Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Jarosławiu
 A-19 z dnia 24.11.1948[1]
| |||||||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||||||
 Bazylika Matki Bożej Bolesnej | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Bazylika mniejsza • nadający tytuł |
od 1966 | ||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
15 września | ||||||||||||||||
| Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||||||
| Relikwie |
św. Jana Pawła II, św. Jacka, św. Dominika | ||||||||||||||||
| Cudowne wizerunki |
cudowna pieta Matki Bożej Bolesnej | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Jarosławia  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu jarosławskiego  | |||||||||||||||||
 50°00′59,77″N 22°39′52,37″E/50,016603 22,664547
| |||||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||||
Bazylika Matki Bożej Bolesnej i klasztor dominikanów, mieści się przy ul. Dominikańskiej 25 w Jarosławiu. Przy klasztorze funkcjonuje parafia. Obowiązki duszpasterskie pełnią od roku 1777 oo. dominikanie.
Historia kościoła[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Legenda[edytuj | edytuj kod]
Kościół jest miejscem związanym z legendą o cudownym pojawieniu się na polnej gruszy wizerunku Piety. Jarosław był wtedy małym miastem mieszczącym się w obrębie murów miejskich. Trzy drogi, biegnące na północ, południe i zachód otwierały go na ówczesny świat. Przy jednej z tych dróg, biegnącej w kierunku Krakowa, w sporej odległości od miasta, 20 sierpnia 1381 grupa pasterzy znalazła figurę Matki Boskiej trzymającej na rękach ciało zmarłego Chrystusa. Prosta figura wykonana przez nieznanego autora z drewna polnej gruszy zadziwiła pasterzy. Nie zastanawiając się długo zabrali ją i przenieśli do kościoła parafialnego w Jarosławiu. Jednak – jak podaje tradycja – w nocy, ku zdumieniu wszystkich, figura powróciła na miejsce skąd zabrali ją pasterze. Dla wszystkich był to znak, że tam ma pozostać.
Na „wzgórzu pobożności” – jak nazwano to miejsce – zbudowano drewnianą kapliczkę, w której umieszczono figurę Matki Bożej, zapewne już wówczas nazwanej Bolesną. Stała się ona celem licznych pielgrzymek, według tradycji modliła się tu m.in. królowa Jadwiga przed legendarną bitwą pod Stubnem w 1387. Liczni pielgrzymi mieli doświadczać tutaj wielu cudów zdziałanych przez wstawiennictwo Matki Bożej
Kościół[edytuj | edytuj kod]
W 1421 na miejscu drewnianej kapliczki stanął murowany kościółek gotycki. W 1629 przekazany został jezuitom, którzy przy kościele zbudowali kolegium zamiejskie z nowicjatem i przenieśli tam również nauczanie muzyki. Jezuici przebywali tutaj do momentu skasowania ich zakonu przez papieża Klemensa XIV w 1773. Cztery lata później przybyli oo. dominikanie (sprowadzeni z Bochni po pożarze ich klasztoru i kościoła), którzy prowadzą działalność duszpasterską do chwili obecnej.
Obecny kościół powstawał etapami. W latach 1698-1709 wzniesiono nawę z kaplicami, a w latach 1709-1713 prezbiterium, zakrystię i kruchty. Fasada parawanowa z wieżami i obejście wokół prezbiterium ukończone zostały pomiędzy latami 1743-1768, według projektu architekta Pawła Giżyckiego[2].
Latem 1939 matka wicepremiera Eugeniusza Kwiatkowskiego złożyła w kościele jako wotum otrzymany wcześniej Złoty Krzyż Zasługi[3].
W 1966 kościół otrzymał miano bazyliki mniejszej. W 1970 utworzono parafię.
