, wykonaną w latach 1900-1901. W oknie prezbiterium znajdują się witraże Józefa Mehoffera (1938), z których w środkowym oknie ukazuje Wniebowzięcie NMP. Pierwotnie prezbiterium zdobiły gotyckie witraże z około 1360 roku, do dziś częściowo zachowane w kaplicy Świętej Barbary. Na łuku tęczowym nad wejściem do prezbiterium, umieszczona jest neogotycka grupa Ukrzyżowania.
Wśród zabytków rzeźbiarskich na szczególną uwagę zasługuje nagrobek bpa Piotra z Bnina, wykonany w czerwonym marmurze przez Wita Stwosza w 1494. Cennymi przykładami renesansowej rzeźby są płyty nagrobne: bp. Krzesława z Kurozwęk, wykonana z marmuru w 1516 oraz bpa Jana Karnkowskiego, brązowa z 1536. Tablic nagrobnych z różnych okresów i materiałów w katedrze jest jeszcze wiele. Rzeźbę w drewnie reprezentuje figura Matki Bożej z początku XV w. oraz grupa Ostatniej Wieczerzy, polichromowana z 1505. Wielki Krzyż Tumski, stojący u wejścia do prezbiterium, został fundowany na początku XVII w. Z malarstwa na szczególną uwagę zasługuje obraz Wniebowzięcia Matki Bożej przypisywany Janowi Wielkiemu, datowany na 1475.
Z innych zabytków znajdujących się wewnątrz świątyni katedralnej, warto obejrzeć także: siedmioramienny kandelabr z 1596 oraz barokowe stalle z 1683.
10 kwietnia 2011 w katedrze odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą ofiarom katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku[4].
-
widok katedry według obrazu z 1842 roku -
Wnętrze katedry w 1896 roku -
Wit Stwosz, Tumba Piotra z Bnina, ok. 1493 -
Jan Wielki, Wniebowzięcie Matki Bożej, około 1480 roku, obecnie na ołtarzu głównym
Zobacz też
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-05-24].
- ↑ Puget W., Paździor M., Chrzanowski T., Kornecki M., Włocławek i okolice, [w:] "Katalog zabytków sztuki w Polsce", t. XI, z. 18, Warszawa 1988, s. 9
- ↑ Andrzej Grzybkowski, "Gotycka Architektura Murowana w Polsce", Warszawa 2014, s. 152
- ↑ Uroczysta msza i odsłonięcie tablicy w rocznicę katastrofy smoleńskiej. mmwloclawek.pl, 2011-04-09. [dostęp 2011-05-01]. (pol.).