28 Dywizja Piechoty (II RP)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
28 Dywizja Piechoty
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1939

Dowódcy
Pierwszy

gen. bryg. Mieczysław Norwid-Neugebauer

Ostatni

gen. bryg. Władysław Bończa-Uzdowski

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

garnizon Warszawa

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

Dowództwo OK I
Ministerstwo Spraw Wojskowych
Armia „Łódź”

28 Dywizja Piechoty (28 DP) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

W czasie kampanii wrześniowej dywizja walczyła w składzie Armii „Łódź”. Od chwili wybuchu wojny biła się na przedpolu głównej linii obronnej w rejonie Wielunia, a później na pozycji głównej nad Widawką. W odwrocie poniosła duże straty koło Chechła i Ksawerowa. Próbowała przebić się do Warszawy z rejonu Pruszkowa; wycofała się ostatecznie do Modlina, gdzie broniła odcinka „Pomiechówek”[1].

Dywizja w latach 1921–1939[edytuj | edytuj kod]

Sztab dywizji podczas defilady na warszawskim Polu Mokotowskim, zorganizowanej z okazji wizyty króla Rumunii. 27 czerwca 1937
28 DP w 1938

28 Dywizja Piechoty została sformowana jesienią 1921 roku, w ramach przejścia Wojska Polskiego z organizacji wojennej na pokojową. Dowództwo 28 DP znajdowało się w Warszawie. W skład dywizji zostały włączone trzy pułki piechoty i pułk artylerii polowej:

  • 15 pułk piechoty „Wilków” został wyłączony ze składu 9 Dywizji Piechoty i w dniach 19–21 sierpnia 1921 roku przetransportowany do Dęblina, jako pokojowego garnizonu;
  • 36 pułk piechoty w Warszawie został wyłączony ze składu 8 Dywizji Piechoty;
  • 72 pułk piechoty został wyłączony ze składu 18 Dywizji Piechoty i w dniach 7–8 października 1921 roku przetransportowany z Brześcia do Warszawy;
  • 28 pułk artylerii polowej został utworzony 7 września 1921 roku w Zambrowie, a w dniach 19–21 września 1921 roku przeniesiony do garnizonu Radom.

W latach 1921–1926 dywizja była podporządkowana dowódcy Okręgu Korpusu Nr I.

W 1922 roku 28 pap został dyslokowany z Radomia do Zajezierza pod Dęblinem.

24 kwietnia 1922 roku 72 pp został przeniesiony z Warszawy do Radomia.

W 1932 została zorganizowana kompania telegraficzna 28 DP, w 1937 przemianowana na kompanię łączności 28 Dywizji Piechoty.

Sztab dywizji stacjonował w Warszawie[2].

Dywizja w kampanii 1939[edytuj | edytuj kod]

28 Dywizja Piechoty pod dowództwem gen. bryg. Władysława Bończy-Uzdowskiego wchodziła w skład Armii „Łódź”[3].

Położenie wyjściowe[edytuj | edytuj kod]

Dywizja przyjęła ugrupowanie typowe do prowadzenia działań opóźniających. Obsadziła wojskami węzły dróg, wzgórza i kompleksy leśne. Nie przewidywano kontrataków na korzyść oddziału wydzielonego lub sąsiadów. Nastawiano się na działania obronne[4]. Dywizja wystawiła oddział wydzielony i wysunęła go nad granicę. W jego skład weszły: 36 pułk piechoty z kawalerią dywizyjną, dywizyjna kompania kolarzy i I/28 pułku artylerii lekkiej. O świcie 30 sierpnia OW obsadził rejon pośredni BorowiecPiskornik, a następnie węzły dróg w miejscowościach: Skomlin, Ożarów, Wierzbie, Dzietrzniki. II/36 pułku piechoty (bez 4 kompanii) z drużyną kolarzy z pułkowej kompanii rozpoznawczej i 2/28 pułku artylerii lekkiej zajął pozycję w miejscowościach MokrskoKomorniki. Swoje ubezpieczenia wysłał do Skomlina, Toplina i Wróblewa. I batalion 36 pp z dywizyjną kompanią kolarzy i I/28 pal (bez 2 baterii) zajął stanowiska północ Wierzbie – południe Grębień. Jego 3 kompania obsadziła południowy skraj lasu Ożarów, a kompanię kolarzy Dzietrzniki. 3/36 pp stanowił odwód dowódcy pułku i rozwinął się na południe od Wielunia[5].
Siły główne dywizji ugrupowane były następująco: 15 pułk piechoty ze 117 dywizyjną kompanią ckm i III/28 pułku artylerii lekkiej bronił się na rubieży: ŁagiewnikiRaczynStaw; 72 pułk piechoty z II/28 pal i 28 dywizjonem artylerii ciężkiej na rubieży: Masłowice – południowy skraj lasu Kraszkowice[5].

