2 Pułk Saperów Kaniowskich
| |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1921 i 1929 |
| Rozformowanie |
1929 i 1939 |
| Tradycje | |
| Święto |
11 maja[1] |
| Kontynuacja |
2 batalion saperów |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
.jpg)
2 Pułk Saperów (2 psap) – oddział saperów Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Pułk (batalion) był jednostką wojskową istniejącą w okresie pokoju i spełniająca zadania mobilizacyjne wobec oddziałów i pododdziałów saperów. Spełniał również zadania organizacyjne i szkoleniowe. Stacjonował w Puławach. W 1939, po zmobilizowaniu jednostek przewidzianych planem mobilizacyjnym, został rozwiązany.
Historia pułku[edytuj | edytuj kod]
Pułk sformowany został 22 sierpnia 1921 w garnizonie Puławy[a] z połączenia III, XIII i XXVII batalionów saperów oraz II zapasowego batalionu saperów. Na bazie ostatniego pododdziału utworzona została kadra batalionu zapasowego 2 pułku saperów. Pułk podporządkowany był dowódcy Okręgu Korpusu Nr II, ale stacjonował na terenie Okręg Korpusu Nr I.
W styczniu 1925 został rozformowany XXVII bsap, a jego 1. kompania została włączona do XIII bsap. jako 3., natomiast 2. kompania włączona do III bsap jako 3[2].
W 1929 jednostka przeformowana została w 2 batalion saperów, który podporządkowano dowódcy 2 Brygady Saperów w Warszawie. Dowódcą batalionu został dotychczasowy dowódca pułku, ppłk Stanisław Magnuszewski. 12 marca 1934 batalion podporządkowano dowódcy 2 Brygady Saperów w Krakowie, a 19 grudnia tego roku dowódcy nowo utworzonej 2 Grupy Saperów.
Na podstawie rozkazu Departamentu Dowodzenia Ogólnego Ministerstwa Spraw Wojskowych L. 1010/mob. Sformowanie dowództw i jednostek saperów z 19 lipca 1939 roku 2 batalion Saperów Kaniowskich zmobilizował w terminie do 7 sierpnia 1939 roku sześć rezerwowych kompanii saperów:
- 121 i 122 dla SGO „Narew”,
- 124 i 125 dla Armii „Karpaty”,
- 126 i 127 dla Dowództwa Obrony Wybrzeża Morskiego[3].
Kompania nr 126 pod dowództwem por. rez. inż. Henryka Orleańskiego[4] razem z kompanią nr 127 pod dowództwem kpt. rez. inż. Ludwika Paprockiego[5] w nocy z 8 na 9 sierpnia 1939 roku przybyły do Gdyni[6]). O świcie 9 sierpnia 1939 roku kompania nr 126 pomaszerowała do Dębogórza, a kompania nr 127 do Starego Obłuża. Dowódcami plutonów w kompanii nr 127 byli porucznicy rezerwy: inż. Marian Kamiński[7] i Jan Żelewski[8]. Obie kompanie do 19 września 1939 roku walczyły w obronie Kępy Oksywskiej[9]).
Na podstawie rozkazu z 12 sierpnia 1939 roku 2 batalion Saperów Kaniowskich został przeformowany z dniem 20 sierpnia 1939 roku w 2 pułk Saperów Kaniowskich.
Mobilizacja 2 pułku saperów w 1939[edytuj | edytuj kod]
w mobilizacji alarmowej:
- 2 kompania przeciwlotniczych karabinów maszynowych typ b nr 17 – mobilizowała się bez dwóch plutonów, na wyposażeniu miała km wz. 08
- zmotoryzowany batalion saperów dla Brygady Pancerno – Motorowej,
- baon saperów typ II b nr 26,
- baon saperów typ II b nr 28,
- baon saperów typ I nr 81 armijny bsap dla Armii „Prusy”,
- pluton mostowy 4 – tonowy nr 81,
- kompania parku saperskiego nr 14,
- pluton parkowy saperów nr 14,
- lekka kolumna pontonowa typ I nr 121,
w I rzucie mobilizacji powszechnej:
- baon saperów typ II b nr 2,
- baon saperów typ II b nr 3,
- rezerwowa kompania saperów nr 123,
- pluton parkowy saperów nr 15,
- pluton parkowy saperów nr 16,
- lekka kolumna pontonowa typ I nr 122,
- lekka kolumna pontonowa typ II nr 123,
w II rzucie mobilizacji powszechnej:
- kompania marszowa saperów – nr 21,
- kompania marszowa saperów – nr 22,
- Ośrodek Zapasowy Saperów nr 2 – w skład ośrodka wchodziły: dowództwo, kompania gospodarcza, 4 kompanie saperskie, kompania specjalistów, park ośrodka.
