Bazylika św. Jana Chrzciciela w Szczecinie
53°25′38″N 14°32′56″E/53,427222 14,548889 1063 z dnia 17.12.1984 r.[1]
| |||||||||||||||||||||
| bazylika mniejsza, kościół parafialny | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||
| Adres |
Bogurodzicy 3A | ||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Szczecina  | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||||||||||||||||||||
| 53°25′38″N 14°32′56″E/53,427222 14,548889
| |||||||||||||||||||||
Bazylika św. Jana Chrzciciela w Szczecinie – neogotycki kościół halowy na planie krzyża łacińskiego w centrum Szczecina, u zbiegu ulic Bogurodzicy i Kaszubskiej. Pierwszy kościół katolicki po wprowadzeniu luteranizmu w 1534 roku[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1722 roku, po przejęciu luterańskiego Szczecina od Szwedów, król pruski Fryderyk Wilhelm I ogłosił równe prawa dla protestantów i katolików na Pomorzu[2]. Jeszcze w tym samym roku pierwsze msze katolickie odprawiano na zamku Książąt Pomorskich[2]. Wkrótce otworzono pierwszą gminę katolicką na Łasztowni[2], która w roku 1805 przeorganizowała się w parafię rzymsko-katolicką i podlegała jurysdykcji biskupa wrocławskiego[2]. W roku 1821 papież Pius VII wydał bullę papieską De salute animarum, która regulowała status Kościoła katolickiego w Prusach[2]. Niedługo potem utworzona została berlińska delegatura diecezji wrocławskiej. Na Pomorzu Szczecińskim było wtedy około dwóch tysięcy katolików. Liczba ta wzrastała za przyczyną Polaków emigrujących na Pomorze[2].
W roku 1888 katolicka parafia w Szczecinie zakupiła ziemię pod budowę kościoła, 24 maja tego samego roku położono kamień węgielny, a już 30 września 1890 dokonano konsekracji kościoła. Autorem projektu był architekt Engelbert Seibertz z Berlina. Poświęcenia kościoła dokonał arcybiskup wrocławski, ks. kard. Jerzy Kopp (Georg von Kopp)[2]. Do roku 1931 (kiedy poświęcono nieistniejący dziś kościół Chrystusa Króla na Łasztowni) kościół św. Jana Chrzciciela był jedynym kościołem rzymskokatolickim w Szczecinie. Część wiernych stanowili Polacy, do 1914 opiekował się nimi polski wikariusz, ksiądz Wojdas. Co czwartą niedzielę odbywały się tu nabożeństwa w języku polskim. Podczas wojny w 1944 spłonął dach kościoła, hełm wieży i dzwonnica[2]. Zniszczeniu uległy również sklepienia[2]. W czasie wojny miała miejsce skierowana przeciw szczecińskim katolikom akcja Gestapo Fall Stettin, w czasie której zamordowano trzech księży i aresztowano wielu wiernych.
Pierwszą powojenną mszę dla katolików, w kaplicy obok kościoła, odprawił 6 maja 1945 ks. Florian Berlik (TChR)[2]. Po wojnie w latach 1947-1948 kościół częściowo odbudowano jako rektoralny i akademicki[2]. Od roku 1954 był to kościół parafialny dla dla parafii św. Jakuba Apostoła, a od 5 marca 1974 roku jest to kościół parafialny parafii św. Jana Chrzciciela[2]. W latach 1960-1961 (za proboszcza Juliana Janasa) we wnętrzu wykonano przez Annę i Leonarda Torwirtów tryptyk z Matką Bożą z Dzieciątkiem, św. Janem Chrzcicielem i św. Jakubem oraz św. Wojciechem i św. Ottonem[2]. Ołtarz ten miał być przeznaczony dla kościoła św. Jakuba będącego wtedy w ruinie. W bocznym ołtarzu kopię Cudownego Obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej wykonali A.L. Torwirtowie z Torunia. W latach 1986-1987 staraniem proboszcza Ireneusza Antkowiaka, zrekonstruowano wieżę ze spiczastym hełmem. Ten sam ksiądz zbudował też przy kościele budynek plebanijno–katechetyczny[2].
Wyposażenie[edytuj | edytuj kod]
Charakterystyczne są umieszczone na narożnikach i portalach kościoła metalowe rzygacze w kształcie skrzydlatych smoków. Wewnątrz na sklepieniu kruchty znajdują się malowidła przedstawiające czterech ewangelistów.
Ołtarz główny poświęcony Matce Bożej Królowej Polski jest powojenny i pochodzi z lat 1960–1961, z oryginalnego wyposażenia zachowały się m.in. neogotyckie ołtarze boczne, ambona i witraże. W lewej nawie bocznej znajduje się tablica poświęcona poległym w I wojnie światowej 111 parafianom – duża część nazwisk jest polska. W 1994 wmurowano w lewym skrzydle transeptu dwujęzyczną, polsko-niemiecką tablicę poświęconą pamięci aresztowanych w 1942 przez gestapo, a później torturowanych i zamordowanych niemieckich duchownych katolickich ze Szczecina.
W 2008 roku papież Benedykt XVI przyznał kościołowi pw. św. Jana Chrzciciela w Szczecinie honorowy tytuł bazyliki mniejszej.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
ołtarz główny
-
sklepienie prezbiterium
-
sklepienie kruchty
-
-
neogotycki wystrój wnętrza
-
jeden z witraży
-
lista poległych w I wojnie światowej parafian
-
pomnik Stefana Wyszyńskiego przed kościołem
-
rzeźba piety przed kościołem
-
Sklepienie nawy głównej i prezbiterium
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 13 lipca 2023 [dostęp 2010-05-12].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p ks. Roman Kostynowicz: Pomniki architektury sakralnej diecezji szczecińsko-kamieńskiej i kościoły miast biskupich w malarstwie i grafice Wiesława Śniadeckiego. Wyd. 1. Szczecin: Wydawnictwo Polskie Pismo i Książka, 1991.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Bazylika św. Jana Chrzciciela polska-org.pl