Na głównej pozycji obrony StrońskoChrząstawa pozostał dowódca piechoty dywizyjnej, płk dypl. Broniewski. Do jej rozbudowy i zabezpieczenia wyznaczono po jednej kompanii z każdego pułku piechoty[4].

Walki dywizji[edytuj | edytuj kod]

1 września od rana walczyła w rejonie Masłowic, Łagiewnik i Raczyna z niemiecką 1 DLek., której niezdecydowane ataki skutecznie odpierała. Poniosła jednak duże straty od lotnictwa i artylerii wroga. 2 września rozpoczęła nakazany rozkazem dowódcy Armii odwrót za Wartę. 3 września, unikając silnego natarcia niemieckiego, obsadziła pozycje za Wartą pod Wieluniem. Tego dnia dostała rozkaz obrony Widawy. Na skutek zmiennych decyzji dowódcy dywizji jej 15 pułk piechoty prawie został rozbity i zdezorganizowany obsadził pozycje dopiero po południu. Jego miejsce zajął 36 pułk piechoty, który wraz z 72 pułkiem piechoty obsadził pozycje nad Wartą. Oddziały niemieckiej 1 DLek. przełamały te pozycje i wdarły się pod Konopnicę. W nocy z 3 na 4 września 36 pp i 72 pp wycofały się na Widawkę i dopiero 4 września cała mocno zdezorientowana dywizja obsadziła główną linię obrony. Dowództwo Armii dla wzmocnienia jej pozycji oddało pod jej rozkazy 4 pułk piechoty z 2 DP Leg. 5 września na odcinku obrony dywizji niemiecki XIV Korpus zachowywał się dosyć biernie. 7 września 28 DP obsadziła pozycje obronne pod Pabianicami. Na kierunku Łask – Pabianice nacierała niemiecka 17 DP gen. Locha, w składzie której do ataku na miasto został wyznaczony słynny później pułk zmotoryzowany SS Leibstandarte Adolf Hitler. Pabianic bronił bezpośrednio 15 pułk piechoty. Walka była bardzo zacięta z dużymi stratami po obu stronach i trwała aż do godzin wieczornych. Niemcy w pewnym momencie dotarli do centrum miasta, jednak zostali odrzuceni przez polskie kontruderzenie. 15 pp utrzymał swoje pozycje, zadając Niemcom duże straty, zwłaszcza w broni pancernej. Niestety jednocześnie – po odejściu z północnego skrzydła 2 DP Leg. – w wolne miejsce weszły niemieckie oddziały i przedarły się na tyły dywizji. Na południowym skrzydle 72 pp zmuszony został do ataku pod Chechłem. Odebrał Niemcom wieś, ale w wyniku niemieckiego kontrataku poniósł takie straty, że właściwie przestał istnieć. W związku z tym dowódca 28 DP wydał rozkaz do przegrupowania dywizji, co oznaczało wycofanie oddziałów z rejonu Pabianic. 15 pp po podjęciu wieczorem odwrotu, natknął się na Niemców pod Ksawerowem i poniósł znaczne straty. Następnie dywizja miała skoncentrować się pod Wola Cyrusową, gdzie 8 września toczyła ciężkie walki z wrogiem. 9 września dostała rozkaz od dowódcy Armii gen. Wiktora Thommée wycofania się za Rawkę. 10 września dostała kolejny rozkaz zmiany drogi odwrotu i teraz zmierzała na Warszawę przez Grodzisk Mazowiecki i Pruszków. Jednak mimo początkowych sukcesów zabrakło jej sił, aby przebić się przez niemieckie pozycje obsadzone przez oddziały XI i XVI Korpusów Pancernych. 13 września zmieniła kierunek odwrotu na Modlin, gdzie – po dotarciu następnego dnia – jej oddziały obsadziły odcinek „Pomiechówek”. Dopiero 19 września do Modlina dotarł 15 pp. 28 DP uczestniczyła w obronie Twierdzy Modlińskiej do jej kapitulacji 29 września.