Puławscy saperzy[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy pułku i batalionu
- ppłk Artur Włodzimierz Górski (1921 – 1922)
- ppłk sap. Gustaw Leonard Herman Stankiewicz (do 2 VIII 1924[10])
- ppłk Józef Kosobudzki (p.o. 1924)
- ppłk sap. Tadeusz Kossakowski (1924 – XII 1925 → zastępca kierownika Głównych Zakładów Inżynierii i Saperów[11])
- ppłk sap. Adolf Kolarczyk (XII 1925[12] – IX 1926[13])
- ppłk sap. Stanisław Magnuszewski (IX 1926 – XII 1931[14])
- mjr sap. Bolesław Siwiec (1934[15] – 1936)
- ppłk sap. Ludwik Aleksander Turulski (1938 – 9 IX 1939)
- Zastępcy dowódcy pułku i batalionu (od 1938 roku – I zastępca dowódcy batalionu)
- ppłk sap. Józef Kossobudzki (1924)
- mjr sap. Stanisław Arczyński (do 1927)
- mjr sap. Eustachy Gorczyński (XII 1929[16] – IX 1930[17])
- mjr sap. Tadeusz Bisztyga (III 1931)[18]
- mjr sap. Stanisław Wacław Szczepański (od VI 1933[19])
- mjr dypl. sap. Stanisław Biega (1937 – 1939)
- kpt. / mjr sap. Mieczysław Szymanowski (II z-ca d-cy/kwatermistrz – 1936 – 9 IX 1939)
Organizacja i obsada personalna w 1939[edytuj | edytuj kod]
- dowódca batalionu – ppłk Ludwik Turulski
- I zastępca dowódcy batalionu – mjr dypl. Stanisław Biega
- p.o. oficera sztabowego ds. wyszkolenia – ppor. Wiesław Antoni Wybraniec
- adiutant – por. Henryk Wolski
- lekarz medycyny – mjr lek. dr Jan Faustyn Paciorek
- II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Mieczysław Szymanowski
- oficer mobilizacyjny – por. Kazimierz Witold Leontowicz
- zastępca oficera mobilizacyjnego – por. Roman Zwoniczek
- oficer administracyjno-materiałowy – kpt. Władysław Gniewiński
- oficer gospodarczy – kpt. int. Wacław Marian Franciszek Nieczykowski
- dowódca kompanii gospodarczej – por. Makary Feltynowski
- oficer żywnościowy – ppor. Jerzy Siegenfeld
- komendant parku – kpt. Emil Tokar
- zastępca komendanta – ppor. rez. pdsc. Wacław Mączka
- dowódca plutonu łączności – por. Józef Stanisław Tomczak
- dowódca plutonu przeciwgazowego – vacat
- dowódca kompanii szkolnej – mjr dypl. Władysław Płóciennik
- dowódca plutonu – ppor. Bogumił Jan Karaszewski
- dowódca plutonu – ppor. Marian Lenarczyk
- dowódca plutonu – ppor. Zygmunt Wacław Tuszyński
- dowódca 1 kompanii – por. Zbigniew Bielawski
- dowódca plutonu – ppor. Rolla Stefan
- dowódca 2 kompanii – kpt. Władysław Henryk Tyszkiewicz
- dowódca plutonu – ppor. Józef Borysiewicz
- dowódca 3 kompanii – por. Rufin Vieweger
- dowódca plutonu – ppor. Jerzy Wywioł
- dowódca 4 kompanii – por. Leon Brunon Paweł Kowalski
- dowódca plutonu – ppor. Egon Adolf Jahn
- dowódca plutonu – ppor. Andrzej Szlagier
- dowódca 5 kompanii – kpt. Grzegorz Bożydar Gadzaliński
- dowódca plutonu – ppor. Franciszek Kupka
- dowódca plutonu – ppor. rez. pdsc. Józef Proczka
Oddelegowani na kurs:
- ppor. Stanisław Marek Certowicz
- ppor. Aleksander Rosiński
- ppor. Stefan Strzałkowski
Żołnierze batalionu – ofiary zbrodni katyńskiej[edytuj | edytuj kod]
Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[22]
| Nazwisko i imię | stopień | zawód | miejsce pracy przed mobilizacją | zamordowany |
|---|---|---|---|---|
| Augustyniak Tadeusz | podporucznik rezerwy | technik | Katyń | |
| Brzezicki Mikołaj | porucznik rezerwy | urzędnik | Katyń | |
| Dorobczyński Lucjusz | podporucznik rezerwy | technik kolejnictwa | warsztaty PKP Skarżysko Kam. | Katyń |
| Grzywacz Jan | podporucznik rezerwy | ekonomista | Katyń | |
| Jakubik Eugeniusz | podporucznik rezerwy | technik drogowy | Katyń | |
| Konecki Bolesław | porucznik rezerwy | inżynier | Katyń | |
| Lesisz Edward | porucznik rezerwy | Katyń | ||
| Mańkowski Leon | podporucznik rezerwy | inżynier rolnik | Katyń | |
| Nieczykowski Wacław[23] | kapitan | żołnierz zawodowy | Katyń | |
| Niwiński Józef | podporucznik rezerwy | inżynier | kamieniołomy w Janowej Dolinie | Katyń |
| Peisker Ryszard[24] | porucznik | żołnierz zawodowy | Katyń | |
| Piotrowski Tadeusz | podporucznik rezerwy | inżynier | Katyń | |
| Rykowski Tadeusz | porucznik rezerwy | technik budowlany | Katyń | |
| Skibiński Marian | podporucznik rezerwy | inżynier | Katyń | |
| Stępniak Włodzimierz | podporucznik rezerwy | administracja państw. w Warszawie | Katyń | |
| Sułek Bronisław | podporucznik rezerwy | urzędnik | Urząd Skarbowy w Zamościu | Katyń |
| Klimowicz Olgierd[25] | porucznik rezerwy | inżynier mechanik | Fabryka Amunicji w Skarżysku | Charków |
| Korzeniowski Bolesław | kapitan rezerwy | nauczyciel | Charków | |
| Krusiewicz Jan | porucznik rezerwy | inżynier geodeta | Charków | |
| Krygler Eugeniusz | podporucznik rezerwy | urzędnik | Charków | |
| Majewski Franciszek | podporucznik rezerwy | urzędnik | Charków | |
| Szulc Zdzisław | podporucznik rezerwy | Charków | ||
| Wicherkiewicz Wacław[26] | major w st. sp. | żołnierz zawodowy | Charków | |
| Grzymała-Tarnogórski Roman[27] | kapitan rezerwy | geodeta | Urząd Ziemski w Łucku | Kalinin |
Symbole pułku[edytuj | edytuj kod]
Sztandar[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy sztandar 2 pułk Saperów Kaniowskich (2 pułku inżynieryjnego), został zniszczony przez samych żołnierzy 2 pułku inżynieryjnego w obliczu klęski pod Kaniowem w 1918 i rozdany żołnierzom tego pułku na przechowanie[28]. Nowy sztandar (wskrzeszony z zebranych fragmentów sztandaru 2 pułku inżynieryjnego) został wręczony w 8 listopada 1921 przez Naczelnika Państwa marszałka Piłsudskiego w Warszawskich Łazienkach na ręce dowódcy pułku mjr. Artura Górskiego[29][30]. Sztandar wykonany został zgodnie z przepisami z 1919 roku. Na stronie głównej w rogach płatu umieszczono w wieńcach laurowych emblemat saperów (kilof, topór, łopata i granat) oraz inicjał K i cyfrę 2. Na stronie odwrotnej znajduje się pośrodku płata napis: Honor i Ojczyzna, w rogach natomiast: Kaniów 11.5.18, Szampania 19.7.18, Lwów 12.2.19 oraz Warszawa 18.8.20[31].
