Kresowa Brygada Kawalerii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kresowa Brygada Kawalerii
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

2 Samodzielna Brygada Kawalerii

Dowódcy
Pierwszy

płk Feliks Dziewicki

Ostatni

płk dypl. Jerzy Grobicki

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

garnizon Równe
Krzemieniec
Brody

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

kawaleria

Podległość

Armia „Łódź”

Kresowa Brygada Kawalerii (Kres. BK) – wielka jednostka kawalerii Wojska Polskiego.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W 1924 roku II Brygada Jazdy przemianowana została na 2 Samodzielną Brygadę Kawalerii. Brygada podlegała bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr II. Dowództwo brygady stacjonowało w garnizonie Równe.

Pod koniec 1930 roku zdecydowano o przeniesieniu dowództwa 2 SBK do Brodów. Wobec tego, że w Brodach nie było odpowiedniego pomieszczenia dla dowództwa, zostało ono umieszczone tymczasowo w koszarach w Białokrynicy. Pertraktacje w związku z kupnem i rekonstrukcją budynku dla dowództwa brygady w Brodach toczyły się dłuższy czas i wskutek tego pobyt dowództwa w Białokrynicy przedłużał się prawie do dwóch lat[1].

Minister spraw wojskowych rozkazem Dep. Dow. Og. 1820. Org. Tj. nadał z dniem 1 kwietnia 1937 roku dotychczasowej 2 SBK nazwę „Kresowa Brygada Kawalerii”[2]. Z dotychczasowego składu brygady wyłączony został 2 dywizjon artylerii konnej i podporządkowany dowódcy Wołyńskiej Brygady Kawalerii, a w jego miejsce został włączony 13 dywizjon artylerii konnej w Kamionce Strumiłowej[3]. W tym samym czasie w skład brygady został włączony 20 pułk ułanów, który stacjonował w Rzeszowie i był dotychczas podporządkowany dowódcy 10 Brygady Kawalerii[4][5].

Dowództwo Kresowej BK oraz 22 puł, 6 psk i 13 dak stacjonowały na terenie Okręgu Korpusu Nr VI, natomiast 20 puł eksterytorialnie w Okręgu Korpusu Nr X, a 12 puł eksterytorialnie w Okręgu Korpusu Nr II.

W dniach 14–15 sierpnia 1939 roku 12 puł został zmobilizowany, po czym skierowany do Ponikwy by 23 sierpnia powrócić do Krzemieńca, załadować się i wyjechać do rejonu operacyjnego Armii „Łódź”. Pułk został wyładowany na stacji Nowa Brzeźnica, po czym został skierowany do rejonu Wola Blakowa – Lgota Wielka – Wola Wiewiecka. Po osiągnięciu nakazanego rejonu pułk został powiadomiony, że został podporządkowany dowódcy Wołyńskiej Brygady Kawalerii[6].

Organizacja pokojowa brygady[edytuj | edytuj kod]

Kresowa BK w 1938

Obsada personalna dowództwa[edytuj | edytuj kod]

Dowódcy brygady
Zastępca dowódcy brygady
Szefowie sztabu
  • rtm. pd SG Bohdan Romuald Witwicki[a] (1923)
  • mjr SG Zygmunt I Borkowski (15 X 1923[11] - 31 I 1925[12] → adiutant przyboczny szefa SG)
  • rtm. SG dr Marian Karol Feliks Maciejowski (6 VI[13] - 30 IX 1925 → DOK I[14])
  • rtm. SG Witold Gierulewicz (1 X 1925 - 17 XI 1926 → p.o. szefa sztabu 1 DK)
  • rtm. SG / mjr dypl. Jerzy Skrzydlewski (30 XI 1926 - 27 IV 1929 → DOK X)
  • rtm. / mjr dypl. Jan Narzymski (23 VIII 1929[15] - 23 X 1931 → wykładowca WSWoj.[16])
  • rtm. dypl. Eugeniusz II Chrzanowski (od 23 X 1931[16])
  • ppłk dypl. Antoni Gustaw Witkowski (1939)
Oficerowie sztabu
  • rtm. Zenon Sierzycki - I oficer sztabu (od 31 X 1927[17])
  • rtm. Adolf Regulski - II oficer sztabu (od 31 X 1927[18])
  • rtm. dypl. Edward Boniecki (od 1 X 1933[19])

Obsada personalna w 1939 roku[edytuj | edytuj kod]

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[20][b]:

  • dowódca brygady – gen. bryg. Marian Roman Przewłocki
  • zastępca dowódcy – płk Stefan Hanka-Kulesza
  • szef sztabu – ppłk dypl. Antoni Gustaw Witkowski
  • I oficer sztabu – rtm. dypl. Maksymilian Tuski
  • I oficer sztabu (dubler) – por. dypl. Jerzy Klimkowski
  • II oficer sztabu – rtm. adm. (kaw.) Eugeniusz Skorupka
  • dowódca łączności – kpt. łączn. Marcin Kowal
  • oficer intendentury – mjr int. Adam Mostowski

Brygada w kampanii wrześniowej 1939 roku[edytuj | edytuj kod]

Brygada walczyła w składzie Armii "Łódź"
Bitwa warta 1939.png
 Osobny artykuł: Kampania wrześniowa.