Obsada personalna Kwatery Głównej 28 DP[edytuj | edytuj kod]

Dywizja walczyła w składzie Armii „Łódź”

Obsada personalna Kwatery Głównej 28 DP

  • dowódca dywizji – gen. bryg. Władysław Bończa-Uzdowski
  • oficer ordynansowy – ppor. rez. Tadeusz Poniatowski
  • I dowódca piechoty dywizyjnej – płk dypl. Stefan Broniowski
  • II dowódca piechoty dywizyjnej – płk dypl. Aleksander Wacznadze
  • oficer sztabu dowódcy piechoty dywizyjnej – mjr piech. Władysław Naprawa (od 8 do 15 IX szef sztabu)
  • dowódca artylerii dywizyjnej – płk art. dr Włodzimierz Dembiński
  • oficer sztabu dowódcy artylerii dywizyjnej – kpt. Alojzy Zakrzewski
  • oficer sztabu dowódcy artylerii dywizyjnej – kpt. adm. (art.) Bolesław Jan Ostrowski †1940 Katyń[6]
  • oficer sztabu dowódcy artylerii dywizyjnej – kpt. Jan Stanisław Kostka
  • dowódca saperów – kpt. Józef Solecki
  • szef sztabu – ppłk dypl. Albin Habina (do 8 IX i od 16 IX)
  • oficer operacyjny – kpt. dypl. Jan Ksawery Rześniowiecki
  • pomocnik oficera operacyjnego – kpt. art. Henryk Chocianowicz
  • oficer informacyjny – kpt. adm. (piech.) Wacław Bagiński
  • pomocnik oficera informacyjnego – por. Stefan Feliks Siliński
  • dowódca łączności – kpt. René Marian Maksymilian Machalski
  • kwatermistrz – kpt. dypl. Aleksander Żmichowski (12 IX ranny w Brwinowie)
  • pomocnik kwatermistrza – kpt. Stanisław Dutkiewicz †12 IX 1939 Brwinów
  • szef służby zdrowia – mjr lek. dr Tadeusz Radwański
  • szef służby uzbrojenia – kpt. uzbr. Teodor Winiarczyk (niemiecka niewola[7])
  • szef służby intendentury – kpt. int. z wsw inż. Jan Ogarzewski (Armia Krajowa)
  • dowódca taborów i szef służby taborowej – kpt. tab. Antoni Bogusław Konopko (niemiecka niewola[7])
  • szef służby sprawiedliwości – mjr aud. dr Józef Mitowski
  • szef służby duszpasterstwa – kpl. rez. ks. Edward Frąckowiak
  • komendant Kwatery Głównej – mjr piech. st. sp. Adam Nebelski †29 V 1943 Warszawa[7]

Organizacja wojenna[edytuj | edytuj kod]

Planowana organizacja wojenna 28 DP w kampanii wrześniowej. W nawiasach podano nazwy jednostek mobilizujących.

Obsada personalna dowództwa dywizji[edytuj | edytuj kod]

Mieczysław Norwid-Neugebauer
Tadeusz Piskor
Dowódcy dywizji
Dowódcy piechoty dywizyjnej
II dowódcy piechoty dywizyjnej
  • płk dypl. Aleksander Wacznadze
Szefowie sztabu

Obsada personalna w marcu 1939 roku[edytuj | edytuj kod]

Ostatnia „pokojowa” obsada personalna dowództwa dywizji[2][a]:

Stanowisko Stopień, imię i nazwisko
dowódca dywizji gen. bryg. Władysław Bończa-Uzdowski
dowódca piechoty dywizyjnej płk dypl. piech. mgr Stefan Broniowski
dowódca artylerii dywizyjnej płk art. dr Włodzimierz Dembiński
szef sztabu ppłk dypl. Albin Habina
I oficer sztabu kpt. dypl. Aleksander Żmichowski
II oficer sztabu kpt. adm. (piech.) Wacław Bagiński
komendant rejonu PW konnego mjr kaw. Mieczysław Badowski
dowódca łączności mjr łączn. Wacław Walknowski
oficer taborowy kpt. tab. Antoni Bogusław Konopko
oficer intendentury kpt. int. inż. Jan Ogarzewski

Żołnierze Dywizji (w tym OZ) – ofiary zbrodni katyńskiej[edytuj | edytuj kod]

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[18]

Nazwisko i imię stopień zawód miejsce pracy przed mobilizacją zamordowany
Kuliński Tadeusz Stanisław podporucznik rezerwy inżynier elektryk Charków
Szerszeniewicz Michał Jan[19] kapitan żołnierz zawodowy (e) Charków

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[17].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Zawilski 2019 ↓, s. 796.
  2. a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 539.
  3. Jurga 1975 ↓, s. 251.
  4. a b Wróblewski 1975 ↓, s. 58.
  5. a b Wróblewski 1975 ↓, s. 57.
  6. Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 566.
  7. a b c Straty ↓.
  8. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 77 z 16 grudnia 1923 roku, s. 721.
  9. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 25 z 28 czerwca 1926 roku, s. 197.
  10. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 31 z 9 sierpnia 1926 roku, s. 246.
  11. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 75 z 6 grudnia 1923 roku, s. 698.
  12. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 33 z 21 sierpnia 1926 roku, s. 268.
  13. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 228.
  14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 20 października 1926 roku, s. 368.
  15. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 101.
  16. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 414.
  17. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  18. Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
  19. Księgi Cmentarne – wpis 7578.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]