W 2005 r. parafia przeżywała jubileusz 250-lecia koronacji cudownej Piety z udziałem m.in. kardynała Stanisława Nagiego z Krakowa oraz metropolity przemyskiego arcybiskupa Józefa Michalika. Przez kilka dni w sierpniu 2011 r. celebrowano uroczysty jubileusz 630-lecia znalezienia i obecności figury Matki Bożej Bolesnej z udziałem m.in. arcybiskupa Tadeusza Gocłowskiego z Gdańska oraz kardynała Henryka Gulbinowicza z Wrocławia. 16 października 2010 r. do bazyliki uroczyście wprowadzono relikwie św. Jana Pawła II. Instalacji relikwii dokonał kard. Stanisław Dziwisz - metropolita krakowski. Relikwie zostały umieszczone w ołtarzu Relikwii św.
Grupy i duszpasterstwa przy bazylice M.B. Bolesnej[edytuj | edytuj kod]
- Dominikańskie Duszpasterstwo Młodzieży „Baszta”,
- Stowarzyszenie Rodzin Katolickich,
- III zakon św. Dominika – fraternia Matki Bożej Bolesnej,
- ministranci,
- Arybractwo Straży Honorowej Serca Pana Jezusa,
- BOS (Bank Otwartych Serc),
- Duszpasterstwo 20+
- grupa biblijno-dyskusyjna „Tymoteusz”.
Przeorowie klasztoru[edytuj | edytuj kod]
| Lata | Przeorowie klasztoru | Uwagi |
|---|---|---|
| 1777-1781 | Jan Ewangelista Prochaska | |
| 1781 –1783 | Wiktor Gartner | |
| 1783-1808 | Bazyli Kędzierski | |
| 1808-1810 | Albert Borowicz | |
| 1810-1812 | Grzegorz Jędrzejewski | |
| 1812-1815 | Chryzostom Dębski | |
| 1815-1819 | Augustyn Życiński | |
| 1819-1822 | Justyn Łykowski | |
| 1822-1823 | Mateusz Żmurczyński | |
| 1823-1828 | Jakub Grocholski | |
| 1828-1830 | Chryzostom Dębski | po raz 2 |
| 1830-1832 | Hipolit Przesłowski | |
| 1832-1834 | Kajetan Pawłowski | |
| 1834-1836 | Benedykt Panek | |
| 1836-1840 | Albert Smarzewski | |
| 1840-1844 | Klemens Krupiński | |
| 1844-1846 | Ambroży Waiss | |
| 1846-1855 | Jakub Grocholski | po raz 2 |
| 1855-1861 | Dalmacy Ufryjewicz | |
| 1861-1864 | Donat Piątkowski | |
| 1864-1867 | Aleksander Mozołowski | |
| 1867-1870 | Nikodem Glas | |
| 1870-1873 | Fabian Webelun | |
| 1873-1880 | Jan Konstantyn Skałuba | |
| 1880-1884 | Andrzej Górnisiewicz | |
| 1884-1890 | Jakub Maria Patlewicz | |
| 1890-1896 | Wincenty Maria Podlewski | Pamiętany za duży wkład w odnowienie świątyni oraz życia religijnego. |
| 1896-1897 | Jacek Majewski | |
| 1897-1907 | Wincenty Maria Podlewski | po raz 2 |
| 1907-1910 | Stanisław Markiewicz | |
| 1910-1911 | Tomasz Kosior | |
| 1911 | Florian Bielat | |
| 1911-1914 | Dominik Krzanowicz | |
| 1914-1915 | Tomasz Szpunarowicz | |
| 1915-1916 | Reginald Jadowski | |
| 1916-1918 | Stanisław Markiewicz | po raz 2 |
| 1918-1919 | Dominik Kuźnik | |
| 1919-1921 | Augustyn Peczek | |
| 1921-1923 | Gabriel Matysiak | |
| 1923-1925 | Marcin Stręciwlik | |
| 1925-1930 | Ambroży Komasa | |
| 1930-1933 | Justyn Spyrłak | |
| 1933-1937 | Cyryl Markiewicz | |
| 1937-1938 | Łucjan Józef Wołek | |
| 1938-1939 | Henryk Jakubiec | (1917).