Brygada pod dowództwem płk. Stefana Hanki-Kuleszy wchodziła w skład Armii „Łódź”. W pierwszych dniach września pozostawała w odwodzie Armii. Jeszcze przed wejściem do walk poniosła duże straty atakowana przez lotnictwo niemieckie.

Rankiem 3 września wyładowała się z transportu kolejowego pod Szadkiem i wzmocniła obronę 10 Dywizji Piechoty, tworząc Grupę Operacyjną „Sieradz” gen. bryg. Franciszka Dindorfa-Ankowicza. 4 września rozpoczęła działania wojenne, atakując niemiecką 24 Dywizję Piechoty gen. por. Friedricha Olbrichta na zachód od miasta Warta. Po pierwszym kontakcie z wrogiem wycofała się z niewiadomych przyczyn, odsłaniając północne skrzydło obrony Armii. W rezultacie dowództwo Brygady przejął płk dypl. Jerzy Grobicki. Następnego dnia broniła linii rzeki Warty, walcząc pod Sieradzem. W tym czasie do Brygady dołączył 1 pułk kawalerii KOP, który wcześniej walczył nad Wartą. Brygada oskrzydlona przez nieprzyjaciela odeszła do rejonu Szadka, a następnie nad rzekę Ner i do rejonu Chlebowa. 7 września Brygada zaczęła odchodzić znad Neru na pozycję pod Zgierzem do osłony 10. Dywizji Piechoty. Mając przed sobą Niemców, przedarła się śmiałym atakiem przez szosę Aleksandrów – Ozorków i wieczorem przeszła do lasów w rejonie Emilianowa. Następnie dołączyła do kolumn 10. Dywizji Piechoty, odchodzącej na Głowno. 8 września podczas odwrotu i ataków wroga jej pododdziały pogubiły się i Brygada poszła w rozsypkę. Resztki Brygady 10 września przeprawiły się przez Wisłę pod Otwockiem i za rzeką przeszły do obrony. Następnie weszły w skład Frontu Północnego gen. dyw. Stefana Dęba-Biernackiego i brały udział w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, gdzie zostały rozbite i skapitulowały. Natomiast 1 pułk kawalerii KOP i 22 pułk ułanów weszły w skład Grupy Operacyjnej Kawalerii gen. bryg. Władysława Andersa, którą osłaniały od strony Wisły w czasie działań na Mińsk Mazowiecki. W czasie przebijania się na południe do granicy węgierskiej zostały rozbite wraz z pozostałymi oddziałami Grupy Operacyjnej Kawalerii 26 września w walkach pod Sądową Wisznią.

Obsada i skład brygady 1 września 1939[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Organizacja wojenna polskiej brygady kawalerii w 1939.

Pododdziały przydzielone:


Obsada personalna Kwatery Głównej[edytuj | edytuj kod]

Obsada personalna Kwatery Głównej Kresowej BK we wrześniu 1939[23]
Stanowisko etatowe Stopień, imię i nazwisko Uwagi
dowódca brygady płk kaw. Stefan Hanka-Kulesza (do 4 IX 1939) zastępca dowódcy Grupy „Dubno”
płk dypl. Jerzy Grobicki (od 4 IX 1939) niewola sowiecka
oficer ordynansowy ppor. art. Anioł Antoni Kamiński[c]
szef sztabu ppłk dypl. kaw. Antoni Witkowski szef sztabu Grupy „Dubno”
oficer operacyjny kpt. dypl. art. Zygmunt Janke SZP / ZWZ / AK
oficer informacyjny rtm. Eugeniusz Skorupka †1940 Charków[25]
dowódca łączności kpt. łącz. Marcin Kowal niemiecka niewola
kwatermistrz rtm. dypl. Maksymilian Tuski †1940 Charków[26]
oficer służby intendentury kpt. int. Stanisław Piotr Podraza †1940 Charków[27]
komendant Kwatery Głównej mjr rez. Władysław Piniński ZWZ / AK
naczelny lekarz mjr lek. dr Stanisław Czynciel niewola sowiecka
dowódca szwadronu sztabowego por. rez. Jan Grela
por. kaw. Mieczysław Kiwała †22 IX 1939 Łomianki

Żołnierze Brygady (w tym OZ) – ofiary zbrodni katyńskiej[edytuj | edytuj kod]

 Osobne artykuły: zamordowani w Katyniu, zamordowani w Charkowie, zamordowani w Kalininie, zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej (ULK) i zamordowani z Białoruskiej Listy Katyńskiej (BLK).

