Wojskowy Ośrodek Spadochronowy w Bydgoszczy
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rozformowanie |
1939 |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
Wojskowy Ośrodek Spadochronowy w Bydgoszczy (WOS) – jednostka szkoleniowa Wojska Polskiego, istniejąca w okresie od 1 maja do 13 września 1939 w Bydgoszczy[1][2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Początki spadochroniarstwa w Polsce sięgają 1936 i związane są z działaniami LOPP[4]. W 1938 w kilkunastu miastach w Polsce, w tym w Bydgoszczy wzniesiono wieże spadochronowe do wstępnego szkolenia, a pierwsze desanty ćwiczono na manewrach wojskowych. Intensywne działania organizacyjne związane ze szkoleniem wojskowych skoczków rozpoczęto w styczniu 1939[4].
W maju 1939 na lotnisku w Bydgoszczy utworzono pierwszy (i jedyny) w kraju Wojskowy Ośrodek Spadochronowy (WOS), w celu kształcenia kandydatów do jednostek powietrznodesantowych[4]. Pod koniec 1938 przystąpiono do formowania Wydzielonego Dywizjonu Towarzyszącego z 4 Pułku Lotniczego w Toruniu w składzie: 2 eskadry towarzyszące (46 i 49 Eskadra), pododdział parkowy i portowy, podkwatermistrzostwo i służby[4]. Dowódcą mianowano mjr. pil. Romana Rudkowskiego[4]. Dywizjon przeznaczony był do wsparcia sił polskiego Korpusu Interwencyjnego, utworzonego dla przeciwdziałania ewentualnej próbie zajęcia Wolnego Miasta Gdańska przez wojska niemieckie[4].
Komendantem WOS został mjr obs. Władysław Tuchółko[4]. Transportem powietrznym (eskadra Fokkerów F-VII B/3m) dowodził kpt. pil. Feliks Kulesza. Na instruktorów szkolenia wojskowo-specjalistycznego powołano por. piechoty Jerzego Góreckiego, ppor. saperów Jerzego Sigenfelda i ppor. łączności Wacława Malinowskiego, a szkolenie spadochronowe powierzono instruktorom cywilnym: Feliksowi Zacharskiemu i Antoniemu Grabowskiemu[4].
Zadaniem WOS było przygotowanie oficerów i podoficerów piechoty, saperów i łączności, do wykonywania zadań dywersyjnych na tyłach wroga. Dla potrzeb wojsk desantowych skonstruowano nową, lekką radiostację o zasięgu do 30 km i inny sprzęt wojskowy (miniaturowe miny, pistolety maszynowe „Mors”, zasobniki z amortyzatorami do transportu ckm, amunicji, spadochrony ciężarowe o nośności 120 kg itp.) Skoczkowie wykorzystywali spadochrony typu „Polski Irwin”, produkowane w Legionowie[4].
Szkolenie pierwszych kandydatów na żołnierzy wojsk powietrznodesantowych rozpoczęto 1 maja 1939. Byli to specjalnie dobrani oficerowie i podoficerowie, absolwenci Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, znający języki obce[4]. Na początku czerwca 1939 ukończono szkolenie teoretyczne pierwszych 80 osób, a szkolenie praktyczne 5 sierpnia 1939[4]. Etapami szkolenia praktycznego były: ćwiczenia na trapezie, skoki z wieży oraz skoki ze spadochronem z samolotu (w dzień i w nocy)[4]. Uczestnicy kursu przechodzili także ćwiczenia dywersyjne np.: sposoby niszczenia mostów, wiaduktów, torów kolejowych, walka wręcz i strzelanie z różnych typów broni[4].