b.jpg) |
 |
 |
Po klęsce wrześniowej sztandar przekazano we Francji formującemu się 2 Kaniowskiemu batalion saperów[31]. Na ten sztandar żołnierze batalionu złożyli przysięgę w Angers 30 marca 1940 roku[31]. Po internowaniu 2 Dywizji Strzelców Pieszych w Szwajcarii, sztandar 2 Kaniowskiego batalionu saperów był najcenniejszym eksponatem spośród zbiorów dywizji zdeponowanych w Muzeum Polskim w Raperswillu[31].
Obecnie sztandar jest przechowywany w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie[31].
Odznaka pamiątkowa[edytuj | edytuj kod]
14 lutego 1929 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 2 pułku saperów[32].
Odznakę o wymiarach 40x40 mm ma kształt krzyża maltańskiego, srebrnego, pokrytego białą emalią. W centrum krzyża znajduje się miniatura „Krzyża Kaniowskiego”. Odznaka oficerska, dwuczęściowa, wykonana w srebrze i emaliowana, mocowana dwoma nitami. Rewers gładki z numerem nadania. Wykonawcą odznaki był Stanisław Lipczyński z Warszawy[33].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zdzisław Cutter podaje, że pułk sformowano 20 lipca 1921 w Dęblinie, a potem przeniesiono do Puław.
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[21].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dziennik Rozkazów MSWojsk. nr 16 z 19 maja 1927 roku
- ↑ Bielski 1931 ↓, s. 87.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. CXXXII-CXXXIII.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 165, 674. Por. rez. inż. Henryk Orleański urodził się 29 marca 1895 roku.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 166, 674. Kpt. rez. inż. Ludwik Paprocki urodził się 24 lipca 1897 roku.
- ↑ Tym i Rzepniewski 1985 ↓, s. 26.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 168, 824. Por. rez. inż. Marian Kamiński urodził się 2 lutego 1892 roku.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 168, 674. Por. rez. Jan Żelewski urodził się 25 października 1896 roku.
- ↑ Tym i Rzepniewski 1985 ↓, s. 57.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 74 z 2 sierpnia 1924, s. 422.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 135 z 22 grudnia 1925 roku, s. 731.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 135 z 22 grudnia 1925, s. 729-734.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 39 z 24 września 1926, s. 318.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 23 grudnia 1931, s. 416.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934, s. 12.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 390.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930, s. 301.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931, s. 107.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933, s. 136.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 802-803.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
- ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 2513.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 2777.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 5755.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 14181.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 9202.
- ↑ Żołnierz Polski nr. 46 z 1921
- ↑ Bielski 1928 ↓, s. 17.
- ↑ Żołnierz Polski nr. 64 z 1921
- ↑ a b c d e Murgrabia 1990 ↓, s. 33-34.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 4 z 12 lutego 1929 roku, poz. 31.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 352.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Romuald Bielski: Dziesięć lat istnienia 2-go Pułku Saperów Kaniowskich 1918–1928. Puławy: Drukarnia „Przyszłość”, 1928.
- Romuald Bielski: Zarys historji wojennej 2-go Pułku Saperów Kaniowskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Jerzy Murgrabia: Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07825-4.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
- Wacław Tym, Andrzej Rzepniewski: Kępa Oksywska 1939. Relacje uczestników walk lądowych. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1985. ISBN 83-215-7210-3.
| Rodowód | |
|---|---|
| Naczelne władze wojskowe | |
| Rodzaje sił zbrojnych | |
| Formacje |
|
| Bronie |
|
| Służby | |
| WP w 1939 | |
| Inne |
|