Prowincjał dominikanów i przeor konwentu w 1938-1939. |
| 1940-1943 | Andrzej Gmurowski | |
| 1943-1946 | Łucjan Józef Wołek | po raz 2 |
| 1946-1949 | Edmund Sochacki | |
| 1949-1950 | Marian Łanocha | |
| 1950-1958 | Rajmund Góra | |
| 1958-1962 | Marek Kras | |
| 1962-1967 | Emil Nowak | |
| 1967-1969 | Stanisław Dobecki | |
| 1969-1972 | Urban Mieczysław Szeremet | |
| 1972-1981 | Emil Nowak | po raz 2 |
| 1981-1984 | Bogusław Golak | |
| 1984-1987 | Emil Nowak | po raz 3 |
| 1987-1990 | Eugeniusz Wawrzyniec Wawro | |
| 1990-1993 | Stanisław Repetowski | |
| 1993-1999 | Jakub Kruczek | (1962).
Działacz na rzecz dzieci i młodzieży z rodzin ubogich i zagrożonych
|
| 1999-2005 | Dariusz Kantypowicz | (1937).
Proboszcz parafii w latach 1993-2005. Syndyk prowincji dominikanów. |
| 2005-2007 | Jakub Kruczek | Po raz 2. W latach 1999-2005 przeor w Krakowie, od maja 2005 ponownie przeor jarosławskiego klasztoru. Od czerwca 2005 proboszcz parafii. |
| 2007-2013 | Jacek Skupień | święcenia kapłańskie przyjął 3 czerwca 2000 r. w Krakowie, Przeor konwentu od 22 lutego 2007 r. |
| 2013-2014 | Lucjan Sobkowicz | W Jarosławiu od 2008 r. W Jarosławskim klasztorze pełnił funkcję subprzeora klasztoru, ekonoma i wikariusza parafii. Za jego kadencji Marii spadły dwie korony do misy ołtarzowej[4]. W 2021 roku pracuje w Kapelanii Klasztoru Sióstr Dominikanek[5]. |
| 2014-
2017 |
Józef Zborzil | |
| 2017
- |
Jacek Skupień | po raz drugi |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 15 lutego 2023 [dostęp 2010-10-18].
- ↑ zespół kościelno-klasztorny Jezuitów, ob. Dominikanów, Jarosław - Zabytek.pl, zabytek.pl [dostęp 2020-12-15] (pol.).
- ↑ Krzyż Zasługi – votum matki wicepremiera. „Wschód”. Nr 142, s. 3, 6 sierpnia 1939.
- ↑ Katolicka Agencja Informacyjna KAI, Jarosław: cudowna figura Matki Bożej Bolesnej otrzymała nowe korony papieskie | eKAI, eKAI | Portal Katolickiej Agencji Informacyjnej, 30 listopada 1 [dostęp 2021-07-26].
- ↑ Dominikanie.pl, Kapelan – Mniszki dominikańskie w Świętej Annie [dostęp 2021-07-26] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Okoń E., Dzieje budowy kościoła jezuickiego na Polu w Jarosławiu [w] ACTA UNIVERSITATIS NICOLAI COPERNICI. Zabytkoznawstwo i konserwatorstwo XXVII — Nauki humanistyczno-społeczne, Toruń, 1996, zeszyt 298, s. 95-123.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona klasztoru Dominikanów w Jarosławiu
- Bazylika Matki Bożej Bolesnej w Jarosławiu. jaroslaw.dominikanie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-19)].
- Strona Dominikańskiego Duszpasterstwa Młodzieży „Baszta” w Jarosławiu. baszta.jaroslaw.dominikanie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-17)].
- Fundacja „Hereditas Pro Futuro” w Jarosławiu. jaroslaw.dominikanie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-20)].
- Opis kościoła na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa
- Archiwalne widoki i publikacje o kościele w bibliotece Polona
- Architektura I Rzeczypospolitej (województwo ruskie)
- Zabytkowe kościoły w Jarosławiu
- Bazyliki w Polsce
- Świątynie pod wezwaniem Matki Bożej Bolesnej
- Architektura barokowa w województwie podkarpackim
- Współczesne klasztory i konwenty dominikańskie
- Kościoły rzymskokatolickie w Jarosławiu
- Klasztory i kościoły dominikańskie w Polsce
- Zabytkowe klasztory katolickie w województwie podkarpackim