2 sierpnia 1939 WOS w Bydgoszczy przeprowadził pokaz działania bojowego desantu dywersyjnego, zorganizowany w rejonie Zielonki k. Warszawy. Pod osłoną nocy oddział 20 ludzi (8 żołnierzy piechoty, 9 saperów i 3 łączności) zrzucony z 3 samolotów zniszczył napowietrzną linię telegraficzną oraz linię kolejową Mińsk Mazowiecki-Tłuszcz na odcinku między stacjami: Cyganów i Pustelnik[4] (później saperzy naprawili zniszczenia).
Po zakończeniu kursu jego uczestnicy powrócili do macierzystych jednostek, co spowodowało, że niemożliwe było wykorzystanie ich jako zgranego i skutecznego zespołu. Od 7 sierpnia do 16 września 1939 zaplanowano kolejny turnus szkoleniowy dla 40 nowych żołnierzy.
W ostatnich dniach sierpnia 1939 szkolenie WOS zostało przerwane, a samoloty Fokker przebazowano na lotnisko w Małaszewiczach, skąd miały być organizowane dywersyjne desanty spadochronowe na terenie Prus Wschodnich[4]. 1 września 1939 żołnierze WOS w Małaszewiczach uczestniczyli w akcji ratowania zbombardowanego przez Niemców sprzętu oraz udzielali pomocy rannym[4]. Druga grupa żołnierzy WOS, która pozostała w Bydgoszczy, 2 września 1939 wyruszyła koleją na wschód. W okolicy Inowrocławia pociąg zaatakowały samoloty Luftwaffe, a część oddziału w połowie września dotarła do przedmościa rumuńskiego[4]. Żołnierze bydgoskiego WOS przedostali się na zachód Europy i uczestniczyli w formowaniu 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej oraz byli instruktorami w angielskiej „Central Landing School” w Ringway koło Manchesteru (pierwszym jej komendantem był por. Jerzy Górecki z WOS)[4]. W ośrodku szkolenia spadochronowego Largo House Polacy własnym kosztem wybudowali ośrodek wstępnego treningu oraz pierwszą na terenie Anglii wieżę spadochronową. W czasie II wojny światowej polscy instruktorzy wyszkolili łącznie 4825 skoczków, m.in. Francuzów, Belgów, Norwegów, Czechów i polskich Cichociemnych[4]. Inna część trafiła wraz z transportem do Brześcia w celu dalszego szkolenia. 18 września 1939 w Równem na Wołyniu dostali się do niewoli sowieckiej. Od 1939 do 05 września 1941 przebywali w łagrach, m.in. Kotlas, Uchta, Pieczora, gdzie budowali linie kolejowe. Niektórym udało się wstąpić do Armii Polskiej w ZSRR w Tockoje k/Buzułuku, skąd zostali skierowani do lotnictwa.
Obsada personalna ośrodka[edytuj | edytuj kod]
Pokojowa obsada personalna ośrodka w marcu 1939[5][a]:
- komendant – mjr Władysław Tuchulka
- dowódca eskadry samolotów – kpt. Feliks Leon Kulesza
- oficer administracyjno-biurowy – por. Zenon Kazimierz Kędzierski
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mirosław Gajewski, Wojskowy Ośrodek Spadochronowy w Bydgoszczy w 1939, „Kronika Bydgoska” (XIII/1991), Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, 1993.
- ↑ Prekursorzy Cichociemnych » Cichociemni elita dywersji [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2022-10-12] (pol.).
- ↑ Spadochroniarze wojskowi w II RP. dziennikzbrojny.pl, 2011-11-03. [dostęp 2017-04-24].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Mirosław Gajewski: Wojskowy Ośrodek Spadochronowy w Bydgoszczy w 1939 [w:] Kronika Bydgoska XIII
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 477.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tadeusz Malinowski, Sport spadochronowy w Polsce, Warszawa 1983
- Płk dypl. Wacław Malinowski, O organizacji oddziałów spadochronowych w wojsku polskim przed 1939, Wojskowy Przegląd Historyczny, 1961, nr 2,
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Adam Wysocki, Spadochrony nad Arnhem, Warszawa, 1961