50°59′02″N 23°10′11″E/50,983889 23,169722Bitwa pod Krasnymstawem
| II wojna światowa, kampania wrześniowa | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa niemiecka | ||
| Wynik |
zwycięstwo Niemców | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Polski w 1939 r.  | |||
| 50°59′02″N 23°10′11″E/50,983889 23,169722
| |||
Bitwa pod Krasnymstawem – bitwa stoczona we wrześniu 1939 roku w trakcie wojny obronnej Polski.
Sytuacja przed bitwą[edytuj | edytuj kod]
Armia „Lublin” zaimprowizowana 5 września 1939 miała dozorować Wisłę, od ujścia Pilicy po Sandomierz. Miała w swoim składzie: zgrupowanie kawalerii płk T. Komorowskiego, kilka szwadronów kawalerii z Centrum Wyszkolenia Kawalerii, w rej. Garwolina 39 DPRez (dowódca - gen. Bruno Olbrycht, Warszawską Brygadę Pancerno Motorową - w czasie przegrupowania z większością sił na odcinku Solec - Annopol, grupę płk. Sikorskiego pod Sandomierzem.
14 września, gdy rozkaz Naczelnego Wodza o odwrocie Wojska Polskiego na wschód od Lwowa i przebicia się do Rumunii i na Węgry dotarł do dowódcy Grupy Armii gen. Dęba-Biernackiego, dowódca Armii „Lublin” gen. Tadeusz Piskor przekazał mu stojącą nad Wieprzem 39 DPRez i Kombinowaną Brygadę Kawalerii płka Adama Zakrzewskiego. Obie jednostki otrzymały rozkaz marszu na płd-wschód: BK w rej. Lubartowa, 39 DP - trzema etapami miała osiągnąć rej. Chełma. GA gen. Dęba-Biernackiego podzielona na zgrupowania ruszyła siłami armii gen. Przedrzymirskiego z Chełma na Hrubieszów, a GO gen. Jana Kruszewskiego (w jego skład wchodziła 39 DP i Kombinowana BK) przez Krasnystaw na Zamość. Dowódca GA zdecydował się opanować rej. Zamościa i maszerować na Lwów. Grupy gen. Dęba-Biernackiego nie napotkały większego oporu nieprzyjaciela. Gen. Przedrzymirski złamał niewielki opór niemiecki w Hrubieszowie.
Przebieg walk[edytuj | edytuj kod]
18 września 39 DPRez otrzymała rozkaz odbicia Zamościa opanowanego przez Niemców. Siły główne 39 DPRez zmierzały na Pawłów i Rejowiec w kierunku Skierbieszowa. 18 września niemiecka 4 Dywizja Piechoty nacierając z kierunku Gorzkowa i Łopiennika zajęła Krasnystaw, a następnie przekroczyła linię rzeki Wieprz. Niemcy nie napotkali oporu ze strony Wojska Polskiego. Wieczorem 18 września siły 39 DP ruszyły w dwóch kolumnach: wschodnia - siły główne pod dowództwem płk. Ducha i zachodnia 9 Pułk Ułanów z dywizjonem 3 Pułku Artylerii Lekkiej. W straży przedniej szedł Warszawski Pułk Ułanów. Ubezpieczenie południowe stanowiła Kombinowana BK płk. Zakrzewskiego. 39 DPRez jako straż przednia GO gen. Kruszewskiego spotkała się 18 września z oporem Niemców pod Krasnymstawem. Napotkawszy Niemców pod Krasnymstawem 9 pp Leg. zaatakował ich w nocy siłami batalionu piechoty wspartego 4 baterią 3 pal i oddziału kawalerii 9 pułku ułanów. Natarcie początkowo miało powodzenie, jednak przeciwuderzenia zza Wieprza odrzuciło o świcie oddziały polskie. Po zatrzymaniu uderzenia Niemców gen. Olbrycht rzucił do walki odwód dywizyjny - 95 pp rez. płk Ducha. Drugi batalion tego pułku uderzył na oddział wydzielony niemieckiej 4 Dywizji Piechoty działający wzdłuż drogi Krasnystaw - Rejowiec. Natarcie miało powodzenie, nieprzyjaciel wycofał się na Krasnystaw. Pozostałe dwa bataliony 95 pp w odległości 4 km na południe załamały natarcie niemieckiej 4 DP. Centrum walki miało miejsce w ówczesnej Kolonii Zastawie wraz ze wsią Łany. Po południu oddziały przygotowywały się do następnego natarcia. Na teren walk przybył gen. Dąb-Biernacki i nakazał uderzenie na Zamość. Walki trwały cały dzień. Zgodnie z rozkazem dowódcy GA, 39 DPRez z siłami przydzielonymi wieczorem oderwała się od nieprzyjaciela broniącego przedmościa na prawym brzegu Wieprza i odeszła na Chełmiec i Kraśniczyn. Jeszcze tej samej nocy 29 Brygada Piechoty płk. Jana Bratro (przydzielona do 39 DP) nacierała na Zamość.
Walki wykazały, że do zdobycia Krasnegostawu użyto zbyt mało sił. Przejściowy sukces został okupiony dużymi stratami - 86 zabitych i kilkuset rannych,
27 września do Krasnegostawu weszły wojska sowieckie.
Straty i pamięć o poległych[edytuj | edytuj kod]
Ogółem w obronie i bitwie o Krasnystaw i okolice we wrześniu 1939 zginęło 159 żołnierzy i oficerów, w tym w Krasnymstawie 86. Najwięcej z 9 pp Leg. z 3 DP Leg. Ponadto zginęli żołnierze 3 pal, 23 puł., 63 pp i 58 pp z 14 DP, 172 kompanii saperów, 61 pułku artylerii, 201 pp rez. 55 DP Rez. Żołnierzy poległych miejscowa ludność pochowała we wspólnej mogile na cmentarzu w Kolonii Zastawie. Później na cmentarzu pochowano żołnierzy poległych w Kraśniczynie, Siennicy Nadolnej, Wólce Orłowskiej, lasku Borek, Jarczowie, Rońsku i Łanach. Część żołnierzy ekshumowano i pochowano na cmentarzu wojennym w Zamościu. Strat niemieckiej 4 DP nie ustalono.
W 1966 postawiono w Krasnymstawie obelisk ku czci poległych obrońców.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- [red.] Krzysztof Komorowski: Boje Polskie 1939 – 1945. Przewodnik encyklopedyczny. Warszawa: Bellona Spółka Akcyjna, 2009, s. 181. ISBN 978-83-7399-353-2.
- T. Jurga; Obrona Polski 1939; IN PAX Warszawa 1990.
- Jan Wróblewski, SGO "Polesie" 1939, wyd. MON Warszawa 1989
- Władysław Steblik, Armia "Kraków" 1939, wyd. MON Warszawa 1989