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[28]

Nazwisko i imię stopień zawód miejsce pracy / służby (stanowisko) zamordowany
miejsce pracy przed mobilizacją we wrześniu 1939
Podraza Stanisław[29] kapitan żołnierz zawodowy Charków
Skorupka Eugeniusz[30] rotmistrz żołnierz zawodowy II oficer sztabu Kresowej BK Charków
Tuski Maksymilian[31] rotmistrz dyplomowany żołnierz zawodowy ? Charków
Zbrożek Władysław porucznik rezerwy inżynier rolnik Charków

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Bohdan Romuald Witwicki urodził się 7 lutego 1895 roku. 27 sierpnia 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu rotmistrza, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Pełnił wówczas służbę w 13 Dywizji Piechoty. W 1921 roku pełnił służbę w 3 Brygadzie Jazdy. Zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów jazdy. W 1923 roku pełnił służbę w II Brygadzie Jazdy w Równem na stanowisku szefa sztabu, pozostając oficerem nadetatowym 12 puł. Przysługiwał mu wówczas tytuł „przydzielony do Sztabu Generalnego”. Odznaczony Krzyżem Walecznych. Zmarł 10 listopada 1923 roku w Warszawie[8][9][10]
  2. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[21].
  3. ↑ ppor. art. Anioł Antoni Kamiński ur. 30 kwietnia 1914. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 października 1937 i 117. lokatą w korpusie oficerów artylerii. W marcu 1939 pełnił służbę w 30 pal na stanowisku dowódcy plutonu 1. baterii[24].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Ułani Podolscy 1991 ↓, s. 134.
  2. ↑ Dodatek Tajny Nr 3 do Dziennika Rozkazów z 26 marca 1937, poz. 19.
  3. ↑ Ułani Podolscy 1991 ↓, s. 146.
  4. ↑ Skibiński 1989 ↓, s. 259.
  5. ↑ Ułani Podolscy 1991 ↓, s. 147 autorzy podali, że 20 p.uł. został podporządkowany w 1938 roku.
  6. ↑ Ułani Podolscy 1991 ↓, s. 148-152.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 46 z 25 października 1926 roku, s. 373.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 1 września 1920 roku, s. 796.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 84, 623, 680.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 79 z 22 grudnia 1923 roku, s. 740.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 63 z 27 września 1923 roku, s. 586.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 22 lutego 1925 roku, s. 86.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 61 z 6 czerwca 1925 roku, s. 306.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 116 z 3 listopada 1925 roku, s. 624.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 15 sierpnia 1929 roku, s. 288.
  16. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 330.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 304.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 30.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 4.
  20. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 542.
  21. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  22. ↑ Straty ↓, wg innego źródła zmarł 21 września 1939 w Lublinie w następstwie odniesionych ran.
  23. ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 365, 368.
  24. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 201, 746.
  25. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 490.
  26. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 569.
  27. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 424.
  28. ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
  29. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 6921.
  30. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 7305.
  31. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 14064.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
  • Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
  • Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
  • Ułani Podolscy. Dzieje Pułku Ułanów Podolskich 1809-1947. Kazimierz Grocholski (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991. ISBN 83-04-03664-9.
  • Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975.
  • Franciszek Skibiński: Ułańska młodość 1917-1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07705-3.
  • Jan Wróblewski: Armia „Łódź” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
  • Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny "W". Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Kawaleria w II Rzeczypospolitej
Korpus, dywizje, GO Jazdy
Brygady jazdy (wojenne)
Brygady jazdy
Dywizje kawalerii
Samodzielne brygady kawalerii
Brygady kawalerii
Brygady kawalerii (1929-1937)
Brygady kawalerii 1939
Jednostki improwizowane
w 1939
Pułki ułanów (szwoleżerów)
Pułki strzelców konnych (dragonów)
Dywizjony artylerii konnej
szwadrony pionierów
Inne
Kawaleria zmotoryzowana
Ośrodki zapasowe kawalerii
Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej
Rodowód
Naczelne władze wojskowe
Rodzaje sił zbrojnych
Formacje
Bronie
Służby
WP w 1939
Inne

Orzełek II RP.svg

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kresowa_Brygada_Kawalerii&oldid=70272332”